Ποιος Φταίει;

«ΤΟ ΝΑ μεθάει κανείς είναι παραδεκτό» όσον αφορά πολλά μέλη της κοινωνίας, λέει ο Τζιμ Βάντεργουντ που ανήκει στο Συμβούλιο για τον Αλκοολισμό του Μοχόκ Βάλεϊ, που βρίσκεται στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης. Δυστυχώς, ελάχιστοι μπορούν να αρνηθούν εύλογα το γεγονός ότι η χρήση οινοπνευματωδών ποτών, ακόμα και η υπερβολική, αποτελεί μέρος της σύστασης της κοινωνίας στην οποία ζουν.

Επί χρόνια, οι περισσότερες κοινωνίες υπήρξαν ανεκτικές στη συστηματική, ακόμα και στην υπερβολική, χρήση οινοπνευματωδών ποτών. Το γεγονός αυτό ενθάρρυνε και άλλους να μιμηθούν αυτή την ανεκτική στάση. Όπως δηλώνει ο Βάντεργουντ: «Προσέξτε τι γίνεται στις κινηματογραφικές ταινίες. Ανέκαθεν χειροκροτούμε ανθρώπους που μπορούν να πιουν με κάποιον μέχρι να πέσει αναίσθητος από το πιοτό, ενώ αυτοί συνεχίζουν να παίζουν το ρόλο του ‘σκληρού’ σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Αυτή η ικανότητα θεωρείται ότι αυξάνει την αυτοεκτίμηση. Πώς μπορείς να πολεμήσεις κάτι τέτοιο;»

Έτσι, μολονότι η κύρια ευθύνη βαρύνει αυτούς που προξενούν βλάβη σε άλλους με το να πίνουν και μετά να οδηγούν, μέρος της ευθύνης φέρουν επίσης οι ανεκτικές, ενδοτικές κοινωνίες, με τη μη ισορροπημένη στάση τους απέναντι στο αλκοόλ.

«Η χρήση οινοπνευματωδών ποτών, όχι μόνο είναι αποδεκτή, αλλά και προωθείται έντονα», δηλώνει ο Τζιμ Τόμπσον, αξιωματικός του τμήματος πρόληψης του εγκλήματος. Αυτός είπε στο Ξύπνα!: «Πολλά αθλητικά γεγονότα συνδέονται με βιομηχανίες οινοπνευματωδών ποτών, με τις βιομηχανίες μπίρας για παράδειγμα». Ο ίδιος σημείωσε ότι, κατά τη διάρκεια πολλών αθλητικών γεγονότων, «οι καλύτερες διαφημίσεις στην τηλεόραση είναι οι διαφημίσεις μπίρας, όπου όλοι οι λαμπεροί αστέρες της κοινωνίας συστήνουν την αγαπημένη τους μπίρα».

Μια ομοσπονδιακή ομάδα εργασιών η οποία συγκλήθηκε υπό τη διεύθυνση του πρώην υπουργού υγείας των Η.Π.Α., Κ. Έβερετ Κουπ, δέχτηκε μποϊκοτάζ από τον Εθνικό Σύνδεσμο Ραδιοφωνικών Σταθμών και από τον Εθνικό Σύνδεσμο Διαφημιστών. Γιατί; Επειδή έθεσε το θέμα της οδήγησης υπό την επήρεια οινοπνεύματος, καθώς και το θέμα του αξιόποινου της πράξης αυτής. Η Δρ Πατρίσια Γουόλερ, που ήταν συντονίστρια στην Εκπαιδευτική Επιτροπή της ομάδας εργασιών, δήλωσε: «Το γεγονός είναι ότι εμείς [η κοινωνία] έχουμε δημιουργήσει αυτό το πρόβλημα, και οι άνθρωποι είναι τόσο ανόητοι, ώστε υποκύπτουν σε όλη αυτή την πίεση που τους επιβάλλουμε από τότε που ήταν σε ηλικία να καταλαβαίνουν κάπως αυτά που έβλεπαν στην τηλεόραση. ‘Αλλά’, [λέει η κοινωνία] ‘δεν είμαστε εμείς υπεύθυνοι. Δεν είναι δικό μας το πρόβλημα’».

