Ελάτε να Κάνουμε Κρουαζιέρα στον Τσόμπε

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΝΟΤΙΑ ΑΦΡΙΚΗ

ΒΡΙΣΚΟΜΑΣΤΕ σ’ ένα πλοίο στον ποταμό Τσόμπε, στην καρδιά της νότιας Αφρικής. Το πιο ενδιαφέρον σημείο των διακοπών μας έχει φτάσει. Ακούμε τον ελαφρό παφλασμό του νερού πάνω στο πλοίο καθώς επιβιβάζονται κι άλλοι επιβάτες. Στην όχθη, οι καλαμιές ταλαντεύονται από ένα ευχάριστο αεράκι. Είμαστε ευγνώμονες για τα σύννεφα που μας προστατεύουν από το ζεστό αφρικανικό ήλιο.

«Ελπίζω ότι οι ελέφαντες θα έρθουν για το συνηθισμένο απογευματινό τους ποτό», λέει η Τζιλ, η υπεύθυνη για τις δημόσιες σχέσεις του ξενοδοχείου που διοργανώνει αυτή την κρουαζιέρα. Το ίδιο ελπίζουμε και εμείς. Ο ποταμός Τσόμπε είναι φημισμένος για τους ελέφαντές του. Υπολογίζεται ότι στη βόρεια περιοχή της Μποτσουάνα, που έχει σαν σύνορό της τον ποταμό Τσόμπε, υπάρχουν 45.000 ελέφαντες—ο μεγαλύτερος αριθμός στη νότια Αφρική. «Αλλά», μας προειδοποιεί η Τζιλ, «εξαιτίας των πρόσφατων βροχών, έχουμε να δούμε ελέφαντες τρεις μέρες».

Όμως, ο ποταμός Τσόμπε έχει κι άλλες πολλές ομορφιές. Σ’ ένα ταψί που είχαν στο πλοίο, βλέπουμε τέσσερα νεκρά ψάρια. «Βρίσκουμε πάντα αλιάετους που περιμένουν να πετάξουμε κάποιο ψάρι στο νερό», λέει ο Ρέινφορντ, ο καπετάνιος του πλοίου μας, από την Μποτσουάνα. Θα καταφέρουμε άραγε να φωτογραφίσουμε ένα απ’ αυτά τα πουλιά καθώς ορμούν προς τα κάτω για να πιάσουν την τροφή τους; Ο ενθουσιασμός μας μεγαλώνει μόλις ένα άλλο τουριστικό πλοίο, που ονομάζεται Ο Αλιάετος, περνάει από δίπλα μας. Το πλοίο μας ονομάζεται Μόσι-Όα-Τάνια, ένα αφρικανικό όνομα για τους καταρράχτες της Βικτώρια. Ο ποταμός Τσόμπε συναντιέται με το μεγάλο Ζαμβέζη και πέφτουν με ορμή στους διάσημους καταρράχτες, που απέχουν περίπου μια ώρα από εδώ με το αυτοκίνητο.

Είτε το πιστεύετε είτε όχι, λίγο μετά την αναχώρηση του Μόσι, καταφέρνουμε να δούμε ελέφαντες με τα κιάλια. Αλλά, τι κρίμα, ενώ είμαστε ακόμα αρκετά μακριά ξαναγυρίζουν στο δάσος. «Μέχρι πριν από τρεις βδομάδες», θυμάται η Σάντι, η ξεναγός μας, «βλέπαμε αγέλες με εκατοντάδες ελέφαντες». Στη συνέχεια, τράβηξαν την προσοχή μας έξι κούντου που μας κοίταζαν από την όχθη. Όταν τις πλησιάζει κάποιο μηχανοκίνητο όχημα, συνήθως αυτές οι αντιλόπες το βάζουν στα πόδια. «Φαίνεται ότι φοβούνται λιγότερο ένα πλοίο στο ποτάμι», λέει η Σάντι.

