Οι Νεαροί Ρωτούν . . .

Τι Μπορώ να Κάνω Όταν με Κακομεταχειρίζονται με τα Λόγια;

«Ο πατέρας μου δεν με κακομεταχειρίζεται ποτέ σωματικά, αλλά με τα λόγια του μου λέει πράγματα που πληγώνουν πολύ πιο βαθιά και προξενούν πολύ μεγαλύτερο τρόμο από οποιοδήποτε χαστούκι».—Αν.

«Οι προφορικές επιθέσεις με έκαναν να νιώθω ανάξιος και έμεναν μέσα μου για μέρες, ακόμα και βδομάδες. Προξενούσαν διανοητικά τραύματα που επουλώθηκαν με τον καιρό, αλλά άφησαν σημάδια».—Κεν.

Η ΑΝ και ο Κεν, όπως και χιλιάδες άλλοι έφηβοι, είναι θύματα αυτού που ορισμένοι ειδήμονες ονομάζουν συστηματική καταστροφή της αυτοεκτίμησης ενός νεαρού—της κακομεταχείρισης με τα λόγια. Μερικοί θεωρούν τις διαρκείς προφορικές επιθέσεις από μέρους των γονέων μια πολύ καταστροφική μορφή κακομεταχείρισης του παιδιού, παρ’ όλο που αυτές δεν σπάνε κόκαλα ούτε αφήνουν μελανιές.

«Ένιωθα ότι η ζωή δεν είχε κανένα νόημα», θυμάται η Μαρλίν, που η μητέρα της την κακομεταχειριζόταν με τα λόγια. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση δεν είναι σπάνιο πράγμα ανάμεσα σε νεαρούς που επανειλημμένα ακούνε να τους αποκαλούν χαζούς ή ανάξιους, που τους απειλούν ότι θα ασκήσουν βία και τους κάνουν να νιώθουν αποτυχημένοι («Διαρκώς με απογοητεύεις!») ή τους κατηγορούν συνέχεια για ό,τι άσχημο συμβαίνει («Εσύ φταις για όλα!»). Η αργή διανοητική ή συναισθηματική ανάπτυξη και η συμπεριφορά που χαρακτηρίζεται από τάσεις καταστροφής ή απομόνωσης είναι επιπρόσθετα άσχημα επακόλουθα, που μερικοί αποδίδουν στην κακομεταχείριση με τα λόγια. Έτσι, η Αγία Γραφή είναι ακριβής όταν παραβάλλει τα επακόλουθα των δηκτικών λόγων με τις «πληγές από μαχαίρωμα».—Παροιμίαι 12:18, ΛΖ.

Ομολογουμένως, συχνά αυτό που μερικοί νεαροί ονομάζουν κακομεταχείριση δεν είναι τίποτα παραπάνω από τη διαπαιδαγώγηση που εφαρμόζουν οι γονείς. (Εφεσίους 6:4, ΜΝΚ) Αυτή η διαπαιδαγώγηση μπορεί να σε ωφελήσει ακόμα κι αν παρέχεται με δυσάρεστο τρόπο. (Παροιμίαι 4:13, ΜΝΚ) Εξάλλου, και οι γονείς κάνουν «πολλά σφάλματα. Αν κάποιος δεν κάνει σφάλματα με τα λόγια, αυτός είναι τέλειος άνθρωπος». (Ιακώβου 3:2, ΝΔΜ) Έτσι λοιπόν, στην έξαψη του θυμού, ακόμα και οι καλύτεροι γονείς λένε μερικές φορές πράγματα για τα οποία μετανιώνουν. Όταν όμως τα βαριά και σκληρά λόγια γίνονται τρόπος ζωής, ένα καταστροφικό πρότυπο που υπάρχει συνέχεια, τότε αυτά τα λόγια μπορεί να ισοδυναμούν με σοβαρή συναισθηματική κακομεταχείριση.a

Τι μπορεί να κάνει το νεαρό άτομο σε τέτοια περίπτωση; Πρώτα απ’ όλα, ας προσπαθήσουμε να καταλάβουμε γιατί μπορεί να συμβαίνει η κακομεταχείριση.

