Ναρκοληψία—Η Αρρώστια που Προκαλεί Υπνηλία

Η ΕΜΠΑ ήταν μια νεαρή, υγιής γυναίκα. Συχνά, όμως, την έπαιρνε ο ύπνος—ξαφνικά, χωρίς προειδοποίηση—στη διάρκεια της ημέρας.

Καθώς περνούσαν τα χρόνια, η κατάστασή της επιδεινωνόταν· την έπαιρνε ο ύπνος αρκετές φορές τη μέρα. Άρχισε να ακούει φωνές και να έχει τρομακτικές ψευδαισθήσεις. Χωρίς κανένα φανερό λόγο, κατέρρεε σαν χάρτινο σπίτι. Άλλες φορές, τα χέρια της ατονούσαν ξαφνικά και της έπεφτε το πορτοφόλι. Η Έμπα άρχισε να αναρωτιέται μήπως ήταν ψυχασθενής ή μήπως βρισκόταν κάτω από δαιμονική επίθεση.

Ύστερα από 32 χρόνια, η συναισθηματική εξάντληση της Έμπας είχε ως αποτέλεσμα να εισαχθεί σε νοσοκομείο. Οι γιατροί νόμιζαν ότι ήταν σχιζοφρενής και άρχισαν να της χορηγούν αντιψυχωτικά φάρμακα. Η αντίδρασή της στη φαρμακευτική αγωγή ήταν θετική, αλλά και πάλι οι γιατροί που την είχαν αναλάβει δεν μπορούσαν να καθορίσουν από ποια ακριβώς αρρώστια έπασχε. Εξάλλου η φαρμακευτική αγωγή τής επέφερε κόπωση και απάθεια.

Πέρασαν δεκατρία χρόνια. Μια μέρα ο άντρας της, ο Λούις, διάβασε κατά τύχη σ’ ένα περιοδικό κάποιο άρθρο σχετικά με δυο γυναίκες οι οποίες είχαν τα ίδια συμπτώματα με τη γυναίκα του. Το όνομα της αρρώστιας; Ναρκοληψία.

Η Φύση της Ναρκοληψίας

Η ναρκοληψία είναι μια αρρώστια που επιφέρει στα θύματά της συχνές κρίσεις υπνηλίας. Ο ερευνητής σε θέματα ύπνου Βίλσε Μπ. Βεμπ εξηγεί: «Ενώ τα άτομα που πάσχουν από ναρκοληψία ενασχολούνται κανονικά στις καθημερινές τους δραστηριότητες, βυθίζονται ξαφνικά και άθελά τους σε ύπνο διάρκειας λίγων μόνο λεπτών, μέχρι και σε επεισόδια ύπνου διάρκειας 15 λεπτών». Ουσιαστικά, οι κρίσεις αυτές μπορούν να παρουσιαστούν οποιαδήποτε στιγμή—στη διάρκεια μιας διάλεξης, ενώ το άτομο διεξάγει μια συζήτηση ή την ώρα που οδηγεί αυτοκίνητο. Άλλα συμπτώματα περιλαμβάνουν συχνά ξαφνική μυική αδυναμία, παράλυση κατά τη διάρκεια του ύπνου και τρομακτικές ψευδαισθήσεις.

Μερικοί υπολογίζουν ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες και μόνο μπορεί να υπάρχουν δεκάδες χιλιάδες ναρκοληπτικοί. Κι ενώ η ασθένεια αυτή καθαυτή δεν είναι απειλητική για τη ζωή, ο κίνδυνος για τραυματισμό σε ατύχημα είναι πολύ σοβαρός.

