Τα Άστρα και ο Άνθρωπος—Υπάρχει Κάποια Σχέση;

Η ΣΥΝΗΘΕΙΑ της παρατήρησης των άστρων δεν είναι νέα. Σύμφωνα με την Παγκόσμια Εγκυκλοπαίδεια του Βιβλίου (The World Book Encyclopedia), οι αγρότες πριν από χιλιάδες χρόνια «παρατηρούσαν τα άστρα για να ξέρουν πότε να σπείρουν. Οι ταξιδιώτες μάθαιναν να χρησιμοποιούν τα άστρα για να βρίσκουν τη σωστή κατεύθυνση». Ακόμη και σήμερα, στα διαστημικά ταξίδια, τα άστρα εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται ως οδηγοί. Οι αρχαίοι επινόησαν επίσης μύθους για πρόσωπα και ζώα για τα οποία πίστευαν ότι απεικονίζονταν σε ομάδες άστρων, ή αστερισμούς. Με τον καιρό, οι άνθρωποι έφτασαν στο σημείο να πιστεύουν ότι τα άστρα μπορούσαν να επηρεάσουν τη ζωή τους.

Μια Απέραντη Ποικιλία Άστρων

Απλώς και μόνο ο αριθμός και το μέγεθος των άστρων εμπνέουν δέος. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν κάπου 100 δισεκατομμύρια γαλαξίες, ή γιγάντιες συγκεντρώσεις άστρων, στο σύμπαν! Η Διεθνής Εγκυκλοπαίδεια της Αστρονομίας (The International Encyclopedia of Astronomy) αναφέρει: «Τόσος είναι ο αριθμός κόκκων ρυζιού που θα μπορούσαν να αποθηκευτούν σε ένα συνηθισμένο καθεδρικό ναό». Ο γαλαξίας μας, του οποίου το ηλιακό μας σύστημα αποτελεί μέρος, υπολογίζεται ότι έχει τουλάχιστον τόσα άστρα. Το άστρο που είναι το κοντινότερο στη Γη μας (εκτός από τον Ήλιο), ένα από την ομάδα Άλφα Κενταύρου, είναι περίπου 4,3 έτη φωτός μακριά. Ένα έτος φωτός είναι η απόσταση που διανύει το φως σε ένα έτος. Αυτό σημαίνει ότι, όταν κοιτάζουμε εκείνο το άστρο, το φως που φτάνει στο μάτι μας έφυγε από το άστρο πριν από 4,3 χρόνια και στη διάρκεια όλου αυτού του χρόνου ταξίδευε στο διάστημα με ταχύτητα 299.792 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Είναι πέρα από την ικανότητα του εγκεφάλου μας το να φανταστούμε την απόσταση που περιλαμβάνεται. Ωστόσο, αυτό είναι μόνο το κοντινότερο άστρο. Μερικά άστρα απέχουν δισεκατομμύρια έτη φωτός από το γαλαξία μας. Δεν είναι παράξενο που ο προφήτης του Θεού διακήρυξε: «Ιδού, τα έθνη είναι ως ρανίς από κάδου και λογίζονται ως η λεπτή σκόνη της πλάστιγγος· ιδού, μετατοπίζει τας νήσους ως σκόνην». (Ησαΐας 40:15) Ποιος νοιάζεται για κάποιο μικρό μόριο σκόνης;

Το κοντινότερο στη γη ουράνιο σώμα είναι η σελήνη, η οποία ασκεί σαφή επιρροή στη γη μας καθώς η βαρύτητά της προκαλεί ακόμη και διαφορά 15 και πλέον μέτρων ανάμεσα στην πλημμυρίδα και στην άμπωτη σε μερικά μέρη. Σύμφωνα με τρεις Γάλλους επιστήμονες, τώρα πιστεύεται ότι η βαρύτητα της σελήνης είναι αυτό που διατηρεί τον άξονα της γης σε κλίση 23 μοιρών, διασφαλίζοντας έτσι την κανονική αλλαγή των εποχών. (Φύση [Nature], 18 Φεβρουαρίου 1993) Εφόσον η σελήνη ασκεί μια τέτοια φυσική επιρροή στον πλανήτη μας, είναι λογικό να ρωτήσουμε: Τι θα πούμε για τα δισεκατομμύρια άστρα; Αλλά πρώτα, τι μας λένε για τα άστρα αρχαίες πηγές, όπως η Αγία Γραφή;

