Γάμος—Γιατί τον Εγκαταλείπουν Πολλοί

ΕΣΤΙΑΖΟΝΤΑΣ την προσοχή στα διαζύγια που υπάρχουν στο Χονγκ Κονγκ, εκεί όπου συνυπάρχει ο ανατολικός και ο δυτικός πολιτισμός, το περιοδικό Έζια Μάγκαζιν (Asia Magazine) παρατήρησε: «Η έλλειψη επικοινωνίας, η απιστία, οι δυσκολίες στο ζήτημα του σεξ, καθώς και η ασυμφωνία αποτελούν παράγοντες οι οποίοι βρίσκονται συνήθως στην καρδιά των συζυγικών συγκρούσεων που παρουσιάζονται τόσο σε ζευγάρια Κινέζων όσο και σε ζευγάρια ατόμων από τη Δύση». Η κατάσταση είναι η ίδια και σε άλλα μέρη του κόσμου.

Άντρες και γυναίκες που έχουν τη νοοτροπία ότι η καριέρα έρχεται πρώτη δεν αργούν να θυσιάσουν την οικογένειά τους για την εργασία τους. Κλείνουν λοιπόν ερμητικά την πόρτα στην οικογενειακή επικοινωνία. Κουρασμένος ύστερα από μια μέρα εργασίας, ο σύζυγος πέφτει με τα μούτρα στην εφημερίδα. Ο Τζουνίτσι και η σύζυγός του διηύθυναν τρία εστιατόρια και δούλευαν από τις οχτώ το πρωί μέχρι τις δέκα το βράδυ σε διαφορετικά μέρη. «Στην ουσία, δεν επικοινωνούσαμε μεταξύ μας ως αντρόγυνο», παραδέχεται ο Τζουνίτσι. Αυτή η έλλειψη επικοινωνίας κατέληξε σε σοβαρά συζυγικά προβλήματα.

Ένας άλλος παράγοντας που καταλήγει στη διάσπαση του γαμήλιου δεσμού είναι η άποψη που έχουν οι άνθρωποι για το εξωσυζυγικό σεξ. Το σεξ έξω από το γάμο είναι τώρα τόσο διαδεδομένο ώστε το 20 τοις εκατό των αντρών και το 8 τοις εκατό των γυναικών που έλαβαν μέρος σε μια έρευνα στην Ιαπωνία παραδέχτηκαν ότι είχαν σεξουαλικές επαφές έξω από τη μονογαμική τους σχέση μέσα στον περασμένο χρόνο. Δεν είναι ασυνήθιστη η περίπτωση κάποιας γυναίκας με καριέρα στην Ιαπωνία, η οποία έβγαινε με διάφορους άλλους άντρες εκτός από το σύζυγό της. Πήγαινε από τον έναν στον άλλον με τη σκέψη: «Αν το ανακαλύψει ο σύζυγός μου, απλούστατα θα τον χωρίσω». Η σύγχρονη κοινωνία κλείνει τα μάτια σε αυτές τις σχέσεις.

Η ίδια αυτή κοινωνία προωθεί τη στάση «εγώ πρώτος», έτσι ώστε και ο σύζυγος και η σύζυγος γίνονται εγωκεντρικοί, κάτι που με τη σειρά του καταλήγει στο να υπάρχει ασυμφωνία, μια ακόμη αιτία διαζυγίου. «Ως ζευγάρι θα μπορούσαμε να είχαμε χωρίσει οποιαδήποτε στιγμή», λέει η Κιγιόκο. «Από την ώρα που παντρευτήκαμε, ο σύζυγός μου μού είπε ότι θα έπρεπε να είμαι ρομπότ και να κάνω απλώς ό,τι μου έλεγε. Όταν τα πράγματα τού πήγαιναν καλά, η κατάσταση δεν ήταν και τόσο άσχημη, αλλά όταν τα πράγματα δυσκόλευαν, δεν παραδεχόταν τα λάθη του και έριχνε όλη την ευθύνη στους άλλους. Έριχνε και σε εμένα την ευθύνη, επειδή στασίαζα ενάντια στην εξουσία. Διαπίστωσα ότι ήταν πολύ δύσκολο να υπακούω στο σύζυγό μου όταν αυτός γινόταν άδικος».

Άλλοι λόγοι διαζυγίου είναι η βία και η μέθη, τα οικονομικά προβλήματα, οι δυσκολίες με τα πεθερικά και η ψυχική κακομεταχείριση.

