Μοναξιά—Το Κρυφό Μαρτύριο — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

Μοναξιά—Το Κρυφό Μαρτύριο

ΜΠΟΡΕΙΤΕ να τους ξεχωρίσετε μέσα στο πλήθος; Μήπως φαίνεται στο πρόσωπό τους; Όταν σας χαιρετούν μήπως το κρύβουν πίσω από το χαμόγελό τους; Μπορείτε να το καταλάβετε από το περπάτημά τους, από τη στάση του σώματός τους; Προσέξτε τον ηλικιωμένο άντρα που κάθεται μόνος του στο παγκάκι του πάρκου ή τη νέα γυναίκα που είναι μόνη της στο μουσείο τέχνης—μήπως τους βασανίζει η μοναξιά; Παρατηρήστε τις τρεις γενιές που αντιπροσωπεύονται από τη μητέρα, την κόρη και το εγγόνι που κάνουν βόλτα στα μαγαζιά. Φαίνονται αρκετά ευτυχισμένες, αλλά μπορείτε να είστε σίγουροι; Σκεφτείτε τους συνεργάτες σας. Μπορεί να ξέρετε ότι είναι ευτυχισμένοι άνθρωποι με καλές οικογένειες και με εισόδημα που είναι αρκετό για να συντηρούνται και να ζουν άνετα. Ωστόσο, μήπως είναι δυνατόν να πει ένας από αυτούς με ειλικρίνεια: «Νιώθω μοναξιά»; Επίσης, υπάρχει πιθανότητα να νιώθει μοναξιά αυτός ο ευτυχισμένος, δραστήριος νεαρός; Οι απαντήσεις σε αυτές τις ερωτήσεις μπορεί να σας ξαφνιάσουν.

Σύμφωνα με το Ένατο Νέο Κολεγιακό Λεξικό του Γουέμπστερ (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary), «μόνος» (lonely) ορίζεται το άτομο που «παρουσιάζει ένα αίσθημα μελαγχολίας ή λύπης». Είναι το αίσθημα ότι κάτι σου λείπει, ενός εσωτερικού κενού, και δεν φαίνεται πάντοτε από την εξωτερική εμφάνιση κάποιου. Μια ερευνήτρια λέει: «Στην κοινωνία μας, η μοναξιά είναι ένα μυστικό που δεν το αποκαλύπτουμε—μερικές φορές, ούτε και στον εαυτό μας. Τη μοναξιά τη συνοδεύει ένα στίγμα. Στον κόσμο υπάρχει η άποψη ότι, αν νιώθεις μοναξιά, το σφάλμα πρέπει να είναι δικό σου. Αλλιώς, θα είχες σίγουρα πολλούς φίλους, έτσι δεν είναι;» Μερικές φορές αυτό μπορεί να αληθεύει, ειδικά αν περιμένουμε ή απαιτούμε από τους άλλους περισσότερα από ό,τι είναι λογικό.

Γυναίκες που Νιώθουν Μοναξιά

Φαίνεται πως οι ειδικοί συμφωνούν ότι οι γυναίκες—ιδιαίτερα οι παντρεμένες γυναίκες—κάθε ηλικίας περιμένουν περισσότερα από τη ζωή από ό,τι οι άντρες. Είναι ευνόητο ότι οι χήρες, οι διαζευγμένες γυναίκες και οι μεγαλύτερες ανύπαντρες γυναίκες μερικές φορές νιώθουν μοναξιά. Αλλά τι θα πούμε για τις φαινομενικά ευτυχισμένες παντρεμένες γυναίκες που έχουν οικογένεια; Σκεφτείτε, για παράδειγμα, τα παρακάτω λόγια που είπε με θλίψη μια 40χρονη δασκάλα: «Δεν έχω χρόνο για φίλους· αυτό είναι κάτι που μου λείπει τρομερά. Αλλά αισθάνομαι άβολα ακόμα και να το αναφέρω. Πώς μπορώ να παραπονεθώ ότι νιώθω μοναξιά . . . ; Στο κάτω-κάτω, έχω ένα θαυμάσιο γάμο, καλά παιδιά, ένα όμορφο σπίτι, μια δουλειά που μου αρέσει. Είμαι περήφανη για όσα έχω πετύχει. Αλλά κάτι λείπει».

