Η Πολύτιμη Ατμόσφαιρά Μας

ΣΤΙΣ 4 Μαΐου 1961, ο Μάλκομ Ρος και ο Βικ Πράδερ ανυψώθηκαν σε υψόμετρο 34,6 χιλιομέτρων. Τότε, η επίτευξη ενός νέου ρεκόρ δεν είχε και μεγάλη σημασία για τον Ρος. Αυτό που τον εντυπωσίασε ήταν η θέα που αντίκρισε όταν σήκωσε προσεκτικά μια καλύπτρα και κοίταξε έξω από το θάλαμο για πρώτη φορά.

«Το τοπίο όταν φτάσαμε τα 30.000 μέτρα», θυμάται ο ίδιος, «ήταν ασύγκριτα μεγαλοπρεπές». Ο Ρος έμεινε έκπληκτος από τα χρώματα που χαρακτηρίζουν τα διαφορετικά στρώματα της ατμόσφαιρας. Πρώτα, υπάρχει το «λαμπερό γαλανόλευκο» της τροπόσφαιρας που εκτείνεται περίπου 16 χιλιόμετρα πάνω από τη γη. Κατόπιν η βαθυγάλανη στρατόσφαιρα γίνεται όλο και πιο σκοτεινή ώσπου τελικά εμφανίζεται η μαυρίλα του διαστήματος. «Με σιωπηλό δέος συλλογιζόμασταν την εξαίσια ωραιότητα της ατμόσφαιρας», έγραψε ο Ρος στο περιοδικό Νάσιοναλ Τζεογκράφικ (National Geographic).

Πράγματι, αξίζει να συλλογίζεται κάποιος τη θαυμάσια ατμόσφαιρά μας.

Συντηρεί τη Ζωή

Η ατμόσφαιρά μας ουσιαστικά είναι ένας ωκεανός αέρα που περιβάλλει τη γη και εκτείνεται σε ύψος περίπου 80 χιλιομέτρων. Ζυγίζει πάνω από 5 τετράκις εκατομμύρια τόνους, και η πίεση που ασκεί πάνω στα κεφάλια μας ισοδυναμεί με 1,03 κιλά ανά τετραγωνικό εκατοστό στο επίπεδο της θάλασσας. Χωρίς αυτή την ατμοσφαιρική πίεση, δεν θα μπορούσαμε να επιβιώσουμε, εφόσον δεν αφήνει τα υγρά του σώματός μας να εξατμιστούν. Η ανώτερη ατμόσφαιρα δεν έχει αρκετή πίεση ώστε να συντηρήσει την ανθρώπινη ζωή. Για αυτόν το λόγο, ο Ρος και ο Πράδερ έπρεπε να φορούν διαστημικές στολές υπό πίεση. «Χωρίς τεχνητή πίεση», εξήγησε ο Ρος, «το αίμα μας θα έβραζε, τα αιμοφόρα αγγεία μας και τα όργανά μας θα διαρρηγνύονταν».

Φυσικά, και εμείς χρειαζόμαστε αυτόν τον ωκεανό αέρα για να συνεχίσουμε να αναπνέουμε. Οι περισσότεροι, όμως, από εμάς τον θεωρούμε δεδομένο επειδή δεν μπορούμε να τον δούμε. Ένας θρησκευόμενος άντρας της αρχαιότητας είπε γεμάτος εκτίμηση: «[Ο Θεός] δίνει σε όλους ζωή και πνοή και τα πάντα».—Πράξεις 17:24, 25.

Χωρίς την ατμόσφαιρά μας, δεν θα υπήρχε κάποιο μέσο που να συγκρατεί ψηλά τη σκόνη γύρω από την οποία σχηματίζονται οι σταγόνες του νερού. Έτσι δεν θα υπήρχε βροχή. Αν δεν υπήρχε η ατμόσφαιρά μας, θα μας έκαιγαν οι άμεσες ακτίνες του ήλιου, και θα παγώναμε τη νύχτα. Ευτυχώς, η ατμόσφαιρα δρα σαν κάλυμμα, παγιδεύοντας ένα μέρος της θερμότητας του ήλιου ώστε οι νύχτες να μην είναι υπερβολικά κρύες.

Επιπλέον, η ατμόσφαιρα παρέχει προστασία από τους εισερχόμενους μετεωρίτες οι οποίοι θα έβλαπταν τους κατοίκους της γης. «Τα στερεά σώματα από το διάστημα», εξηγεί ο Χέρμπερτ Ριλ στο βιβλίο του Εισαγωγή στην Ατμόσφαιρα (Introduction to the Atmosphere), «φτάνουν στο εξωτερικό όριο της ατμόσφαιρας με υπολογιζόμενη συνολική μάζα αρκετών χιλιάδων τόνων την ημέρα». Ωστόσο, οι περισσότεροι μετεωρίτες αποσυντίθενται στην ατμόσφαιρα προτού φτάσουν στην επιφάνεια της γης.

