Η Φθορά των Καλών Τρόπων

ΣΤΙΣ αρχές του αιώνα, η εθιμοτυπία είχε κακό ξεκίνημα, σύμφωνα με τη Νέα Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάνικα (The New Encyclopædia Britannica): «Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, τα ανώτερα κοινωνικά στρώματα θεωρούσαν την τήρηση και των πιο ανόητων επιταγών της εθιμοτυπίας ως διασκέδαση και, προκειμένου για τις γυναίκες, ως κύρια ενασχόληση. Επινοούνταν διαρκώς πιο περίκομψοι τύποι, που δημιουργούσαν ένα αίσθημα αποκλειστικότητας στους μυημένους και κρατούσαν σε απόσταση, ως ανάξιους, όσους δεν τους γνώριζαν».

Αυτό απέχει πάρα πολύ από αυτό που θα έπρεπε να είναι οι καλοί τρόποι. Η Έιμι Βάντερμπιλτ, που χαίρει σεβασμού ως αυθεντία σε αυτό το θέμα, γράφει στο σύγγραμμά της Νέο Πλήρες Βιβλίο Ετικέτας (New Complete Book of Etiquette): «Οι εξοχότεροι κανόνες συμπεριφοράς βρίσκονται στο 13ο Κεφάλαιο της Πρώτης Προς Κορινθίους, στη θαυμάσια διατριβή που κάνει ο Άγιος Παύλος για την αγαθοεργία. Αυτοί οι κανόνες δεν έχουν καμιά σχέση με το καλό ντύσιμο και με τους επιφανειακούς τρόπους. Έχουν σχέση με τα αισθήματα και τη στάση κάποιου, με την καλοσύνη και το ενδιαφέρον για τους άλλους».

Αυτό στο οποίο αναφερόταν η Έιμι Βάντερμπιλτ είναι η Βιβλική περικοπή των εδαφίων 1 Κορινθίους 13:4-8, που λένε: «Η αγάπη είναι μακρόθυμη και δείχνει καλοσύνη. Η αγάπη δεν ζηλεύει, δεν κομπάζει, δεν φουσκώνει από υπερηφάνεια, δεν συμπεριφέρεται άπρεπα, δεν ζητάει τα δικά της συμφέροντα, δεν εξάπτεται. Δεν κρατάει λογαριασμό για το κακό. Δεν χαίρεται για την αδικία, αλλά χαίρεται με την αλήθεια. Ανέχεται τα πάντα, πιστεύει τα πάντα, ελπίζει τα πάντα, υπομένει τα πάντα. Η αγάπη ποτέ δεν αποτυχαίνει».

Πόσο σπάνιο θα ήταν να δει κανείς τέτοιου είδους αγάπη να εκδηλώνεται σήμερα! Παντού, όλοι θα είχαν άψογους τρόπους! Η αφετηρία για να διδαχτεί και να μάθει κάποιος αυτούς τους τρόπους είναι το Χριστιανικό σπιτικό. Η οικογένεια είναι μια ευαίσθητη μηχανή, τα εξαρτήματα της οποίας είναι σε στενή επαφή το ένα με το άλλο. Μόνο η ειδική λίπανση μπορεί να την κάνει να συνεχίσει να λειτουργεί ομαλά. Το να ξέρει κάποιος πώς να είναι εξυπηρετικός, διακριτικός, ευχάριστος και ευγενικός θα συμβάλει πολύ στη δημιουργία ενός ευτυχισμένου σπιτικού. Το να μάθουμε να λέμε τις αποδεκτές καθημερινές εκφράσεις που δείχνουν ευγένεια και ενδιαφέρον—όπως «Ευχαριστώ», «Παρακαλώ», «Με συγχωρείς», «Συγνώμη»—θα συντελέσει πολύ στη μείωση της καταστροφικής τριβής στις σχέσεις μας. Αυτές είναι μικρές λέξεις με μεγάλη σημασία. Ο καθένας μας μπορεί να τις πει κατάλληλα. Δεν μας στοιχίζουν τίποτα, αλλά με αυτές κερδίζουμε φίλους. Αν καθημερινά εκδηλώνουμε καλούς τρόπους στο σπίτι μας, αυτοί δεν θα μας εγκαταλείπουν όταν βγαίνουμε από τον οικογενειακό κύκλο και ερχόμαστε σε επαφή με το κοινό.