Μολονότι οι γυναίκες μπορεί να αγαπούν αληθινά τους συζύγους τους καθώς επίσης να είναι αφοσιωμένες σε αυτούς και να έχουν μια παρόμοια ανταπόκριση από τους συντρόφους τους, αυτή η αγάπη δεν καλύπτει απαραίτητα όλες τις ανάγκες τους για συντροφιά. Η δασκάλα, τα λόγια της οποίας αναφέρθηκαν παραπάνω, εξηγεί: «Μολονότι ο σύζυγός μου είναι ο καλύτερός μου φίλος, αυτό δεν αναπληρώνει το γεγονός ότι δεν έχω καλές φίλες. Οι άντρες μπορεί να ακούνε, αλλά οι γυναίκες ακούνε με προσοχή. Ο σύζυγός μου δεν θέλει να ξέρει πόσο αναστατωμένη είμαι. Θέλει να σπεύσει και να λύσει το πρόβλημα. Αλλά οι φίλες μου θα με αφήσουν να μιλήσω για αυτό. Μερικές φορές, μάλιστα, το μόνο που χρειάζομαι είναι να μιλήσω».

Όταν μια γυναίκα χάνει ένα αγαπημένο της πρόσωπο εξαιτίας θανάτου ή διαζυγίου, η συναισθηματική της αναστάτωση μπορεί να είναι έντονη. Αρχίζει η μοναξιά. Η θλιμμένη χήρα ή η διαζευγμένη γυναίκα πρέπει να στραφεί, όχι μόνο στην οικογένειά της και στους φίλους της για υποστήριξη, αλλά πρέπει επίσης να στραφεί στον ίδιο της τον εαυτό, στη δική της δύναμη, για να προσαρμοστεί στην καινούρια πραγματικότητα. Αν και η απώλεια που υπέστη θα είναι πάντοτε μέρος της ζωής της, πρέπει να συνειδητοποιήσει ότι δεν μπορεί να επιτρέψει να της γίνει εμπόδιο στο να συνεχίσει τη ζωή της. Ειδικοί έχουν διαπιστώσει ότι εκείνες που έχουν πιο ισχυρή προσωπικότητα μπορεί συχνά να ξεπεράσουν τη μοναξιά τους πιο γρήγορα από άλλες.

Υπάρχει διαφορά απόψεων γύρω από το ποια νιώθει μεγαλύτερο πόνο—η χήρα ή η διαζευγμένη. Το περιοδικό Πάνω από 50 (50 Plus) ανέφερε: «Κάθε φορά που προσκαλούμε διαζευγμένους ανθρώπους στις ομάδες μας υποστήριξης όσων έχουν χηρέψει, οι δυο πλευρές καταλήγουν να μαλώνουν για το ποιου ο πόνος είναι μεγαλύτερος. Το άτομο που έχει χηρέψει λέει: ‘Στο κάτω-κάτω ο σύντροφός σου είναι ζωντανός’, ενώ το διαζευγμένο άτομο λέει: ‘Προσωπικά εσένα δεν σε έχουν απορρίψει όπως έγινε με εμένα. Εσύ δεν έχεις το αίσθημα της αποτυχίας’».