Η Αιτία της Κακομεταχείρισης

«Οι γονείς που κακομεταχειρίζονται τα παιδιά τους δεν είναι σκληροί μανιακοί», ισχυρίζονται ο Μπλερ και η Ρίτα Τζάστις, «ούτε τους λείπει η αγάπη για τα παιδιά τους». Η έρευνα που έκαναν με αντικείμενο γονείς που κακομεταχειρίζονταν τα παιδιά τους αποκάλυψε ότι το 85 τοις εκατό απ’ αυτούς είχαν υποστεί συναισθηματική αποστέρηση—αν όχι πραγματική σωματική κακομεταχείριση—όταν ήταν και οι ίδιοι παιδιά! Γι’ αυτό, πολλοί ειδήμονες πιστεύουν ότι μεγάλο μέρος της κακομεταχείρισης από μέρους των γονέων πηγάζει, όχι από την κακή συμπεριφορά του νεαρού, αλλά από τα ασυγκράτητα αισθήματα ανασφάλειας των γονέων.

Μερικοί γονείς, επειδή δεν έχουν νιώσει ποτέ αρκετή αγάπη και δεν έχουν τύχει αρκετής περιποίησης από τις δικές τους μητέρες και τους δικούς τους πατέρες, δυσκολεύονται να φερθούν με στοργή στα παιδιά τους. (Παράβαλε 1 Ιωάννου 4:19.) Τις ασήμαντες αποτυχίες από μέρους των παιδιών τους, τις παίρνουν σαν προσωπική προσβολή και ξεσπούν σε μια θύελλα επικρίσεων και προσβολών που καταρρακώνουν τον αυτοσεβασμό των παιδιών τους.

Να θυμάσαι επίσης, ότι εφόσον αυτοί είναι ‘καιροί κρίσιμοι, δύσκολοι στην αντιμετώπισή τους’, οι πιέσεις τού να βγάλει κανείς τα προς το ζην και να μεγαλώσει παιδιά μπορεί να τον τσακίσουν. (2 Τιμόθεον 3:1, ΜΝΚ) Φορτωμένοι με τέτοιες πιέσεις, μερικοί γονείς αντιδρούν υπερβολικά σε οποιαδήποτε φαινομενική ένδειξη επανάστασης από μέρους του γιου ή της κόρης.

Είναι αλήθεια ότι δεν υπάρχει καμιά απολύτως δικαιολογία για υβριστική ομιλία. (Κολοσσαείς 3:8, ΜΝΚ) Οι γονείς έχουν την εντολή να μην ‘εκνευρίζουν τα παιδιά τους, για να μην αποκαρδιώνονται’. (Κολοσσαείς 3:21, ΜΝΚ) Ωστόσο, αν ένας νεαρός αναγνωρίσει ότι ο γονέας που τον κακομεταχειρίζεται έχει ίσως πάρα πολλά προβλήματα ή υφίσταται έντονη πίεση, μπορεί να βοηθηθεί να μη δίνει στα δηκτικά λόγια περισσότερη σημασία απ’ όση πρέπει. Αυτή η διορατικότητα μπορεί ακόμα και να ‘συστέλλει το θυμό’ του νεαρού που υφίσταται κακομεταχείριση.—Παροιμίαι 19:11.

Πώς να τα Βγάζεις Πέρα με την Κακομεταχείριση

Συνήθως δεν ευθύνεσαι εσύ για το αν οι γονείς σου περνάνε μερικές συναισθηματικές δυσκολίες. Δεν είσαι ουσιαστικά σε θέση να κάνεις και πολλά πράγματα για να τους βοηθήσεις να ξεπεράσουν αυτά τα προβλήματα. Μερικές φορές, η κακομεταχείριση είναι τόσο σοβαρή που είναι σοφό από μέρους του νεαρού να ζητήσει βοήθεια από κάπου αλλού, ίσως με το να πλησιάσει έναν Χριστιανό πρεσβύτερο της τοπικής του εκκλησίας.—Ησαΐας 32:1, 2, ΛΧ.

