Χρειάζεται ο Γιαννάκης Κομπιούτερ Τώρα;
Τι ρόλο παίζει ο κομπιούτερ στην εκπαίδευση των παιδιών μας;
Πόσο καλός δάσκαλος είναι;
Η ΜΗΤΕΡΑ του Γιαννάκη καθόταν κι άκουγε με προσοχή το δάσκαλό του. Ο δάσκαλος της είπε ότι ο Γιαννάκης δεν πάει και πολύ καλά στο σχολείο.
«Τι προτείνετε εσείς;» ρώτησε η μητέρα.
«Σκεφτήκατε ποτέ να πάρετε έναν κομπιούτερ στο σπίτι;» απάντησε ο δάσκαλος.
Διαφημίσεις, που παρουσιάζουν σκηνές σαν κι αυτή που περιγράφτηκε πιο πάνω, έχουν συμβάλει ιδιαίτερα στο να κάνουν πολλούς ανήσυχους γονείς να πιστεύουν ότι για να πάρουν τα παιδιά τους σίγουρα την κατάλληλη εκπαίδευση—και για να έχουν την προοπτική να βρουν δουλειά στο μέλλον—πρέπει να φροντίσουν να μάθουν τα παιδιά οτιδήποτε μπορούν σχετικά με τους κομπιούτερ. Επιπλέον, οι κομπιούτερ εμφανίζονται στις αίθουσες διδασκαλίας, με γοργά αυξανόμενο ρυθμό.
Είναι σίγουρο πως ο κομπιούτερ έχει τη δυνατότητα να διδάσκει και να αναπτύσσει τη δημιουργικότητα, καθώς και την ικανότητα επίλυσης προβλημάτων, με τρόπους που πρωτύτερα θεωρούνταν αδύνατοι.
Για παράδειγμα, ένα πρόγραμμα για κομπιούτερ επιτρέπει στο μαθητή, όχι μόνο να διαμελίσει ένα βάτραχο, αλλά και να τον συναρμολογήσει. Αν ο μαθητής κάνει την «εγχείρηση» σωστά, τότε ανταμείβεται με το να δει το βάτραχο να ζωντανεύει και να χοροπηδάει στην οθόνη. Άλλα προγράμματα πετυχαίνουν την προσομοίωση της κίνησης των πλανητών, απεικονίζουν τη γη με τα φυσικά της χαρακτηριστικά ή καθιστούν ικανό το μαθητή να πιλοτάρει αεροπλάνο, να οδηγεί αυτοκίνητο ή να κάνει χημικά πειράματα.
Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιείται ο κομπιούτερ είναι γενικά γνωστός ως μάθηση με τη βοήθεια κομπιούτερ. Ο κομπιούτερ κάνει μια ερώτηση. Αν ο μαθητής απαντήσει σωστά, ο κομπιούτερ κάνει την επόμενη ερώτηση. Αν δεν απαντήσει σωστά, ο κομπιούτερ τον παρακινεί να συνεχίσει, δίνοντάς του ορισμένα στοιχεία που βοηθάνε στην ανεύρεση της λύσης. Αυτό βοηθάει το μαθητή να μαθαίνει διάφορα πράγματα προχωρώντας βήμα προς βήμα και του επιτρέπει να προχωράει με το δικό του ρυθμό. Επιπρόσθετα, ο κομπιούτερ έχει απεριόριστη «υπομονή» και δεν «νευριάζει» με το μαθητή, όταν αυτός δίνει λάθος απαντήσεις, όπως θα μπορούσε να συμβεί μ’ ένα δάσκαλο. Κι αυτό επίσης συμβάλλει στη μάθηση.
Τα περισσότερα σχολεία έχουν τώρα ειδικές τάξεις για την απόκτηση γνώσης γύρω από τους κομπιούτερ. Σ’ αυτές τις τάξεις, οι μαθητές διδάσκονται πώς να χειρίζονται και να προγραμματίζουν το μηχάνημα. Για εκείνους που ενδιαφέρονται να κάνουν καριέρα στον τομέα των κομπιούτερ, αυτό μπορεί να είναι πολύ σπουδαίο. Όσοι υποστηρίζουν αυτά τα προγράμματα μαθημάτων είναι πλήρως πεπεισμένοι ότι θα πρέπει όλοι οι μαθητές να έχουν κάποιες γνώσεις σχετικά με τους κομπιούτερ. Οι προοπτικές για δουλειά—είτε είναι πραγματικές είτε φανταστικές—κάνουν επίσης αυτές τις τάξεις πολύ ελκυστικές.