Επί πολλά χρόνια οι γιατροί αντιμετώπιζαν με ελαφρότητα τη ναρκοληψία ως καθαρά ψυχολογικό πρόβλημα. Οι ψυχίατροι τη θεωρούσαν αποδραστικό μηχανισμό, μορφή υστερίας, απόσυρση του ατόμου. Ωστόσο, άρχισαν να συσσωρεύονται αποδείξεις για το ότι η ναρκοληψία έχει φυσικά αίτια. Για παράδειγμα, έγινε γνωστό ότι η αρρώστια, απ’ ό,τι έδειχναν τα πράγματα, είναι κληρονομική και ότι πλήττει ακόμη και μερικές ράτσες σκύλων. Γι’ αυτό, το Αμερικανικό Περιοδικό της Ψυχιατρικής (The American Journal of Psychiatry) καταλήγει: «Προς το παρόν, η ναρκοληψία θεωρείται κατά κύριο λόγο οργανική νευρολογική διαταραχή [του εγκεφάλου] παρά ψυχογενής διαταραχή [προερχόμενη από τη διάνοια]».a

Παρ’ όλα αυτά, το στίγμα του «τεμπέλη» ή ακόμη και του «παράφρονα», που προσάπτουν στα θύματα φίλοι και μέλη της οικογένειας, μπορεί κάλλιστα να προκαλέσει ψυχολογικό πρόβλημα. Σε μια έρευνα που έγινε σε 24 ναρκοληπτικά άτομα, αποδείχτηκε ότι τα τα δύο τρίτα αντιμετώπιζαν προβλήματα ψυχιατρικής φύσης, όπως κατάθλιψη και αλκοολισμό. Επίσης, η ασθένεια αυτή αναστάτωνε σε σημαντικό βαθμό τη ζωή τους και με άλλους τρόπους. Από τους 24 άντρες που εξετάστηκαν, οι 18 αποδείχτηκε ότι ήταν «άεργοι».

Τι Προκαλεί τα Συμπτώματα

Αν κοιμάστε φυσιολογικά, μέσα σε 60 ως 90 λεπτά από τη στιγμή που θα σας πάρει ο ύπνος, θα περάσετε στη φάση των ονείρων που ονομάζεται ύπνος REM (Rapid Eye Movement [Γρήγορων Οφθαλμικών Κινήσεων]). Μολονότι εσείς δεν το αντιλαμβάνεστε, στη διάρκεια του ύπνου REM οι μύες σας παραλύουν εντελώς. Αυτό προφανώς μας προστατεύει από το να δρούμε σύμφωνα με τα όνειρά μας.

Η ναρκοληψία, ωστόσο, αναστατώνει το φυσιολογικό πρότυπο του ύπνου REM. Ο ναρκοληπτικός ασθενής βυθίζεται στην κατάσταση REM των ονείρων σχεδόν τη στιγμή που αποκοιμιέται. Στη διάρκεια της ημέρας—ουσιαστικά χωρίς προειδοποίηση—νιώθει την παρόρμηση να κοιμηθεί, και σχεδόν στιγμιαία περνάει και πάλι στο στάδιο REM. Μερικοί γιατροί, λοιπόν, ορίζουν τη ναρκοληψία ως «διαταραχή της φάσης REM».

Η ναρκοληψία μπορεί επίσης να προκαλέσει έλλειψη συγχρονισμού ανάμεσα στη φυσιολογική κατάσταση της διάνοιας και στη φυσιολογική κατάσταση του σώματος. Ο ασθενής μπορεί να ξυπνήσει ενώ το σώμα του βρίσκεται ακόμη στο στάδιο REM και να ανακαλύψει έντρομος ότι είναι ανίκανος να κουνήσει έναν οποιονδήποτε μυ! Σε άλλες περιπτώσεις, το σώμα του ασθενούς περνάει στο στάδιο του ύπνου REM ενώ αυτός είναι εντελώς ξύπνιος και ασχολείται με τις καθημερινές δουλειές του. Χωρίς κανένα φανερό λόγο, οι μύες του ξαφνικά ατονούν ή παραλύουν σε τέτοιο βαθμό (μυική παράλυση που ονομάζεται καταπληξία) ώστε ο ασθενής καταρρέει και σωριάζεται κάτω. Περίπου τα δύο τρίτα ως τα τρία τέταρτα των ναρκοληπτικών ασθενών παρουσιάζουν αυτά τα φοβερά συμπτώματα.

Σχεδόν κάθε συναισθηματική διέγερση—το γέλιο, ο θυμός, ο φόβος—μπορεί να προκαλέσει καταπληξία. Το βιβλίο Ύπνος (Sleep), των Γκέι Γκερ Λους και Τζούλιους Σίγκαλ, λέει: «Δεν μπορούν να γελάσουν μ’ ένα αστείο, να δώσουν θυμωμένα μερικές ξυλιές στα παιδιά τους, να κλάψουν ή να εξωτερικεύσουν ορισμένα έντονα συναισθήματα χωρίς να καταρρακωθούν στην κυριολεξία από το συγκεκριμένο συναίσθημα και να καταρρεύσουν σαν ζελέ».

