Βοήθεια Προς τους Ετοιμοθάνατους στην Εποχή που Ζούμε

Η ΓΥΝΑΙΚΑ, η οποία ήταν γιατρός, είχε μόλις περάσει μια οδυνηρή δοκιμασία. Είχε παρακολουθήσει το θάνατο της 94χρονης γιαγιάς της στη μονάδα εντατικής θεραπείας του νοσοκομείου, έπειτα από τη χειρουργική επέμβαση καρκίνου που της έγινε και που «η ίδια ποτέ δεν θέλησε».

«Τα δάκρυα που έχυσα στην κηδεία της δεν ήταν τόσο για το θάνατό της, γιατί η γιαγιά μου είχε ζήσει πολλά χρόνια και είχε απολαύσει μια πλήρη ζωή», έγραψε η γιατρός. «Έκλαψα για τον πόνο που είχε υπομείνει και για το γεγονός ότι οι επιθυμίες της δεν πραγματοποιήθηκαν. Έκλαψα για τη μητέρα μου και για τα αδέλφια της, για το κενό και για την απελπισία που ένιωθαν».

Ίσως αναρωτιέστε, βέβαια, τι πιθανότητες υπάρχουν να παρασχεθεί βοήθεια σ’ ένα τέτοιο άτομο το οποίο είναι σοβαρά άρρωστο. Η γιατρός συνεχίζει:

«Περισσότερο έκλαψα για μένα: για το τρομερό βάρος της ενοχής που ένιωθα επειδή δεν μπόρεσα να τη γλιτώσω από τον πόνο και την ταπείνωση, και για τη θλιβερή ανεπάρκεια που ένιωθα ως γιατρός, ανήμπορη να θεραπεύσω, ανήμπορη να θέσω τέλος στα όσα υπέφερε. Κι αυτό γιατί πουθενά στην εκπαίδευση που έλαβα δεν με δίδαξαν να αποδέχομαι το θάνατο ή την πορεία προς το θάνατο. Η αρρώστια ήταν ο εχθρός—τον οποίο έπρεπε να πολεμάμε διαρκώς με όλα τα διαθέσιμα μέσα. Ο θάνατος ήταν ήττα, αποτυχία· οι χρόνιες ασθένειες συνεχής υπενθύμιση της αδυναμίας του γιατρού. Η εικόνα της ανήμπορης γιαγιάς μου να με κοιτάζει με φοβισμένα μάτια στη μονάδα εντατικής θεραπείας, και ενώ ήταν συνδεδεμένη με μηχανήματα τεχνητής αναπνοής, με καταδιώκει μέχρι σήμερα».

Αυτή η στοργική εγγονή αντιμετώπισε άμεσα ένα πολύπλοκο ηθικό, νομικοϊατρικό ζήτημα για το οποίο γίνονται ομηρικές συζητήσεις σε δικαστήρια και νοσοκομεία παγκόσμια: Τι είναι το καλύτερο για τους ανίατους ασθενείς στην τεχνολογικά προηγμένη εποχή μας;

Μερικοί έχουν την άποψη πως θα πρέπει να γίνεται ό,τι είναι δυνατόν από ιατρικής πλευράς για κάθε άρρωστο άτομο. Αυτή την άποψη εκφράζει η Ένωση Αμερικανών Παθολόγων και Χειρουργών: «Η υποχρέωση του γιατρού απέναντι στον ασθενή, είτε αυτός βρίσκεται σε κατάσταση κώματος ή φυτού είτε παρουσιάζει προοδευτική παύση των λειτουργιών του, δεν εξαρτάται από τις προοπτικές ανάρρωσης που έχει. Ο γιατρός πρέπει πάντοτε να ενεργεί προς όφελος της ευημερίας του ασθενούς». Αυτό σημαίνει ότι θα του προσφέρει κάθε δυνατή θεραπεία ή ιατρική βοήθεια. Πιστεύετε μήπως ότι αυτό είναι πάντα ό,τι καλύτερο μπορεί να γίνει για ένα σοβαρά άρρωστο άτομο;