Σήμερα Νεαρός Παραβάτης—Αύριο Προβληματικός Πότης

Με διάφορα μέσα, όπως η τηλεόραση, ο κινηματογράφος και οι διαφημίσεις, τα οινοπνευματώδη ποτά έχουν αποκτήσει αίγλη. Αυτό περνάει στη νεανική, ευεπηρέαστη διάνοια το μήνυμα: ‘Μπορείς να πίνεις και να είσαι πάντα ευτυχισμένος’.

«Το παιδί θα έχει δει στην τηλεόραση 75.000 φορές κατά μέσο όρο να καταναλώνεται αλκοόλ, πριν φτάσει στην ηλικία που μπορεί να πιει νόμιμα», δηλώνει ο Δρ Τ. Ραντέκι της Εθνικής Ένωσης για τη Βία στην Τηλεόραση των Ηνωμένων Πολιτειών. Ο Βρετανός ερευνητής Άντερς Χάνσεν έκανε έρευνα τις ώρες υψηλής ακροαματικότητας στην τηλεόραση του Ηνωμένου Βασιλείου και διαπίστωσε ότι το 71 τοις εκατό όλων των ταινιών περιλαμβάνουν χρήση οινοπνευματωδών ποτών. Υπήρχαν, κατά μέσο όρο, 3,4 σκηνές χρήσης ποτών την ώρα, με «πολύ λίγες περιγραφές περιπτώσεων κατανάλωσης αλκοόλ με πιο συγκεκριμένα αποτελέσματα», όπως τροχαία δυστυχήματα και ανθρωποκτονίες, είπε με πίκρα ο Χάνσεν.

Γράφοντας για την εφημερίδα Δε Ουάσινγκτον Ποστ (The Washington Post), ο αρθρογράφος Κόλμαν Μακ Κάρθι το έθεσε ως εξής: «Πίσω από την κεφάτη διάθεση των . . . πρώην αθλητών που παρουσιάζονται ως πωλητές σε μπαρ, κρύβονται διαφημίσεις και εκστρατείες προώθησης, οι οποίες είναι σχεδιασμένες να αιχμαλωτίζουν τα παιδιά και να υποβάλλουν στους φοιτητές την ιδέα ότι η κατανάλωση αλκοόλ, και μάλιστα σε μεγάλες ποσότητες, είναι ζωτική για την κοινωνική τους ευημερία. Πάρτε για παράδειγμα τους νεαρούς που λένε σε μια διαφήμιση μπίρας: ‘Έχει γεύση φοβερή, χωρίς να σας φουσκώνει’· αν δεν κρατάτε στα χέρια σας ένα ποτήρι, είστε έξω από τα πράγματα».

Στη Σοβιετική Ένωση, ο συνδυασμός ποτού και οδήγησης αποτελεί μεγάλο εθνικό πρόβλημα. Μερικοί ιθύνοντες στη χώρα αυτή αμφιβάλλουν για το αν είναι δυνατόν να αλλάξουν οι συνήθειες κατανάλωσης οινοπνευματωδών. «Είναι μέσα στη ρωσική φύση μας», είπε κάποιος απ’ αυτούς. Μολονότι αυτό μπορεί να αληθεύει, υπάρχουν πολλοί που το βλέπουν σαν τρόπο αναψυχής. Έτσι οι ευεπηρέαστοι νέοι μεγαλώνουν σ’ ένα περιβάλλον όπου όλοι πίνουν.