Οι καλοί τρόποι περιλαμβάνουν το να εκδηλώνουμε ενδιαφέρον για τα αισθήματα των άλλων, να τους αποδίδουμε σεβασμό, να τους φερόμαστε όπως θα θέλαμε να μας φέρονται εκείνοι. Ωστόσο, πολλοί έχουν παρατηρήσει ότι οι καλοί τρόποι αυτοί καθαυτοί έχουν υποστεί πλήγμα. Μια συγγραφέας είπε: «Υστερούμε όσον αφορά την ευγένεια επειδή ο ατομικισμός έχει αποκτήσει τον έλεγχο». Ο φιλόσοφος Άρτουρ Σοπενχάουερ έγραψε: «Ο εγωισμός είναι τόσο φοβερό πράγμα ώστε επινοήσαμε την ευγένεια για να τον συγκαλύψουμε». Σήμερα πολλοί πιστεύουν ότι «ευγενικός» σημαίνει «αδύναμος» και ότι το να βάζει κάποιος τους άλλους πρώτους είναι ανόητο. Δεν ήταν η δεκαετία του Εγώ, η δεκαετία του 1970, που μας έριξε στον τωρινό τρόπο ζωής που χαρακτηρίζεται από τη νοοτροπία τού «εγώ πρώτος»; Η εφημερίδα μιας μεγάλης πόλης έγραφε: «Το πρόβλημα έχει φτάσει σε τέτοιο σημείο ώστε η κοινή ευπρέπεια δεν θεωρείται πια κοινή».

Η εφημερίδα Ντέιλι Μέιλ (Daily Mail) του Λονδίνου αναφέρει ότι παιδιά ηλικίας μόλις πέντε ετών εκδηλώνουν αυξανόμενη επιθετικότητα, έλλειψη σεβασμού για την περιουσία των άλλων παιδιών και για τους ενηλίκους και χρησιμοποιούν αισχρή γλώσσα. Οι περισσότεροι δάσκαλοι που ρωτήθηκαν πιστεύουν ότι οι γονείς κακομαθαίνουν τα παιδιά τους και ότι αυτή είναι η ριζική αιτία για την αύξηση της αντικοινωνικής συμπεριφοράς. Από τους δασκάλους που πήραν μέρος σε κάποια έρευνα, το 86 τοις εκατό θεωρούν υπεύθυνη «την έλλειψη σαφών κανόνων και προσδοκιών στο σπίτι». Το 82 τοις εκατό υποδεικνύουν ως αιτία την απουσία παραδείγματος από μέρους των γονέων. Διαλυμένα σπίτια, διαζύγιο, συμβίωση χωρίς γάμο, πολλή τηλεόραση, καθόλου διαπαιδαγώγηση, καθόλου κυρώσεις—όλα καταλήγουν στην καταστροφή της οικογένειας.

Μια διευθύντρια δημοτικού σχολείου είπε: «Ανησυχώ για την έλλειψη σεβασμού ανάμεσα στα παιδιά σήμερα. Δεν φαίνεται να τα νοιάζει αν ταπεινώνουν τους συνομηλίκους τους ή προσβάλλουν τους μεγάλους. . . . Δείχνουν την έλλειψη σεβασμού τους με πολλούς τρόπους—προσβλητικές χειρονομίες, αισχρολογίες, άρνηση να υπακούσουν σε απλές εντολές . . . , προθυμία να μονοπωλούν την μπάλα . . . [Απεναντίας], τα παιδιά από κάποιες οικογένειες τείνουν να σέβονται τους άλλους. Δεν είναι ανάγκη να είναι οι ευνοούμενοι μαθητές του δασκάλου . . . , αλλά συμπεριφέρονται με σεβασμό απέναντι στους άλλους. Περιμένουν στη σειρά τους ενώ άλλα σπρώχνουν για να περάσουν . . . Ο σεβασμός ή έχει ενσταλαχτεί [στα παιδιά] ή δεν έχει».

Κάποιος άλλος διευθυντής δημοτικού σχολείου με πολυετή εμπειρία προχωρεί ακόμα περισσότερο: «Βλέπουμε περισσότερη ολοφάνερη κακία. Στο προαύλιο τα παιδιά δεν φαίνονται να παίζουν όπως έπαιζαν παλιά· περιφέρονται σε ομάδες. Αναγνωρίζουν γρήγορα τους αδύναμους, τα παιδιά που ζουν στο περιθώριο, τα παιδιά που δεν φορούν τα σωστά αθλητικά παπούτσια ή τζιν παντελόνια. Τα κατατρέχουν, τα κοροϊδεύουν· είναι κάτι το βάρβαρο. Προσπαθήσαμε να το σταματήσουμε αλλά δεν είχαμε και μεγάλη επιτυχία».