Η έκθεση και η έρευνα είναι άλλες δυο χρήσιμες εφαρμογές των σχολικών κομπιούτερ. Οι δάσκαλοι που διδάσκουν έκθεση διαπιστώνουν συχνά ότι οι μαθητές που χρησιμοποιούν κομπιούτερ, όπως λόγου χάρη τους επεξεργαστές κειμένου, είναι πιο πρόθυμοι να ξαναγράψουν και στη συνέχεια να ελέγξουν και να διαμορφώσουν την ύλη τους—πράγμα που αποτελεί απαραίτητο μέρος της σύνταξης μιας καλής έκθεσης—επειδή το αντικείμενο της εργασίας τους είναι πάντοτε ολοκληρωμένο και ευπαρουσίαστο.
Ο κομπιούτερ μπορεί ακόμη να προσφέρει στο μαθητή μια τεράστια πηγή πληροφοριών. Με τη χρήση του κατάλληλου εξοπλισμού, οι μαθητές ενός σχολείου μπορούν να επικοινωνούν με μαθητές άλλων σχολείων για ειδικά προγράμματα. Μπορούν επίσης να συνδεθούν με μεγάλες κεντρικές βιβλιοθήκες και με τράπεζες πληροφοριών, για να παίρνουν έτσι τρέχουσες πληροφορίες σχετικά με πάρα πολλά ζητήματα, πληροφορίες τις οποίες ποτέ δεν θα ήταν δυνατό να έχει η βιβλιοθήκη του σχολείου τους.
Είναι λοιπόν σαφές ότι ο κομπιούτερ, όταν χρησιμοποιείται κατάλληλα, αποτελεί βοήθημα για τη διδασκαλία. Η πρακτική εξάσκηση πάνω στον κομπιούτερ και η βήμα προς βήμα διαδικασία εκμάθησης των διαφόρων πραγμάτων, συνθήκες που είναι δυνατές εκεί όπου υπάρχουν αρκετοί κομπιούτερ, είναι πολύτιμες για τους μικρότερους μαθητές. Οι μεγαλύτεροι μπορούν να προχωρήσουν πέρα από το πρόγραμμα μαθημάτων που βασίζεται στο σχολικό βιβλίο και να επωφεληθούν από καινούριους τρόπους μάθησης, οι οποίοι γίνονται δυνατοί με τον κομπιούτερ.
Σίγουρα, όλ’ αυτά φαίνονται θαυμάσια. Τι συμβαίνει όμως στην πράξη; Εκπληρώνει ο κομπιούτερ τις προσδοκίες;
Εκπληρώνει τις Προσδοκίες;
Ο βαθμός της επιτυχίας των κομπιούτερ στην εκπαίδευση, στην πραγματικότητα εξαρτάται από τους ίδιους παράγοντες από τους οποίους εξαρτάται και ο βαθμός επιτυχίας οποιουδήποτε προγράμματος σχολικών μαθημάτων. Αυτό που απαιτείται είναι να υπάρχουν τα σωστά προγράμματα και να τα διδάσκουν ικανοί δάσκαλοι. Έχουν τηρηθεί αυτά τα κριτήρια;
Μερικά σχολεία, με τη βιασύνη τους να αγοράσουν συστήματα κομπιούτερ, προχώρησαν και αγόρασαν κομπιούτερ χωρίς να σκεφτούν προσεκτικά πώς επρόκειτο να τους χρησιμοποιήσουν και ποιες ήταν οι ανάγκες των μαθητών. Το αποτέλεσμα είναι ότι πολλά σχολεία έχουν να κάνουν τώρα μια δυσάρεστη δουλειά: να βρουν πώς να χρησιμοποιήσουν τους κομπιούτερ τους με τρόπο που να αξίζει.
Αυτή η κατάσταση φαίνεται από το πώς χρησιμοποιούνται προς το παρόν οι σχολικοί κομπιούτερ. Ενώ υπάρχουν καταπληκτικά προγράμματα και ευφυείς τρόποι διδασκαλίας, ορισμένες έρευνες έχουν δείξει ότι αυτά τα προγράμματα αποτελούν ελάχιστο μέρος του συνόλου εκείνων που χρησιμοποιούνται στα σχολεία. Τα περισσότερα από τα προγράμματα που χρησιμοποιούνται στις αίθουσες διδασκαλίας αφορούν είτε τη μέθοδο διδασκαλίας με ερωτήσεις είτε την απόκτηση γνώσης γύρω από τους κομπιούτερ.
