Καλοί Τρόποι—Τους Απορρίπτει η «Νέα Ηθική»;
‘Ουαί εις εκείνους, οίτινες θέτουσι το κακόν δια καλόν, το σκότος δια φως, το πικρόν δια γλυκύ’.—Ησαΐας 5:20.
Ο 20ός αιώνας είδε να λαβαίνουν χώρα σαρωτικές αλλαγές στους καλούς τρόπους και στην ηθική. Στις δεκαετίες που ακολούθησαν τους δύο παγκόσμιους πολέμους, τα παλιά συστήματα αξιών άρχισαν σταδιακά να θεωρούνται απαρχαιωμένα. Η αλλαγή των συνθηκών και οι νέες θεωρίες στους τομείς της ανθρώπινης συμπεριφοράς και της επιστήμης έπεισαν πολλούς ότι οι παλιές αξίες δεν ίσχυαν πια. Οι καλοί τρόποι, για τους οποίους κάποτε υπήρχε μεγάλη εκτίμηση, πετάχτηκαν σαν περιττό βάρος. Οι Γραφικές κατευθυντήριες γραμμές, που κάποτε έχαιραν εκτίμησης, απορρίφτηκαν σαν απαρχαιωμένες. Ήταν υπερβολικά περιοριστικές για τη χωρίς δεσμεύσεις, απελευθερωμένη κοινωνία των υπερμοντέρνων ατόμων του 20ού αιώνα.
Το έτος στο οποίο έλαβε χώρα αυτό το σημείο στροφής στην ανθρώπινη ιστορία ήταν το 1914. Τα συγγράμματα των ιστορικών σχετικά με εκείνο το έτος και τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο είναι γεμάτα με τις παρατηρήσεις τους που ανακηρύσσουν το 1914 ως έτος βαρυσήμαντων αλλαγών, έναν πραγματικό δείκτη διαχωρισμού των εποχών στην ανθρώπινη ιστορία. Η Οργιώδης Δεκαετία του 1920 ήρθε αμέσως μετά τον πόλεμο, και οι άνθρωποι προσπάθησαν να αναπληρώσουν τη διασκέδαση που έχασαν σε εκείνα τα χρόνια του πολέμου. Οι παλιές αξίες και οι ενοχλητικοί ηθικοί ανασταλτικοί παράγοντες παραμερίστηκαν ώστε να ανοίξουν το δρόμο για το ξεφάντωμα. Μια νέα ηθική, η οποία ικανοποιούσε σαρκικές επιδιώξεις, εγκαθιδρύθηκε ανεπίσημα—βασικά επρόκειτο για μια προσέγγιση του είδους «όλα επιτρέπονται». Ο νέος ηθικός κώδικας αναπόφευκτα επέφερε κάποια αλλαγή στους καλούς τρόπους.
Ο ιστορικός Φρέντερικ Λιούις Άλεν σχολιάζει σχετικά με αυτό: «Άλλο ένα αποτέλεσμα της επανάστασης ήταν πως οι καλοί τρόποι έγιναν, όχι απλώς διαφορετικοί, αλλά—για λίγα χρόνια—έπαψαν να υπάρχουν. . . . Σε αυτή τη δεκαετία οι οικοδέσποινες . . . διαπίστωναν ότι οι καλεσμένοι τους δεν έκαναν τον κόπο να τους μιλήσουν όταν έφταναν ή όταν έφευγαν· ότι το να πηγαίνει κανείς απρόσκλητος σε κάποιο χορό έγινε αποδεκτή συνήθεια, ότι ήταν της μόδας να αργούν για τα γεύματα, ότι άφηναν αναμμένα τσιγάρα εδώ και εκεί, ότι έριχναν τις στάχτες στα χαλιά, χωρίς να ζητάνε συγνώμη. Οι παλιοί φραγμοί είχαν πέσει, δεν είχαν δημιουργηθεί καινούριοι, και στο μεταξύ ο καθένας έκανε ό,τι του άρεσε. Ίσως κάποτε η δεκαετία μετά τον πόλεμο μπορεί κατάλληλα να ονομαστεί η δεκαετία των Κακών Τρόπων. . . . Εκείνη η δεκαετία δεν ήταν μόνο ανάγωγη αλλά ήταν και δυστυχισμένη. Μαζί με την παλιά τάξη πραγμάτων είχε χαθεί ένα σύνολο αξιών το οποίο είχε δώσει πλούτο και νόημα στη ζωή, και δεν βρίσκονταν εύκολα υποκατάστατες αξίες».
