Ήμασταν Πιο Μικροσκοπικές και από τους Νάνους

ΛΙΓΑ χρόνια μετά τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο, όταν ήμουν ακόμη μικρή, πήγα με τη μητέρα μου στο τσίρκο της Κουένκα, της πόλης όπου μέναμε. Καθώς μπαίναμε στο χώρο του τσίρκου, άκουσα ξαφνικά κάποιον να φωνάζει επιτακτικά: «Σενιόρα, Σενιόρα, θέλω να προσλάβω την κόρη σου!» Η μητέρα μου αιφνιδιάστηκε, και αμέσως απάντησε: «Έχω κι άλλη μια κόρη για να προσλάβεις!» Αυτή η παράξενη συνάντηση επρόκειτο να αλλάξει εντελώς τη ζωή μας.

Βλέπετε, η μικρότερη αδελφή μου, η Κάρμεν, κι εγώ δεν είμαστε και πολύ ψηλότερες από τις κούκλες—στην πραγματικότητα είμαστε πιο μικροσκοπικές ακόμη και από τους νάνους. Έχουμε ύψος μόλις ένα μέτρο περίπου. Αυτό σίγουρα εξηγεί το καλλιτεχνικό ψευδώνυμο Las Hermanas Minimas ‘Οι Λιλλιπούτειες Αδελφές’, που μας έδωσαν όταν αργότερα αρχίσαμε να εμφανιζόμαστε σε τσίρκα, σε αρένες ταυρομαχιών, σε τοπικά πανηγύρια και σε καμπαρέ, σ’ ολόκληρη την Ισπανία, τη Γαλλία και την Ιταλία. Θα ήθελα όμως να σας πω περισσότερα, σχετικά με το πώς ο κόσμος του θεάματος έγινε μέρος της ζωής μας.

Το Μαρτύριο

Ο πατέρας πέθανε στη διάρκεια του Εμφύλιου Πολέμου, όταν η Κάρμεν κι εγώ ήμασταν ακόμη πολύ μικρές. Εκείνο τον καιρό, το να είσαι νάνος πολλοί το θεωρούσαν συμφορά. Μπορείτε λοιπόν να φανταστείτε τι περνούσε η μητέρα μου, που είχε όχι έναν αλλά δυο νάνους. Θείες, θείοι, ξαδέλφια, όλοι ντρέπονταν τόσο πολύ για μας, που μερικοί έφτασαν στο σημείο να λένε άσπλαχνα στη μητέρα, να μας ρίξει από ένα βράχο για να μας ξεφορτωθεί. Τα παιδιά της γειτονιάς μας πετροβολούσαν, θυμίζοντάς μας μ’ αυτόν το σκληρό τρόπο ότι ήμασταν ‘ξένο σώμα’. Αν δεν ήταν απαραίτητο να πάμε σχολείο, δεν θα κάναμε ούτε βήμα έξω από το σπίτι.

Το σχολείο δεν ήταν και τόσο άσχημο, αν εξαιρέσουμε την καθημερινή διαδρομή προς το σπίτι, που συχνά έμοιαζε με μαρτύριο, επειδή τα άλλα παιδιά μας κυνηγούσαν, μας έβριζαν, μας κορόιδευαν και μας πετροβολούσαν. Ωστόσο, η δασκάλα μας έδειχνε μεγάλη κατανόηση και συμπόνια. Δαπανούσε παραπάνω χρόνο για μας· δεν μας δίδασκε μόνο ό,τι περιλάμβανε το κανονικό πρόγραμμα, αλλά και όλα τα είδη ραπτικής και κεντήματος. Κι όχι μόνο αυτό, αλλά βρήκε και πελάτες που ήθελαν πολύ να αγοράσουν τα εργόχειρά μας. Καθώς μεγαλώναμε, στην ηλικία τουλάχιστο, ήταν σημαντικό για μας να βρούμε κάποιο τρόπο να εξοικονομούμε τα αναγκαία.

Δεν υπήρχε χειρότερο πράγμα για την Κάρμεν και για μένα από το να γινόμαστε το επίκεντρο της περιέργειας· κι όμως όπου πηγαίναμε οι άνθρωποι μας κοιτούσαν επίμονα μ’ αδιακρισία. Γι’ αυτό αποφασίσαμε να δουλέψουμε σπίτι. Εντούτοις, το αποτέλεσμα ήταν να γίνεται η ζωή μας ολοένα και πιο μοναχική, μια εκούσια φυλάκιση που συνεχίστηκε μέχρι εκείνη την αποφασιστική μέρα, που πήγα με τη μητέρα στο τσίρκο.