Εντούτοις, συχνά υπάρχουν πράγματα που μπορείς να κάνεις για να γίνει πιο υποφερτή η κατάσταση. Πρώτα απ’ όλα, μπορείς πάντα να κάνεις σκληρές προσπάθειες να ‘τιμάς τους γονείς σου’—ακόμα κι όταν η συμπεριφορά τους φαίνεται ανυπόφορη. (Εφεσίους 6:2) Το να τους αντιμιλάς ή, ακόμα χειρότερα, να τους βάζεις τις φωνές δυσαρεστεί τον Θεό και συνήθως το μόνο που πετυχαίνει είναι να κλιμακώνει τη διαμάχη.

Όμως, «με μια γλυκιά απόκριση, κάθε οργή θα σβήσει». (Παροιμίαι 15:1, ΛΖ) Στο βιβλίο της My Parents Are Driving Me Crazy (Οι Γονείς μου με Οδηγούν στην Τρέλα), η συγγραφέας Τζόις Βέντραλ προτείνει για εξέταση μια περίπτωση στην οποία η θυμωμένη μητέρα έχει ξεστομίσει τα λόγια: «Ανάθεμα τη μέρα που γεννήθηκες». Το να εκτοξεύσεις μια απάντηση όπως, «Ανάθεμα τη μέρα που πιάστηκα μέσα σου», απλώς παρατείνει τη φιλονικία. Έτσι η Βέντραλ προτείνει μια απάντηση όπως: «Ξέρω ότι μερικές φορές σου κάνω τη ζωή δύσκολη. Πρέπει να είναι δύσκολο πράγμα να είσαι γονέας». Δεν είναι εύκολο πράγμα να απαντάς στην οργή με καλοσύνη, όμως μπορεί κάλλιστα να σβήσει τις φωτιές της έριδας.—Παράβαλε Παροιμίαι 26:20.

Μερικές φορές μπορούν ακόμα και να αποφευχθούν οι άσκοπες συγκρούσεις. Μια κοπέλα, που λέγεται Μπάρμπαρα, θυμάται ορισμένες διαμάχες που είχε με τους γονείς της όταν ήταν νεαρή, και παραδέχεται: «Θα μπορούσα να σκέφτομαι περισσότερο πριν μιλήσω. Χρειαζόταν να είμαι πιο διορατική. Αν βλέπεις ότι ο γονέας σου είναι ήδη πολύ θυμωμένος με κάτι, περίμενε για αργότερα. Το μόνο που κάνουν τα λόγια είναι να ρίχνουν περισσότερο λάδι στη φωτιά».

Ένας άλλος νεαρός λέει: «Τώρα συνειδητοποιώ ότι αυτό που συνήθως έδινε αφορμή για κάποιο ξέσπασμα ήταν το ότι δεν έκανα κάτι που έπρεπε να κάνω. Άρχισα να δείχνω περισσότερη συνέπεια ως προς τις μικροδουλειές που έπρεπε να κάνω, όπως το πλύσιμο των πιάτων και το βγάλσιμο των σκουπιδιών έξω». Ποιο ήταν το αποτέλεσμα; Λιγότερες συγκρούσεις.

Αποκατάσταση της Αυτοεκτίμησής Σου

Παρ’ όλα αυτά, η κακομεταχείριση με τα λόγια μπορεί να καταστρέψει την αυτοεκτίμηση κάποιου. Η Αν (που αναφέρθηκε στην αρχή) παραδέχεται: «Μερικές φορές φτάνω στο σημείο να αρχίζω να πιστεύω ότι είμαι χαζή και ότι δεν είμαι καλή όσο θα ’πρεπε, και ότι είμαι βάρος». Πώς μπορείς να απαλλαχτείς απ’ αυτά τα αρνητικά συναισθήματα;

