Συνοικίες με Παράγκες—Δύσκολοι Καιροί στη Ζούγκλα των Πόλεων

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στην Αφρική

ΤΟ ΚΟΡΙΤΣΙ από τη συνοικία με τις παράγκες περπατάει ξυπόλητο στο δρόμο μιας πόλης στη δυτική Αφρική. Στο κεφάλι του μεταφέρει έναν επίπεδο, στρογγυλό δίσκο που έχει περίπου είκοσι πορτοκάλια. Στο ισχνό σώμα του κρέμεται ένα κίτρινο, μεταχειρισμένο φόρεμα. Ιδρώνει.

Βρίσκεται στους δρόμους για να πουλήσει, ανταγωνιζόμενο με άλλα παιδιά φτωχών οικογενειών. «Πάρτε πορτοκάλια!» είναι τα λόγια που φωνάζουν συνήθως. Αλλά αυτό το κορίτσι είναι σιωπηλό· ίσως πεινάει, ίσως είναι άρρωστο ή είναι απλώς κουρασμένο.

Από την άλλη κατεύθυνση έρχονται δυο μαθήτριες ντυμένες με σκούρες μπλε σχολικές ποδιές. Φοράνε λευκές κάλτσες και λευκά σανδάλια. Έχουν από μια σχολική τσάντα γεμάτη βιβλία. Τα κορίτσια περπατάνε βιαστικά, συνομιλώντας ευτυχισμένα. Δεν παρατηρούν το κορίτσι αλλά αυτό τα προσέχει. Τα παρακολουθεί με ανέκφραστο βλέμμα.

Οι μαθήτριες φτάνουν τελικά στο αναπαυτικό, ασφαλές σπίτι τους. Αλλά όταν το κορίτσι πάει στο σπίτι, στο τέλος της ημέρας, θα πάει σε έναν τελείως διαφορετικό κόσμο. Σπίτι του είναι μια συνωστισμένη περιοχή που αποτελείται από ένα συνονθύλευμα ξύλινων και τσίγκινων κατοικιών.

Η Συνοικία με τις Παράγκες

Ο κύριος δρόμος εδώ είναι ένα χωμάτινο μονοπάτι. Στη διάρκεια της περιόδου των βροχών, μετατρέπεται σε λάσπη. Είναι τόσο στενό που δεν μπορεί να περάσει αυτοκίνητο. Κατά μήκος του δεν θα βρείτε αστυνομικό τμήμα ούτε πυροσβεστική υπηρεσία ούτε ιατρικό κέντρο και ούτε καν ένα δέντρο. Από πάνω δεν υπάρχουν ηλεκτρικές ή τηλεφωνικές γραμμές. Κάτω από το έδαφος δεν υπάρχουν σωλήνες αποχέτευσης ούτε αγωγοί ύδρευσης.

Οι άνθρωποι είναι πάρα πολλοί. Ο αέρας είναι γεμάτος βουητό από φωνές. Οι συζητήσεις μπερδεύονται με γέλια, λογομαχίες, κλάματα και τραγούδια. Άντρες με λευκές κελεμπίες κάθονται σε μακριούς πάγκους και συνομιλούν. Γυναίκες ανακατεύουν ρύζι που βράζει σε χύτρες πάνω από φωτιές με ξύλα. Παιδιά βρίσκονται παντού—παίζουν, κοιμούνται, δουλεύουν, μιλάνε, πουλάνε. Τα περισσότερα, όπως το κορίτσι με τα πορτοκάλια, ποτέ δεν θα επισκεφτούν κάποιο ζωολογικό κήπο ούτε θα κάνουν ποδήλατο ούτε θα δουν το εσωτερικό ενός σχολείου.

Σε μια χώρα όπου η μέση αναμενόμενη διάρκεια ζωής κατά τη γέννηση είναι μόνο 42 χρόνια, οι άνθρωποι σε τούτη την περιοχή πεθαίνουν νεότεροι. Σε ηλικία εννέα χρονών, το κορίτσι έχει ήδη επιβιώσει παρά το ότι οι πιθανότητες να φτάσει σε ηλικία τεσσάρων χρονών είναι από τις μικρότερες στον κόσμο. Στη διάρκεια αυτών των ετών οι πιθανότητες να πεθάνει ήταν 40 ως 50 φορές περισσότερες από ό,τι αν είχε γεννηθεί σε κάποιο αναπτυγμένο κράτος. Πολλοί από τους συνομηλίκους της δεν κατάφεραν να φτάσουν στην ηλικία των πέντε χρονών. Αν ζήσει αρκετά, θα έχει πολύ περισσότερες πιθανότητες να πεθάνει στη διάρκεια της εγκυμοσύνης ή της γέννας από ό,τι μια γυναίκα στην Ευρώπη ή στη Βόρεια Αμερική—150 φορές περισσότερες.

Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι ζουν σε γοργά επεκτεινόμενες φτωχογειτονιές και συνοικίες με παράγκες όπως αυτή εδώ. Σύμφωνα με στατιστικές των Ηνωμένων Εθνών, 1,3 δισεκατομμύριο άνθρωποι συνωστίζονται στις πόλεις του αναπτυσσόμενου κόσμου και προστίθενται 50 εκατομμύρια κάθε χρόνο.

Η Ζωή στις Αναπτυσσόμενες Χώρες

Υπάρχει στο σπίτι σας κάποιο μέτρο ιδιωτικής ζωής, τρεχούμενο νερό, τουαλέτα; Γίνεται αποκομιδή των σκουπιδιών σας; Εκατοντάδες εκατομμύρια άνθρωποι στις αναπτυσσόμενες χώρες δεν απολαμβάνουν αυτά τα πράγματα.

Σε πολλές πόλεις, οι φτωχές περιοχές είναι τόσο συνωστισμένες που είναι συνηθισμένο φαινόμενο να μοιράζεται μια οικογένεια δέκα ατόμων ένα και μόνο δωμάτιο. Συχνά, οι άνθρωποι έχουν λιγότερο από ένα τετραγωνικό μέτρο ζωτικού χώρου. Σε μερικά μέρη κάποιας πόλης της Ανατολής, ακόμη και τα μικρά δωμάτια είναι χωρισμένα για πολλαπλή κατοίκηση, με καγκελωτές κουκέτες για ιδιωτική ζωή και προστασία ενάντια στους κλέφτες. Σε κάποια άλλη χώρα, ένα σύστημα «ζεστού κρεβατιού» δίνει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να νοικιάζουν κρεβάτια με την ώρα ώστε κάθε μέρα να μπορούν να κοιμούνται δυο ή τρία άτομα με βάρδιες.

Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ταμείου των Ηνωμένων Εθνών για τα Παιδιά (UNICEF) για το 1991, 1,2 δισεκατομμύριο άνθρωποι παγκόσμια έχουν επισφαλή αποθέματα νερού. Εκατομμύρια πρέπει να αγοράζουν το νερό τους από μικροπωλητές ή να το συλλέγουν από ποτάμια και άλλες εκτεθειμένες πηγές. Όπου είναι διαθέσιμο κάποιο δίκτυο παροχής νερού, μερικές φορές χίλιοι και πλέον άνθρωποι στριμώχνονται για να μοιραστούν μια και μόνη εξωτερική βρύση.

Η UNICEF επίσης υπολογίζει ότι 1,7 δισεκατομμύριο άνθρωποι στερούνται τα μέσα υγιεινής για την απομάκρυνση των ανθρώπινων περιττωμάτων. Δεν είναι ασυνήθιστο για το 85 τοις εκατό των κατοίκων στις συνοικίες με τις παράγκες το να μην έχουν καμιά πρόσβαση σε εγκαταστάσεις με τουαλέτες. Στις περισσότερες πόλεις της Αφρικής και της Ασίας, περιλαμβανομένων και πολλών με πληθυσμούς που ξεπερνούν το εκατομμύριο, δεν υπάρχει δίκτυο αποχέτευσης. Τα ανθρώπινα περιττώματα καταλήγουν σε ρυάκια, ποτάμια, τάφρους, κανάλια και φαράγγια.

Τα σκουπίδια είναι ένα άλλο πρόβλημα. Στις πόλεις των αναπτυσσόμενων κρατών, το 30 ως το 50 τοις εκατό των στερεών απόβλητων δεν περισυλλέγεται. Οι φτωχές περιοχές παραμελούνται περισσότερο. Ένας λόγος είναι ότι οι φτωχοί πετούν λιγότερα σκουπίδια τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν επικερδώς ή να αξιοποιηθούν από τους οδοκαθαριστές ή τις επιχειρήσεις ανακύκλωσης. Ένας δεύτερος λόγος είναι ότι αφού πολλοί φτωχοί οικισμοί δεν αναγνωρίζονται ως νομικά κατοχυρωμένοι, οι κυβερνήσεις αρνούνται να τους παράσχουν δημόσιες υπηρεσίες. Ένα τρίτο πρόβλημα είναι ότι σε πολλές φτωχές περιοχές, εξαιτίας της τοποθεσίας στην οποία βρίσκονται και του συνωστισμού που παρατηρείται εκεί, είναι δύσκολο και δαπανηρό να παρασχεθούν υπηρεσίες.