Οι υποκατάστατες αξίες που θα ξανάδιναν πλούτο και νόημα στη ζωή δεν βρέθηκαν ποτέ. Κανένας δεν τις αναζήτησε. Ο συναρπαστικός τρόπος ζωής της Οργιώδους Δεκαετίας του 1920, στον οποίο όλα επιτρέπονταν, ελευθέρωσε τους ανθρώπους από τους ηθικούς περιορισμούς, πράγμα που τους ικανοποιούσε απόλυτα. Δεν απέρριψαν την ηθική· απλώς την αναθεώρησαν, κάνοντάς την κάπως πιο χαλαρή. Με τον καιρό την ονόμασαν Νέα Ηθική. Σύμφωνα με αυτήν, ο καθένας κάνει ό,τι φαίνεται σωστό στα μάτια του. Αυτός είναι ο πιο σπουδαίος. Κάνει το δικό του. Χαράζει τη δική του πορεία.
Ή έτσι νομίζει. Στην πραγματικότητα, πριν από τρεις χιλιάδες χρόνια, ο σοφός Βασιλιάς Σολομών είπε: «Δεν είναι ουδέν νέον υπό τον ήλιον». (Εκκλησιαστής 1:9) Ακόμα νωρίτερα, στη διάρκεια της περιόδου των Κριτών, οι Ισραηλίτες είχαν αρκετή ελευθερία δράσης σχετικά με το αν θα υπάκουαν στο Νόμο του Θεού ή όχι: «Κατ’ εκείνας τας ημέρας δεν ήτο βασιλεύς εν τω Ισραήλ· έκαστος έπραττε το αρεστόν εις τους οφθαλμούς αυτού». (Κριταί 21:25) Αλλά η πλειονότητα αποδείχτηκε απρόθυμη να υπακούσει στο Νόμο. Εφόσον έσπειρε με αυτόν τον τρόπο, ο Ισραήλ θέρισε εκατοντάδες χρόνια εθνικών καταστροφών. Παρόμοια, τα έθνη σήμερα έχουν θερίσει αιώνες πόνου και παθημάτων—και τα χειρότερα δεν έχουν έρθει ακόμα.
Υπάρχει άλλος ένας όρος που προσδιορίζει τη Νέα Ηθική πιο συγκεκριμένα, δηλαδή, «σχετικοκρατία». Το Ένατο Νέο Κολεγιακό Λεξικό του Γουέμπστερ (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) ορίζει τη σχετικοκρατία ως εξής: «Η άποψη ότι οι αλήθειες σχετικά με το τι είναι δεοντολογικά σωστό εξαρτώνται από τα άτομα και τις ομάδες που τις πρεσβεύουν». Με λίγα λόγια, οι οπαδοί της σχετικοκρατίας ισχυρίζονται πως οτιδήποτε είναι καλό για αυτούς είναι δεοντολογικά σωστό για αυτούς. Ένας συγγραφέας εμβάθυνε στο θέμα της σχετικοκρατίας όταν είπε: «Η σχετικοκρατία, που επί πολύ καιρό κρυβόταν κάτω από την επιφάνεια, εμφανίστηκε ως η επικρατούσα φιλοσοφία της ‘δεκαετίας του εγώ’, της δεκαετίας του 1970· εξακολουθεί να επικρατεί στο φαινόμενο των γιάπις της δεκαετίας του 1980. Μπορεί να εξακολουθούμε να ισχυριζόμαστε με τα λόγια ότι σεβόμαστε τις παραδοσιακές αξίες, αλλά στην πράξη, σωστό είναι εκείνο που είναι καλό για εμένα».