Η ατμόσφαιρα αυξάνει την απόλαυση της ζωής. Μας παρέχει τον πανέμορφο γαλανό ουρανό, τα πουπουλένια λευκά σύννεφα, την αναζωογονητική βροχή και υπέροχες ανατολές ηλίου και ηλιοβασιλέματα. Ακόμα, χωρίς την ατμόσφαιρα δεν θα μπορούσαμε να ακούσουμε τις φωνές αυτών που αγαπούμε, ούτε θα μπορούσαμε να ακούσουμε την αγαπημένη μας μουσική. Γιατί; Επειδή τα ηχητικά κύματα χρειάζονται ένα υλικό μέσω του οποίου να μεταδίδονται. Ο αέρας είναι τέλειος μεταφορέας του ήχου, ενώ κανένας ήχος δεν ακούγεται στο έξω διάστημα.

Ένα Αξιοθαύμαστο Μείγμα

Στην αρχαιότητα οι άνθρωποι θεωρούσαν την ατμόσφαιρα ως μία και μόνη ουσία. Κατόπιν, στα τέλη του 18ου αιώνα, οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι αποτελείται κυρίως από τα δύο συμπληρωματικά αέρια, άζωτο και οξυγόνο. Περίπου το 78 τοις εκατό της ατμόσφαιρας είναι άζωτο και το 21 τοις εκατό οξυγόνο· το υπόλοιπο 1 τοις εκατό αποτελείται από αέρια όπως το αργό, οι υδρατμοί, το διοξείδιο του άνθρακα, το νέο, το ήλιο, το κρυπτό, το υδρογόνο, το ξένο και το όζον.

Το οξυγόνο, φυσικά, είναι το αέριο που συντηρεί τη ζωή και το οποίο απορροφούν τα σώματά μας μέσω της αναπνοής. Το επίπεδο οξυγόνου στην ατμόσφαιρά μας είναι τέλειο για τη ζωή στη γη. Αν μειωνόταν σημαντικά, θα γινόμασταν νωθροί και τελικά θα χάναμε τις αισθήσεις μας. Αν οι συγκεντρώσεις οξυγόνου αυξάνονταν υπερβολικά, λέγεται ότι ακόμη και τα χλωρά κλαριά και τα χορτάρια του δάσους θα αναφλέγονταν.

Το άζωτο είναι ο τέλειος διαλύτης του οξυγόνου· ωστόσο δεν παίζει απλώς παθητικό ρόλο στη διατήρηση της ζωής. Όλοι οι οργανισμοί το χρειάζονται για να ζήσουν. Τα φυτά παίρνουν άζωτο από την ατμόσφαιρα μέσω των αστραπών και ενός ιδιαίτερου είδους βακτηρίων. Εμείς, με τη σειρά μας, παίρνουμε άζωτο από τις τροφές που τρώμε.

Το γεγονός ότι η ατμόσφαιρά μας διατηρεί τη σωστή αναλογία οξυγόνου και αζώτου αποτελεί θαύμα. Το άζωτο επιστρέφει στην ατμόσφαιρα, χάρη στο πολύτιμο έργο των μικροοργανισμών. Τι θα πούμε για το οξυγόνο; Τεράστιες ποσότητες αναλώνονται από πυρκαγιές και από την αναπνοή ανθρώπων και ζώων. Ωστόσο η ατμόσφαιρα διατηρεί το ποσοστό του οξυγόνου της, που είναι 21 τοις εκατό. Πώς; Μέσω της φωτοσύνθεσης—μιας χημικής διαδικασίας στα πράσινα φύλλα και στα φύκια—η οποία απελευθερώνει πάνω από ένα δισεκατομμύριο τόνους οξυγόνο στην ατμόσφαιρα κάθε ημέρα.

Η φωτοσύνθεση δεν μπορεί να λάβει χώρα χωρίς διοξείδιο του άνθρακα—ένα αέριο που υπάρχει σε ελάχιστες ποσότητες και αποτελεί μόνο το 0,03 τοις εκατό της ατμόσφαιρας. Με τη βοήθεια του φωτός, τα φυτά εξαρτώνται από το διοξείδιο του άνθρακα για να μεγαλώσουν και για να παραγάγουν φρούτα, καρπούς, σιτηρά και λαχανικά. Το διοξείδιο του άνθρακα επίσης αντανακλά τη θερμότητα και πάλι προς τη γη για να διατηρεί τον πλανήτη μας θερμό. Αλλά αν το επίπεδο διοξειδίου του άνθρακα αυξανόταν μέσω της καύσης μεγάλων ποσοτήτων ξύλων, κάρβουνου, φυσικού αερίου και πετρελαίου, η θερμοκρασία στη γη τελικά θα γινόταν τόσο υψηλή ώστε θα έπαυε να υπάρχει ζωή. Από την άλλη μεριά, αν το διοξείδιο του άνθρακα μειωνόταν πάρα πολύ θα έπαυε να υπάρχει η φωτοσύνθεση, και εμείς θα λιμοκτονούσαμε.