Άντρες που Νιώθουν Μοναξιά

Όταν έρχεται στην επιφάνεια το θέμα της μοναξιάς, οι άντρες δεν μπορούν να καυχηθούν ότι είναι οι δυνατότεροι από τα δύο φύλα. «Οι άντρες χειρίζονται τα πράγματα περισσότερο λογικά παρά συναισθηματικά», είπε η Αν Στάντνερ, μια ειδική σε θέματα προγραμματισμού για την Υπηρεσία Ατόμων που Έχουν Χηρέψει, της Αμερικανικής Ένωσης Συνταξιούχων (AARP). «Οι γυναίκες θα πουν το παράπονό τους 10 τρισεκατομμύρια φορές, αλλά οι άντρες θα προσπαθήσουν να αντικαταστήσουν τη σύζυγό τους αντί να αντιμετωπίσουν τη θλίψη». Οι άντρες σύμβουλοι μπορεί να δαπανήσουν αρκετό χρόνο με τους άντρες που πενθούν προτού εκείνοι αρχίσουν σιγά-σιγά να συζητούν τα βαθύτερα αισθήματά τους.

Οι ειδικοί έχουν διαπιστώσει ότι, ανόμοια με τις γυναίκες, οι άντρες επιζητούν τη συντροφιά μιας γυναίκας παρά ενός άντρα για να εκμυστηρευτούν τον πόνο τους. Ο Δρ Λαντ Γουίλερ, ειδικός σε θέματα μοναξιάς στο Πανεπιστήμιο του Ρότσεστερ, αποκαλύπτει ότι οι άντρες δεν εκμυστηρεύονται τον πόνο τους ο ένας στον άλλον τόσο πολύ ώστε να νιώθουν συναισθηματικά δεμένοι. «Η ανάγκη που υπάρχει να ξεφύγει κανείς από τη συντριπτική συναισθηματική απομόνωση μετά την απώλεια της συζύγου, και η επακόλουθη προσπάθεια για επικοινωνία με μια φίλη, μπορεί επίσης να δίνει μια εξήγηση στο γιατί οι άντρες συνήθως ξαναπαντρεύονται πολύ πιο γρήγορα αφού χηρέψουν ή διαζευχτούν από ό,τι οι γυναίκες».—Περιοδικό Πάνω από 50.

Νέοι που Νιώθουν Μοναξιά

Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους τα παιδιά και οι νεαροί ενήλικοι αρχίζουν να νιώθουν μοναξιά—λόγοι που συχνά είναι παρόμοιοι με εκείνους που επηρεάζουν τους μεγαλύτερους σε ηλικία ανθρώπους. Η μετακόμιση σε ένα καινούριο μέρος και το ότι οι φίλοι μένουν πίσω· το ότι δεν τους συμπαθούν οι συμμαθητές στο νέο σχολείο· το θρησκευτικό και εθνικό παρελθόν· κάποιο διαζύγιο στο σπίτι· το αίσθημα ότι οι γονείς τους δεν τους αγαπούν· η απόρριψη από μέλη του αντίθετου φύλου—τέτοια πράγματα παίρνουν μεγάλες διαστάσεις ως παράγοντες που συμβάλλουν στη μοναξιά.

Τα πολύ νεαρά άτομα χρειάζονται κάποιον για να παίζουν μαζί. Χρειάζονται συναισθηματική υποστήριξη και κατανόηση. Χρειάζονται στοργή και επιβεβαίωση της προσωπικής τους αξίας. Πρέπει να είναι βέβαια ότι οι άλλοι θα είναι αφοσιωμένοι και έμπιστοι. Όταν τα αγαπούν αισθάνονται ασφαλή και επίσης μαθαίνουν να εκδηλώνουν αγάπη στους άλλους. Αυτή η κοινωνική υποστήριξη μπορεί να έρθει από διάφορες πηγές—από την οικογένεια, από τους συνομηλίκους, ακόμα και από κατοικίδια ζώα.