Για πολλούς ανθρώπους αυτή η πορεία ενέργειας είναι σίγουρα αξιέπαινη. Ωστόσο, τις τελευταίες λίγες δεκαετίες, η εμπειρία στον τομέα της τεχνολογικά προηγμένης ιατρικής έχει εγείρει μια νέα και διαφορετική άποψη. Σε μια έκθεση-ορόσημο που δημοσιεύτηκε το 1984 με τίτλο «Η Ευθύνη του Γιατρού Απέναντι στους Ανίατους Ασθενείς», μια ομάδα αποτελούμενη από δέκα έμπειρους γιατρούς κατέληξε στο συμπέρασμα: «Συνιστάται κάποια υποστολή της εντατικής θεραπευτικής αγωγής στην οποία υποβάλλεται το ανίατο άτομο, αν μια τέτοια αγωγή απλώς θα παρέτεινε τη δύσκολη και δυσάρεστη διαδικασία του θανάτου». Ύστερα από πέντε χρόνια, οι ίδιοι γιατροί δημοσίευσαν ένα άρθρο το οποίο έφερε τον ίδιο τίτλο και πρόσθετε: «Μια Δεύτερη Ματιά». Αναφερόμενοι στο ίδιο πρόβλημα έκαναν μια ακόμη πιο ξεκάθαρη δήλωση: «Πολλοί γιατροί και ειδήμονες σε θέματα ηθικής . . . έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα, λοιπόν, ότι είναι σύμφωνο με τον ηθικό κώδικα το να διακόπτεται η παροχή τροφής και υγρών σε ορισμένα άτομα τα οποία είναι ετοιμοθάνατα ή ανίατα, ή έχουν περιπέσει σε μη αντιστρέψιμη κατάσταση αναισθησίας».

Δεν μπορούμε να αγνοήσουμε τέτοιου είδους σχόλια σαν να επρόκειτο για απλές θεωρίες ή για σκέτη επιχειρηματολογία που δεν μας επηρεάζει ουσιαστικά. Αρκετοί Χριστιανοί έχουν έρθει αντιμέτωποι με αγωνιώδεις αποφάσεις σχετικά μ’ αυτό το ζήτημα. Πρέπει ένα ανίατο αγαπημένο μας πρόσωπο να διατηρείται στη ζωή με μια αναπνευστική συσκευή; Πρέπει να παρέχεται τροφή ενδοφλέβια ή με άλλες τεχνητές μεθόδους σ’ έναν άρρωστο ο οποίος βρίσκεται στο τελικό στάδιο μιας θανατηφόρας ασθένειας; Όταν δεν υπάρχει πια καμιά ελπίδα για τον ασθενή, πρέπει να ξοδεύονται όλοι οι οικονομικοί πόροι του συγγενή ή ολόκληρης της οικογένειας για την κάλυψη των εξόδων θεραπείας, στα οποία πιθανόν περιλαμβάνεται και η μεταφορά του ασθενούς σε κάποιο μακρινό ιατρικό κέντρο, προκειμένου να υποβληθεί στην πλέον προηγμένης μορφής θεραπεία;

Χωρίς αμφιβολία αντιλαμβάνεστε ότι αυτές οι ερωτήσεις δεν είναι εύκολο να απαντηθούν. Όσο κι αν θα θέλατε να βοηθήσετε κάποιον άρρωστο φίλο σας ή αγαπημένο σας πρόσωπο, αν ερχόσασταν αντιμέτωποι μ’ αυτά τα ερωτήματα ίσως αναρωτιόσασταν: ‘Τι κατεύθυνση έχουν οι Χριστιανοί; Τι μέσα είναι διαθέσιμα για βοήθεια; Και το πιο σημαντικό: Τι λένε οι Γραφές γι’ αυτό το ζήτημα;’