Αυτοί οι Υπέροχοι Κρύσταλλοι του Κόφου

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στην Ιαπωνία

ΣΑΣ έχει ποτέ συναρπάσει η ομορφιά κοσμημάτων ή σκαλιστών με κρυστάλλους; Πιθανώς ναι. Αλλά όπως οι πιο πολλοί από εμάς, ίσως δεν ξέρετε πώς φτιάχνονται. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά μ’ αυτό, ας πάμε στο Κόφου της Ιαπωνίας, μια πόλη βορειοδυτικά του περίφημου Όρους Φούτζι. Η πόλη αυτή είναι ένα από τα πιο μεγάλα κέντρα κατεργασίας πολύτιμων λίθων στον κόσμο.

Πρώτα, θα επισκεφτούμε το Ινστιτούτο Λιθογλυφικών Ερευνών, όπου μαθαίνουμε από το προσωπικό για ορισμένες αρχαιολογικές ανακαλύψεις που φανερώνουν ότι, σε περασμένες εποχές, οι Ιάπωνες πολεμιστές χρησιμοποιούσαν κρυστάλλους ως αιχμές για τα βέλη τους. Ίσως μερικές αιχμές βελών να ανάγονται χρονολογικά στην εποχή του Χριστού. Μαθαίνουμε επίσης για το ρόλο που έπαιξαν οι κρύσταλλοι στη θρησκεία. Η Σιντοϊστική θρησκεία στρέφεται γύρω από φυσικά αντικείμενα όπως ο ήλιος, τα βουνά, τα δέντρα και οι βράχοι. Οτιδήποτε ήταν έξω από το συνηθισμένο υπήρχε περίπτωση να αποτελέσει αντικείμενο λατρείας. Όταν λοιπόν ανακάλυπταν κάποιους παράξενους κρυστάλλους, τους φύλαγαν σε τοπικούς ναούς.

Στη διάρκεια της φεουδαρχίας στην Ιαπωνία, σπάνια κανείς αγόραζε ή πουλούσε κρυστάλλους. Αλλά το 1867, σε σύντομο χρονικό διάστημα από τότε που άρχισε η κυριαρχία του Αυτοκράτορα Μεΐτζι, το φεουδαρχικό σύστημα κατέρρευσε. Μ’ αυτή την αλλαγή, οι άνθρωποι μπορούσαν τώρα να εξορύσσουν και να πουλούν τους κρυστάλλους ελεύθερα. Έτσι γεννήθηκε η κρυσταλλοβιομηχανία του Κόφου.

Τι Είναι οι Κρύσταλλοι;

Ο καθηγητής Κένρο Τσουνόντα του Πανεπιστημίου του Γιαμανάσι απαντάει: «Η λέξη ‘κρύσταλλος’ αναφέρεται σε κάθε στερεό υλικό, του οποίου η διάταξη των ατόμων είναι κανονική και επαναλαμβανόμενη. Τα διαμάντια, οι νιφάδες του χιονιού, ακόμα και το κοινό επιτραπέζιο αλάτι έχουν κρυσταλλική δομή».

Ποια είναι η προέλευση των κρυστάλλων; Ο καθηγητής Τσουνόντα απαντάει: «Οι κρύσταλλοι χαλαζία αποτελούνται από πυρίτιο και οξυγόνο, τα δυο αφθονότερα στοιχεία στο φλοιό της γης. Έπειτα από τη δημιουργία της γης, αυτή ψύχθηκε και οι ελαφρότερες χημικές ύλες ανέβηκαν στην επιφάνεια. Καθώς οι ύλες αυτές σκλήραιναν, σχηματιζόταν ένας λεπτός, πετρώδης φλοιός. Εντούτοις, κατά καιρούς ένα ζεστό μάγμα γρανίτη από το εσωτερικό της γης έσπαγε το φλοιό της και έβγαινε στην επιφάνεια. Με ποιο αποτέλεσμα; Τη δημιουργία ηφαιστείων. Άλλες φορές το μάγμα έβγαινε μόνο όσο χρειαζόταν για να δημιουργηθεί ένας λοφίσκος κάτω από το φλοιό της γης». Στο πέρασμα των αιώνων, η διαρκής ανύψωση και η αργή ψύξη του ζεστού μάγματος συντέλεσε στη δημιουργία ενός μείγματος κατάλληλων στοιχείων, θερμοκρασιών και πιέσεων, το οποίο προκάλεσε το σχηματισμό καθαρών κρυστάλλων χαλαζία.