Τόσο οι μαθητές όσο και οι μαθήτριες, από την πρώτη τάξη του δημοτικού μέχρι το πανεπιστήμιο, υποφέρουν συχνά στον ίδιο βαθμό από μοναξιά, η οποία πολλές φορές προκαλείται από το γεγονός ότι δεν τους δέχονται οι συνομήλικοί τους. «Αισθάνομαι άσχημα επειδή είμαι μόνη μου και δεν μιλάω», είπε με θλίψη μια μαθήτρια λυκείου. «Απλώς ακούω τον καθηγητή, κάνω τη σχολική μου εργασία και αυτό είναι όλο. Όταν έχω ελεύθερο χρόνο, απλώς κάθομαι και ζωγραφίζω ή κάνω κάτι άλλο. Όλοι μιλάνε μεταξύ τους, αλλά κανένας δεν μιλάει σε εμένα. . . . Ξέρω πως δεν μπορώ να κρύβομαι για πάντα. Προς το παρόν, αυτό είναι το μόνο που μπορώ να κάνω».

Ωστόσο, δεν είναι σωστό να επιρρίπτουμε πάντοτε την ευθύνη στην επιφυλακτικότητα και στην υποτιμητική συμπεριφορά από μέρους άλλων. Ένα άτομο μπορεί να έχει δυσκολίες στον τομέα της συμπεριφοράς ή της κοινωνικότητας, δηλαδή να είναι πάρα πολύ ντροπαλό, κυκλοθυμικό και υπερβολικά παρορμητικό, καθώς επίσης να μην τα πηγαίνει καλά με τους συνομηλίκους του. Κάποια αναπηρία μπορεί επίσης να παίξει καταστροφικό ρόλο κάνοντας τους νέους όλων των ηλικιών να υποφέρουν από μοναξιά, εκτός αν είναι δυνατοί και φιλικοί.

Είναι Ανάγκη να Βοηθήσετε τον Εαυτό Σας

Η εκπαιδευτικός σε θέματα υγείας Ντολόρες Ντελκόμα, του Πανεπιστημίου Φούλερτον της Πολιτείας της Καλιφόρνιας, άγγιξε μια βασική αλήθεια όταν είπε για την προσπάθεια που καταβάλλει κάποιος να πολεμήσει τη μοναξιά: «Η προσπάθεια πρέπει να ξεκινάει από μέσα του. Αυτός πρέπει τελικά να συνειδητοποιήσει το πρόβλημά του, επειδή άσχετα με το πόσο προσπαθούν να τον βοηθήσουν οι άνθρωποι, το μόνο πρόσωπο που μπορεί να τον βοηθήσει να βγει από το καβούκι του είναι ο εαυτός του».

Εκείνοι που κάνουν την προσαρμογή δύσκολη για τους ίδιους χαρακτηρίζονται από τον Δρ Γουόρεν Τζόουνς ως προσωπικότητες επιρρεπείς στη μοναξιά: «Αυτοί οι άνθρωποι κάνουν άθελά τους πράγματα που τους εμποδίζουν να έχουν στενές σχέσεις με τους άλλους. Μερικοί δεν ξέρουν πώς να ακούνε, και μονοπωλούν τη συζήτηση. Τείνουν να είναι περισσότερο επικριτικοί με τους άλλους και με τον εαυτό τους· κάνουν λιγότερες ερωτήσεις, και συχνά καταστρέφουν μια φιλία λέγοντας κακά ή προσβλητικά πράγματα».

Εκτός από αυτούς, οι οποίοι βασικά δεν έχουν αυτοσεβασμό, υπάρχουν και άλλοι οι οποίοι δεν έχουν τις κοινωνικές ικανότητες που απαιτούνται για να έχουν σχέσεις με τους άλλους. Σχετικά με αυτούς, η θεραπεύτρια Έβελιν Μοσχέτα λέει: «Οι άνθρωποι που νιώθουν μοναξιά δεν έχουν και πολύ καλή ιδέα για τον εαυτό τους. Προσμένοντας την απόρριψη δεν φροντίζουν να προσπαθήσουν να έρθουν σε επαφή με άλλους».