Ζούσαμε σαν Κούκλες του Τσίρκου

Αυτός που φώναξε στη μητέρα μου, και που ήθελε να με προσλάβει την ίδια κιόλας στιγμή ήταν ο ίδιος ο διευθυντής του τσίρκου. Στην πραγματικότητα, δεν μου άρεσε η ιδέα. Αυτός όμως έφερε ένα πολύ πειστικό επιχείρημα. «Πώς θα τα βγάζεις πέρα όταν θα ’χουν περάσει τα χρόνια, αν δεν δουλέψεις τώρα;» ρώτησε και ξαναφούντωσε έτσι τις κρυφές μου ανησυχίες σχετικά με το μέλλον. Με προειδοποίησε: «Θα καταλήξεις σ’ ένα Misericordia». (Misericordia, δηλαδή σπίτι του ελέους, ονομαζόταν τότε το τοπικό Ίδρυμα Αναπήρων.) Αυτή η προοπτική ήταν για μένα ακόμη χειρότερη από το να εμφανίζομαι σε τσίρκο. Ανέκαθεν ονειρευόμουν να γίνω δασκάλα.

Αλλά προς το παρόν, αυτό δεν ήταν παρά ένα όνειρο. Αφού παρακολουθήσαμε μαθήματα κλασικού χορού για λίγες εβδομάδες, αρχίσαμε κι οι δυο μας να περιοδεύουμε στην Ισπανία, κάνοντας εμφανίσεις συχνά σε ακροατήρια που έδειχναν ελάχιστη εκτίμηση και άλλοτε σε μικρά παιδιά γεμάτα ενθουσιασμό. Τους άρεσαν τόσο πολύ οι εμφανίσεις μας, που πολλές φορές ζητούσαν από τις μητέρες τους να μας αγοράσουν για κούκλες.

Η ζωή τότε ήταν συναρπαστική· ταξιδεύαμε σε μέρη που ούτε είχα ονειρευτεί ποτέ. Πόσο είχε αλλάξει η ζωή μας! Για χρόνια φοβόμασταν να βγούμε από το σπίτι, και τώρα ήμασταν εκεί πάνω στα φώτα της σκηνής. Καθώς σκέφτομαι εκείνο τον καιρό, είμαι σίγουρη πως το ότι ξεφύγαμε από την απομόνωση στην οποία είχαμε καταδικάσει τον εαυτό μας, μας βοήθησε να δεχτούμε τη σωματική μας διάπλαση χωρίς να υποφέρουμε από μόνιμη συναισθηματική βλάβη.

Η Ζωή στο Τσίρκο δεν Ήταν Παιδική Χαρά

Εντούτοις, υπήρχε ένα μειονέκτημα στην καινούρια μας ζωή. Αποδείχτηκε ότι ο μικροσκοπικός μας κόσμος ήταν κάθε άλλο παρά η αθώα παιδική χαρά που παρουσιαζόταν στη σκηνή. Αρκετοί από τους νάνους που εμφανίζονταν μαζί μας συνήθιζαν να κάνουν πράγματα που κανείς δεν τα περίμενε. Συχνά οι «μεγάλοι» μας συμπεριφέρονται σαν να μην είμαστε φυσιολογικά άτομα· έτσι δεν είναι δύσκολο να γεννηθούν αισθήματα πίκρας και απογοήτευσης. Κάθε τόσο τα αισθήματα ξεχείλιζαν και οι νάνοι ξεσπούσαν σε παράλογες εκρήξεις βίας. Εκτός απ’ αυτό όμως, εγώ πίστευα ότι μερικοί από αυτούς τους νάνους μπλέκονταν σε φασαρίες για να αποχτήσουν και πάλι τη χαμένη τους αυτοπεποίθηση.

Η αδελφή μου κι εγώ δεν νιώθαμε άνετα σ’ αυτό το περιβάλλον. Εμείς τις εμφανίσεις μας δεν τις βλέπαμε παρά σαν το μέσο με το οποίο μπορούσαμε να κερδίζουμε τα αναγκαία για μια υποφερτή ζωή· το μόνο μέσο που ήταν διαθέσιμο για μας στην Ισπανία εκείνο τον καιρό. Προσπαθήσαμε να παραμείνουμε αμέτοχες στις φασαρίες και τελικά κερδίσαμε το σεβασμό όλων. Μερικές φορές οι υπεύθυνοι του τσίρκου έλεγαν στους εριστικούς νάνους: «Κοιτάξτε τις Λιλλιπούτειες Αδελφές. Καλά θα κάνατε να τις μιμηθείτε!»

Όλ’ αυτά τα χρόνια, δεν ξέχασα ποτέ τα προειδοποιητικά λόγια του διευθυντή του τσίρκου. Πώς θα τα έβγαζα πέρα όταν θα περνούσαν τα χρόνια; Έτσι, παρ’ όλο που η υγεία μας είχε κλονιστεί, η Κάρμεν κι εγώ δουλεύαμε σκληρά για να μπορέσουμε να βάλουμε στην άκρη αρκετά χρήματα, για τις δύσκολες μέρες που πιστεύαμε πως θα έρχονταν.

