Σχολική Εκπαίδευση στο Σπίτι Είναι για Εσάς;

ΜΙΑ εκκεντρικότητα που έχει εξελιχτεί σε εθνικό κίνημα». Έτσι περιέγραψε πρόσφατα το περιοδικό Τάιμ (Time) τη σχολική εκπαίδευση στο σπίτι στις Ηνωμένες Πολιτείες—μια αυξανόμενη τάση την οποία υπερασπίζονται γονείς που πιστεύουν πως την καλύτερη εκπαίδευση τη λαβαίνει το παιδί στο ίδιο του το σπίτι, όχι στην παραδοσιακή σχολική αίθουσα.

Ωστόσο, η σχολική εκπαίδευση στο σπίτι, η οποία εξακολουθεί να θεωρείται από μερικούς εκκεντρική ή ακόμα και επαναστατική, κερδίζει ολοένα και περισσότερους υποστηρικτές κάθε χρόνο. Οι ερευνητές λένε ότι ο αριθμός των ατόμων που καταφεύγουν στην εκπαίδευση στο σπίτι έχει ανέλθει, από 15.000 το 1970, σε 500.000 το 1990. Μερικοί υποστηρικτές της εκπαίδευσης στο σπίτι ισχυρίζονται ότι πάνω από ένα εκατομμύριο οικογένειες στις Ηνωμένες Πολιτείες παρέχουν τώρα στα παιδιά τους σχολική εκπαίδευση στο σπίτι.

Ομάδες ατόμων που τάσσονται υπέρ της σχολικής εκπαίδευσης στο σπίτι ξεπροβάλλουν και στην Αγγλία, στην Αυστραλία, στη Γερμανία, στην Ιαπωνία, στον Καναδά και στη Νέα Ζηλανδία, πράγμα που δείχνει ότι το ενδιαφέρον για αυτού του είδους την εκπαίδευση εξαπλώνεται σε όλη την υφήλιο.

Γιατί τόσο πολλοί γονείς παίρνουν την απόφαση να διδάξουν τα παιδιά τους στο σπίτι; Πόσο αποτελεσματική είναι η σχολική εκπαίδευση στο σπίτι; Είναι μια από τις επιλογές που αξίζει να εξετάσετε για την οικογένειά σας;

Κατά βάση η ιδέα της σχολικής εκπαίδευσης στο σπίτι δεν είναι τόσο ριζοσπαστική όσο μπορεί να φαίνεται. «Το αρχικό εκπαιδευτικό σύστημα ήταν το σπίτι και όχι το σχολείο», υποστηρίζουν οι Ρέιμοντ και Ντόροθι Μουρ στο βιβλίο τους Σχολεία στο Σπίτι (Home-Spun Schools). «Μέχρι τον περασμένο αιώνα, τα περισσότερα παιδιά άρχιζαν να πηγαίνουν στο σχολείο από τα δώδεκα ή και αργότερα».

Διακεκριμένες προσωπικότητες, όπως ο Γεώργιος Ουάσινγκτον, ο Αβραάμ Λίνκολν, ο Τόμας Τζέφερσον, ο Θωμάς Έντισον και ο Άλμπερτ Αϊνστάιν, έλαβαν τη σχολική τους εκπαίδευση στο σπίτι. Μάλιστα, οι νόμοι περί υποχρεωτικής σχολικής φοίτησης δεν θεσπίστηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες παρά μόνο στα τέλη του 19ου αιώνα. Έτσι, σύμφωνα με τη συγγραφέα Κέρι Μπένετ Ουίλιαμσον, η οποία διδάσκει τα παιδιά της στο σπίτι, η σχολική εκπαίδευση στο σπίτι δεν είναι απλώς μια καινούρια μόδα, αλλά «ένα παλιό εκπαιδευτικό πρότυπο». Πράγματι, η εκπαίδευση στο σπίτι ήταν το πρότυπο για τους περισσότερους ανθρώπους στους Βιβλικούς χρόνους.

Γιατί το Κάνουν Αυτό

Αξίζει να αναφερθεί ότι η εφημερίδα Νάσιοναλ Κάθολικ Ριπόρτερ (National Catholic Reporter) υπολογίζει πως το 50 ως 90 τοις εκατό των Αμερικανών γονέων που παρέχουν στα παιδιά τους σχολική εκπαίδευση στο σπίτι το κάνουν αυτό για θρησκευτικούς λόγους. Σε γενικές γραμμές, αυτοί οι γονείς επιθυμούν να προστατέψουν τα παιδιά τους από καταστάσεις στα σχολεία που οι ίδιοι θεωρούν αθεϊστικές επιρροές. «Η ραχοκοκαλιά του κινήματος για τη σχολική εκπαίδευση στο σπίτι είναι η κοινότητα των Χριστιανών Θεμελιωτιστών η οποία πιστεύει πως μέσα στη σχολική αίθουσα η θρησκεία είτε κακοποιείται είτε αγνοείται», έγραψε το περιοδικό Τάιμ.