Μάλιστα αυτό περιλαμβάνει τους καλούς τρόπους—‘Αν με βολεύει θα το κάνω· αν όχι, δεν θα το κάνω. Δεν θα ήταν σωστό για εμένα, ακόμα και αν ήταν πιο ευγενικό για εσένα. Θα κατέστρεφε το βασικό ατομικισμό μου, θα με έκανε να φαίνομαι αδύναμος, θα με μετέτρεπε σε ανόητο’. Από ό,τι φαίνεται, για τέτοιους ανθρώπους αυτό εφαρμόζεται όχι μόνο σε αγενείς πράξεις αλλά επίσης σε τέτοιες εύκολες, καθημερινές ευγενικές εκφράσεις όπως είναι το ‘Παρακαλώ, Λυπάμαι, Με συγχωρείς, Σε ευχαριστώ, Να σου ανοίξω την πόρτα, Κάθησε στη θέση μου, Άφησέ με να σου μεταφέρω αυτό το δέμα’. Αυτές και άλλες φράσεις μοιάζουν με απαλά λιπαντικά που εξομαλύνουν και κάνουν ευχάριστες τις ανθρώπινες σχέσεις μας. ‘Αλλά το να εκδηλώνω καλούς τρόπους για τους άλλους’, θα διαμαρτυρόταν εκείνος που βάζει πρώτα τον εαυτό του, ‘θα επηρέαζε αρνητικά τις προσπάθειες που καταβάλλω για να είμαι το πιο σπουδαίο άτομο καθώς και να προβάλλω την εικόνα μου ως το πιο σπουδαίο άτομο’.
Ο κοινωνιολόγος Τζέιμς Κ. Γουίλσον αποδίδει τις αυξανόμενες προστριβές και την εγκληματική συμπεριφορά στην κατάρρευση εκείνων που σήμερα «αποκαλούνται περιφρονητικά ‘αξίες της μεσαίας τάξης’», και η έκθεση συνεχίζει: «Η παρακμή αυτών των αξιών—και η άνοδος του ηθικού σχετικισμού—φαίνεται να συνδέεται με το υψηλότερο ποσοστό εγκληματικότητας». Σίγουρα σχετίζεται με τη σύγχρονη μόδα της άρνησης κάθε ανασταλτικού παράγοντα στην προσωπική έκφραση, άσχετα με το πόσο ανάγωγη ή προσβλητική μπορεί να είναι. Αυτό ταιριάζει με εκείνο που είπε κάποιος άλλος κοινωνιολόγος, ο Τζάρεντ Τέιλορ: «Η κοινωνία μας έχει σταδιακά στραφεί από την εγκράτεια στην προσωπική έκφραση, και πολλοί άνθρωποι απορρίπτουν τις παλιές αξίες ως καταπιεστικές».
Η εφαρμογή της σχετικοκρατίας κάνει εσάς κριτή της προσωπικής σας συμπεριφοράς, αψηφώντας την κρίση οποιουδήποτε άλλου, περιλαμβανομένου και του Θεού. Αποφασίζετε μόνος σας τι είναι σωστό και τι είναι εσφαλμένο για εσάς, όπως ακριβώς έκανε το πρώτο ανθρώπινο ζευγάρι στην Εδέμ, όταν απέρριψαν την εντολή του Θεού και αποφάσισαν μόνοι τους τι ήταν σωστό και τι ήταν εσφαλμένο. Το Φίδι εξαπάτησε την Εύα κάνοντάς την να σκεφτεί ότι, αν παρήκουε τον Θεό και έτρωγε από τον απαγορευμένο καρπό, τότε θα γινόταν αυτό που της είχε πει: «Θέλουσιν ανοιχθή οι οφθαλμοί σας, και θέλετε είσθαι ως θεοί, γνωρίζοντες το καλόν και το κακόν». Έτσι η Εύα πήρε από τον καρπό και έφαγε και κατόπιν έδωσε λίγο από αυτόν στον Αδάμ, και έφαγε και αυτός. (Γένεσις 3:5, 6) Η απόφαση του Αδάμ και της Εύας να φάνε ήταν καταστροφική για αυτούς και ολέθρια για τους απογόνους τους.