Μολαταύτα, τώρα διακρίνω τη θετική πλευρά όλης αυτής της σκληρής δουλειάς. Ήμασταν διαρκώς απασχολημένες μέσα στη φασαρία και στην κίνηση της ζωής του τσίρκου, κι αυτό μας έκανε να δεχτούμε πιο εύκολα τη σωματική μας διάπλαση. Ακόμα, αποφύγαμε να απομονωθούμε από τους άλλους. Και το πιο σπουδαίο, η συνεχής απασχόληση δεν μας άφηνε καιρό για να λυπόμαστε τον εαυτό μας.

Μικρό Βιβλίο—Μεγάλη Εντύπωση

Μετά από πολλά χρόνια, σε μια περιοδεία μας στην Ισπανία, μια έφηβη κοπέλα μας πλησίασε εκεί μέσα στο χώρο του τσίρκου και μας εξήγησε κάτι σχετικά με τη Βασιλεία του Θεού. Μας έδωσε δυο μικρά βιβλία και τα δεχτήκαμε ευχαρίστως. Το ίδιο απόγευμα, αρχίσαμε κιόλας να ξεφυλλίζουμε το ένα, που είχε τον τίτλο Η Αλήθεια που Οδηγεί στην Αιώνιο Ζωή. Αυτά που διαβάζαμε άγγιζαν στ’ αλήθεια την καρδιά μας τόσο πολύ, ώστε αρχίσαμε να μιλάμε γι’ αυτά και στους άλλους στο τσίρκο. Πόσο απογοητευτήκαμε όμως, όταν διαπιστώσαμε ότι κανείς δεν ενδιαφερόταν γι’ αυτά που σε μας φαίνονταν τόσο συναρπαστικά!

Πέρασαν δυο χρόνια, και τότε μας επισκέφτηκε ένας άλλος Μάρτυρας, στο σπίτι μας στη Μαδρίτη. Χαρήκαμε που ξανακούσαμε το άγγελμα της Βασιλείας και ο Μάρτυρας υποσχέθηκε να ξανάρθει με μια Καθολική μετάφραση της Αγίας Γραφής, για να διαπιστώσουμε μόνες μας ότι η Αγία Γραφή των Μαρτύρων δεν έλεγε άλλα πράγματα. Σύντομα, αρχίσαμε μελέτη και σε μικρό χρονικό διάστημα πειστήκαμε ότι είχαμε βρει την αλήθεια. Μόλις ένα χρόνο μετά, βαφτίστηκε η Κάρμεν και μερικούς μήνες αργότερα αφιέρωσα κι εγώ τη ζωή μου στον Ιεχωβά και βαφτίστηκα.

Επιτέλους Δασκάλα

Το κήρυγμα από σπίτι σε σπίτι ήταν αληθινή πρόκληση και για τις δυο μας. Είναι αλήθεια ότι είχαμε συνηθίσει να εμφανιζόμαστε στη σκηνή, αλλά ήταν διαφορετικό πράγμα να στέκεσαι μπροστά σε μια πόρτα και να προσπαθείς να ανοίξεις συζήτηση με κάποιον που ποτέ δεν έχεις ξαναδεί. Ουσιαστικά ποτέ δεν είχαμε υπερνικήσει την ντροπαλότητα και τη δειλία που ήταν βαθιά ριζωμένες μέσα μας. Αναρωτιόμασταν: ‘Πώς θα αντιδρούν οι άνθρωποι βλέποντας δυο νάνους στην πόρτα τους;’ ‘Μήπως μας πάρουν για ζητιάνες;’ Με χαρά σας λέω ότι αυτό συμβαίνει πολύ σπάνια.

Χάρη στην καλοσύνη και στην υπομονή των πνευματικών αδελφών μας, σιγά-σιγά υπερνικήσαμε τους φόβους μας κι αρχίσαμε να διαθέτουμε μεγάλο μέρος του χρόνου μας στο κήρυγμα. Τελικά, το παιδικό μου όνειρο έγινε πραγματικότητα—επιτέλους, ήμουν δασκάλα! Δεν διδάσκω τις βασικές γνώσεις των μαθηματικών, της γραμματικής ή κάτι παρόμοιο, αλλά τη βασική γνώση που χρειάζεται για να κερδίσει κάποιος αιώνια ζωή.

Φυσικά, οι άνθρωποι συχνά ξαφνιάζονται όταν βλέπουν τόσο μικροσκοπικά άτομα στην πόρτα τους. Μερικοί όμως, βρίσκουν τόσο περίεργο το ότι μπορούμε και μιλάμε ακριβώς όπως όλοι οι άλλοι, ώστε ακούνε το άγγελμά μας αρκετά προσεκτικά.