Άλλοι γονείς έχουν πάρει τα παιδιά τους από τα δημόσια σχολεία προκειμένου να τα διαφυλάξουν από τις ανήθικες, φθοροποιές επιρροές που θα αντιμετώπιζαν σε τόσο νεαρή ηλικία. «Τα πράγματα είχαν αρχίσει να ξεφεύγουν αρκετά από τον έλεγχο με την ανηθικότητα στα σχολεία», είπε κάποιος Χριστιανός ο οποίος αποφάσισε πριν από μερικά χρόνια να διδάξει μαζί με τη σύζυγό του τα παιδιά τους στο σπίτι. «Ανησυχούσαμε για τα παιδιά μας και για την αξιοθρήνητη κατάσταση στο σχολείο».

Μερικές φορές, οι γονείς προτιμούν τη σχολική εκπαίδευση στο σπίτι για παιδαγωγικούς παρά για ιδεολογικούς λόγους. Δεν ανέχονται άλλο τις υπεράριθμες σχολικές τάξεις, το χαμηλό επίπεδο σπουδών και τα προβλήματα ασφάλειας, τα οποία επικρατούν σε πολλά δημόσια σχολεία. Απογοητευμένοι από τα φτωχά συνήθως αποτελέσματα της διδασκαλίας στα σχολεία, πιστεύουν ότι οι ίδιοι μπορούν να βοηθήσουν τα παιδιά τους περισσότερο δίνοντάς τους την άμεση προσοχή που είναι δυνατόν να δοθεί με τη σχολική εκπαίδευση στο σπίτι.

Εξηγώντας γιατί μερικοί προτιμούν την εκπαίδευση στο σπίτι, το βιβλίο Σχολεία στο Σπίτι: Μια Εναλλακτική Λύση (Home Schools: An Alternative) δηλώνει: «Οι γονείς [που παρέχουν σχολική εκπαίδευση στο σπίτι] αφοσιώνονται 100% στα παιδιά τους . . . Μπορούν να αφιερώνουν την προσοχή τους στην εκπαίδευση του ίδιου τους του παιδιού».

Έχει Επιτυχία;

Εκείνοι που υποστηρίζουν τη σχολική εκπαίδευση στο σπίτι λένε ότι τα παιδιά μαθαίνουν πιο αποτελεσματικά στο σπίτι επειδή τα μαθήματα είναι συνυφασμένα με κάθε τομέα των καθημερινών οικογενειακών δραστηριοτήτων. «Πολλές οικογένειες αρχίζουν με ένα βιβλίο μαθηματικών, αλλά κατόπιν ανακαλύπτουν ότι τα μαθήματα μπορούν να διδαχτούν μέσω των καθημερινών εμπειριών», γράφει η Τζέιν Α. Άβνερ στο Περιοδικό της Σχολικής Βιβλιοθήκης (School Library Journal). «Λόγου χάρη, οι διάφορες αγορές και παράλληλα η ανάλυση των εξόδων μπορούν να βοηθήσουν τους μαθητές να κατανοήσουν πλήρως τι είναι διαχείριση χρημάτων, ενώ οι επισκευές στο σπίτι ισοδυναμούν με ένα εξαίρετο βιβλίο στοιχειωδών μαθηματικών».

Πόσο αποτελεσματική έχει αποδειχτεί η εκπαίδευση στο σπίτι; Ορισμένες μελέτες έχουν αποκαλύψει ότι, γενικά, οι βαθμοί εκείνων που λαβαίνουν σχολική εκπαίδευση στο σπίτι φτάνουν ή ξεπερνούν τον εθνικό μέσο όρο βαθμών στις καθιερωμένες εξετάσεις επιδόσεων. Ωστόσο, τέτοιου είδους αποτελέσματα δεν αποδεικνύουν κατ’ ανάγκη ότι όσοι λαβαίνουν σχολική εκπαίδευση στο σπίτι είναι καλύτερα καταρτισμένοι από τα παιδιά που φοιτούν σε κανονικά σχολεία.