Έπειτα από μια μακροσκελή περίληψη σχετικά με τη διαφθορά που διαπιστώθηκε ότι υπήρχε ανάμεσα σε πολιτικούς, επιχειρηματίες, αθλητές, επιστήμονες, ένα νομπελίστα και έναν κληρικό, κάποιος παρατηρητής είπε σε μια ομιλία που εκφώνησε στην Εμπορική Σχολή του Χάρβαρντ: «Πιστεύω ότι στη χώρα μας περνάμε τώρα αυτό που προτιμώ να ονομάζω κρίση χαρακτήρα, απώλεια αυτών που παραδοσιακά μέσω του δυτικού πολιτισμού θεωρούνταν ως εσωτερικοί ανασταλτικοί παράγοντες και εσωτερικές αξίες που μας αποτρέπουν από το να ικανοποιούμε τα σκοτεινότερα ένστικτά μας». Ο ίδιος μίλησε για «λέξεις που θα ακούγονται σχεδόν αλλόκοτες αν ειπωθούν σε τέτοιο περιβάλλον, λέξεις όπως ανδρεία, τιμή, καθήκον, ευθύνη, συμπόνια, ευγένεια—λέξεις που έχουν σχεδόν πέσει σε αχρηστία».
Στη δεκαετία του 1960 στις πανεπιστημιουπόλεις, ορισμένα ζητήματα τέθηκαν υπό αμφισβήτηση. Πολλοί ισχυρίζονταν ότι ‘δεν υπάρχει Θεός, ο Θεός είναι νεκρός, δεν υπάρχει τίποτα, δεν υπάρχει υπέρτατη αξία, η ζωή είναι εντελώς μάταιη, μπορείς να ξεπεράσεις την κενότητα της ζωής μόνο μέσω του ηρωικού ατομικισμού’. Τα παιδιά των λουλουδιών «εμπνεύστηκαν» από αυτή την τάση και βάλθηκαν να ξεπεράσουν την κενότητα της ζωής ‘εισπνέοντας κοκαΐνη, καπνίζοντας μαριχουάνα, κάνοντας έρωτα και αναζητώντας την προσωπική ειρήνη’. Αυτήν δεν τη βρήκαν ποτέ.
Κατόπιν υπήρξαν τα κινήματα διαμαρτυρίας της δεκαετίας του 1960. Καθώς αυτά δεν αποτελούσαν απλώς περαστικές μόδες, έγιναν ευχαρίστως δεκτά από το κυρίως ρεύμα του αμερικανικού πολιτισμού και οδήγησαν στη δεκαετία του Εγώ, στη δεκαετία του 1970. Έτσι μπήκαμε σε μια δεκαετία που ο Τομ Γουλφ, κοινωνικός κριτικός, αποκάλεσε «η δεκαετία του Εγώ». Αυτή κλιμακώθηκε στη δεκαετία του 1980, την οποία μερικοί αποκαλούν κυνικά «ο χρυσός αιώνας της απληστίας».
