Οι Ιπτάμενοι Γιατροί—Σώζουν Ζωές στην Αυστραλία

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στην Αυστραλία

ΤΟ περιστατικό συνέβηκε πριν από 80 και πλέον χρόνια, στις αρχές του εικοστού αιώνα. Ο Τζίμι, ένας νεαρός κτηνοτρόφος, μάζευε (έφιππος) το κοπάδι του κοντά στο Χολς Κρικ στο βόρειο άκρο της δυτικής Αυστραλίας. Ξαφνικά, το άλογο σταμάτησε απότομα. Ο Τζίμι έπεσε στο έδαφος και τραυματίστηκε σοβαρά.

Με μια αργοκίνητη άμαξα, ο βαριά τραυματισμένος νεαρός μεταφέρθηκε στο Χολς Κρικ, όπου ένας ταχυδρομικός υπάλληλος εκτελούσε και καθήκοντα γιατρού. Αλλά οι μοναδικές γνώσεις του για την ιατρική προέρχονταν από μια σειρά διαλέξεων με θέμα τις πρώτες βοήθειες, που είχε παρακολουθήσει πριν από μερικά χρόνια, προτού φύγει από το Περθ. Ο πιο κοντινός διπλωματούχος γιατρός βρισκόταν εκατοντάδες χιλιόμετρα μακριά.

Αυτός ο υπάλληλος έστειλε ένα επείγον μήνυμα με τον τηλέγραφο, αλλά η απάντηση που πήρε ήταν ότι είχαν καλέσει το γιατρό κάπου μακριά και ότι θα επέστρεφε μάλλον μετά από αρκετές μέρες. Πάνω στην απελπισία του, έστειλε τότε ένα τηλεγράφημα στο γιατρό—από τον οποίο είχε εκπαιδευτεί στις πρώτες βοήθειες, στο Περθ—πάνω από 3.200 χιλιόμετρα μακριά. Χρησιμοποιώντας τον τηλέγραφο, ο γιατρός τού έδωσε βήμα προς βήμα οδηγίες για το τι έπρεπε να κάνει. Τρέμοντας από το φόβο του, αυτός ο άνθρωπος κατάφερε να εγχειρήσει τον τραυματισμένο κτηνοτρόφο, με πρωτόγονες μεθόδους, μ’ ένα κοφτερό μαχαίρι και ένα ξυράφι.

Ο γιατρός ξεκίνησε αμέσως από το Περθ για να πάει στο μακρινό Χολς Κρικ. Ταξίδεψε επί 12 1/2 μέρες για να φτάσει σ’ αυτή την απομονωμένη επαρχιακή πόλη. Πήγε πρώτα στη δυτική αυστραλιανή ακτή με μια βάρκα που μετέφερε ζωντανά, έπειτα πέρασε ανώμαλους χωματόδρομους με αυτοκίνητο και τελικά ταξίδεψε με άλογο και με άμαξα. Ο γιατρός έσερνε με δυσκολία τα πόδια του, όταν έφτασε εξαντλημένος στο ταχυδρομείο. Τα πρώτα του λόγια ήταν: «Πώς είναι ο ασθενής;»

«Πέθανε χτες», του απάντησε λυπημένα ο ταχυδρομικός υπάλληλος.

Τέτοιου είδους τραγικές εμπειρίες υποκίνησαν πολλούς στοχαστικούς ανθρώπους να αρχίσουν να καταπιάνονται με το μεγαλύτερο πρόβλημα της αυστραλιανής ενδοχώρας—τις μεγάλες αποστάσεις! Πώς θα μπορούσε να φτάσει κανείς σε ανθρώπους που χρειάζονται επειγόντως ιατρική βοήθεια σε περιπτώσεις ανάγκης;

Νικώντας τις Μεγάλες Αποστάσεις

Στις αρχές του αιώνα, οι άνθρωποι, που ζούσαν στις απομονωμένες περιοχές της ενδοχώρας, περνούσαν φοβερές ταλαιπωρίες. Υπήρχαν μόνο δυο γιατροί για μια περιοχή 1.800.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων, μια έκταση που ήταν περίπου τριπλάσια από τη Γαλλία! Ωστόσο, μερικοί άρχισαν να οραματίζονται τον καιρό που θα υπήρχε ένα δίκτυο ιατρικής περίθαλψης το οποίο θα κάλυπτε ολόκληρη την περιοχή της ενδοχώρας. Πώς θα γινόταν αυτό; Χρησιμοποιώντας ένα συνδυασμό από αεροπλάνα, ασύρματους και ιατρική περίθαλψη. Κάποιος είπε χαρακτηριστικά: «Η λύση είναι ή το αεροπλάνο ή ο τάφος».

