Η Μάθηση Αρχίζει στη Μήτρα

ΓΙΑ τον Αριστοτέλη ο εγκέφαλος του μωρού κατά τη γέννηση ήταν τάμπουλα ράζα, δηλαδή άγραφη πλάκα. Δυο χιλιάδες και πλέον χρόνια αργότερα, πολλοί διακρατούσαν την ίδια περίπου άποψη. «Αμέσως μόλις το μωρό γεννιέται», έγραψε το 1895 ένας καθηγητής της ιατρικής από το Πανεπιστήμιο της Πενσιλβανίας, «έχει νοημοσύνη που ξεπερνάει ελάχιστα τη νοημοσύνη ενός λαχανικού». Η λαογραφία διαφωνούσε ισχυριζόμενη ότι το βρέφος μάθαινε μέσα στη μήτρα και ότι ήταν ενήμερο για το τι συνέβαινε έξω απ’ αυτήν. Η επιστήμη τώρα λέει πως τόσο ο Αριστοτέλης όσο και ο καθηγητής έκαναν λάθος και πως οι λαογράφοι είχαν δίκιο.

Ο εγκέφαλος είναι μικρός στην αρχή, αλλά πόσο δέος εμπνέει όταν ολοκληρωθεί! Αρχίζει να αναπτύσσεται στη διάρκεια της τρίτης εβδομάδας της εγκυμοσύνης με τη μορφή ενός λεπτού στρώματος κυττάρων που ονομάζεται μυελική πλάκα. Ο νευρολόγος Ρίτσαρντ Μ. Ρέστακ μας λέει σε τι στάδιο ανάπτυξης φτάνει ο εγκέφαλος με το τέλος της εγκυμοσύνης: «Αλλά απ’ αυτό το δυσοίωνο ξεκίνημα θα αναπτυχθεί το πιο θαυμαστό όργανο στο γνωστό σύμπαν». Η διαδικασία ανάπτυξης αρχίζει με περίπου 125.000 κύτταρα και επιταχύνεται με ρυθμό 250.000 κύτταρα το λεπτό. Ο Ρέστακ προσθέτει: «Τελικά αυτά θα πολλαπλασιαστούν σε εκατό περίπου δισεκατομμύρια νευρώνες, οι οποίοι αποτελούν τη βάση όλων των λειτουργιών του εγκεφάλου».

Καθώς ο εγκέφαλος μεγαλώνει, σχηματίζονται συνδέσεις ανάμεσα στους νευρώνες. Μέχρι την όγδοη εβδομάδα, αυτές οι συνδέσεις, οι οποίες ονομάζονται συνάψεις, αναπτύσσονται και σύντομα ανέρχονται σε εκατομμύρια καθώς αναλαμβάνουν τις πολυάριθμες λειτουργίες του εμβρυϊκού εγκεφάλου. Επίσης, τότε—στο τέλος του δεύτερου μήνα της εγκυμοσύνης—«όλα όσα θα έχει ως πλήρως ανεπτυγμένος άνθρωπος έχουν . . . ήδη σχηματιστεί», σύμφωνα με το ευρέως αναγνωρισμένο βιβλίο Ένα Παιδί Γεννιέται (A Child Is Born). Όλα τα μέλη του σώματός του βρίσκονται στη θέση τους, και δεν είναι πια ένας αδιαμόρφωτος οργανισμός. Το εμβρυϊκό στάδιο της ανάπτυξης και της τελειοποίησης των λεπτομερειών έχει αρχίσει. Ακόμα κι έτσι όμως, οι υποστηρικτές των εκτρώσεων τολμούν να μας πουν ότι δεν είναι ζωντανό.

Οι πρώτες κινήσεις του εμβρύου αρχίζουν στις εφτάμισι εβδομάδες. Μέχρι τη 13η εβδομάδα λειτουργούν οι γευστικοί κάλυκες και, αργότερα, αν προστεθεί ζάχαρη στο αμνιακό υγρό, ο ρυθμός κατάποσης διπλασιάζεται. Αλλά αν προστεθεί κάτι με κακή γεύση, το έμβρυο περιορίζει απότομα την κατάποση και κάνει διάφορους μορφασμούς που εκφράζουν τη δυσαρέσκειά του. Μέχρι τη 15 και τη 16 εβδομάδα, η αναπνοή, ο λόξυγκας, το πιπίλισμα, η κατάποση, το χασμουρητό, οι κινήσεις των ματιών—και τις ακόλουθες εβδομάδες ο ύπνος REM—όλα αυτά λαβαίνουν χώρα. «Μέχρις ενός σημείου», λέει ο Ρέστακ, «το έμβρυο μπορεί επίσης να ακούει, να βλέπει, να γεύεται, να οσφραίνεται και να αισθάνεται μέσα στον ενδομήτριο κόσμο». Αλλά ακόμη και τότε δεν είναι ζωντανό πλάσμα, μας διαβεβαιώνουν οι υποστηρικτές των εκτρώσεων.