Τι συμβαίνει με τα σκουπίδια; Τα πετάνε για να σαπίσουν στους δρόμους, στα χωράφια και σε ποτάμια και λίμνες.

Κίνδυνοι για την Υγεία

Η οικτρή κατάσταση των φτωχών των πόλεων ποικίλλει από τόπο σε τόπο. Ωστόσο, τρεις παράγοντες είναι σχεδόν παγκόσμιοι. Ο πρώτος αφορά το γεγονός ότι τα σπίτια τους δεν είναι μόνο άβολα, αλλά και επικίνδυνα. Το βιβλίο Οι Φτωχοί Πεθαίνουν Νέοι (The Poor Die Young) δηλώνει: «Τουλάχιστον 600 εκατομμύρια άνθρωποι που ζουν σε αστικές περιοχές του Τρίτου Κόσμου ζουν σε σπίτια και γειτονιές που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν απειλή για τη ζωή και την υγεία».

Με ποιον τρόπο μπορεί η ανεπαρκής στέγαση να συμβάλλει στην κακή υγεία; Οι συνθήκες συνωστισμού στις φτωχές αστικές περιοχές επιτείνουν την εξάπλωση ασθενειών, όπως η φυματίωση, η γρίπη και η μηνιγγίτιδα. Η ασφυκτική κατοίκηση επίσης αυξάνει τον κίνδυνο ατυχημάτων μέσα στο σπίτι.

Η έλλειψη επαρκούς, καθαρού νερού αυξάνει τη μετάδοση ασθενειών που σχετίζονται με το νερό, όπως ο τυφοειδής πυρετός, η ηπατίτιδα και η δυσεντερία. Επίσης έχει ως αποτέλεσμα τη διαρροϊκή νόσο η οποία, κατά μέσο όρο, σκοτώνει ένα παιδί του αναπτυσσόμενου κόσμου κάθε 20 δευτερόλεπτα. Η έλλειψη αρκετού νερού για το πλύσιμο και το μπάνιο κάνει τους ανθρώπους πιο ευάλωτους σε οφθαλμικές μολύνσεις και δερματικές παθήσεις. Και όταν οι φτωχοί πρέπει να πληρώνουν πανάκριβα το νερό, μένουν λιγότερα χρήματα για φαγητό.

Η μόλυνση του νερού και της τροφής έχει ως αποτέλεσμα ασθένειες που σχετίζονται με την επαφή περιττωμάτων με το στόμα και εντερικά παράσιτα, όπως το αγκυλόστομα, οι ασκαρίδες και η ταινία. Τα σκουπίδια που δεν έχουν περισυλλεγεί προσελκύουν αρουραίους, μύγες και κατσαρίδες. Το στάσιμο νερό συντελεί στον πολλαπλασιασμό των κουνουπιών, τα οποία μεταφέρουν ελονοσία και φιλαρίαση.

Το Τέλμα της Φτώχειας

Ένα δεύτερο χαρακτηριστικό της ζωής στις συνοικίες με τις παράγκες είναι ότι οι κάτοικοι το βρίσκουν υπερβολικά δύσκολο να απελευθερωθούν από αυτήν. Οι περισσότεροι από εκείνους που έρχονται στην πόλη είναι μετανάστες, οι οποίοι έφυγαν από τις αγροτικές περιοχές λόγω φτώχειας. Καθώς δεν έχουν τα χρήματα για κάποιο καλό σπίτι, αρχίζουν και συχνά τερματίζουν την αστική ζωή τους στις φτωχογειτονιές και στις συνοικίες με τις παράγκες.