«Άσχετα με το μέγεθος ή το σχήμα τους», συνεχίζει ο καθηγητής, «αυτοί οι κρύσταλλοι έχουν πάντα έξι πλευρές. Οι λείες και επίπεδες επιφάνειές τους ενώνονται σε γωνίες 60 μοιρών και σχηματίζουν μια αιχμή στην κορυφή. Φυσικά δεν είναι τόσο σκληροί όσο τα διαμάντια, τα οποία σχηματίζονται υπό πολύ υψηλότερη θερμοκρασία και πίεση. Έχουν όμως βαθμό σκληρότητας εφτά, στην κλίμακα Μος, σε σύγκριση με το βαθμό σκληρότητας εννιά που έχουν τα ζαφείρια και τα ρουμπίνια. Και είναι δυνατό να έχουν αρκετά μεγάλο μέγεθος».

Ορυκτά που Γίνονται Αριστουργήματα

Ο κ. Μομόσε, ιδιοκτήτης ενός από τα μεγαλύτερα εργαστήρια στο Κόφου, δέχτηκε με ευγένεια να μας δείξει πώς παίρνουν τους κρυστάλλους σε ακατέργαστη μορφή και τους μετατρέπουν σε όμορφους πολύτιμους λίθους. «Στα περασμένα χρόνια», λέει ο κ. Μομόσε, «οι περισσότεροι κρύσταλλοι που χρησιμοποιούνταν εδώ εξορύσσονταν στην Ιαπωνία. Τώρα, για οικονομικούς λόγους, δεν λειτουργούν ορυχεία στην Ιαπωνία. Περίπου 480 τόνοι κρυστάλλων εισάγονται κάθε χρόνο, κυρίως από τη Βραζιλία, και μερικές πέτρες έρχονται από την Αφρική, τη Δυτική Γερμανία και τις Ηνωμένες Πολιτείες».

Κόβουν τις πέτρες σε φέτες με μια λεπίδα ανθρακοπυριτίου, όπως κόβει κανείς σε φέτες ένα καρβέλι ψωμί. Έπειτα, ένας αρχιεργάτης σημαδεύει πού θα κόψει τον κάθε πολύτιμο λίθο. Για εύκολο κόψιμο, ο τεχνίτης κολλάει τους πολύτιμους λίθους πάνω σ’ ένα μακρύ ραβδί. Κατόπιν, κάθεται σ’ ένα περιστρεφόμενο τραπέζι και με επιδεξιότητα λαξεύει τις έδρες του λίθου με το χέρι. Μπορεί να κάνει κοπές σε σχήμα ωοειδές, μπριγιάν, σμαραγδιού ή άλλα ωραία σχήματα. Έπειτα, στιλβώνει τις πέτρες πάνω σ’ ένα άλλο περιστρεφόμενο τραπέζι. Η κάθε πέτρα γίνεται σωστό αριστούργημα!

Η αξία και η ομορφιά τους γίνονται ακόμα πιο μεγάλες όταν ο κοσμηματοποιός τοποθετεί την κάθε πέτρα και σε κάποιο κομψό δέσιμο. Επισκεπτόμαστε έναν κοσμηματοποιό στην περιοχή και βλέπουμε μια εκθαμβωτική έκθεση πολύτιμων λίθων. Παρατηρούμε ότι πολλά και ποικίλα πράγματα μπορούν να γίνουν από κρυστάλλους: καρφίτσες, μανικετόκουμπα, πρες παπιέ, καρφίτσες για γραβάτες, μενταγιόν. Και στον τοίχο, βρίσκονται εντυπωσιακά εκθέματα που παριστάνουν το Όρος Φούτζι, πολύχρωμα πουλιά και τον περίφημο κυπρίνο της Ιαπωνίας.

Οι κοσμηματοποιοί χρησιμοποιούν το χρυσό, την πλατίνα, το λευκόχρυσο ή το ασήμι με φαινομενικά ατέλειωτους τρόπους για να προβάλλουν τη φυσική ομορφιά των πολύτιμων λίθων. Και ο συνδυασμός των κρυστάλλων με πολύτιμους λίθους, όπως τα διαμάντια, αυξάνει εξαιρετικά τη λαμπρότητα και την αξία τους. Αλλά οι μικροσκοπικοί κρύσταλλοι χαλαζία, μέσα σε λιγότερο γοητευτικά δεσίματα, χρησιμεύουν τώρα ως ταλαντωτές σε ρολόγια χεριού, τηλεοράσεις, ραδιόφωνα και άλλες ηλεκτρονικές συσκευές. Και ποιος ξέρει τι μελλοντικές χρήσεις θα βρεθούν ακόμα γι’ αυτούς; Όμως, στο μεταξύ, μας ευχαριστεί να παρατηρούμε με θαυμασμό την ακτινοβόλα ομορφιά τους.

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 23]

Yamanashi Jewelry Museum

The Shakado Museum of Jomon Culture