Το νεογέννητο θυμάται πράγματα στα οποία ήταν εκτεθειμένο μέσα στη μήτρα—τους χτύπους της καρδιάς της μητέρας του, για παράδειγμα. Κοιμόταν μ’ αυτόν τον ήχο, ξυπνούσε μ’ αυτόν, χαλάρωνε μ’ αυτόν, κινούνταν σύμφωνα με το ρυθμικό χτύπο του. Ήταν ένας μόνιμος σύντροφος, ο οποίος του έδινε ένα αίσθημα ηρεμίας και ασφάλειας. Οι ερευνητές απέδειξαν την καταπραϋντική του δύναμη μ’ ένα πείραμα που έκαναν σε κάποιο μαιευτήριο. Τα μωρά που άκουγαν τον ηχογραφημένο χτύπο της καρδιάς ενός ανθρώπου έκλαιγαν λιγότερο και αναπτύσσονταν καλύτερα από εκείνα που δεν τον άκουγαν. Είναι ενδιαφέρον ότι «οι ενδομήτριοι και άλλοι ήχοι καταπραΰνουν (τα ανήσυχα βρέφη) μόνο όταν ακούγονται σε επίπεδα έντασης παρόμοια μ’ αυτά που υπάρχουν μέσα στη μήτρα».

Ο εμβρυϊκός εγκέφαλος όχι μόνο περιλαμβάνεται στις δραστηριότητες μέσα στη μήτρα, αλλά, επίσης, επισημαίνει και θυμάται πράγματα που συμβαίνουν έξω απ’ αυτήν. «Ο Βιβάλντι είναι ένας από τους αγαπημένους συνθέτες του αγέννητου παιδιού», λέει ο Δρ Τόμας Βέρνι. «Και ο Μότσαρτ επίσης. Οποτεδήποτε βάζαμε στο πικ απ κάποια από τις μεγαλόπρεπες συνθέσεις τους, αναφέρει η Δρ Κλίμεντς, οι καρδιακοί παλμοί του εμβρύου γίνονταν σταθεροί, χωρίς μεταβολές, και το έμβρυο σταματούσε να κλοτσάει. . . . Απεναντίας, όλα τα είδη μουσικής ροκ αναστάτωναν τα περισσότερα έμβρυα».

Ο Δρ Άντονι Ντε Κάσπερ, ψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βόρειας Καρολίνας, σχεδίασε μια τεχνητή θηλή η οποία καταγράφει ηλεκτρονικά το ρυθμό και την πίεση του πιπιλίσματος ενός βρέφους. Το βρέφος μαθαίνει να επιλέγει τους ηχογραφημένους ήχους που θέλει να ακούσει—συγκεκριμένες φωνές και παραμύθια, για παράδειγμα—ποικίλλοντας τον τρόπο με τον οποίο πιπιλίζει. Ένα νεογέννητο ηλικίας μόλις μιας ή δυο ωρών μπόρεσε να ξεχωρίσει τη φωνή του πατέρα του, ο οποίος του μιλούσε με σύντομα, καταπραϋντικά λόγια ενόσω αυτό βρισκόταν στη μήτρα. Το παιδί όχι μόνο διάλεξε να ακούσει αυτή τη φωνή, αλλά, επίσης, ανταποκρίθηκε συναισθηματικά και σταμάτησε το κλάμα, επειδή αισθανόταν ασφαλές. Με τον ίδιο τρόπο, διάλεγε να ακούει τη φωνή της μητέρας του, καθώς και τους χτύπους της καρδιάς της, τα οποία είχε συνηθίσει όταν μεγάλωνε μέσα στη μήτρα.