Ο Τζ. Βάντεργουντ εξηγεί ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχει «η παράδοση να πίνουν από νεαρή ηλικία. Το αλκοόλ ισοδυναμεί με τη διασκέδαση που προσφέρει το σόφτμπολ, το μπόουλινγκ, το σούπερμπολ. Διασκέδαση σημαίνει αλκοόλ και αλκοόλ σημαίνει διασκέδαση». Ο ίδιος σημειώνει: «Ίσως κάποιος τα καταφέρει να ξεπεράσει αυτό το στάδιο αν δεν έχει εθιστεί εξαιτίας ψυχολογικών, κοινωνικών ή φυσικών παραγόντων». Προειδοποιεί όμως: «Κάτι που ξέρουμε από την έρευνα, και είναι μάλιστα καλά εμπεριστατωμένο, είναι ότι, αν αρχίσεις να πίνεις πολύ όταν είσαι 14, 15 ή 16 χρονών, είναι δυνατόν να εθιστείς μέσα σ’ ένα χρόνο. Αν είσαι λίγο πάνω από τα 20, αυτό μπορεί να συμβεί μέσα σε μερικά χρόνια».

Χρειάζεται, λοιπόν, να απορεί κανείς για το ότι η κύρια αιτία θανάτου ατόμων ηλικίας 16 ως 24 ετών στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι τα τροχαία δυστυχήματα που σχετίζονται με το αλκοόλ; Χωρίς αμφιβολία είναι επίσης κύρια αιτία θανάτου και σε πολλές άλλες χώρες. Η Δρ Γουόλερ συμπεραίνει, λοιπόν, ότι οι ευσυνείδητοι γονείς, που προσπαθούν να αναθρέψουν τα παιδιά τους δημιουργώντας στο σπίτι ένα κλίμα το οποίο ωθεί προς τη νηφαλιότητα, έχουν να αντιμετωπίσουν μια ανεκτική κοινωνία που «ωθεί προς την άλλη» κατεύθυνση.

Έτσι, ο σημερινός νεαρός πότης μπορεί να γίνει ο αυριανός μόνιμα προβληματικός πότης. Και πολύ συχνά, επίσης, δεν δέχεται τα προγράμματα αποκατάστασης, πράγμα που αποτελεί τεράστια απειλή για τη δημόσια ασφάλεια στους δρόμους. Ένας 34χρονος κατ’ εξακολούθηση παραβάτης, αφού παρακολούθησε ένα πρόγραμμα αποκατάστασης αλκοολικών κατόπιν εντολής της πολιτείας, πήγε σ’ ένα γλέντι και μέθυσε, και κατόπιν οδήγησε το ημιφορτηγό του στο αντίθετο ρεύμα μιας κύριας αρτηρίας του Κεντάκι. Συγκρούστηκε μ’ ένα λεωφορείο γεμάτο εφήβους και έστειλε 27 άτομα—24 νεαρούς και 3 ενήλικες—στο θάνατο, μέσα στις φλόγες. Πραγματικά, έχει αποδειχτεί ότι πάνω από το ένα τέταρτο των οδηγών που έχουν καταδικαστεί για οδήγηση σε κατάσταση μέθης ήταν πρώην παραβάτες.

Αλκοόλ—Νόμιμο Ναρκωτικό

Πολλοί ιθύνοντες φέρνουν στην προσοχή του κοινού ότι το αλκοόλ είναι ένα νόμιμο ναρκωτικό. Εξισώνουν το αλκοόλ με άλλα εθιστικά ναρκωτικά.

Σε μια ειδική συνέντευξη στο Λευκό Οίκο, ο Πρόεδρος Μπους των Η.Π.Α. δήλωσε ότι η οδήγηση σε κατάσταση μέθης «προκαλεί τόσες αναπηρίες όσες το κρακ. Χτυπάει το ίδιο αδιάκριτα όπως οι βίαιες συμμορίες. Και σκοτώνει περισσότερα παιδιά απ’ όσα το κρακ και οι συμμορίες μαζί». Τόνισε επίσης ότι «πρέπει να δώσουμε στα παιδιά μας να καταλάβουν ότι το αλκοόλ είναι ναρκωτικό».