«Πολλοί άνθρωποι οδηγούν με απίστευτη αγένεια», λέει ο καθηγητής Τζόναθαν Φρίντμαν του Πανεπιστημίου Κολούμπια. «Οι αυτοκινητόδρομοι μοιάζουν με πεδίο μάχης». Η Μηνιαία Επιστολή (Monthly Letter) της Βασιλικής Τράπεζας του Καναδά μιλάει για «το ανελέητο μακελειό στους δρόμους» και συμπεραίνει ότι «ο πυρήνας του προβλήματος είναι η απολίτιστη συμπεριφορά. Η ευγένεια, το ενδιαφέρον, η επιείκεια, η ανοχή και ο σεβασμός για τα δικαιώματα του ανθρώπου, χαρακτηριστικά που αποτελούν τον πολιτισμό, λείπουν, πράγμα που προκαλεί ντροπή».

Η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times) χαρακτηρίζει τους δρόμους της Πόλης της Νέας Υόρκης ως εξής: «Πρόκειται για Οδηγούς Αυτοκινήτων εναντίον Ασθενοφόρων». Όλο και περισσότεροι οδηγοί αυτοκινήτων σε εκείνη την πόλη αρνούνται να κάνουν τόπο για να περάσουν οχήματα που ασχολούνται με έκτακτα περιστατικά, όπως είναι τα ασθενοφόρα και τα πυροσβεστικά οχήματα—αυξάνοντας τον κίνδυνο να πεθάνει κάποιος που είναι σοβαρά άρρωστος ή τραυματισμένος, επειδή το ασθενοφόρο δεν μπορεί να φτάσει στο σημείο που βρίσκεται ή δεν μπορεί να τον μεταφέρει στο νοσοκομείο αρκετά γρήγορα. Η Έλεν Σιμπέλι, υπεύθυνη των Έκτακτων Ιατρικών Περιστατικών, αναφέρθηκε σε έναν άντρα που οδηγούσε στη λεωφόρο Πέλαμ στο Μπρονξ και ο οποίος δεν έκανε στην άκρη για να περάσει κάποιο ασθενοφόρο που ανταποκρίθηκε σε μια κλήση για καρδιακό επεισόδιο. «Προσπάθησε να κάνει το σκληρό και δεν πήγαινε στην άκρη, αλλά όταν έφτασε στο σπίτι του, συνειδητοποίησε πόσο ανόητο ήταν αυτό που έκανε. Η μητέρα του είχε πάθει καρδιακή προσβολή και το ασθενοφόρο προσπαθούσε να πάει σε αυτήν».

Η εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς Ιντερνάσιοναλ (The New York Times International) αναφέρθηκε σε μια αγγλική οργάνωση που ονομάζεται η Ευγενική Κοινωνία και η οποία σχηματίστηκε επειδή «οι άνθρωποι έχουν γίνει απόλυτα κτηνώδεις ο ένας προς τον άλλον, και κάτι πρέπει να γίνει». Σε μια στήλη της εφημερίδας Δε Ίβνινγκ Στάνταρντ (The Evening Standard), ένας δημοσιογράφος που εργάζεται στο ραδιόφωνο υποκινήθηκε να διαμαρτυρηθεί: «Ένα έθνος που κάποτε φημιζόταν για την ευγένειά του μεταβάλλεται σε χώρα αγροίκων». Μια σκωτσέζικη ασφαλιστική εταιρία «συμπέρανε πως το 47 τοις εκατό όλων των αυτοκινητικών ατυχημάτων μπορεί να αποδοθεί σε κάποια αγενή πράξη».

Η τηλεόραση έχει συντελέσει πολύ στη διάβρωση των καλών τρόπων, ιδιαίτερα στην περίπτωση των παιδιών και των εφήβων. Η τηλεόραση διδάσκει τους ανθρώπους πώς να ντύνονται, πώς να μιλάνε, πώς να ανταποκρίνονται στις ανθρώπινες σχέσεις, πώς να λύνουν επανειλημμένα τα προβλήματά τους με τη βία. Αν εμείς και τα παιδιά μας συστηματικά παρακολουθούμε φανταστικά και ρηχά προγράμματα, τελικά οι τρόποι μας θα αντικατοπτρίζουν την αδιάντροπη, αγενή και σαρκαστική συμπεριφορά των χαρακτήρων που βλέπουμε. Οι γονείς συχνά απεικονίζονται σαν να είναι οι ανόητοι και τα παιδιά οι έξυπνοι.