Σε κάποιο άλλο πείραμα, ο Ντε Κάσπερ έβαλε 16 εγκυμονούσες να διαβάζουν μεγαλόφωνα ένα παιδικό παραμύθι με τον τίτλο Η Γάτα στο Καπέλο. Το διάβαζαν δυο φορές την ημέρα στη διάρκεια των τελευταίων εξίμισι εβδομάδων της εγκυμοσύνης τους. Σύντομα αφότου γεννήθηκαν τα μωρά, συνδέθηκαν με τη συσκευή που παρακολουθούσε το ρυθμό πιπιλίσματος και τα έβαλαν να ακούνε δυο ηχογραφημένα παραμύθια, Η Γάτα στο Καπέλο και Ο Βασιλιάς, τα Ποντίκια και το Τυρί. Από το ρυθμό με τον οποίο πιπίλιζαν φάνηκε ότι τα μωρά σε όλες τις περιπτώσεις προτιμούσαν να ακούνε το παραμύθι Η Γάτα στο Καπέλο, το παραμύθι που άκουγαν ενόσω βρίσκονταν στη μήτρα. Το προτιμούσαν σταθερά από το άλλο, Ο Βασιλιάς, τα Ποντίκια και το Τυρί, το οποίο δεν είχαν ακούσει ενόσω βρίσκονταν στη μήτρα. Τα παιδιά, ανεξαρτήτως ηλικίας, κάνουν το ίδιο, θέλοντας πάντα να ακούνε το αγαπημένο τους παραμύθι ξανά και ξανά, αντί να ακούσουν ένα καινούριο.

Ο Ντε Κάσπερ κατέληξε: «Φαίνεται πως οι ακουστικές προτιμήσεις μετά τη γέννα επηρεάζονται απ’ αυτά που ακούνε τα μωρά προγεννητικά». Ο Δρ Ρέστακ, ο οποίος ανέφερε αυτά τα πορίσματα, λέει: «Το μωρό μαθαίνει στη μήτρα, αναγνωρίζει τη φωνή της μητέρας του, ακόμη και τον τόνο της φωνής της και το βιβλίο που διαβάζει». Το συμπέρασμά του: «Τα έμβρυα, με άλλα λόγια, έχουν την ικανότητα να μαθαίνουν καθώς αντιλαμβάνονται όσα ακούνε μέσα στη μήτρα μήνες πριν από τότε που θα τα χρειαστούν πραγματικά ή από τότε που θα ανέμενε κανείς να τα χρησιμοποιήσουν».

Το μωρό έχει μάθει πολλά στη μήτρα. Είναι καλά εξοπλισμένο για να μαθαίνει. Όλα τα παραπάνω δείχνουν πως ακόμη και μέσα στη μήτρα ο εγκέφαλος είναι εκπληκτικός. Ενόσω βρίσκεται εκεί, αποκτά τον πλήρη αριθμό των νευρώνων του. «Κατά τη γέννηση, ο εγκέφαλος ενός νεογέννητου έχει περισσότερους νευρώνες για τη δημιουργία δικτύων απ’ ό,τι θα έχει ποτέ στο μέλλον», σύμφωνα με τους νευρολόγους. Από την έναρξή της αυτή η καινούρια ζωή στη μήτρα είναι πολύ απασχολημένη φτιάχνοντας επί οχτώ μήνες αυτούς τους δισεκατομμύρια νευρώνες και δημιουργώντας δισεκατομμύρια συνδέσεις μεταξύ τους, πράγμα που καθιστά δυνατή την κίνηση, την αναπνοή, το πιπίλισμα, την κατάποση, τη γεύση, την ούρηση, την ακοή, την όραση, τη μάθηση και τη μνήμη. Πώς μπορεί ένα νοήμον άτομο να πει ότι αυτό το πλάσμα δεν είναι ζωντανό;

Πολλοί επιστήμονες και εκατομμύρια άλλοι πιστεύουν λογικά ότι η ζωή αρχίζει στη μήτρα τη στιγμή της σύλληψης. Στο βιβλίο του Η Διάνοια (The Mind), ο Δρ Ρέστακ αναφέρει: «Η αληθινή έναρξη και το πιο κρίσιμο γεγονός στη ζωή μας είναι σαφώς η στιγμή της σύλληψής μας. Οι Κινέζοι το αναγνωρίζουν αυτό υπολογίζοντας την ηλικία από εκείνη τη στιγμή· το μωρό θεωρείται ότι είναι ενός έτους τη στιγμή που γεννιέται».

Σήμερα, πολλοί θέλουν να πιστεύουν ότι τα μωρά δεν πρέπει να λογίζονται ζωές, άτομα, παρά μόνο αφού γεννηθούν, αλλά ο Λόγος του Θεού διαφωνεί. Αν το μωρό σκόπιμα θανατώνεται με έκτρωση, ο κανόνας του Θεού είναι: «Ζωήν αντί ζωής». Αυτό επιβεβαιώνεται από τα εδάφια Έξοδος 21:22, 23: «Εάν μάχωνται άνδρες και πατάξωσι γυναίκα έγκυον και εξέλθη το παιδίον αυτής, δεν συμβή όμως συμφορά [θανατηφόρο δυστύχημα, ΜΝΚ]· θέλει εξάπαντος κάμει αποζημίωσιν ο πατάξας, οποίαν ο ανήρ της γυναικός επιβάλη εις αυτόν· και θέλει πληρώσει κατά την απόφασιν των κριτών. Αν όμως συμβή συμφορά [θανατηφόρο δυστύχημα, ΜΝΚ], τότε θέλεις δώσει ζωήν αντί ζωής».