Αν δεν βλέπατε το αλκοόλ σαν ναρκωτικό στο παρελθόν, να ξέρετε ότι και άλλοι έχουν την ίδια άποψη. «Πάρα πολλοί άνθρωποι δεν τα συνδέουν αυτά τα δυο», λέει ο Κ. Γκρατσιάνο, συντονιστής οδικής ασφάλειας, και προσθέτει: «Δικηγόρους, γιατρούς, δικαστές. Το αλκοόλ μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε . . . Είναι προσιτό. Είναι τόσο εύκολο να το προμηθευτείς!» Επειδή στις περισσότερες χώρες είναι νόμιμο, μπορεί να το προμηθευτεί κανείς από διάφορα είδη καταστημάτων. Συχνά ο έλεγχος είναι περιορισμένος.

Τυπικά, το αλκοόλ είναι τροφή λόγω της περιεκτικότητάς του σε θερμίδες. Πρέπει, όμως, να ταξινομηθεί και ως ναρκωτικό, επειδή καταστέλλει το κεντρικό νευρικό σύστημα του σώματος. Σε μεγάλες δόσεις επιδρά στο σώμα σαν ναρκωτικό, όπως τα βαρβιτουρικά. Λόγω της «ικανότητάς του να αλλάζει τη διάθεση, μειώνει την ένταση», λέει ο Τζ. Βάντεργουντ. «Χαλαρώνει τις αναστολές του ατόμου, αλλάζει τη διαδικασία της σκέψης του. Το άτομο αισθάνεται ότι μπορεί να αποδώσει, ενώ στην πραγματικότητα δεν μπορεί». Εκεί ακριβώς βρίσκεται το πρόβλημα του συνδυασμού ποτού και οδήγησης. Όπως καταλήγει ο ίδιος: «Πρόκειται για ένα άτομο με περιορισμένες ικανότητες που ασκεί περιορισμένη κρίση σε σχέση με τον περιορισμένο βαθμό της απόδοσής του».

Άτομα που αντιμετωπίζουν δύσκολες καταστάσεις—διαζύγιο, απώλεια εργασίας, οικογενειακά προβλήματα—καταφεύγουν πολύ συχνά στην κατάχρηση αλκοόλ στην προσπάθειά τους να αντιμετωπίσουν την πίεση και την ένταση. Σ’ αυτή την κατάσταση συμπεριφέρονται με «παράλογο, ανεύθυνο τρόπο, που περιλαμβάνει την οδήγηση σε κατάσταση μέθης», λέει το Περιοδικό Μελετών για το Αλκοόλ (Journal of Studies on Alcohol).

Όμως, με το αλκοόλ δεν είναι απαραίτητο να μεθύσει κανείς για να επηρεαστεί η απόδοσή του. Έστω κι ένα ή δυο ποτήρια μπορεί να περιορίσουν την κρίση ενός οδηγού και να τον κάνουν επικίνδυνο για τον εαυτό του και για τους άλλους.

Τραγική πραγματικά είναι αυτή η πληγή πάνω στην κοινωνία, η οποία έχει δηλητηριάσει τον εαυτό της μ’ ένα θανατηφόρο μείγμα εμπορικής απληστίας και ανεκτικής συμπεριφοράς απέναντι σε μια νόμιμη, αλλά πιθανώς πολύ επικίνδυνη ουσία. Ποια παρηγοριά, λοιπόν, υπάρχει για εκείνους που θρηνούν εξαιτίας αυτής της τραγωδίας; Ποια πραγματική ελπίδα μπορεί να υπάρχει για την ανεύρεση κάποιας θεραπείας;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 10]

Έφηβοι που πίνουν πολύ είναι δυνατόν να εθιστούν μέσα σ’ ένα χρόνο

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 10]

Δεν είναι απαραίτητο να μεθύσει κανείς για να επηρεαστεί η απόδοσή του στην οδήγηση

[Εικόνα στη σελίδα 9]

Με διάφορα μέσα, όπως η τηλεόραση, τα οινοπνευματώδη ποτά έχουν αποκτήσει αίγλη