Πολλοί άνθρωποι είναι φιλόπονοι και πρόθυμοι να εργαστούν σκληρά, αλλά δεν έχουν άλλη επιλογή από το να δεχτούν εργασίες με μεγάλο ωράριο και χαμηλό μισθό. Οι γονείς, που βρίσκονται κάτω από πίεση, συχνά στέλνουν τα παιδιά τους στη δουλειά και όχι στο σχολείο, και τα παιδιά με λίγη ή καθόλου εκπαίδευση έχουν ελάχιστες προοπτικές να αποκτήσουν καλύτερο επίπεδο από αυτό των γονέων τους. Μολονότι οι νεαροί κερδίζουν πολύ λίγα χρήματα, αυτά που κερδίζουν είναι συχνά ζωτικής σημασίας για τις οικογένειές τους. Έτσι, για τους περισσότερους φτωχούς των πόλεων, δεν υπάρχει μεγάλη ελπίδα να βελτιώσουν τη θέση τους στη ζωή· ο στόχος τους είναι η καθημερινή επιβίωση.

Δεν τους Αγαπούν, Είναι Ανεπιθύμητοι

Ένα τρίτο χαρακτηριστικό της ζωής σχετίζεται με το γεγονός ότι η διαμονή είναι αβέβαιη. Για πολλές κυβερνήσεις, οι συνοικίες με τις παράγκες και οι φτωχογειτονιές αποτελούν ενόχληση. Αντί να εργάζονται να βελτιώσουν τις συνοικίες με τις παράγκες, πράγμα που δεν είναι πάντοτε πρακτικό, οι κυβερνήσεις συχνά στέλνουν τις μπουλντόζες.

Οι κυβερνήσεις μπορεί να δικαιολογούν την εκκαθάριση των συνοικιών με τις παράγκες λέγοντας ότι είναι απαραίτητο να εξωραΐσουν την πόλη, να εκριζώσουν τους εγκληματίες ή να αξιοποιήσουν και πάλι τη γη. Όποιος και αν είναι ο λόγος, οι φτωχοί είναι εκείνοι που υποφέρουν. Συνήθως δεν έχουν πού να πάνε και τους παρέχεται ελάχιστη ή καθόλου αποζημίωση. Αλλά όταν οι μπουλντόζες έρχονται, αυτοί δεν έχουν άλλη επιλογή από το να φύγουν.

Ο Ρόλος της Κυβέρνησης

Γιατί οι κυβερνήσεις δεν παρέχουν σε όλους επαρκή στέγαση με υπηρεσίες ύδρευσης, αποχέτευσης και αποκομιδής απορριμμάτων; Το βιβλίο Φτωχός Πολίτης (Squatter Citizen) δίνει την απάντηση: «Πολλά κράτη του Τρίτου Κόσμου έχουν τέτοια έλλειψη πόρων και τόσο λίγες πιθανότητες να αναπτύξουν ένα σταθερό και επιτυχημένο ρόλο στην παγκόσμια αγορά, που είναι πιθανό να αμφισβητηθεί σοβαρά η βιωσιμότητά τους ως έθνη-κράτη. Δεν μπορεί κανείς να κατακρίνει μια κυβέρνηση επειδή δεν καταφέρνει να ανταποκριθεί στις ανάγκες των πολιτών της όταν ολόκληρο το έθνος έχει τέτοια ανεπάρκεια πόρων ώστε, κάτω από τις τρέχουσες συνθήκες, οι πόροι δεν αρκούν για την κάλυψη των βασικών αναγκών».

Σε πολλές χώρες η οικονομική κατάσταση επιδεινώνεται. Το περασμένο έτος, ο απερχόμενος γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών ανέφερε: «Η θέση των περισσότερων αναπτυσσόμενων χωρών στην παγκόσμια οικονομία επιδεινώνεται επί αρκετό καιρό. . . . Περισσότεροι από 1 δισεκατομμύριο άνθρωποι τώρα ζουν σε πλήρη φτώχεια».

Τι θα Πούμε για την Ξένη Βοήθεια;

Γιατί τα εύπορα έθνη δεν κάνουν περισσότερα πράγματα για να βοηθήσουν; Συζητώντας τον αντίκτυπο που έχει η βοήθεια στη φτώχεια, η Έκθεση της Παγκόσμιας Τράπεζας για την Ανάπτυξη παραδέχεται: «Οι διμερείς δωρητές [που καλύπτουν το 64 τοις εκατό όλης της ξένης βοήθειας] . . . παρέχουν βοήθεια για πολλούς λόγους—πολιτικούς, στρατηγικούς, εμπορικούς και ανθρωπιστικούς. Η μείωση της φτώχειας δεν είναι παρά μόνο ένα κίνητρο, και συνήθως δεν είναι το σημαντικότερο».