Ενόσω το μωρό είναι ακόμη στη μήτρα, ο Ιεχωβά το θεωρεί ζωντανό άτομο. Το ότι αυτό αληθεύει γίνεται σαφές από την όλη δραστηριότητά του μέσα στη μήτρα. Η επιστήμη τώρα γνωρίζει ότι, μέχρι το τέλος του δεύτερου μήνα, όλα τα μέλη του σώματός του υπάρχουν και λειτουργούν, ότι το έμβρυο αισθάνεται, μαθαίνει και θυμάται. Ασφαλώς το μυαλό του νεογέννητου δεν είναι ‘άγραφη πλάκα’ όπως είπε ο Αριστοτέλης ούτε γνωρίζει ‘ελάχιστα παραπάνω από ένα λαχανικό’ όπως είπε εκείνος ο καθηγητής πανεπιστημίου. Έχει όλους τους νευρώνες που θα έχει για πάντα, και αυτοί είναι έτοιμοι να καταγράψουν όλες τις καινούριες εικόνες και τους ήχους και τα αισθήματα που τώρα το περιβάλλουν. Είναι πανέτοιμο για το ξεκίνημά του, δεν συμφωνείτε;

Η μητέρα μπορεί να συμβάλει πολύ στην ευημερία του μωρού που είναι στη μήτρα της, ή μπορεί να το βλάψει. Οι σκέψεις της μπορεί να το επηρεάσουν, είτε θετικά είτε αρνητικά. Όχι πως το έμβρυο σκέφτεται ό,τι και η μητέρα του· αλλά οι σκέψεις στις οποίες εκείνη αφοσιώνεται ενεργοποιούν συναισθήματα, και το έμβρυο επηρεάζεται από τις συναισθηματικές καταστάσεις που αυτές οι σκέψεις ενεργοποιούν, ανεξάρτητα από το αν του μεταδίδουν το αίσθημα της ασφάλειας, της ηρεμίας και της γαλήνης ή του άγχους, του φόβου και της οργής. Το χειρότερο είναι πως μπορούν να μεταδοθούν μολυσματικές ασθένειες από τη μητέρα στο έμβρυο μέσω του πλακούντα. Σεξουαλικά μεταδιδόμενες ασθένειες, ακόμη και το AIDS, μπορούν να μολύνουν μ’ αυτόν τον τρόπο το έμβρυο. Οι μητέρες που στη διάρκεια της εγκυμοσύνης κάνουν χρήση καπνού, μαριχουάνας, αλκοόλ, μορφίνης, κοκαΐνης, ηρωίνης και άλλων ναρκωτικών μπορεί να γεννήσουν μωρά εθισμένα στα ναρκωτικά, με διανοητική καθυστέρηση, καταστραμμένο εγκέφαλο, παραμορφωμένο σώμα, επιρρεπή σε αποπληξίες, σε επιληπτικές κρίσεις και σε άλλες φοβερές συνέπειες.

Το μωρό στη μήτρα δεν είναι τόσο αποκομμένο από τον έξω κόσμο όσο νόμιζαν πολλοί κάποτε. Ενόσω είναι στη μήτρα, μπορεί να μεγαλώνει με στοργή ή να ταλαιπωρείται βάναυσα. Τι είδους μεταχείριση το περιμένει από τη στιγμή που θα εγκαταλείψει τη μήτρα; Η μάθησή του ξεκίνησε στη μήτρα, αλλά ποιες θα είναι οι εμπειρίες μάθησης όταν έρθει σ’ αυτόν τον κόσμο; Εκφράζεται η ελπίδα ότι οι στοργικοί γονείς που έχουν έναν ευτυχισμένο γάμο θα φροντίσουν ώστε αυτές οι εμπειρίες να είναι θετικές.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 14]

«Το πιο θαυμαστό όργανο στο γνωστό σύμπαν»

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 14]

Οχτώ εβδομάδων, και όλα τα μέλη του βρίσκονται στη θέση τους

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 15]

Πώς μπορεί ένα νοήμον άτομο να πει ότι αυτό το πλάσμα δεν είναι ζωντανό;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 17]

Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν πως η ζωή αρχίζει τη στιγμή της σύλληψης

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Στις οχτώ εβδομάδες έχει μήκος 4 εκατοστά και όλα τα μέλη του σώματός του βρίσκονται στη θέση τους

[Ευχαριστίες]

Photo: Lennart Nilsson for A Child Is Born - 1976 ed./Dell Publishing Co. (also page 2)