Ο κόσμος βρίσκει ικανοποίηση στο να χρησιμοποιεί ηχηρές, απότομες εκφράσεις—διακόπτει, είναι υπερήφανος για την αυταρχικότητά του, υπερόπτης, έχει έναν αέρα ανωτερότητας, είναι στασιαστικός, είναι προκλητικός. Στο παρελθόν, η αγενής συμπεριφορά αποδοκιμαζόταν από την κοινωνία γενικά, και αυτός που συμπεριφερόταν έτσι απομονωνόταν. Στη σημερινή κοινωνία, μπορεί να γίνει μια αγενής πράξη χωρίς να στιγματιστεί ο παραβάτης. Μάλιστα, αν κάποιος αντιδράσει, μπορεί να υποστεί επίθεση με λόγια ή με πράξεις! Ορισμένοι νεαροί που ταξιδεύουν σε θορυβώδεις ομάδες γεμίζουν το περιβάλλον τους με ακάθαρτη γλώσσα, άσεμνες χειρονομίες, προσβάλλοντας τους παρατηρητές με τη χυδαία συμπεριφορά τους· όλα είναι εσκεμμένα σχεδιασμένα για να ελκύουν την προσοχή στον αναιδή στασιασμό τους και για να σοκάρουν τους ενηλίκους με την κραυγαλέα τους επίδειξη αγένειας. Ωστόσο, όπως έχει ειπωθεί, «η αγένεια αποτελεί κακή απομίμηση της ισχύος από μέρους του αδύναμου ανθρώπου».

Οι νόμοι που έχουν συντάξει οι άνθρωποι για να ρυθμίζουν τη διαγωγή της ανθρωπότητας θα μπορούσαν να γεμίσουν μια βιβλιοθήκη, εντούτοις δεν έφεραν την καθοδηγία που χρειάζεται η ανθρωπότητα. Χρειαζόμαστε ακόμα περισσότερους νόμους; Ή ίσως λιγότερους; Έχει ειπωθεί ότι, όσο καλύτερη είναι μια κοινωνία, τόσο λιγότερους νόμους χρειάζεται. Τι θα λέγατε μόνο για ένα νόμο; Αυτόν, για παράδειγμα: «Όλα όσα θέλετε, λοιπόν, να κάνουν σε εσάς οι άνθρωποι, πρέπει και εσείς, παρόμοια, να κάνετε σε αυτούς· αυτό είναι, στην πραγματικότητα, εκείνο που σημαίνει ο Νόμος και οι Προφήτες».—Ματθαίος 7:12.

Η υπακοή σε αυτόν το νόμο θα εξάλειφε τα περισσότερα από τα τωρινά προβλήματα, αλλά ωστόσο, για να καλυφτούν οι ανάγκες της κοινωνίας, πρέπει να προστεθεί ένας πιο σημαντικός νόμος: «Πρέπει να αγαπάς τον Ιεχωβά τον Θεό σου με όλη σου την καρδιά και με όλη σου την ψυχή και με όλη σου τη διάνοια και με όλη σου τη δύναμη».—Μάρκος 12:30.

Η σημερινή κοινωνία απορρίπτει και τις δύο αυτές Γραφικές απαιτήσεις ως περιττές, μαζί με οποιεσδήποτε άλλες κατευθυντήριες γραμμές περιέχονται στην Αγία Γραφή. Η Αγία Γραφή μιλάει για τέτοιου είδους άτομα στο εδάφιο Ιερεμίας 8:9: ‘Οι σοφοί κατησχύνθησαν, . . . απέρριψαν τον λόγον του Ιεχωβά· και ποία σοφία είναι εν αυτοίς;’ Αυτοί επίσης δεν βλέπουν την ανάγκη για κοινή αποδοχή των αληθινών αξιών που κατά παράδοση αναγνωρίζονταν ως ουσιώδεις για την καθοδηγία μας. Η νέα ηθική τους είναι ένας πλατύς δρόμος που αφήνει περιθώριο για κάθε εναλλακτικό τρόπο ζωής που μπορεί να διαλέξουν τα άτομα—ο πλατύς δρόμος τον οποίο ο Ιησούς προσδιόρισε ως το δρόμο που οδηγεί στην καταστροφή—και πολλοί είναι εκείνοι που τον ακολουθούν.—Ματθαίος 7:13, 14.