Τα χαρακτηριστικά του ύπνου REM μπορεί ακόμη να εισβάλουν στις σκέψεις του ασθενούς, όταν αυτός είναι ξύπνιος, και να επισκιάσουν την πραγματικότητα μ’ ένα ολοζώντανο όνειρο—ή μ’ έναν τρομακτικό εφιάλτη. Ο ασθενής μπορεί να ξυπνήσει στο κρεβάτι ενώ το σώμα του, παράλυτο, εξακολουθεί να βρίσκεται στο στάδιο REM, να ακούει φωνές και να βλέπει φοβερά πράγματα. Τέτοιου είδους όνειρα που βλέπει κανείς στον ξύπνιο του (τα οποία αποκαλούνται υπναγωγικές ψευδαισθήσεις) μπορούν να εμφανιστούν και τη μέρα, και περίπου οι μισοί απ’ όλους τους ναρκοληπτικούς έχουν αυτή την εμπειρία.

Είναι λοιπόν ευνόητο γιατί μερικοί ναρκοληπτικοί έχουν την τάση να απομονώνονται από τους άλλους, από φόβο μήπως στιγματιστούν ως «τεμπέληδες», «ψυχασθενείς» ή «δαιμονισμένοι».

Αντιμετώπιση της Αρρώστιας

Πολύ συχνά, οι ναρκοληπτικοί αποδίδουν τα συμπτώματά τους σε κόπωση ή σε χρόνια εξάντληση και αμελούν να ζητήσουν ιατρική βοήθεια. Αλλά ακόμη και όταν τη ζητούν, δεν είναι πάντοτε εύκολο να γίνει διάγνωση της ναρκοληψίας, ιδιαίτερα στα πρώτα της στάδια. Το βιβλίο Ο Οικογενειακός Γιατρός στην Αμερική αναφέρει: «Οι ασθενείς που πάσχουν από ναρκοληψία παρουσιάζουν τα συμπτώματα αυτά, κατά μέσο όρο, επί 15 χρόνια προτού πάρουν τη σωστή διάγνωση». Παρ’ όλα αυτά, αν υποφέρετε από χρόνια υπνηλία στη διάρκεια της ημέρας, θα ήταν σοφό από μέρους σας να συμβουλευτείτε ένα γιατρό και όχι να προσπαθήσετε να κάνετε μόνος σας τη διάγνωση. Μια λεπτομερής εξέταση θα μπορούσε να αποκαλύψει κάποιο ιατρικό πρόβλημα που χρειάζεται προσοχή.

Τι γίνεται, όμως, αν κάποιος γιατρός επιβεβαιώσει ότι η κατάστασή σας είναι ναρκοληψία;b Αν και η ασθένεια είναι ανίατη, οι γιατροί ισχυρίζονται ότι υπάρχουν διάφορα είδη φαρμακευτικής αγωγής τα οποία μπορούν να βοηθήσουν τον πάσχοντα να ζει μια φυσιολογική σε λογικά πλαίσια ζωή. Συχνά παρέχονται με συνταγή διεγερτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος, τα οποία βοηθούν τον ασθενή να παραμένει ξύπνιος στη διάρκεια της ημέρας. Χρησιμοποιούνται επίσης αντικαταθλιπτικά για το χειρισμό των προβλημάτων που προκαλεί η καταπληξία.