Τι Βρίσκεται Πίσω από όλα Αυτά;

Όσο όμως και αν ποικίλλουν οι λόγοι διαζυγίου, υπάρχει κάτι περισσότερο πίσω από την παλίρροια των διαζυγίων που παρατηρείται παγκόσμια. Παρ’ όλο που η Ανατολή κατηγορεί ως υπεύθυνη για τα δεινά της την επιρροή της δυτικής κοινωνίας, η επιδοκιμασία του διαζυγίου στη Δύση αποτελεί σύγχρονο φαινόμενο. Στην πραγματικότητα, τα διαζύγια τριπλασιάστηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες και τετραπλασιάστηκαν στη Βρετανία μέσα στις λίγες μόνο δεκαετίες που πέρασαν. Ο Άντριου Τζ. Τσέρλιν, από το Αστικό Ινστιτούτο (μια οργάνωση που ερευνά τα κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα στις Ηνωμένες Πολιτείες), μολονότι παραδέχεται ότι οι αιτίες για την άνοδο των διαζυγίων δεν είναι ευδιάκριτες, κατατάσσει «την αυξανόμενη οικονομική ανεξαρτησία των γυναικών» και τις «αλλαγές στις απόψεις του συνόλου της κοινωνίας» μεταξύ των παραγόντων που βρίσκονται πίσω από αυτή την τάση.

Δεν είναι πλέον ασυνήθιστο για τις γυναίκες τόσο των Ηνωμένων Πολιτειών όσο και άλλων βιομηχανικών χωρών να είναι παντρεμένες και ταυτόχρονα να εργάζονται έξω από το σπίτι τους. Ωστόσο, η συμμετοχή του συζύγου στις δουλειές του σπιτιού σημειώνει πολύ αργή πρόοδο. Δεν είναι καθόλου περίεργο που μερικές γυναίκες ψιθυρίζουν: «Αυτό που χρειάζεται πάνω από όλα κάθε εργαζόμενη γυναίκα είναι μια σύζυγος!»

Ενώ οι γυναίκες μοχθούν να πλένουν, να καθαρίζουν, να ετοιμάζουν γεύματα και να φροντίζουν τα παιδιά, στις Ηνωμένες Πολιτείες «πολλοί άντρες απολαμβάνουν να περνάνε την ώρα τους ‘γυρίζοντας εδώ κι εκεί’», λέει το βιβλίο Οι Αλλαγές στην Αμερικανική Οικογένεια και στη Δημόσια Τακτική (The Changing American Family and Public Policy). Αυτό παρατηρείται σε ολόκληρο τον κόσμο, λένε οι ανθρωπολόγοι. Στην Ιαπωνία, δεν είναι ασυνήθιστο να βγαίνουν έξω οι άντρες για κοινωνική συναναστροφή μετά την εργασία τους. Ισχυρίζονται ότι αυτό είναι απολύτως απαραίτητο για να έχουν ομαλές σχέσεις με τα άτομα στο χώρο της εργασίας τους, αλλά αγνοούν τις ομαλές σχέσεις με τα μέλη του σπιτιού τους. Επειδή, κατά τη δική τους λογίκευση, οι άντρες είναι εκείνοι που κερδίζουν τα προς το ζην, οι γυναίκες και τα παιδιά δεν πρέπει να παραπονιούνται. Εντούτοις, εφόσον όλο και περισσότερες γυναίκες εργάζονται, αυτός ο συλλογισμός φαίνεται ότι είναι καθαρή δικαιολογία.

Ένας άλλος σημαντικός παράγοντας που συμβάλλει στην αποτυχία των γάμων είναι οι «αλλαγές στις απόψεις του συνόλου της κοινωνίας» ή, όπως το θέτει το Περιοδικό για το Γάμο και την Οικογένεια (Journal of Marriage and the Family), «μια παρακμή του ιδανικού της μονιμότητας στο γάμο». Για τις νύφες και τους γαμπρούς της δεκαετίας του 1990, ο παραδοσιακός γαμήλιος όρκος «ώσπου ο θάνατος να μας χωρίσει» δεν σημαίνει πλέον ακριβώς αυτό. Εξακολουθούν να έχουν στο νου τους να βρουν κάποιον καλύτερο σύντροφο. Αν βλέπουν έτσι το δεσμό τους τα νιόπαντρα ζευγάρια, πόσο ισχυρός θα είναι αυτός ο δεσμός;

Αυτές οι κοινωνικές αλλαγές δεν προξενούν καμιά έκπληξη στους μελετητές της Αγίας Γραφής. Το θεόπνευστο αυτό βιβλίο αποκαλύπτει ότι από το 1914 και έπειτα ζούμε στις ‘τελευταίες ημέρες’, οι οποίες είναι ‘κρίσιμοι καιροί, δύσκολοι στην αντιμετώπισή τους’. Οι άνθρωποι είναι ‘φίλαυτοι, . . . αχάριστοι, χωρίς οσιότητα, άστοργοι, αδιάλλακτοι’. (2 Τιμόθεον 3:1-3, ΜΝΚ) Επομένως, για εκείνους που αγαπούν τον εαυτό τους περισσότερο από το γαμήλιο σύντροφό τους, που γίνονται ανόσιοι στο σύντροφό τους και που δεν μπορούν να είναι διαλλακτικοί στο γάμο τους, το διαζύγιο γίνεται η μόνη διέξοδος από τα συζυγικά τους προβλήματα.