Το όζον είναι ένα άλλο αέριο που υπάρχει σε ελάχιστες ποσότητες και από το οποίο εξαρτάται η ζωή πάνω στη γη. Το όζον στο ανώτερο μέρος της ατμόσφαιρας που ονομάζεται στρατόσφαιρα απορροφά τις υπεριώδεις ακτίνες από τον ήλιο. Έτσι εμείς στη γη είμαστε προστατευμένοι από αυτές τις βλαβερές υπεριώδεις ακτίνες.

Πράγματι, όσο περισσότερα μαθαίνουμε για την ατμόσφαιρα τόσο περισσότερους λόγους έχουμε να νιώθουμε θαυμασμό. Η σύνθεσή της που αποτελείται από άζωτο, οξυγόνο και άλλα αέρια σε ελάχιστες ποσότητες είναι ακριβώς η σωστή. Το μέγεθος της γης είναι επίσης ακριβώς το σωστό για να διατηρείται η ισορροπία. Αν η γη ήταν μικρότερη και ζύγιζε λιγότερο, η βαρύτητά της θα ήταν υπερβολικά ασθενική και μεγάλο μέρος της πολύτιμης ατμόσφαιράς μας θα χανόταν στο διάστημα.

«Από την άλλη μεριά», δηλώνει το επιστημονικό εγχειρίδιο Περιβάλλον της Ζωής (Environment of Life), «αν η γη ήταν ελάχιστα μεγαλύτερη από ό,τι είναι, η αυξημένη δύναμη της βαρύτητας θα είχε ως αποτέλεσμα να συγκρατούνται μεγαλύτερες ποσότητες αερίων. . . . Η λεπτή ισορροπία ανάμεσα στα αέρια της ατμόσφαιρας θα αναστατωνόταν».

Δυστυχώς, όμως, αυτή η «λεπτή ισορροπία» αναστατώνεται από το σύγχρονο τρόπο ζωής του ανθρώπου. Πόσο σοβαρή είναι η κατάσταση, και ποια ελπίδα υπάρχει να σωθεί από την καταστροφή η πολύτιμη ατμόσφαιρά μας;

[Πλαίσιο στη σελίδα 5]

Πότε τα Ηλιοβασιλέματα Είναι Ομορφότερα

Η ατμόσφαιρα αντανακλά τις ακτίνες του ήλιου με τέτοιον τρόπο ώστε να δίνει στον ουρανό μια ευχάριστη γαλάζια όψη. Καθώς ο ήλιος βυθίζεται στον ορίζοντα, οι ακτίνες του πρέπει να περάσουν από πολύ περισσότερη ατμόσφαιρα. Αυτό παράγει μια ποικιλία ζωηρών χρωμάτων τα οποία οι κάτοικοι των πόλεων ίσως να μη δουν ποτέ.

Τα ηλιοβασιλέματα στις βιομηχανικές πόλεις είναι συνήθως μουντά και δεν έχουν άλλα χρώματα εκτός από αποχρώσεις του κόκκινου. Αν η περιοχή είναι πολύ μολυσμένη, παρατηρεί το περιοδικό Νέος Επιστήμονας (New Scientist), «ο Ήλιος φαίνεται σαν ένας μουντός κόκκινος δίσκος που μπορεί να ξεθωριάσει προτού ακόμη ακουμπήσει στον ορίζοντα».

«Σε μια εξαιρετικά διαυγή, αμόλυντη ατμόσφαιρα», εξηγεί το παραπάνω περιοδικό, «τα χρώματα του ηλιοβασιλέματος είναι ιδιαίτερα ζωηρά. Ο Ήλιος έχει λαμπερό κίτρινο χρώμα και ο γύρω ουρανός έχει αποχρώσεις του πορτοκαλί και του κίτρινου. Καθώς ο Ήλιος εξαφανίζεται κάτω από τον ορίζοντα, τα χρώματα αλλάζουν σταδιακά από πορτοκαλί σε γαλάζιο. Τα σύννεφα που βρίσκονται χαμηλά συνεχίζουν να αντανακλούν το φως του Ήλιου, ακόμη και αφού αυτός έχει χαθεί».

Απλώς φανταστείτε πόσο πολλά όμορφα ηλιοβασιλέματα θα απολαμβάνει κάποιος σε έναν κόσμο χωρίς μόλυνση!—Αποκάλυψη 21:3-5.