Το σιγανό γουργούρισμα κάποιων περιστεριών διακόπτεται σύντομα από μια διαπεραστική κραυγή. Τι πουλί είναι αυτό; Η χαρακτηριστική δυνατή κραυγή του αφρικανικού αλιάετου αποτελεί μόνιμο χαρακτηριστικό του ποταμού Τσόμπε», εξηγεί ο Δρ Άντονι Χολ-Μάρτιν στο βιβλίο Οι Ελέφαντες της Αφρικής (Elephants of Africa). Τέσσερα απ’ αυτά τα υπέροχα πουλιά μάς κοιτάζουν από τα δέντρα που βρίσκονται κατά μήκος του ποταμού. Ρυθμίζουμε γρήγορα τις φωτογραφικές μας μηχανές τη στιγμή που η Σάντι πετάει ένα ψάρι. Μόλις δίνεται το σύνθημα, το πρώτο πουλί αφήνει το κλαδί του και πετάει αθόρυβα προς το μέρος μας. Κατόπιν, ακούμε ένα πλατάγισμα καθώς το ψάρι πιάνεται σταθερά στα νύχια του πουλιού. Μετά, χτυπώντας τις επιβλητικές του φτερούγες, ανυψώνεται από το νερό, αφήνοντας μια θριαμβευτική κραυγή. Έχουμε μείνει έκθαμβοι από τον τρόπο με τον οποίο ο μικρός εγκέφαλος του αετού συντονίζει τα μάτια, τα νύχια, τη φωνή και τις φτερούγες. Στο πλοίο επικρατεί νεκρική σιγή, και το μόνο που ακούγεται είναι το κλικ από τις φωτογραφικές μηχανές, καθώς αυτή η εντυπωσιακή παράσταση επαναλαμβάνεται άλλες τρεις φορές.

Ενώ το πλοίο συνεχίζει να κινείται, διακρίνουμε μια αγέλη με 26 ελέφαντες, μαζί και τα μικρά τους, να παίζουν στο νερό. Παρατηρώντας τους σου έρχονται στο μυαλό τα λόγια του Μπρους Έικεν στο βιβλίο του Τα Λιοντάρια και οι Ελέφαντες του Τσόμπε (The Lions and Elephants of the Chobe): «Αμέσως μόλις σβήσουν τη δίψα τους, οι μεγάλοι χρησιμοποιούν την προβοσκίδα τους για να ψεκάσουν νωχελικά το σώμα τους με κρύο νερό. Μερικοί ελέφαντες, ιδιαίτερα οι αρσενικοί και αυτοί που πλησιάζουν στην ενηλικίωση, τολμούν να μπουν μέσα στο ποτάμι, όπου κολυμπούν με εύθυμη διάθεση και παίζουν ζωηρά, έχοντας συχνά μόνο την άκρη της προβοσκίδας τους έξω από το νερό για να λειτουργεί σαν αναπνευστήρας. Κανένας, όμως δεν διασκεδάζει τόσο όσο τα ελεφαντάκια. Αυτή είναι η ώρα της ψυχαγωγίας· χοροπηδάνε ασταμάτητα και κυνηγάνε το ένα το άλλο . . . Αφού σβήνουν τη δίψα τους, έρχεται η ώρα για την επόμενη και αναμφίβολα αγαπημένη τους δραστηριότητα, το μπάνιο στη λάσπη. . . . Πολύ γρήγορα όμως, οι δύστροπες γέρικες ελεφαντίνες, που ο λόγος τους είναι νόμος, αποφασίζουν ότι είναι ώρα να φύγουν».

Δυστυχώς, η εμφάνιση του μεγάλου μας πλοίου, με τα δύο καταστρώματα, ανησυχεί τις «δύστροπες ελεφαντίνες», και έτσι οδηγούν την αγέλη μακριά, αφού προλάβαμε όμως να τραβήξουμε μερικές φωτογραφίες.

Η μέρα δεν τελείωσε ακόμα, και ο ποταμός Τσόμπε έχει κι άλλες εκπλήξεις. Λόγω της σκόνης από τη γειτονική Έρημο Καλαχάρι, τα ηλιοβασιλέματα στην άλλη πλευρά του ποταμού είναι θεαματικά. Επίσης το βράδυ είναι η ώρα που οι τεμπέληδες ιπποπόταμοι αρχίζουν να κινούνται καθώς ετοιμάζονται να βγουν από το νερό για τη νυχτερινή αναζήτηση τροφής. Εδώ η ασφάλεια που μας παρέχει το μεγάλο μας πλοίο αποτελεί αναμφισβήτητο πλεονέκτημα. «Μπορείς να πλησιάσεις τον ιπποπόταμο χωρίς να φοβηθείς», λέει ο Ρέινφορντ.