Δοκιμάζονται επίσης αρκετές καινούριες μέθοδοι. Μερικοί ερευνητές υποστηρίζουν ότι η κωδεΐνη, η οποία κάνει τους περισσότερους ανθρώπους να νυστάζουν, έχει το αντίθετο αποτέλεσμα στους ναρκοληπτικούς. Υπάρχει επίσης αισιοδοξία όσον αφορά την έρευνα για ένα φάρμακο, το οποίο κοινώς λέγεται GHB (gamma-hydroxybutyrate), που μπορεί να αποδειχθεί αποτελεσματικό όπλο στην καταπολέμηση της νύστας, κατά τη διάρκεια της ημέρας, και των συνοδευτικών συμπτωμάτων της. Φυσικά, η θεραπεία με φάρμακα μπορεί να οδηγήσει σε εθισμό ή σε ανοχή του φαρμάκου και είναι πιθανό να προκύψουν παρενέργειες. Γι’ αυτό, είναι πορεία σοφίας να είστε προσεκτικοί και καλά ενημερωμένοι όταν πρόκειται να πάρετε φάρμακα. (Παροιμίαι 14:15) Ο γιατρός, από την άλλη μεριά, μπορεί να μειώσει στο ελάχιστο αυτούς τους κινδύνους με το να παρακολουθεί προσεκτικά την αντίδραση του ασθενούς στη φαρμακευτική αγωγή και να κάνει προσαρμογές όπου είναι απαραίτητο. Εν πάση περιπτώσει, ο Χριστιανός δεν πρέπει για κανένα λόγο να αισθάνεται ότι παραβιάζει Γραφικές αρχές αν υπό την επίβλεψη γιατρού παίρνει ορισμένα φάρμακα, όχι για ευχαρίστηση, αλλά για να μετριάσει αυτή την πιθανώς επικίνδυνη κατάσταση.

Υπάρχουν επίσης και άλλα πρακτικά βήματα που μπορείτε να κάνετε. Αποδεχτείτε το γεγονός ότι πάσχετε από μια σοβαρή αρρώστια, καθώς και τους περιορισμούς που επιφέρει αυτή. (Παροιμίαι 11:2, ΜΝΚ) Η οδήγηση, ο χειρισμός μηχανημάτων ή ακόμη και το κολύμπι μπορεί απλούστατα να είναι πολύ επικίνδυνα. Ίσως χρειαστεί επίσης να σκεφτείτε να αλλάξετε δουλειά ή ακόμη και να πάρετε σύνταξη.

Αν η περίπτωσή σας είναι σχετικά ήπιας μορφής, μπορεί να βοηθηθείτε με το να παίρνετε μερικούς υπνάκους στη διάρκεια της ημέρας. Αυτό μπορεί να μειώσει στο ελάχιστο την πιθανότητα να αποκοιμηθείτε σε ακατάλληλες στιγμές. Και αν το να εξωτερικεύετε έντονα συναισθήματα προκαλεί κρίση καταπληξίας, ίσως πρέπει να μάθετε να κρατάτε τα αισθήματά σας υπό αυστηρό έλεγχο. Φυσικά, όλοι οι Χριστιανοί πρέπει να ελέγχουν το πνεύμα τους. (Παροιμίαι 16:32) Αλλά το να αποφεύγετε την οποιαδήποτε εξωτερίκευση συγκίνησης απαιτεί υπερβολική προσπάθεια! Ίσως πρέπει να υπενθυμίζετε συνεχώς στον εαυτό σας ότι διακυβεύεται η ζωή σας και η υγεία σας. Τα αγαπημένα σας πρόσωπα μπορούν επίσης να σας παρασταθούν σε μεγάλο βαθμό αν βοηθηθούν να καταλάβουν την κατάστασή σας και τους περιορισμούς που μπορεί να επιφέρει.

Η Έμπα, που αναφέρθηκε στην αρχή, τελικά έλαβε τη σωστή διάγνωση και υποβλήθηκε σε φαρμακευτική αγωγή αποτελεσματική για την περίπτωσή της. Και παρ’ όλο που η ασθένειά της την έκανε να υποφέρει επί πολλά χρόνια, βρίσκει παρηγοριά στο ότι ξέρει πως δεν είναι ούτε παράφρων ούτε θύμα δαιμονικών επιθέσεων. Ξέρει, επίσης, ότι στη Βασιλεία του Θεού «ουδείς των κατοικούντων εκεί θα λέγη ‘είμαι ασθενής’». (Ησαΐας 33:24, ΛΧ) Η ναρκοληψία, η αρρώστια που προκαλεί υπνηλία, θα εξαφανιστεί για πάντα.

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 20]

Το ναρκοληπτικό άτομο μπορεί να αποκοιμηθεί ακόμη και στη μέση μιας συζήτησης