Είναι Πόρτα για μια πιο Ευτυχισμένη Ζωή;

Το διαζύγιο, στις περισσότερες περιπτώσεις, δεν έχει αποδειχτεί πόρτα για την ευτυχία.a «Το διαζύγιο είναι απατηλό», λέει η ερευνήτρια σε θέματα ψυχικής υγείας Τζούντιθ Γουόλερσταϊν, έπειτα από 15ετή έρευνα σε 60 διαζευγμένα ζευγάρια. «Από νομική άποψη είναι ένα μόνο γεγονός, αλλά από ψυχολογική άποψη αποτελεί μια αλυσίδα—μερικές φορές μια ατέρμονη αλυσίδα—γεγονότων, μετακομίσεων και ριζικών αλλαγών στις διάφορες σχέσεις μέσα στο πέρασμα του χρόνου». Οι μελέτες της αποκαλύπτουν ότι το ένα τέταρτο των γυναικών και το ένα πέμπτο των αντρών δεν είχαν επιστρέψει στο φυσιολογικό ρυθμό της ζωής τους δέκα χρόνια μετά το διαζύγιο.

Ιδιαίτερα ευάλωτα είναι τα παιδιά εκείνων που παίρνουν διαζύγιο. Από την ίδια έρευνα, η Γουόλερσταϊν διαπίστωσε ότι, ουσιαστικά σε όλα τα παιδιά που περιλαμβάνονταν, το διαζύγιο είχε «ισχυρές και εντελώς απρόσμενες επιδράσεις». Μερικά παιδιά, τα οποία αρνούνται πως είχαν αρνητικά συναισθήματα για το διαζύγιο των γονέων τους, μπορεί ξαφνικά να ανακαλύψουν ότι έρχονται στην επιφάνεια τέτοια αισθήματα στη μετέπειτα ζωή τους όταν αναζητήσουν κάποιο γαμήλιο σύντροφο.

Αυτά δεν λέγονται για να υποδηλώσουν ότι όλα τα θύματα του διαζυγίου δεν πρόκειται να βρουν ποτέ την ευτυχία· μερικά πράγματι τη βρίσκουν. Στην περίπτωση αυτών των ατόμων, εμφανίζεται μια εκ νέου διαμορφωμένη προσωπικότητα, η οποία βγαίνει συνήθως από τις στάχτες της παλιάς. Για παράδειγμα, αφού περάσει το σοκ του διαζυγίου καθώς και η συνακόλουθη θλίψη και οι αμφιβολίες για την προσωπική αξία του ατόμου, ο αθώος σύντροφος μπορεί να βγει από τη δοκιμασία ως ισχυρότερο, πιο ζωντανό και ολοκληρωμένο άτομο.

Μια γυναίκα που ο σύζυγός της την άφησε για κάποια άλλη εξηγεί ότι, αφού αρχίζει να υποχωρεί ο πόνος και ο θυμός, «ανακαλύπτεις ότι ο εσωτερικός σου κόσμος είναι διαφορετικός. Τα αισθήματά σου έχουν αλλάξει. Δεν θα μπορέσεις ποτέ να είσαι το άτομο που ήσουν προηγουμένως». Αυτή συμβουλεύει: «Διαθέστε χρόνο για να γνωρίσετε και πάλι τον εαυτό σας ως ξεχωριστό άτομο. Στο γάμο, γενικά οι σύζυγοι υποτάσσουν τις αρέσκειες και τις επιθυμίες τους σε αυτές του άλλου ατόμου, αλλά μετά το διαζύγιο, πρέπει να διαθέσετε χρόνο για να εξακριβώσετε ποιες είναι τώρα οι αρέσκειες και οι απαρέσκειές σας. Αν θάψετε τα αισθήματά σας, τα θάβετε ζωντανά. Κάποια μέρα θα ξαναγυρίσουν, και τότε θα πρέπει να τα αντιμετωπίσετε. Γι’ αυτό είναι καλύτερα να αντιμετωπίσετε τα αισθήματά σας και να τα ξεπεράσετε».

Επειδή οι άνθρωποι γίνονται όλο και πιο ενήμεροι των προβλημάτων που παρουσιάζει το διαζύγιο, αυτό γίνεται όλο και λιγότερο ελκυστική επιλογή. Το περιοδικό Τάιμ (Time) αναφέρει ότι μια αυξανόμενη μειονότητα συμβούλων ενθαρρύνουν τώρα τα ζευγάρια που έχουν προβλήματα: «Μείνετε μαζί». Ο Ντέιβιντ Έλκαϊντ του Πανεπιστημίου Ταφτς έγραψε: «Η εμπειρία του διαζυγίου μοιάζει λίγο σαν να σπάτε το πόδι σας στο σκι: Ανεξάρτητα από το πόσοι άλλοι έχουν σπάσει το πόδι τους στην πίστα, το δικό σας σπασμένο πόδι δεν πονάει λιγότερο».

Το διαζύγιο δεν αποτελεί εύκολη διέξοδο από τα συζυγικά προβλήματα. Τότε, ποιος καλύτερος τρόπος υπάρχει για να λυθούν οι συζυγικές διαφορές;

[Υποσημειώσεις]

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Τα σημερινά ζευγάρια συχνά δεν μπορούν να επικοινωνήσουν μεταξύ τους