«Οι παρούσες ενδείξεις δεν είναι τελεσίδικες», λέει το βιβλίο Το Εγχειρίδιο της Σχολικής Εκπαίδευσης στο Σπίτι (The Home School Manual). «Το κυριότερο πρόβλημα με όλες αυτές τις μελέτες είναι ότι οι βαθμοί των εξετάσεων ενός σημαντικού ποσοστού παιδιών που λαβαίνουν σχολική εκπαίδευση στο σπίτι δεν βρίσκονται στη διάθεση του ερευνητή».

Δεν υπάρχει «ουσιαστικά καμιά εμπειρική απόδειξη» που να καταδεικνύει τελεσίδικα ότι η εκπαίδευση στο σπίτι είναι ακαδημαϊκά ανώτερη εκπαιδευτική μέθοδος, εξηγεί Το Εγχειρίδιο της Σχολικής Εκπαίδευσης στο Σπίτι. «Μολονότι όσοι λαβαίνουν σχολική εκπαίδευση στο σπίτι έχουν συνήθως καλές επιδόσεις, το σωστό ερευνητικό πρόγραμμα πρέπει να δείξει ότι η οποιαδήποτε διαφορά δεν οφείλεται σε άλλους παράγοντες».

Πολλοί Εξακολουθούν να Δυσπιστούν

Η σχολική εκπαίδευση στο σπίτι έχει και τους επικριτές της. Πολλοί σχολικοί ιθύνοντες έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για την αμφισβητήσιμη ποιότητα της εκπαίδευσης που αποφέρουν οι προσπάθειες για εκπαίδευση στο σπίτι. Το περιοδικό Τάιμ το έθεσε ως εξής: «Οι καλές προθέσεις δεν σημαίνουν αυτόματα σωστή εκπαίδευση».

Για το λόγο αυτόν, μερικές φορές οι σχολικές αρχές δεν είναι συνεργάσιμες, ή είναι και ανταγωνιστικές ακόμα, όταν οι γονείς τούς γνωστοποιούν ότι σχεδιάζουν να διδάξουν οι ίδιοι τα παιδιά τους. Ενώ ορισμένες σχολικές αρχές τα πρόσφατα χρόνια έχουν κάνει προσπάθεια να συνεργαστούν στενότερα με αυτούς που καταφεύγουν στην εκπαίδευση στο σπίτι, άλλοι εκπαιδευτικοί ιθύνοντες εξακολουθούν να δυσπιστούν. Τόσο η Εθνική Ένωση Διευθυντών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης όσο και η Εθνική Εκπαιδευτική Ένωση έχουν ταχτεί κατά της σχολικής εκπαίδευσης στο σπίτι, φοβούμενοι ότι μερικοί γονείς μπορεί να μην έχουν την ικανότητα να παράσχουν επαρκή εκπαίδευση στο σπίτι. Σύμφωνα με σχετική δήλωση, η επίσημη θέση της Εθνικής Εκπαιδευτικής Ένωσης είναι η εξής: «Τα προγράμματα της σχολικής εκπαίδευσης στο σπίτι δεν μπορούν να προσφέρουν στο μαθητή ολοκληρωμένη εκπαίδευση».

Οι υποστηρικτές της σχολικής εκπαίδευσης στο σπίτι λένε πως οι γονείς δεν χρειάζονται πανεπιστημιακά διπλώματα για να είναι καλοί δάσκαλοι. «Δεν χρειάζεται να γνωρίζουν οι γονείς όλες τις απαντήσεις προκειμένου να ενθαρρύνουν τα παιδιά τους να αναζητούν απαντήσεις στα ερωτήματα που έχουν», λέει το βιβλίο Σχολική Εκπαίδευση στο Σπίτι—Απαντήσεις σε Ερωτήματα (Home Schooling—Answering Questions). Τα παιδιά μπορούν να παραπέμπονται σε κατάλληλες πηγές εκπαιδευτικής ύλης. Γονείς και παιδιά μπορούν να μαθαίνουν μαζί. Όπου απαιτούνται προχωρημένες γνώσεις ή κάποια ειδικότητα, μπορούν να προσλαμβάνονται σε περιστασιακή βάση εκπαιδευτές για ιδιαίτερα μαθήματα.