Ωστόσο, σε αντίθεση με ό,τι πιστεύεται γενικά, οι ερευνητές έχουν διαπιστώσει ότι οι ηλικιωμένες γυναίκες και οι ηλικιωμένοι άντρες υποφέρουν λιγότερο από μοναξιά από ό,τι οι νεότεροι άνθρωποι. Δεν είναι σίγουροι γιατί συμβαίνει αυτό. Έχουν επίσης διαπιστώσει ότι όταν οι ηλικιωμένοι υποφέρουν από μοναξιά αυτό οφείλεται περισσότερο στην έλλειψη φίλων παρά στην έλλειψη συγγενών. «Αυτό δεν σημαίνει ότι οι οικογενειακές σχέσεις είναι ασήμαντες για τους ηλικιωμένους. Αυτοί στρέφονται στην οικογένειά τους για βοήθεια. Αλλά είναι δυνατόν να έχουν πολλούς συγγενείς που μπορούν να τους βοηθήσουν και να εξακολουθούν να νιώθουν φοβερή μοναξιά αν δεν έχουν φίλους».

Η Ανάγκη για Στενούς Φίλους

Για τους ανθρώπους όλων των ηλικιών, οι στενοί φίλοι μερικές φορές καλύπτουν κάποια ανάγκη πέρα από εκείνη που μπορεί να καλύψει η οικογένεια και οι συγγενείς. Οι άνθρωποι χρειάζονται κάποιο φίλο, ένα στενό φίλο, κάποιον που να μπορούν να εμπιστευτούν ή στον οποίο να ανοίξουν την καρδιά τους χωρίς να φοβούνται ότι θα πληγωθούν. Χωρίς έναν τέτοιο φίλο, η μοναξιά μπορεί να αυξηθεί. Για έναν τέτοιο φίλο έγραψε ο Αμερικανός δοκιμιογράφος Ραλφ Γουόλντο Έμερσον: ‘Φίλος είναι εκείνος που μπροστά του μπορώ να σκέφτομαι δυνατά’. Ένα τέτοιο άτομο είναι έμπιστος φίλος στον οποίο μπορείτε να ανοίξετε εντελώς την καρδιά σας χωρίς να φοβάστε μήπως σας προδώσει ή να ανησυχείτε μήπως χρησιμοποιήσει τα μυστικά σας για να σας δυσφημήσει ή να κάνει τους άλλους να γελάσουν μαζί σας. Μερικοί που μπορεί να τους θεωρούσατε πιστούς συντρόφους ίσως να μην αποδείχτηκαν πάντα άξιοι της εμπιστοσύνης σας, αλλά υπάρχει «φίλος» που ‘δεν αποκαλύπτει την εμπιστευτική συνομιλία άλλου’, που είναι «στενώτερος αδελφού».—Παροιμίαι 18:24· 25:9, ΜΝΚ.

Υπάρχουν εκείνοι που θέλουν να παριστάνουν ότι είναι σκληροί και δεν έχουν ανάγκη κανέναν. Αυτοί ισχυρίζονται ότι είναι ανεξάρτητοι και αυτάρκεις. Παρ’ όλα αυτά, συχνά προσκολλιούνται στις ομάδες των λεγόμενων σκληρών. Τα παιδιά έχουν συλλόγους, φτιάχνουν αίθουσες συναντήσεων, σχηματίζουν συμμορίες· οι νεαροί έχουν συμμορίες μοτοσικλετιστών· οι εγκληματίες έχουν στενούς φίλους που δεν θα τους καταδώσουν· εκείνοι που έχουν προβλήματα με το αλκοόλ γίνονται μέλη των Ανώνυμων Αλκοολικών· εκείνοι που αγωνίζονται κατά της παχυσαρκίας γίνονται μέλη των Γουέιτ Γουότσερς. Οι άνθρωποι είναι κοινωνικοί· συγκεντρώνονται σε ομάδες για να βρουν υποστήριξη. Ακόμα και όταν είναι δυστυχισμένοι θέλουν παρέα. Μάλιστα, όλοι ανεξαιρέτως μισούν τη μοναξιά. Τι μπορεί να γίνει για τη μοναξιά;

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 5]

«Οι άνθρωποι που νιώθουν μοναξιά δεν έχουν και πολύ καλή ιδέα για τον εαυτό τους»