Πολλοί νεαροί καταφέρνουν να επιβιώνουν από το δύσκολο περιβάλλον του σπιτιού τους και αποδεικνύονται άθικτοι συναισθηματικά. Διάφορες έρευνες αποκαλύπτουν ότι αυτοί οι νεαροί «συνήθως έχουν ένα τουλάχιστο άτομο στη ζωή τους που τους προσέχει». Όπως εξηγεί η Τζάνετ Ντρομπς, ψυχίατρος-κοινωνική λειτουργός: «Οι νεαροί έχουν ανάγκη να περνούν τον καιρό τους με ανθρώπους που είναι θετικοί και που τους εκτιμούν». Ίσως ακόμα να τα πηγαίνεις καλά με τον έναν τουλάχιστο από τους γονείς σου και να μπορείς να πλησιάζεις αυτόν. Και στη Χριστιανική εκκλησία υπάρχουν πολλά άτομα που δείχνουν ενδιαφέρον και τα οποία μπορούν να αποδειχτούν πραγματική βοήθεια και υποστήριξη για εσένα.—Παροιμίαι 13:20.

Κάτι που μπορεί επίσης να βοηθήσει στο να ανυψωθεί η αυτοεκτίμησή σου είναι το να καταπιαστείς μ’ ένα παραγωγικό χόμπι, λόγου χάρη να μάθεις να παίζεις κάποιο μουσικό όργανο ή να μάθεις μια ξένη γλώσσα. Και το να βοηθάς άλλους να μάθουν το Λόγο του Θεού είναι μια ιδιαίτερα ικανοποιητική δραστηριότητα—ειδικά καθώς βλέπεις τον Θεό να ευλογεί τις προσπάθειές σου! (Παράβαλε 1 Κορινθίους 3:6-9.) Η Αν λέει: «Μέσω της [ολοχρόνιας] διακονίας, στην οποία ο Ιεχωβά μου επιτρέπει στοργικά να συμμετέχω, έχω συνειδητοποιήσει ότι δεν είμαι τόσο χαζή όσο ήθελε να πιστεύει ο πατέρας μου».

Ευτυχώς, ακόμα και οι χειρότερες καταστάσεις δεν κρατούν για πάντα. Και με κανέναν τρόπο δεν σε καταδικάζουν οι ενέργειες των γονέων σου να γίνεις κι εσύ κακός γονέας κάποτε. Αναφορικά με το τι είδους γονέας θα γίνεις, ο Λόγος του Θεού μπορεί να έχει πολύ μεγαλύτερη επιρροή απ’ αυτήν που ασκεί το οποιοδήποτε κακό παράδειγμα που θέτουν οι γονείς σου. Στο μεταξύ, να αποβλέπεις στον Ιεχωβά Θεό για να σε βοηθάει να υπομένεις. Οι προσπάθειές σου να συμπεριφέρεσαι σωστά ενώ αντιμετωπίζεις κακομεταχείριση κάνουν την καρδιά του να ευφραίνεται.—Παροιμίαι 27:11.

Ακόμα είναι πιθανό ότι η ώριμη αντιμετώπιση των ζητημάτων από μέρους σου θα υποκινήσει τους γονείς σου να αλλάξουν. Η Μαρλίν, το άλλοτε ταλαιπωρημένο κορίτσι που αναφέρθηκε στην αρχή, λέει: «Σ’ όλη μου τη ζωή, η μητέρα μου μού έβαζε τις φωνές κι εγώ της απαντούσα ανάλογα. Τώρα όμως προσπαθώ να εφαρμόσω αυτά που λέει ο Λόγος του Θεού. Κι αυτό έχει αποτελέσματα. Η στάση της μαμάς έχει αρχίσει να αλλάζει. Εφαρμόζοντας την Αγία Γραφή, έφτασα στο σημείο να την καταλαβαίνω καλύτερα. Η σχέση μας βελτιώθηκε». Αν πάρεις την πρωτοβουλία, μπορεί και η δική σας σχέση να βελτιωθεί.

[Υποσημειώσεις]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 12]

Μια έρευνα αποκάλυψε ότι το 85 τοις εκατό γονέων που κακομεταχειρίζονταν τα παιδιά τους είχαν υποστεί κακομεταχείριση όταν ήταν παιδιά

[Εικόνα στη σελίδα 13]

Κάτι που μπορεί να ανυψώσει την αυτοεκτίμηση είναι το να καταπιαστείς μ’ ένα παραγωγικό χόμπι, λόγου χάρη να μάθεις να παίζεις κάποιο μουσικό όργανο