Τα Άστρα στις Γραφές

Η Αγία Γραφή κάνει πολλές αναφορές στα άστρα, τόσο με κατά γράμμα όσο και με συμβολική έννοια. Για παράδειγμα, σύμφωνα με έναν ψαλμωδό, ο Δημιουργός έφτιαξε «την σελήνην και τους αστέρας, δια να εξουσιάζωσιν επί της νυκτός», έτσι ώστε τα άστρα να συντελούν στην παροχή φωτός για τη γη. (Ψαλμός 136:9) Αργότερα, όταν έκανε μια διαθήκη με τον πιστό Αβραάμ, ο Θεός είπε: «Ανάβλεψον τώρα εις τον ουρανόν και αρίθμησον τα άστρα, εάν δύνασαι να εξαριθμήσης αυτά· και είπε προς αυτόν, Ούτω θέλει είσθαι το σπέρμα σου». (Γένεσις 15:5) Ο απόστολος Παύλος τονίζει ότι τα άστρα έχουν διαφορές, λέγοντας: «Άλλη είναι η δόξα του ήλιου και άλλη η δόξα της σελήνης και άλλη η δόξα των άστρων· μάλιστα άστρο διαφέρει από άστρο σε δόξα».a (1 Κορινθίους 15:41) Ταυτόχρονα, αυτός ο απέραντος αριθμός των άστρων και η δόξα τους δεν είναι έξω από τη σφαίρα επιρροής ή τον έλεγχο του Δημιουργού τους: «[Αυτός] αριθμεί τα πλήθη των άστρων· καλεί τα πάντα ονομαστί».—Ψαλμός 147:4.

Από την άλλη μεριά, στις Γραφές διαπιστώνουμε ότι τα άστρα συχνά χρησιμοποιούνται σε σχέση με πρόσωπα, άρχοντες και αγγέλους. Ο γιος του Ιακώβ, ο Ιωσήφ, βλέπει ένα όνειρο στο οποίο οι γονείς του φαίνονται ως «ο ήλιος και η σελήνη» και τα αδέλφια του ως «αστέρες». Οι άγγελοι αναφέρονται ως «άστρα της αυγής». Ο βασιλιάς της Βαβυλώνας αναφέρεται ότι φιλοδοξούσε να υψωθεί πάνω από ‘τα άστρα του Θεού’, τους Δαβιδικούς άρχοντες του έθνους Ισραήλ. Ασταθείς άνθρωποι στη Χριστιανική εκκλησία παρομοιάζονται με «άστρα που δεν έχουν καθορισμένη πορεία», ενώ τα πιστά πρεσβυτέρια των εκκλησιών αναφέρονται ως «άστρα» στο δεξί χέρι του Χριστού.—Γένεσις 37:9, 10· Ιώβ 38:7· Ησαΐας 14:13· Ιούδα 13· Αποκάλυψη 1:16.

Μια αφήγηση στην Αγία Γραφή λέει ότι «οι αστέρες εκ της πορείας αυτών επολέμησαν εναντίον του Σισάρα», του αρχιστράτηγου του Βασιλιά Ιαβείν των Χαναναίων, ο οποίος καταπίεζε το έθνος Ισραήλ επί 20 χρόνια. Ο Ιεχωβά διόρισε τον κριτή Βαράκ του Ισραήλ να σώσει τον Ισραήλ από την υποδούλωση και του χάρισε μια συντριπτική νίκη κατά του Σισάρα, μολονότι ο τελευταίος είχε εννιακόσιες άμαξες με σιδερένια δρεπάνια στους τροχούς τους. Στην ωδή της νίκης, οι Ισραηλίτες έψαλαν: «Εκ του ουρανού επολέμησαν, οι αστέρες εκ της πορείας αυτών επολέμησαν εναντίον του Σισάρα». Δεν δίνεται καμιά εξήγηση για το πώς ακριβώς πολέμησαν τα άστρα. Αντί να συμπεράνουμε ότι τα άστρα άσκησαν άμεση επιρροή στη μάχη, είναι πιο λογικό να πιστέψουμε ότι αυτή η έκφραση υποδηλώνει κάποιου είδους θεϊκή παρέμβαση υπέρ του Ισραήλ.—Κριταί 5:20.