Τι σχέση έχουν όλα αυτά με τους καλούς τρόπους; Αυτά έχουν να κάνουν με το να βάζετε πρώτα τον εαυτό σας, και αν βάζετε πρώτα τον εαυτό σας, δεν μπορείτε να υποχωρήσετε εύκολα μπροστά στους άλλους, δεν μπορείτε να βάζετε πρώτα τους άλλους, δεν μπορείτε να εκδηλώνετε καλούς τρόπους απέναντι στους άλλους. Βάζοντας πρώτα τον εαυτό σας, μπορεί στην πραγματικότητα να εντρυφάτε σε μια μορφή λατρείας του εαυτού σας, τη λατρεία του Εγώ. Πώς περιγράφει η Αγία Γραφή εκείνον που το κάνει αυτό; Ως άτομο ‘άπληστο—που σημαίνει ότι είναι ειδωλολάτρης’, άτομο που εκδηλώνει «πλεονεξία, η οποία είναι ειδωλολατρία». (Εφεσίους 5:5· Κολοσσαείς 3:5) Στην πραγματικότητα ποιον υπηρετούν αυτοί οι άνθρωποι; «Ο θεός τους είναι η κοιλιά τους». (Φιλιππησίους 3:19) Οι απαίσιοι εναλλακτικοί τρόποι ζωής τους οποίους έχουν διαλέξει πολλοί άνθρωποι ως ηθικά σωστούς για τους ίδιους, καθώς και οι καταστροφικές, θανατηφόρες συνέπειες αυτών των τρόπων ζωής, το μόνο που κάνουν είναι να αποδεικνύουν την αλήθεια του εδαφίου Ιερεμίας 10:23: ‘Ιεχωβά, γνωρίζω ότι η οδός του ανθρώπου δεν εξαρτάται απ’ αυτού· του περιπατούντος ανθρώπου δεν είναι το να κατευθύνη τα διαβήματα αυτού’.
Η Αγία Γραφή τα πρόβλεψε όλα αυτά και τα προείπε ως προειδοποιητικό γνώρισμα των ‘τελευταίων ημερών’, όπως αναφέρεται στα εδάφια 2 Τιμόθεο 3:1-5: «Αυτό όμως να γνωρίζεις, ότι στις τελευταίες ημέρες οι καιροί θα είναι κρίσιμοι, δύσκολοι στην αντιμετώπισή τους. Διότι οι άνθρωποι θα είναι φίλαυτοι, φιλάργυροι, αλαζόνες, υπερήφανοι, βλάσφημοι, ανυπάκουοι στους γονείς, αχάριστοι, χωρίς οσιότητα, άστοργοι, αδιάλλακτοι, συκοφάντες, χωρίς εγκράτεια, άγριοι, χωρίς αγάπη για την αγαθότητα, προδότες, πεισματάρηδες, φουσκωμένοι από υπερηφάνεια, άτομα που αγαπούν τις απολαύσεις μάλλον παρά τον Θεό, που έχουν μορφή θεοσεβούς αφοσίωσης, αλλά αποδεικνύονται ψευδείς ως προς τη δύναμή της· και από αυτούς να φεύγεις μακριά».
Έχουμε απομακρυνθεί πολύ από αυτό που είχαμε δημιουργηθεί για να είμαστε—κατ’ εικόνα και καθ’ ομοίωση του Θεού. Οι έμφυτες ιδιότητες της αγάπης, της σοφίας, της δικαιοσύνης και της δύναμης εξακολουθούν να υπάρχουν μέσα μας αλλά έχουν γίνει ασταθείς και διαστρεβλωμένες. Το πρώτο βήμα στο δρόμο της επιστροφής αποκαλύπτεται στην τελευταία πρόταση του Γραφικού εδαφίου που αναφέρεται παραπάνω: «Από αυτούς να φεύγεις μακριά». Αναζητήστε ένα καινούριο περιβάλλον, ένα περιβάλλον που θα αλλάξει ακόμα και τα ενδόμυχα αισθήματά σας. Διδακτικά όσον αφορά αυτόν το στόχο είναι τα σοφά λόγια που γράφτηκαν πριν από πολλά χρόνια στο περιοδικό Δε Λέιντις Χόουμ Τζέρναλ (The Ladies’ Home Journal) από την Ντόροθι Τόμσον. Τα γραφόμενά της αρχίζουν με τη δήλωση ότι για να υπερνικηθεί η νεανική εγκληματικότητα είναι απαραίτητη η διαπαιδαγώγηση των συναισθημάτων μάλλον του νεαρού ατόμου παρά της διάνοιάς του:
«Οι πράξεις του και η στάση του ως παιδιού καθορίζουν κατά μεγάλο μέρος τις πράξεις του και τη στάση του ως ενηλίκου. Αλλά αυτές δεν εμπνέονται από τον εγκέφαλό του, αλλά από τα αισθήματά του. Αυτός γίνεται εκείνο που ενθαρρύνεται και εκπαιδεύεται να αγαπά, να θαυμάζει, να λατρεύει, να περιθάλπει και να θυσιάζεται για αυτό. . . . Σε όλα αυτά, οι τρόποι παίζουν σπουδαίο ρόλο, επειδή οι καλοί τρόποι δεν είναι τίποτε περισσότερο ή λιγότερο παρά η έκφραση ενδιαφέροντος για τους άλλους. . . . Τα ενδόμυχα αισθήματα αντανακλώνται στην εξωτερική συμπεριφορά, αλλά η εξωτερική συμπεριφορά επίσης συμβάλλει στην καλλιέργεια των ενδόμυχων αισθημάτων. Είναι δύσκολο να είναι κάποιος επιθετικός ενώ ενεργεί με σύνεση. Οι καλοί τρόποι μπορεί να είναι μόνο επιφανειακοί στην αρχή, αλλά σπάνια παραμένουν τέτοιοι».
