Οι Αισθήσεις Μας—Θαυμάσια Δώρα

ΣΤΗ θέα του παγωτού, τα μάτια του Λουκά λάμπουν. Καθώς απλώνει το χέρι του για να πιάσει το χωνάκι που άκουσε ότι είναι γι’ αυτόν, το στόμα του γεμίζει σάλιο. Πλησιάζει τη λιχουδιά στο στόμα του και ταυτόχρονα μυρίζει το γλυκό άρωμά της. Ύστερα, αμέσως μόλις αρχίζει να γλείφει το μαλακό, κρύο παγωτό, το στόμα του πλημμυρίζει από τη νόστιμη γεύση.

Σ’ αυτή την ευχάριστη εμπειρία, ο Λουκάς κάνει χρήση των πέντε θαυμάσιων αισθήσεων του σώματός του—της όρασης, της ακοής, της αφής, της όσφρησης και της γεύσης. Αλλά έχουμε και άλλες πολλές αισθήσεις· το πόσες έχουμε εξαρτάται από το πώς επιθυμεί κάποιος να τις ταξινομήσει. Για παράδειγμα, το δέρμα είναι ευαίσθητο, όχι μόνο στην αφή, αλλά και στη θερμοκρασία (στη ζέστη και στο κρύο), καθώς και στον πόνο. Το εσωτερικό αφτί, εκτός από το ότι αντιλαμβάνεται τον ήχο, ρυθμίζει το αίσθημα ισορροπίας που έχουμε, με τη βοήθεια ενός υγρού που ρέει μέσα στους ημικύκλιους σωλήνες του. Επιπρόσθετα, στο σώμα υπάρχουν υποδοχείς που είναι αρμόδιοι για την αίσθηση της πείνας και της δίψας που νιώθουμε, καθώς και για άλλες αισθήσεις.

Έτσι, μέσω ενός πολύπλοκου συστήματος επικοινωνίας, το σώμα μας αντιδρά σε διάφορα ερεθίσματα αξιολογώντας τα φυσικά και χημικά χαρακτηριστικά του περιβάλλοντός μας. Εξετάστε μερικά συγκεκριμένα παραδείγματα.

Το μάτι δέχεται μια αδιάκοπη εισροή οπτικών εντυπώσεων. Το φως εστιάζεται στα εκατομμύρια κύτταρα-υποδοχείς του αμφιβληστροειδούς, ο οποίος αντιδρά στις ακτίνες του φωτός παράγοντας ηλεκτρικά σήματα. Το οπτικό νεύρο μεταφέρει τα σήματα αυτά στον εγκέφαλο, όπου μεταφράζονται ως οπτικές εικόνες.

Το αφτί περιέχει στο εσωτερικό του μέρος μικροσκοπικά τριχίδια, τα οποία πάλλονται σε αρμονία με τα ηχητικά κύματα που συλλαμβάνουν. Έπειτα, τροφοδοτούν τον εγκέφαλό μας με ηλεκτρικές πληροφορίες τις οποίες εκείνος μεταφράζει ως ήχο.

Η αφή είναι μια αίσθηση που εξαρτάται από μικρούς υποδοχείς που βρίσκονται στο δέρμα. Προφανώς, διαφορετικά κύτταρα-υποδοχείς είναι αρμόδια για τα ποικίλα αισθήματα της αφής, του πόνου, του κρύου και της ζέστης.

Η γεύση είναι μια αίσθηση που καθίσταται δυνατή μέσω μικροσκοπικών νευρικών απολήξεων, οι οποίες καλούνται γευστικοί κάλυκες. Μέσω αυτών των καλύκων, που κατά κύριο λόγο βρίσκονται στη γλώσσα—και, σε μικρότερο βαθμό, σε άλλες επιφάνειες του στόματος—μπορούμε να απολαμβάνουμε αυτά που τρώμε και πίνουμε.

Η όσφρηση συνδέεται στενά με τη γεύση. Η εξαιρετική ευαισθησία που παρουσιάζουν τα κύτταρα-υποδοχείς τα οποία βρίσκονται στην κορυφή της ρινικής κοιλότητας τους δίνει τη δυνατότητα να εντοπίζουν 1 και μόνο μόριο κάποιων οσμογόνων ουσιών μέσα σε 1.000.000.000.000 μέρη αέρα! Το πώς όμως αυτά τα κύτταρα εντοπίζουν τις οσμές και δίνουν το έναυσμα στα νευρικά σήματα του εγκεφάλου εξακολουθεί να προβληματίζει τους ερευνητές.

Πραγματικά, οι αισθήσεις μας είναι θαυμάσια δώρα. Τι συμβαίνει όμως, όταν αυτές πάθουν κάποια βλάβη; Πώς μπορούμε να τα βγάλουμε πέρα τότε; Τι μπορούμε να κάνουμε;