Εκείνα τα χρόνια, η αεροπλοΐα δεν είχε μπει ουσιαστικά σε εφαρμογή και ήταν αμφίβολο το πόσο ασφαλής ήταν, ενώ η ασύρματη επικοινωνία βρισκόταν ακόμη στα πρώτα της στάδια. Ωστόσο, καθώς ο καιρός περνούσε, τα αεροπορικά ταξίδια έγιναν πραγματικότητα και ο ασύρματος τηλέγραφος γρήγορα εξελίχτηκε σημαντικά. Αλλά παρουσιάστηκε ένα άλλο εμπόδιο: πώς θα βρισκόταν ενέργεια για να θέσει σε λειτουργία έναν ασύρματο μετάδοσης-λήψης στην ενδοχώρα. Αυτό έγινε αιτία να εφευρεθεί . . .

Ο Πρωτότυπος Ασύρματος Τηλέγραφος με τα Πεντάλια

Στο τέλος της δεκαετίας του 1920, ένας νεαρός μηχανικός ασυρμάτων σκέφτηκε ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί κάποιο άτομο που θα κινούσε πεντάλια σαν αυτά του ποδήλατου για να θέσει σε λειτουργία μια γεννήτρια. Το κόστος κατασκευής για τη γεννήτρια αυτή, η οποία δεν χρειαζόταν μπαταρίες, ήταν λογικό και μ’ αυτήν μπορούσε κανείς να στείλει σήματα σε ακτίνα μεγαλύτερη των 480 χιλιομέτρων. Ο ασύρματος τηλέγραφος με τα πεντάλια χρησιμοποιήθηκε πάρα πολύ στην ενδοχώρα και για πολλά χρόνια.

Στην αρχή, δεν μπορούσε κάποιος ούτε να στείλει ούτε να πάρει μηνύματα δια ζώσης φωνής με τον τηλέγραφο. Έπρεπε να χρησιμοποιείται ο κώδικας σημάτων Μορς με τις τελείες και τις παύλες. Μια ακόμη δυσκολία—πώς να στείλουν μηνύματα εκείνοι που δεν ήταν εξοικειωμένοι με τα σήματα Μορς—ξεπεράστηκε με μια έξυπνη ανακάλυψη, ένα ειδικό πληκτρολόγιο, που είχε μια γραφομηχανή συνδεμένη με τον πομπό του ασύρματου τηλέγραφου. Οι δακτυλογράφοι στην έρημο μπορούσαν να δώσουν μηνύματα σε διάτρητη ταινία χρησιμοποιώντας μόνο το ένα τους δάχτυλο. Για παράδειγμα, πατώντας το πλήκτρο «Α» μεταβιβαζόταν το σήμα Μορς «ντιτ—ντατ», και ούτω καθεξής. Αργότερα, χρησιμοποιήθηκε μηχανισμός τηλεφωνικού τύπου και δεν χρειαζόταν να χρησιμοποιείται ο κώδικας σημάτων Μορς.

Τελικά, ο ασύρματος τηλέγραφος «με τα πεντάλια» αντικαταστάθηκε με πιο σύγχρονες συσκευές, και καθιερώθηκε αυτό που λέγεται μετάδοση κυμάτων μονοπλευρικής ζώνης συχνοτήτων. Πολλοί σταθμοί εκσυγχρονίστηκαν αποκτώντας αυτές τις συσκευές. Σήμερα, πάνω από 2.600 εξωτερικοί πομποδέκτες επικοινωνούν τακτικά μ’ αυτούς τους σταθμούς.

Οι Ιπτάμενοι Γιατροί Γίνονται Πραγματικότητα

Το Μάιο του 1928 άρχισε να λειτουργεί η Εναέρια Ιατρική Υπηρεσία. Το πρώτο αεροσκάφος που χρησιμοποιήθηκε μπορούσε να μεταφέρει έναν πιλότο, ένα γιατρό, μια νοσοκόμα ή έναν ασθενή, αν ήταν σε θέση να μεταφερθεί καθιστός, και ένα φορείο. Το μονοκινητήριο αυτό διπλάνο τύπου Χάβιλαντ DH-50A είχε ταχύτητα πλεύσης μόνο 130 χιλιόμετρα την ώρα, αλλά ήταν μια καλή αρχή, και, σίγουρα, πήγαινε πιο γρήγορα από το άλογο και την άμαξα! Το 1941 η Εναέρια Ιατρική Υπηρεσία πήρε το όνομα Υπηρεσία Ιπτάμενων Γιατρών. Τελικά, το 1955 ονομάστηκε επίσημα Βασιλική Υπηρεσία Ιπτάμενων Γιατρών.