«Το Άστρο» της Βηθλεέμ

Πιθανότατα ένα από τα πιο πασίγνωστα άστρα που αναφέρονται στην Αγία Γραφή είναι «το άστρο» της Βηθλεέμ που οδήγησε τους αστρολόγους από «ανατολικά μέρη» στο σπίτι όπου είχαν πάει τον Ιησού οι γονείς του μετά τη γέννησή του σε ένα σταύλο. Τι ήταν εκείνο το άστρο; Σίγουρα δεν ήταν συνηθισμένο άστρο, εφόσον βρισκόταν αρκετά χαμηλά ώστε να το ακολουθούν οι αστρολόγοι επί χίλια εξακόσια χιλιόμετρα περίπου. «Το άστρο» τούς οδήγησε πρώτα στην Ιερουσαλήμ. Ακούγοντάς το αυτό, ο Βασιλιάς Ηρώδης τους υπέβαλε ερωτήσεις και κατόπιν αποφάσισε να σκοτώσει το βρέφος Ιησού. Στη συνέχεια «το άστρο» οδήγησε τους αστρολόγους στο συγκεκριμένο σπίτι που έμενε ο Ιησούς. Σίγουρα κανένα φυσιολογικό άστρο δεν θα μπορούσε να το κάνει αυτό. Μήπως αυτό το αντικείμενο που έμοιαζε με άστρο προερχόταν από τον Θεό; Εφόσον η επίσκεψη των αστρολόγων οδήγησε έμμεσα στη σφαγή ‘όλων των αγοριών στη Βηθλεέμ και σε όλη την περιφέρειά της, ηλικίας δύο χρονών και κάτω’, δεν είναι λογικό να συμπεράνουμε ότι «το άστρο» ήταν κάτι που χρησιμοποίησε ο Αντίδικος του Θεού, ο Σατανάς, σε μια απόπειρα να καταστρέψει τον Γιο του Θεού;—Ματθαίος 2:1-11, 16.

Πρέπει επίσης να θυμόμαστε ότι οι αστρολόγοι ήρθαν από την Ανατολή, ίσως από τη Βαβυλώνα, η οποία ήταν αρχαίο κέντρο μαγείας και αστρολογίας. Αρκετά ουράνια σώματα έχουν πάρει ονόματα θεών της Βαβυλώνας. Στις ημέρες του Βασιλιά Ναβουχοδονόσορα, χρησιμοποιήθηκε μαντεία για να τον βοηθήσει να αποφασίσει ποια διαδρομή να ακολουθήσει στην πολεμική του εκστρατεία.—Ιεζεκιήλ 21:20-22.

Ο προφήτης Ησαΐας προκάλεσε τους συμβούλους της Βαβυλώνας, λέγοντας: «[Βαβυλώνα] απέκαμες εν τω πλήθει των βουλών σου. Ας σηκωθώσι τώρα οι ουρανοσκόποι, οι αστρολόγοι, οι μηνολόγοι προγνωστικοί, και ας σε σώσωσιν εκ των επερχομένων επί σε. Ιδού, θέλουσιν είσθαι ως άχυρον· πυρ θέλει κατακαύσει αυτούς· δεν θέλουσι δυνηθή να σώσωσιν εαυτούς . . . ουδείς θέλει σε σώσει». Εκπληρώνοντας την προφητεία του Ησαΐα, η ισχυρή Βαβυλώνα έπεσε στον Κύρο τον Μέγα το 539 Π.Κ.Χ. Η καθοδηγία που ισχυρίζονταν ότι έπαιρναν από τα άστρα αυτοί οι Βαβυλώνιοι αστρολόγοι μετατράπηκε σε καταστροφή για όλους όσους περιλαμβάνονταν.—Ησαΐας 47:13-15.

Μήπως αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να μάθουμε τίποτα από τα άστρα;

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο στη σελίδα 5]

Τι Έχουν Πει Μερικοί

ΑΣΤΡΟΛΟΓΙΑ: «συμπλήρωμα και σύμμαχος της αστρονομίας».—Γιοχάνες Κέπλερ (1571-1630), Γερμανός αστρονόμος.