Νιώθουμε ευτυχία κάθε φορά που μπορούμε να πάμε από σπίτι σε σπίτι μαζί με τους αγαπητούς αδελφούς της εκκλησίας που ανήκουμε. Είναι θαυμάσια η υποστήριξη που μας προσφέρουν, ακόμη και σε φαινομενικά ασήμαντα ζητήματα, όπως το χτύπημα του κουδουνιού—συχνά δεν το φτάνουμε! Άλλοτε, οι αδελφοί μας βοηθούν στοργικά να ανεβούμε τις σκάλες.

Εκτιμούμε πάρα πολύ τη στοργική φροντίδα της εκκλησίας. Μας δείχνουν γνήσια συμπόνια, όχι επιφανειακό οίκτο που θα μας έκανε να νιώθουμε κατώτερες. Συνέβει ένα ατύχημα στην Κάρμεν πριν από λίγους μήνες και δυσκολεύεται να ανέβει στην καρέκλα. Έτσι, κάθε φορά που έχει να κάνει ομιλία στη Σχολή Θεοκρατικής Διακονίας πρέπει κάποιος να τη σηκώσει και να τη βάλει πάνω στην καρέκλα. Τα παιδιά της εκκλησίας παραξενεύονται μ’ εμάς, αλλά δεν δείχνουν την αδιάκριτη περιέργεια που συναντάμε στους δρόμους. Οι αδελφοί μας μάς αντιμετωπίζουν ως φυσιολογικούς ανθρώπους, κι αυτό μας έχει βοηθήσει πολύ να αισθανόμαστε άνετα μέσα στην εκκλησία.

Οι ανησυχίες που είχα τόσα χρόνια για το μέλλον μας, εξαφανίστηκαν. Ο φόβος ότι δεν θα είχαμε αρκετά για να ζήσουμε, όταν δεν θα μπορούσαμε να δουλεύουμε πια, αντικαταστάθηκε από μια σίγουρη ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον. Πριν από χρόνια δουλεύαμε συνέχεια και δεχόμασταν κάθε συμβόλαιο που μας πρότειναν, επειδή διαρκώς ανησυχούσαμε για το αύριο. Όταν όμως μάθαμε την αλήθεια του Λόγου του Θεού, αρχίσαμε να περικόπτουμε τις δραστηριότητές μας στο χώρο του θεάματος. Ταυτόχρονα, μάθαμε να ζούμε με λιγότερα από υλική άποψη.

Αν και δεν κάνουμε εμφανίσεις πια, οι καθημερινές δουλειές του νοικοκυριού μας κρατούν απασχολημένες. Καθώς γερνάμε, τα προβλήματα υγείας αυξάνονται· μέχρι και το ανέβασμα των σκαλοπατιών είναι πια για μας μεγάλη πρόκληση. Χρειάστηκε λοιπόν να βρούμε ένα ισόγειο διαμέρισμα, για να μπορούμε να πηγαίνουμε με τα πόδια στην κοντινή Αίθουσα Βασιλείας. Μ’ αυτόν τον τρόπο, δεν χρειάζεται να εξαρτιόμαστε συνέχεια από τους άλλους. Έχουμε ευχάριστη συναναστροφή με τους αδελφούς και είμαστε πολυάσχολες στο κήρυγμα, πράγματα που μας βοηθούν να διατηρούμε ένα χαρούμενο πνεύμα.

Καθώς φέρνω στο νου μου τα τελευταία 50 περίπου χρόνια που πέρασαν, εξακολουθεί να με καταπλήσσει το πόσο άλλαξε η ζωή μας. Τα πρώτα χρόνια, τα γεμάτα απομόνωση, έδωσαν τόπο στη θορυβώδη ζωή του τσίρκου. Αν και η ζωή μας τώρα είναι πιο ήρεμη, μας φέρνει πιο πολλές ανταμοιβές καθώς αφιερώνουμε το χρόνο μας στο δημόσιο κήρυγμα. Είμαστε, κι οι δυο μας, πολύ ευγνώμονες στον Ιεχωβά που μας επέτρεψε να διακρίνουμε την αλήθεια του Λόγου του, και μέσω αυτής να ανακουφιστούμε τόσο πολύ από την ανησυχία μας για το μέλλον. Εκτιμούμε επίσης τη στοργική φροντίδα και την εγκάρδια υποστήριξη που απολαμβάνουμε από τους Χριστιανούς αδελφούς μας, και που μας έχει βοηθήσει να αντέξουμε το βάρος του να είμαστε πιο μικροσκοπικές κι από τους νάνους.—Όπως το αφηγήθηκε η Αμπάρο Σαντσέζ Εσκριμπάνο.