Φυσικά, η μέθοδος της διδασκαλίας με ερωτήσεις έχει τη θέση της στο σχολείο. Αλλά είναι δύσκολο να αντικρούσει κανείς τη λογική της ακόλουθης ερώτησης, την οποία έκανε κάποιος που είναι δάσκαλος και ειδικός στην εκπαίδευση γύρω από τους κομπιούτερ: «Γιατί να ξοδεύουμε 2.000 δολάρια [περ. 300.000 δρχ.] ή 1.200 δολάρια [περ. 180.000 δρχ.], ή ακόμη και 600 δολάρια [περ. 90.000 δρχ.] για ένα ηλεκτρονικό βιβλίο ασκήσεων, τη στιγμή που πετυχαίνουμε τα ίδια ακριβώς πράγματα με ένα απλό παλιό βιβλίο ασκήσεων που κοστίζει 2,95 δολάρια [περ. 440 δρχ.] και περιέχει ένα σωρό φύλλα με ερωτήσεις;» Επιπλέον, μερικοί εκπαιδευτές πιστεύουν ότι τέτοιες εφαρμογές ανατρέπουν τον όλο σκοπό για τον οποίο χρησιμοποιούνται οι κομπιούτερ στις αίθουσες διδασκαλίας, επειδή, αντί να διεγείρουν τη σκέψη και τη δημιουργικότητα, υποβιβάζουν τη μάθηση κάνοντάς την, αναζήτηση της σωστής ή της λάθος απάντησης.
Σ’ ό,τι αφορά την ανάγκη για γνώση γύρω από τους κομπιούτερ, πολλοί πιστεύουν ότι πρόκειται για έξυπνο κόλπο των κατασκευαστών κομπιούτερ και των βιομηχανιών που σχετίζονται με τους κομπιούτερ. Πολλοί γονείς—εξαιτίας των διαφημίσεων, όπως αυτή που αναφέρθηκε πιο πάνω, και ίσως εξαιτίας του ότι οι ίδιοι φοβούνται αυτό το νέο μηχάνημα—πιστεύουν ότι τα παιδιά τους θα αποτύχουν αν δεν έχουν αρκετή γνώση για τους κομπιούτερ. Στην πραγματικότητα, λίγα μελλοντικά επαγγέλματα απαιτούν να έχει κάποιος γνώση γύρω από τους κομπιούτερ, δηλαδή γνώση γύρω από τον προγραμματισμό, τις γλώσσες προγραμματισμού και άλλα. Οι κομπιούτερ θα χρησιμοποιούνται περισσότερο ως εργαλεία, όπως χρησιμοποιούνται συνήθως σήμερα οι υπολογιστές και οι ηλεκτρικές γραφομηχανές. Οπωσδήποτε αποτελεί κεφάλαιο να ξέρει κανείς πώς να χρησιμοποιεί αυτά τα μηχανήματα, αλλά κανείς δεν ανησυχεί αν δεν ξέρει πώς δουλεύουν, εκτός αν ενδιαφέρεται για κάποιο επάγγελμα σ’ αυτόν τον τομέα. Η επικρατούσα άποψη είναι ότι η γνώση γύρω από τους κομπιούτερ θα πρέπει να διδάσκεται, αλλά μονάχα ως προαιρετική.
Εφόσον οι κομπιούτερ μπήκαν σχετικά πρόσφατα στις αίθουσες διδασκαλίας, συχνά φαίνονται στους δασκάλους που δεν έχουν λάβει τεχνική εκπαίδευση τόσο ακατανόητοι όσο και στους μαθητές. Οι υπεύθυνοι λοιπόν των σχολείων διαπιστώνουν ότι ένα από τα κύρια εμπόδια για την άνοδο του επιπέδου της διδασκαλίας που σχετίζεται με τους κομπιούτερ είναι η αντίσταση στην αλλαγή.