Το Τέλειο Παράδειγμα

Ο Ιησούς Χριστός, αυτός «που βρίσκεται στον κόλπο του Πατέρα», αποτελεί εξέχον παράδειγμα που είναι άξιο για μίμηση. (Ιωάννης 1:18) Στις σχέσεις του με τους ανθρώπους, ήταν αφενός μεν τρυφερός και συμπονετικός, αφετέρου δε, δυναμικός και σταθερός· αλλά δεν φερόταν ποτέ με αγένεια ή έλλειψη καλοσύνης σε οποιονδήποτε. Σχολιάζοντας «το εξαιρετικό χάρισμα που είχε να νιώθει άνετα με όλων των ειδών τα άτομα», το βιβλίο Ο Άντρας από τη Ναζαρέτ (The Man From Nazareth) λέει για τον Ιησού: «Τόσο δημόσια όσο και ιδιωτικά, συναναστρεφόταν με ίσους όρους τόσο με άντρες όσο και με γυναίκες. Αισθανόταν άνετα με τα μικρά παιδιά που διακρίνονταν για την αθωότητά τους, και επίσης πολύ άνετα με τους απατεώνες που είχαν τύψεις συνείδησης, σαν τον Ζακχαίο. Αξιοσέβαστες νοικοκυρές, σαν τη Μαρία και τη Μάρθα, μπορούσαν να μιλάνε μαζί του με ανεπιτήδευτη ειλικρίνεια, αλλά και οι πόρνες έψαχναν να τον βρουν επειδή ήταν σίγουρες ότι θα τις καταλάβαινε και θα τους φερόταν φιλικά . . . Το γεγονός ότι δεν είχε κανέναν απολύτως περιορισμό, από εκείνους που χαρακτηρίζουν τους κοινούς ανθρώπους, αποτελεί μια από τις πιο χαρακτηριστικές του ιδιότητες».

Ο Ιεχωβά Θεός εκδηλώνει πάντοτε καλούς τρόπους σε εκείνους που είναι κατώτεροί του, συχνά προσθέτοντας τη λέξη ‘παρακαλώ’ σε ό,τι ζητάει. Όταν έδωσε μια ευλογία στο φίλο του, τον Αβραάμ, είπε: «Ύψωσον τώρα [παρακαλώ, ΜΝΚ] τους οφθαλμούς σου, και ιδέ από του τόπου όπου είσαι». Και πάλι είπε: «Ανάβλεψον τώρα [παρακαλώ, ΜΝΚ] εις τον ουρανόν και αρίθμησον τα άστρα». (Γένεσις 13:14· 15:5) Όταν έδωσε στον Μωυσή ένα σημείο της δύναμής Του, ο Θεός είπε: «Βάλε τώρα την χείρα σου [παρακαλώ, ΜΝΚ] εις τον κόλπον σου». (Έξοδος 4:6) Πολλά χρόνια αργότερα, μέσω του προφήτη του, του Μιχαία, ο Ιεχωβά είπε ακόμα και στον πεισματικό λαό του: «Ακούσατε τώρα [παρακαλώ, ΜΝΚ], αρχηγοί του Ιακώβ και άρχοντες του οίκου Ισραήλ· . . . Ακούσατε λοιπόν [παρακαλώ, ΜΝΚ] τούτο, αρχηγοί». (Μιχαίας 3:1, 9) Από αυτή την άποψη, έχουμε γίνει «μιμητές του Θεού» με το να λέμε «παρακαλώ» στις σχέσεις μας με τους άλλους;—Εφεσίους 5:1.

Συνεπώς, ποιες κατευθυντήριες γραμμές ή ηθικές αρχές προσφέρουν οι κατά κόσμο σοφοί σε αντικατάσταση εκείνων που βρίσκονται στην Αγία Γραφή και τις οποίες απορρίπτουν ως απαράδεκτες; Το επόμενο άρθρο εξετάζει αυτό ακριβώς.

[Πλαίσιο στη σελίδα 4]

Η κοινή ευπρέπεια δεν μπορεί πια να ονομάζεται κοινή

[Πλαίσιο στη σελίδα 5]

Το ασθενοφόρο προσπαθούσε να πάει στη μητέρα του

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

«Η αγένεια αποτελεί κακή απομίμηση της ισχύος από μέρους του αδύναμου ανθρώπου»

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 3]

Αριστερά: Life· Δεξιά: Grandville