Από την αρχή, ιδιαίτερα μάλιστα στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης που ξέσπασε στις αρχές της δεκαετίας του 1930, παρουσιάστηκαν οικονομικά προβλήματα. Ωστόσο, σταδιακά η υπηρεσία αυτή άρχισε να παίρνει σε τακτική βάση ομοσπονδιακές και πολιτειακές επιχορηγήσεις, καθώς επίσης και χρήματα από εκκλήσεις σε επιχειρήσεις και στο κοινό. Σήμερα, η Υπηρεσία Ιπτάμενων Γιατρών εξαρτάται κατά πολύ από δωρεές επιχειρήσεων και ιδιωτών, εφόσον, αν και αναμένεται από τους ασθενείς να συνεισφέρουν για τις επισκέψεις και τη θεραπεία, τα χρήματα που μπορούν να δώσουν αυτοί καλύπτουν ελάχιστο μέρος των δαπανών.

Κίνδυνοι που Υπήρχαν στην Αρχή

Σήμερα, ο εκσυγχρονισμός στα αεροσκάφη και στον εξοπλισμό τους έχει κάνει την αεροπλοΐα πολύ εύκολη και ασφαλή, αλλά εκείνα τα χρόνια, οι πιλότοι έβαζαν σε κίνδυνο τη ζωή τους για να προσγειωθούν σε απομονωμένες περιοχές της ενδοχώρας. Πολλοί διάδρομοι προσγείωσης ήταν ανώμαλοι και δεν ήταν αρκετά μεγάλοι για ασφαλή προσγείωση και απογείωση. Συχνά, ο πιλότος έπρεπε να κατέβει χαμηλά και να κάνει κύκλους πάνω από το διάδρομο προσγείωσης, για να φοβίσει και να διώξει άλογα, καγκουρό, βόδια, πρόβατα, ακόμη και εμού, προτού αγγίξει τελικά το έδαφος. Αν χρειαζόταν να γίνει προσγείωση τη νύχτα, έπρεπε να ρίχνουν προχειροφτιαγμένες φωτοβολίδες. Αργότερα, όταν άρχισαν να κυκλοφορούν περισσότερα αυτοκίνητα και φορτηγά, χρησιμοποιούσαν τους προβολείς τους για να φωτίζουν τους διαδρόμους αυτούς.

Εκείνα τα χρόνια, ήταν κατόρθωμα να βρουν οι πιλότοι ποια πορεία να ακολουθήσουν στο ταξίδι τους. Επειδή οι χάρτες δεν ήταν αξιόπιστοι ή απλώς δεν υπήρχαν καθόλου, οι πιλότοι έπρεπε να εντοπίζουν διάφορα σημάδια στο έδαφος ενώ πετούσαν—όπως ένα σύδεντρο, ένα φράχτη, ένα χωματόδρομο, ένα νερόλακκο ή ένα ποτάμι.

Εξυπηρέτηση Μέσα σε Δυο Ώρες

Καθώς τα χρόνια περνούσαν, η Υπηρεσία Ιπτάμενων Γιατρών αναπτύχθηκε τόσο ώστε σήμερα υπάρχουν 13 σταθμοί για την ενδοχώρα της Αυστραλίας, καθώς επίσης και ένας στην Τασμανία. (Βλέπε χάρτη.) Σε κάθε σταθμό είναι πάντοτε διαθέσιμος ένας ιπτάμενος γιατρός, και σε μερικούς από τους μεγαλύτερους σταθμούς μπορεί να υπάρχουν τρεις ή και περισσότεροι. Υπάρχει επίσης πάντοτε ένας πιλότος, και μερικοί σταθμοί μπορεί να έχουν διαθέσιμους μέχρι τρεις πιλότους. Νοσοκόμες συνήθως καλούνται από τα τοπικά νοσοκομεία που υπάρχουν κοντά στους σταθμούς.

Υπάρχει τώρα ένα σμήνος από 32 αεροσκάφη που εκτελούν περίπου 6.500 πτήσεις το χρόνο και μεταφέρουν περισσότερους από 9.000 ασθενείς στα νοσοκομεία κάθε χρόνο. Επιπρόσθετα, περίπου 90.000 ασθενείς συμβουλεύονται τον ιπτάμενο γιατρό και παρακολουθούνται απ’ αυτόν. Με την εκτεταμένη αυτή κάλυψη της ενδοχώρας, ο ιπτάμενος γιατρός μπορεί να φτάσει σε οποιονδήποτε ασθενή της Αυστραλίας μέσα σε διάστημα δυο ωρών.