«Πολλοί δάσκαλοι δεν αισθάνονται άνετα με τους κομπιούτερ», είπε ο διευθυντής ενός σχολείου. «Ξέρουν ότι οι κομπιούτερ υπάρχουν και ότι οι ίδιοι οφείλουν να δείξουν ενδιαφέρον. Αλλά η εκπαίδευση του προσωπικού εξακολουθεί να είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα». Η επανεκπαίδευση των δασκάλων απαιτεί χρόνο και χρήμα. Ωστόσο, οι σχολικές αρχές ελπίζουν ότι, καθώς οι δάσκαλοι αποκτούν περισσότερη πείρα και καθώς μπαίνουν στο επάγγελμα περισσότεροι δάσκαλοι που έχουν γνώσεις γύρω από τους κομπιούτερ, θα μπορέσει να γίνει πιο αποτελεσματική χρήση αυτού του εργαλείου.
Τι Χρειάζεται να Κάνουν οι Γονείς
Χρειάζεται λοιπόν πράγματι ο Γιαννάκης κομπιούτερ τώρα; Η απάντηση μπορεί να εξαρτάται κατά πολύ από σας, τον γονέα. Αν ανησυχείτε μήπως το παιδί σας αποτύχει αν δεν έχει κομπιούτερ, τότε όσα προαναφέρθηκαν πιθανόν να σας κάνουν να δείτε τα πράγματα με πιο ισορροπημένο τρόπο.
Σε γενικές γραμμές, οι εκπαιδευτές συμφωνούν ότι τα παιδιά που πάνε σχολείο θα πρέπει να έχουν κάποια επαφή με τους κομπιούτερ. Γι’ αυτόν το σκοπό, τα περισσότερα δημόσια σχολεία έχουν σήμερα κάποιο πρόγραμμα για να διδάσκουν τους μαθητές σχετικά με τους κομπιούτερ, εισάγοντάς τους στα βασικά στοιχεία του μηχανικού εξοπλισμού—στον κομπιούτερ, στο πληκτρολόγιο, στη μονάδα δίσκου, στον εκτυπωτή και σε άλλα—και στο βασικό προγραμματισμό. Τα σχολεία παρέχουν συνήθως τον απαραίτητο εξοπλισμό στις τάξεις όπου διδάσκονται μαθήματα που σχετίζονται με τους κομπιούτερ, και οι μαθητές μπορούν να κάνουν πρακτική εξάσκηση πάνω στον κομπιούτερ. Στα μετέπειτα χρόνια, εκείνοι που ενδιαφέρονται για τον τομέα των κομπιούτερ μπορούν να διαλέξουν ειδικές τάξεις, ακριβώς όπως άλλοι μαθητές μπορεί να διαλέγουν μαθήματα που έχουν να κάνουν με τις τέχνες, τα λογιστικά, με τη δουλειά του γραμματέα ή με κάτι άλλο.
Υπάρχουν βέβαια μερικά σχολεία, στα οποία χρησιμοποιούνται εκτενέστερα οι κομπιούτερ και γίνεται χρήση πρωτότυπων προγραμμάτων για τη διδασκαλία ποικίλων μαθημάτων. Αλλά κανείς δεν είναι απόλυτα σίγουρος για το αν αυτά τα προγράμματα μαθημάτων είναι καλύτερα από τις συμβατικές μεθόδους εκπαίδευσης, επειδή αυτά είναι σχετικά καινούρια.
Τα λόγια ενός μαθητή που πήγαινε στην τελευταία τάξη του γυμνασίου, τα οποία αναφέρθηκαν σ’ ένα άρθρο της εφημερίδας The New York Times, ίσως να συνοψίζουν την κατάσταση. Αυτός γράφει: «Οι κομπιούτερ έχουν τη θέση τους στην εκπαίδευση ως εργαλεία, αλλά δεν αποτελούν ένα είδος κοινωνικής ασφάλισης για εκείνους που δεν έχουν ικανότητες ή δεν μπορούν να σκεφτούν ξεκάθαρα». Τονίζοντας τη σπουδαιότητα του να διδάσκονται οι μαθητές πώς να σκέφτονται, ο ίδιος καταλήγει: «Δεν υπάρχει κανένας τεχνολογικός σύντομος δρόμος προς αυτόν το στόχο».
[Πλαίσιο στη σελίδα 26]
«Το παιδί θα ωφεληθεί πολύ περισσότερο αν περάσει μια ώρα μ’ ένα γονέα που δείχνει ενδιαφέρον, απ’ ό,τι αν περάσει μια ώρα μπροστά σ’ ένα κουτί που κάνει ‘μπιπ-μπιπ’».—Στήλη Personal Computers (Προσωπικοί Κομπιούτερ), The New York Times