Η ίδια παρατήρησε επίσης ότι, με σπάνιες εξαιρέσεις, η καλοσύνη και η κακία «δεν ρυθμίζονται από τον εγκέφαλο, αλλά από τα συναισθήματα», και ότι «οι εγκληματίες γίνονται τέτοιοι όχι από τη σκλήρυνση των αρτηριών αλλά από τη σκλήρυνση της καρδιάς». Εκείνη τόνισε ότι το συναίσθημα καθορίζει τη διαγωγή μας πιο συχνά από ό,τι η διάνοια και ότι ο τρόπος με τον οποίο εκπαιδευόμαστε, ο τρόπος με τον οποίο ενεργούμε, ακόμα και αν μας επιβάλλεται στην αρχή, επηρεάζει τα ενδόμυχα αισθήματα και μεταβάλλει την καρδιά.
Ωστόσο, η Αγία Γραφή είναι εκείνη που υπερέχει επειδή δίνει θεόπνευστες οδηγίες για την αλλαγή του εσωτερικού ανθρώπου της καρδιάς.
Πρώτον, στα εδάφια Εφεσίους 4:22-24: «Πρέπει να αποβάλετε την παλιά προσωπικότητα που συμμορφώνεται με την προηγούμενη πορεία διαγωγής σας και διαφθείρεται σύμφωνα με τις απατηλές της επιθυμίες . . . Πρέπει να ανανεώνεστε στη δύναμη που ενεργοποιεί το νου σας, και πρέπει να ντυθείτε τη νέα προσωπικότητα που δημιουργήθηκε σύμφωνα με το θέλημα του Θεού με αληθινή δικαιοσύνη και οσιότητα».
Δεύτερον, στα εδάφια Κολοσσαείς 3:9, 10, 12-14: «Βγάλτε από πάνω σας την παλιά προσωπικότητα με τις συνήθειές της, και ντυθείτε με τη νέα προσωπικότητα, η οποία μέσω ακριβούς γνώσης γίνεται νέα σύμφωνα με την εικόνα Εκείνου που τη δημιούργησε. Συνεπώς, ως εκλεγμένοι του Θεού, άγιοι και αγαπημένοι, ντυθείτε με την τρυφερή στοργή της συμπόνιας, με καλοσύνη, ταπεινοφροσύνη, πραότητα και μακροθυμία. Συνεχίστε να ανέχεστε ο ένας τον άλλον και να συγχωρείτε ο ένας τον άλλον ανεπιφύλακτα, αν κανείς έχει αιτία για παράπονο εναντίον κάποιου άλλου. Ακριβώς όπως ο Ιεχωβά σάς συγχώρησε ανεπιφύλακτα, έτσι να συγχωρείτε και εσείς. Αλλά εκτός από όλα αυτά, ντυθείτε με την αγάπη, γιατί αυτή είναι τέλειος δεσμός ενότητας».