Περίθαλψη και για τα Δόντια ή την Καρδιά

Σήμερα, μπορεί ακόμη και ο οδοντίατρος να παρακολουθεί τακτικά και να περιποιείται αυτούς που ζουν στις απομονωμένες περιοχές της αυστραλιανής ενδοχώρας. Για τα οδοντικά προβλήματα δεν φροντίζει ο ιπτάμενος γιατρός, αλλά οδοντίατροι που ταξιδεύουν τακτικά με τα αεροπλάνα της υπηρεσίας των ιπτάμενων γιατρών. Κάθε χρόνο, περίπου 5.000 ως 6.000 ασθενείς τυχαίνουν περίθαλψης απ’ αυτούς τους περιοδεύοντες οδοντίατρους.

Τι γίνεται για τη φροντίδα των καρδιοπαθών; Το περιοδικό Οστραλέζιαν Ποστ (Australasian Post) αναφέρει την αξιοπερίεργη ιστορία μιας ηλικιωμένης γυναίκας, που ζούσε στο μικρό χωριό Τιμποουμπούρα (με πληθυσμό 150 κατοίκους), στη Νέα Νότια Ουαλία. Με τη βοήθεια του ασύρματου, πήραν το σφυγμό της. Ο πιο κοντινός σταθμός ιπτάμενων γιατρών βρισκόταν στο Μπρόκεν Χιλ, 340 χιλιόμετρα μακριά. Όταν άρχισαν οι πόνοι στο στήθος, και η ασθενής δεν μπορούσε πλέον να μετακινηθεί, τη συνέδεσαν με μια ηλεκτρονική συσκευή, η οποία μεταβίβαζε ηλεκτρικά σήματα από την καρδιά της στο νοσοκομείο του Σταθμού Μπρόκεν Χιλ, ώστε να της δοθεί η κατάλληλη αγωγή.

Μια Απαράμιλλη Υπηρεσία

Η αυστραλιανή Υπηρεσία Ιπτάμενων Γιατρών είναι στ’ αλήθεια απαράμιλλη, όσον αφορά την εξυπηρέτηση και την εδαφική έκταση που καλύπτει. Αλλά και άλλες χώρες έχουν παρόμοιες διευθετήσεις για τη φροντίδα εκείνων που ζουν σε αραιοκατοικημένες περιοχές. Για παράδειγμα, ο Καναδάς έχει αξιόλογες αεροπορικές υπηρεσίες μεταφοράς ασθενών. Ανάμεσα σ’ αυτές είναι η Σασκατσουανή Αεροπορική Υπηρεσία Μεταφοράς Ασθενών που εγκαινιάστηκε το 1947. Το 1961, και η ανατολική Αφρική άρχισε να απολαμβάνει τα οφέλη μιας τέτοιας αγγλοαμερικανικής υπηρεσίας.

Ωστόσο, η αυστραλιανή Υπηρεσία Ιπτάμενων Γιατρών ξεχωρίζει γιατί καλύπτει ικανοποιητικά τα δυο τρίτα και πλέον μιας εδαφικής περιοχής περίπου 7.770.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει υπηρεσία που να μπορεί να συγκριθεί μ’ αυτήν, όσον αφορά αυτόν τον τομέα, σε κανένα άλλο μέρος του κόσμου.

Δεν είναι λοιπόν παράξενο που το ενημερωτικό έντυπο της Βασιλικής Υπηρεσίας Ιπτάμενων Γιατρών της Αυστραλίας τελειώνει με τα εξής λόγια: «Η Υπηρεσία Ιπτάμενων Γιατρών προσφέρει μια απαράμιλλη ανθρωπιστική υπηρεσία σε κάθε άνθρωπο, ανεξάρτητα από τη φυλή, τη θρησκεία ή το χρώμα του· ήταν η πρώτη υπηρεσία τέτοιου είδους όταν άρχισε να λειτουργεί πριν από 50 και πλέον χρόνια και εξακολουθεί μέχρι σήμερα να παραμένει ασυναγώνιστη σ’ ολόκληρο τον κόσμο».

[Χάρτης στη σελίδα 18]

Οι 14 σταθμοί που έχει η Υπηρεσία Ιπτάμενων Γιατρών για όλη την ενδοχώρα στην Αυστραλία και στην Τασμανία (Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Όρ. Άιζα

Τσάρτερς Τάουερς

Τσάρλεβιλ

Μπρόκεν Χιλ

Πορτ Ογκάστα

Κεντάνα

Κάλγκουρλι

Μικαθάρα

Κάρναρβον

Άλις Σπρινγκς

Πορτ Χέντλαντ

Ντέρμπι

Γουίνταμ

Χόμπαρτ

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Ο τύπος του αεροπλάνου που χρησιμοποιούσαν αρχικά οι Ιπτάμενοι Γιατροί