«Η αστρολογία είναι ασθένεια, όχι επιστήμη. . . . Είναι δέντρο κάτω από τη σκιά του οποίου ακμάζουν κάθε είδους προκαταλήψεις».—Μωυσής Μαϊμονίδης (1135-1204), Ιουδαίος λόγιος του Μεσαίωνα.

«Μια πρωτόγονη επιστήμη που ισχυρίζεται ότι μπορεί να αξιολογήσει την προσωπικότητα και τη συμπεριφορά του ατόμου και να προβλέψει μελλοντικές τάσεις και γεγονότα από τα φαινόμενα των ουρανών. . . . Πιθανότατα γύρω στον 6ο αιώνα π.Χ.—οι Χαλδαίοι στα νότια του Ιράκ πιστεύεται ότι εφεύραν το ατομικό ωροσκόπιο. Αυτό ασχολούνταν με τις επιρροές που ασκούσαν τη στιγμή της γέννησης τα σταθερά άστρα, καθώς και ο Ήλιος, η Σελήνη και πέντε πλανήτες. . . . Οι διαδικασίες της αστρολογίας και η ερμηνεία των ωροσκοπίων βασίζονται σε ιδέες που οι αστρονόμοι και οι περισσότεροι άλλοι επιστήμονες βρίσκουν υποκειμενικές και απαράδεκτες».—Κ. Α. Ρόναν, συντονιστής, Ίδρυμα για την Ιστορία της Επιστήμης στην Ανατολική Ασία, Κέμπριτζ, Αγγλία, και συνεργάτης στη Διεθνή Εγκυκλοπαίδεια της Αστρονομίας (The International Encyclopedia of Astronomy) από όπου έχει παρθεί αυτή η παράθεση.

Για να δείξει παραστατικά αυτή την υποκειμενικότητα, ο Ρόναν εξηγεί ότι, ενώ στο μυαλό των δυτικών ανθρώπων ο κόκκινος πλανήτης Άρης συνδέεται με τον πόλεμο και την επιθετικότητα, για τους Κινέζους το κόκκινο είναι υπέροχο χρώμα και ο Άρης θεωρείται ότι έχει ευμενή επιρροή. Σε αντίθεση, η δυτική μυθολογία συνδέει την Αφροδίτη με το λευκό και την ομορφιά. Για τους Κινέζους «το λευκό . . . θεωρείται το χρώμα του θανάτου, της αποσύνθεσης και της καταστροφής· συνεπώς αναφέρονται στην Αφροδίτη ως το ‘ζοφερό πλανήτη του πολέμου’».

Ο Ρόναν συνεχίζει: «Παρά το ότι ήταν πρωτόγονη επιστήμη, η αστρολογία στους παλιούς καιρούς έπαιξε χρήσιμο ρόλο στην προώθηση της αστρονομικής παρατήρησης και στην παροχή κεφαλαίων για την επίτευξή της».

Δεκαεννέα νομπελίστες, μαζί με άλλους επιστήμονες, εξέδωσαν μια διακήρυξη το 1975 με τίτλο «Αντιρρήσεις για την Αστρολογία—Μια Δήλωση 192 Κορυφαίων Επιστημόνων». Αυτή εξήγγειλε: «Στην αρχαιότητα οι άνθρωποι . . . δεν είχαν αντίληψη των τεράστιων αποστάσεων που χωρίζουν τη γη από τους πλανήτες και τα άστρα. Τώρα που αυτές οι αποστάσεις μπορούν να υπολογιστούν και έχουν υπολογιστεί, μπορούμε να δούμε πόσο απειροελάχιστα μικρές είναι οι βαρυτικές και οι άλλες επιδράσεις τις οποίες δημιουργούν οι μακρινοί πλανήτες και τα ακόμη πιο μακρινά άστρα. Είναι απλώς λάθος το να φαντάζεται κανείς ότι οι δυνάμεις τις οποίες ασκούν τα άστρα και οι πλανήτες τη στιγμή της γέννησης μπορούν με κάποιον τρόπο να διαμορφώσουν το μέλλον μας».b

[Υποσημειώσεις]