Οι επικριτές ισχυρίζονται επίσης ότι τα παιδιά που λαβαίνουν σχολική εκπαίδευση στο σπίτι είναι εξαιρετικά απομονωμένα και είναι στερημένα από τη φυσιολογική αλληλεπίδραση με άλλους συνομηλίκους τους. Οι υποστηρικτές απορρίπτουν έντονα και αυτό το συμπέρασμα. «Αυτά τα παιδιά δεν είναι κοινωνικώς απομονωμένα», είπε ο Μπράιαν Ρέι, διευθυντής του Εθνικού Ερευνητικού Ινστιτούτου για τη Σχολική Εκπαίδευση στο Σπίτι. «Τα παιδιά που εκπαιδεύονται στο σπίτι κάνουν συνήθως εκπαιδευτικές επισκέψεις στο ζωολογικό κήπο ή σε μουσεία τέχνης. Παίζουν στη γειτονιά όπως και τα άλλα παιδιά. Η ιδέα ότι είναι κλειδωμένα μέσα σε ένα δωμάτιο από τις οχτώ το πρωί μέχρι τις δέκα το βράδυ απλούστατα δεν αληθεύει».

Είναι για Εσάς;

Η σχολική εκπαίδευση στο σπίτι απαιτεί «όχι απλώς θάρρος αλλά και αντοχή, επινοητικότητα και γερά νεύρα», λέει το περιοδικό Η Χριστιανοσύνη Σήμερα (Christianity Today). Αν, λοιπόν, προτίθεστε να καταφύγετε στην εκπαίδευση στο σπίτι, σκεφτείτε ρεαλιστικά τις υποχρεώσεις που περιλαμβάνονται. Θα χρειάζεται φιλόπονη προσπάθεια και καλή οργάνωση για να φέρονται σε πέρας οι δουλειές του σπιτιού και οι άλλες οικογενειακές ευθύνες και παράλληλα να τηρείται ένα καθημερινό πρόγραμμα μαθημάτων για τα παιδιά. «Θα χρειαστεί ίσως να εργάζεστε τόσο σκληρά ώστε να θέλετε να εγκαταλείψετε τις προσπάθειες», είπε ο Ρέι. «Απαιτούνται πάρα πολλά».

Το επόμενο βήμα είναι να εξακριβώσετε ποιοι είναι οι νόμοι της περιοχής σας οι οποίοι αφορούν τη σχολική εκπαίδευση στο σπίτι. Για παράδειγμα, στις Ηνωμένες Πολιτείες, η εκπαίδευση στο σπίτι είναι νόμιμη και στις 50 πολιτείες, αλλά οι κανονισμοί ποικίλλουν σε σημαντικό βαθμό. Σε ορισμένα μέρη, για να διδάξετε το παιδί σας στο σπίτι χρειάζεται απλώς να ενημερώσετε το διευθυντή του τοπικού σχολείου και να συμπληρώσετε ένα μονοσέλιδο έντυπο. Σε άλλες πολιτείες, ο γονέας πρέπει να είναι δάσκαλος με πτυχίο προκειμένου να κριθεί κατάλληλος για να παράσχει στο παιδί του σχολική εκπαίδευση στο σπίτι. Εξακριβώστε ποια είναι η ισχύουσα τοπική τακτική, ώστε να μπορέσετε να συμμορφωθείτε με όλες τις νομικές απαιτήσεις.

Κατόπιν, αναλογιστείτε τη δαπάνη. Η αγορά υλικού για τη διδασκαλία αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες προκλήσεις στην εκπαίδευση στο σπίτι—ιδιαίτερα αν τα χρήματα είναι περιορισμένα. «Είστε εύκολος στόχος για τους προμηθευτές σχολικών ειδών», προειδοποιεί το έντυπο Πώς να «Επιβιώσετε» από τη Σχολική Εκπαίδευση στο Σπίτι (A Survivor’s Guide to Home Schooling).

Μολονότι μερικοί προμηθευτές έχουν μέτριες τιμές, άλλα προγράμματα για διδασκαλία στο σπίτι κοστίζουν εκατοντάδες δολάρια. Οι καθιερωμένες εξετάσεις, στις οποίες σε μερικές πολιτείες απαιτείται να λαβαίνουν μέρος κάθε χρόνο όσοι λαβαίνουν σχολική εκπαίδευση στο σπίτι, μπορεί να κοστίζουν ως και 50 δολάρια (περ. 10.000 δρχ.) η καθεμιά. Χρόνο με το χρόνο θα χρειάζονται καινούρια βιβλία διδασκαλίας, βιβλία ασκήσεων και άλλα πράγματα, γι’ αυτό είναι άκρως απαραίτητο να καταρτίσετε προσεκτικά τον προϋπολογισμό για την εκπαίδευση στο σπίτι.