Ο δυνατός και βαθύς ήχος της σειρήνας δίνει το σήμα της άφιξής μας σε μια λίμνη όπου υπάρχουν ιπποπόταμοι και βρίσκεται δίπλα σ’ ένα νησί μέσα στο ποτάμι. Το ένα μετά το άλλο, μεγάλα κεφάλια ιπποπόταμων που βρίσκονται κάτω από το νερό κάνουν την εμφάνισή τους και από τις δύο πλευρές του πλοίου. Ξαφνικά, δύο ιπποπόταμοι ορμούν ο ένας στον άλλο με ορθάνοιχτα στόματα—στόματα αρκετά μεγάλα για να χωρέσουν έναν άνθρωπο. Κατόπιν, από τα ρηχά νερά κοντά στο νησί, ένας άλλος ιπποπόταμος προχωρεί κατευθείαν προς το μέρος μας—έρχεται τόσο κοντά μας ώστε το ογκώδες σώμα του γεμίζει το φακό της φωτογραφικής μας μηχανής. Καθώς το νερό βαθαίνει, το κεφάλι του βυθίζεται, αφήνοντας μόνο το ογκώδες πίσω μέρος του σώματός του να προβάλλει στον αέρα. Έπειτα, αφαιρώντας τον αέρα από τα πνευμόνια του, βυθίζει το γιγαντιαίο σώμα στο νερό.

Μείναμε έκπληκτοι όταν μάθαμε ότι παρ’ όλο που ο ιπποπόταμος ζυγίζει περίπου τέσσερις τόνους, είναι πολύ ευκίνητος στο νερό. «Μπορεί και κολυμπάει πιο γρήγορα από πολλά ψάρια παρά το βαρύ του σώμα και συχνά μπορείς να τον δεις στα διαυγή νερά να κολυμπάει γρήγορα ακριβώς κάτω από την επιφάνεια», λέει ο Μπράντλεϊ Σμιθ στο βιβλίο του Η Ζωή του Ιπποπόταμου (The Life of the Hippopotamus). Ή, αν το προτιμούν, οι ιπποπόταμοι χρησιμοποιούν τα δυνατά τους πόδια για να περάσουν με χοροπηδήματα την κοίτη ενός βαθύ ποταμού. Όπως ακριβώς λέει ο Δημιουργός του ανθρώπου:

«Ιδού τώρα, ο Βεεμώθ [ιπποπόταμος, ΜΝΚ], τον οποίον έκαμα μετά σου, τρώγει χόρτον ως βους. Ιδού τώρα, η δύναμις αυτού είναι εν τοις νεφροίς αυτού και η ισχύς [δυναμική ενέργεια, ΜΝΚ] αυτού εν τω ομφαλώ της κοιλίας αυτού. Ιδού, εάν πλημμυρίση ποταμός, δεν σπεύδει να φύγη· έχει θάρρος, και αν ο Ιορδάνης προσβάλη εις το στόμα αυτού». (Ιώβ 40:15, 16, 23) Όπως είμαστε περιστοιχισμένοι απ’ αυτά τα φοβερά παραδείγματα ‘δυναμικής ενέργειας’, συνειδητοποιούμε τη μεγαλύτερη ανάγκη που υπάρχει για να δείχνουμε σεβασμό σ’ Εκείνον που τα δημιούργησε. «Δύναταί τις φανερά να συλλάβη αυτόν; Ή δια παγίδων να διατρυπήση την ρίνα αυτού;» ρωτάει ο Ιεχωβά Θεός, υπενθυμίζοντάς μας τους ανθρώπινους περιορισμούς μας.—Ιώβ 40:24.

Δεν ξέρουμε πού να πρωτοκοιτάξουμε, το υπέροχο ηλιοβασίλεμα ή τον ιπποπόταμο, και όταν έρχεται η ώρα για να γυρίσει πίσω το πλοίο μας δεν μας κάνει καρδιά να φύγουμε. Αργότερα, από το σκεπασμένο με καλάμια σπιτάκι μας δίπλα στο ποτάμι, βλέπουμε κατάπληκτοι τον ουρανό να παίρνει ροζ και πορτοκαλί χρώματα, και τα χρώματα αυτά να αντανακλούν όμορφα στο νερό. Συλλογιζόμαστε τα θαυμάσια πράγματα που είδαμε και ακούσαμε. «Αν πραγματικά θέλετε να έρθετε κοντά στην άγρια φύση», μας συμβουλεύει η Σάντι, «θα πρέπει να νοικιάσετε μια μικρή βενζινάκατο». Αποφασίζουμε να ακολουθήσουμε τη συμβουλή της και νοικιάζουμε μια βενζινάκατο για το επόμενο απόγευμα.