Από την άλλη πλευρά, ακόμη και όταν οι κυβερνήσεις έχουν τα μέσα να βελτιώσουν την οικτρή κατάσταση των φτωχών δεν το κάνουν πάντοτε. Ένα πρόβλημα σε πολλά κράτη είναι ότι ενώ η τοπική αυτοδιοίκηση είναι υποχρεωμένη να παράσχει στέγαση και υπηρεσίες, τα υψηλότερα κλιμάκια της κυβέρνησης δεν της δίνουν ούτε την εξουσία ούτε τους πόρους για να επιτελέσει αυτό το έργο.

Πόλεις του Μέλλοντος

Βασιζόμενοι στις τάσεις των πρόσφατων δεκαετιών, οι ειδικοί προβλέπουν ζοφερό μέλλον για τους φτωχούς των πόλεων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η γοργή αστική ανάπτυξη, λένε, θα συνεχιστεί, και οι κυβερνήσεις θα είναι ανίκανες να προμηθεύσουν στους περισσότερους κατοίκους των πόλεων εγκαταστάσεις ύδρευσης, υπονόμους, αποχετεύσεις, ασφαλτοστρωμένους δρόμους, ιατρική περίθαλψη και κέντρα άμεσης βοήθειας.

Ολοένα και περισσότεροι οικισμοί θα χτίζονται σε επικίνδυνες τοποθεσίες, όπως λοφοπλαγιές, προσχωσιγενή πεδία ή μολυσμένα εδάφη. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι θα υποφέρουν από ασθένειες εξαιτίας των ανθυγιεινών συνθηκών που επικρατούν όπου υπάρχει συνωστισμός. Ολοένα και περισσότεροι φτωχοί των πόλεων θα ζουν κάτω από τη διαρκή απειλή της αναγκαστικής εκδίωξης.

Μήπως αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμιά ελπίδα για τους κατοίκους των συνοικιών με τις παράγκες, όπως το κορίτσι με τα πορτοκάλια που περιγράφτηκε στην αρχή αυτού του άρθρου; Φυσικά όχι!

Πλησιάζει μια Εντυπωσιακή Αλλαγή

Ο Λόγος του Θεού, η Αγία Γραφή, δείχνει ότι θα έρθει μια εντυπωσιακή αλλαγή προς το καλύτερο—και μάλιστα σύντομα. Αυτή η αλλαγή θα έρθει, όχι μέσω των προσπαθειών που καταβάλλουν οι ανθρώπινες κυβερνήσεις, αλλά μέσω της Βασιλείας του Θεού, της ουράνιας κυβέρνησης η οποία σύντομα θα αναλάβει τον έλεγχο ολόκληρης της γης.—Ματθαίος 6:10.

Υπό τη Βασιλεία του Θεού οι θεοσεβείς οικογένειες, αντί να παγιδεύονται σε άθλιες φτωχογειτονιές και συνοικίες με παράγκες, θα κατοικούν σε έναν παράδεισο. (Λουκάς 23:43) Αντί να ζουν με το συνεχή φόβο της εκδίωξης, η Αγία Γραφή δηλώνει ότι «θέλουσι κάθησθαι έκαστος υπό την άμπελον αυτού και υπό την συκήν αυτού, και δεν θέλει υπάρχει ο εκφοβών».—Μιχαίας 4:4.

Υπό τη Βασιλεία του Θεού οι άνθρωποι, αντί να πεθαίνουν νέοι σε ασφυκτικά γεμάτες συνοικίες, «θέλουσιν οικοδομήσει οικίας και κατοικήσει, και θέλουσι φυτεύσει αμπελώνας και φάγει τον καρπόν αυτών. . . . Διότι αι ημέραι του λαού μου είναι ως αι ημέραι του δένδρου».—Ησαΐας 65:21, 22.

Μπορεί να δυσκολεύεστε να πιστέψετε αυτές τις υποσχέσεις, αλλά μπορείτε να είστε βέβαιοι ότι θα πραγματοποιηθούν. Γιατί; Επειδή ο Θεός δεν ψεύδεται, και ‘για τον Θεό καμιά διακήρυξη δεν είναι απραγματοποίητη’.—Λουκάς 1:37, ΜΝΚ· Αριθμοί 23:19.

[Εικόνα στη σελίδα 13]

Υπό τη Βασιλεία του Θεού, η φτώχεια και οι συνοικίες με τις παράγκες θα αντικατασταθούν από παραδεισιακές συνθήκες