Φυσικά, δεν έχουν όλοι οι γονείς την πρόθεση ή τη δυνατότητα να διαθέσουν το χρόνο, την προσπάθεια και τα χρήματα που ισχυρίζονται οι ειδικοί ότι απαιτούνται για να επιτύχει η σχολική εκπαίδευση στο σπίτι. «Η σχολική εκπαίδευση στο σπίτι δεν είναι για όλους», είπε ένα 14χρονο κορίτσι που άρχισε να λαβαίνει σχολική εκπαίδευση στο σπίτι σε ηλικία 7 ετών. «Χρειάζονται οι κατάλληλες συνθήκες, η κατάλληλη νοοτροπία και οι κατάλληλοι γονείς». Στον κατάλογο αυτόν μπορεί να προστεθεί και η αυτοπειθαρχία—από μέρους και των γονέων και του παιδιού. Ο άντρας του οποίου τα λόγια παρατέθηκαν προηγουμένως είπε ότι για να επιτύχει η σχολική εκπαίδευση στο σπίτι «χρειάζεται να αφοσιωθείς πάρα πολύ σε αυτήν». Και συνέχισε: «Η πραγματική πρόκληση είναι να μπορείς να αφιερώνεις το χρόνο που χρειάζεται για τη διεξαγωγή της και για την ολοκλήρωσή της».

Ακόμα και οι ένθερμοι υποστηρικτές της εκπαίδευσης στο σπίτι παραδέχονται ότι μερικές φορές αυτή γίνεται με αναποτελεσματικό ή ακόμα και ανεύθυνο τρόπο. Πράγματι, κάθε χρόνο σημειώνονται μερικές αποτυχημένες προσπάθειες για σχολική εκπαίδευση στο σπίτι, αφήνοντας τα παιδιά απροετοίμαστα για τις μελλοντικές ακαδημαϊκές προκλήσεις.

Επιπλέον, οι γονείς δεν πρέπει να αυταπατούνται με τη σκέψη ότι απλώς και μόνο η σχολική εκπαίδευση στο σπίτι θα προστατέψει τα παιδιά τους από τις ανήθικες επιρροές που υπάρχουν στα δημόσια σχολεία. Δεν υπάρχει τρόπος να μπορέσει κάποιος να προφυλαχτεί εντελώς από την επαφή με τον κόσμο. Εκτός από την επίσημη φοίτηση στο σχολείο, υπάρχουν πολλοί παράγοντες που διαμορφώνουν τον τρόπο σκέψης ενός παιδιού, και σε αυτούς περιλαμβάνεται το παράδειγμα του γονέα, οι συναναστροφές, η ψυχαγωγία, καθώς και η προσωπική και η οικογενειακή μελέτη της Αγίας Γραφής. Χωρίς επιμελή διδασκαλία σε όλους αυτούς τους τομείς, κανένα εκπαιδευτικό σύστημα δεν θα αποδειχτεί επιτυχές στην ανατροφή παιδιών που να είναι Χριστιανοί.

Είναι αλήθεια πως μερικοί γονείς έχουν διαπιστώσει ότι η σχολική εκπαίδευση στο σπίτι έχει συμβάλει στην πνευματική πρόοδο των παιδιών τους. Αλλά δεν πρέπει να ξεχνάει κανείς ότι πολλοί Χριστιανοί νεαροί οι οποίοι φοιτούν σε δημόσια σχολεία κάνουν επίσης θαυμάσια πνευματική πρόοδο. Σε πολλές περιπτώσεις, οι γονείς πετυχαίνουν καλά αποτελέσματα συνεργαζόμενοι στενά με τις σχολικές αρχές της περιοχής τους προκειμένου να σιγουρευτούν πως τα παιδιά τους λαβαίνουν ποιοτική εκπαίδευση.

Οι ίδιοι οι γονείς, που σε τελική ανάλυση είναι υπεύθυνοι για την κατάλληλη εκπαίδευση και διδασκαλία των παιδιών τους, πρέπει να αποφασίσουν ποια μορφή σχολικής εκπαίδευσης πιστεύουν ότι θα ωφελήσει περισσότερο την οικογένειά τους. Γι’ αυτό, ζυγίστε προσεκτικά όλους τους παράγοντες προτού καθορίσετε αν είστε έτοιμοι να αποδεχτείτε την πρόκληση να διδάξετε τα παιδιά σας στο σπίτι.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 12]

«Τα παιδιά θα πρέπει να ακολουθούν ένα κανονικό ωράριο σαν να ήταν στο σχολείο».​—Κ. Φ. Λ., γονέας που δίδαξε την κόρη του στο σπίτι

[Εικόνες στη σελίδα 10]

Μόνο εσείς μπορείτε να αποφασίσετε τι είναι καλύτερο για το παιδί σας—εκπαίδευση σε δημόσιο σχολείο ή στο σπίτι