Αυτή τη φορά καταφέρνουμε πράγματι να δούμε από πιο κοντά την άγρια φύση, εκτός από τον επικίνδυνο ιπποπόταμο, και μπορούμε να αγγίξουμε ακόμα και τις καλαμιές και τα νούφαρα. Βλέπουμε πολύχρωμες αλκυόνες να μένουν ακίνητες στον αέρα πάνω από το νερό σε αναζήτηση μικρών ψαριών. Άλλα πολύχρωμα πουλιά πετούν γύρω μας· καστανοκέφαλες αλκυόνες, μελισσοφάγοι, και μικρότερα ραβδωτά χελιδόνια. Έπειτα, υπάρχουν και μεγαλύτερα πουλιά τα οποία απολαμβάνουν την ασφάλεια που τους προσφέρουν τα νησιά του ποταμού—χήνες, γιακάνες, φαλακροκόρακες, και ερωδιοί, για να ονομάσουμε μερικά μόνο. Περνάμε ένα μισοβυθισμένο δέντρο στολισμένο με μερικά απ’ αυτά τα πουλιά.

Τελικά, φτάνουμε στο σημείο όπου την προηγούμενη μέρα είχαμε δει την αγέλη με τους ελέφαντες. Αυτή τη φορά βρίσκουμε μόνο ένα μοναχικό αρσενικό ελέφαντα, που μας αγνοεί και συνεχίζει να τρώει και να πίνει. Μετά, καθώς αρχίζουμε να απομακρυνόμαστε, μια μητέρα με τα μικρά της εμφανίζεται ξαφνικά μέσα από το δάσος. Μόλις μας βλέπει κοντοστέκεται. Κρατάμε την αναπνοή μας γεμάτοι ελπίδα. Θα πλησιάσει τελικά ή όχι; Ευτυχώς, αποφασίζει να το διακινδυνεύσει και να αφήσει τα μικρά της παρ’ όλο που είμαστε εκεί. Τι ωραίο θέαμα που είναι να βλέπεις τη μητέρα, το νεαρό ελέφαντα και το μικρό ελεφαντάκι να τρέχουν προς το μέρος μας!

Στο βιβλίο του για τα λιοντάρια και τους ελέφαντες ο Έικεν κάνει το ακόλουθο σχόλιο: «Είναι εύκολο να φανταστεί κανείς τη δίψα που πρέπει να νιώθουν αυτά τα τεράστια ζώα κάθε μέρα . . . καθώς ολοκληρώνουν το μακρύ ζεστό ταξίδι προς το ποτάμι. Προχωρώντας με ανυπομονησία και όσο πιο γρήγορα γίνεται, η αγέλη θα βγει από το δάσος και θα κατευθυνθεί προς το μέρος όπου υπάρχει πόσιμο νερό, συχνά καλύπτοντας τα τελευταία πενήντα ή εκατό μέτρα μ’ ένα ασυγκράτητο τρέξιμο καθώς οσφραίνεται το ζωοπάροχο νερό». Πράγματι, κοιτάζουμε με θαυμασμό καθώς στέκονται και οι τρεις ελέφαντες στη σειρά και πίνουν νερό, έχοντας το μικρό στη μέση για να το προστατεύουν. Αλλά η ώρα περνάει και πρέπει να γυρίσουμε πριν σκοτεινιάσει.

Εκτός από ελέφαντες, βλέπουμε και βουβάλια, κροκόδειλους, πούκου, κούντου, γουότερμπακ, ιμπάλα, βαβουίνους και φακόχοιρους. Δεν μπορούμε παρά να αισθανθούμε βαθύ θαυμασμό για Εκείνον που δημιούργησε αυτή την καταπληκτική ποικιλία άγριων ζώων και που φρόντισε να ζουν σ’ ένα τόσο ωραίο περιβάλλον. Την εποχή της ξηρασίας, πουλιά και ζώα συγκεντρώνονται στο ποτάμι σε μεγάλους αριθμούς, και τότε μπορεί κάποιος να δει ακόμα και λιοντάρια, λεοπαρδάλεις και ρινόκερους.

Μπορεί να ζείτε μακριά απ’ αυτή την απόμακρη περιοχή της Αφρικής, αλλά ελπίζουμε ότι με το να έρθετε μαζί μας σ’ αυτή την κρουαζιέρα έχετε τώρα μια καλύτερη άποψη για τα υπέροχα αξιοθέατα που περιμένουν όσους διανύουν τον ποταμό Τσόμπε.

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 18]

All wood engravings: Animals: 1419 Copyright-Free Illustrations of Mammals, Birds, Fish, Insects, etc. by Jim Harter