Ο ιστορικός Γουίλ Ντουράν είπε: «Το μεγαλύτερο ζήτημα του καιρού μας δεν είναι ο κομμουνισμός εναντίον του ατομικισμού, ούτε η Ευρώπη εναντίον της Αμερικής, ούτε ακόμα και η Ανατολή εναντίον της Δύσης· είναι το αν οι άνθρωποι μπορούν να ζήσουν χωρίς τον Θεό».
Για να ζήσουμε μια επιτυχημένη ζωή πρέπει να υπακούμε στη συμβουλή Του. ‘Υιέ μου, μη λησμονής τους νόμους μου, και η καρδία σου ας φυλάττη τας εντολάς μου· διότι μακρότητα ημερών και έτη ζωής και ειρήνην θέλουσι προσθέσει εις σε. Έλεος και αλήθεια ας μη σε εγκαταλίπωσι· δέσον αυτάς περί τον τράχηλόν σου· εγχάραξον αυτάς επί την πλάκα της καρδίας σου· ούτω θέλεις ευρεί χάριν και εύνοιαν ενώπιον Θεού και ανθρώπων. Έλπιζε επί Ιεχωβά εξ όλης σου της καρδίας και μη επιστηρίζεσαι εις την σύνεσίν σου· εν πάσαις ταις οδοίς σου αυτόν γνώριζε, και αυτός θέλει διευθύνει τα διαβήματά σου’.—Παροιμίαι 3:1-6.
Σε τελική ανάλυση, οι ευγενικοί και στοχαστικοί τρόποι καλής συμπεριφοράς που αποκτήθηκαν μέσω αιώνων ζωής δεν αποτελούν περιττό βάρος, και οι κατευθυντήριες γραμμές της Αγίας Γραφής όσον αφορά τον τρόπο ζωής δεν είναι καθόλου απαρχαιωμένες αλλά θα αποδειχτούν ότι υπάρχουν για την αιώνια σωτηρία της ανθρωπότητας. Χωρίς τον Ιεχωβά, οι άνθρωποι δεν μπορούν να συνεχίσουν να ζουν, επειδή ‘μετά του Ιεχωβά είναι η πηγή της ζωής’.—Ψαλμός 36:9.
[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 11]
Ο τρόπος με τον οποίο ενεργούμε, ακόμα και αν μας επιβάλλεται στην αρχή, επηρεάζει τα ενδόμυχα αισθήματα και μεταβάλλει την καρδιά
[Πλαίσιο στη σελίδα 10]
Άψογοι Καλοί Τρόποι στο Φαγητό τους Οποίους οι Άνθρωποι θα Κάνουν Καλά να Μιμηθούν
Τα αμπελοπούλια, όμορφα, ευγενικά και πολύ κοινωνικά, τρώνε μαζί πάνω σε ένα μεγάλο θάμνο φορτωμένο με ώριμα μούρα. Κάθονται στη γραμμή, κατά μήκος ενός κλαδιού, και τρώνε από τους καρπούς αλλά χωρίς καθόλου λαιμαργία. Από ράμφος σε ράμφος, δίνουν το ένα στο άλλο κάποιο μούρο, μέχρι που τελικά ένα από όλα το τρώει με χάρη. Ποτέ δεν ξεχνάνε τα «παιδιά» τους, και ακούραστα φέρνουν τροφή, μεταφέρουν μούρα, μέχρι να γεμίσουν όλα τα άδεια στόματα.
[Ευχαριστίες]
H. Armstrong Roberts
[Εικόνα στη σελίδα 8]
Ορισμένοι λένε: ‘Πέταξε την Αγία Γραφή και τις ηθικές αξίες’
[Εικόνα στη σελίδα 9]
«Ο Θεός είναι νεκρός».
«Η ζωή δεν έχει νόημα!»
«Κάπνισε μαριχουάνα, είσπνευσε κοκαΐνη»
[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 7]
Αριστερά: Life· Δεξιά: Grandville