Αποκρυπτογράφηση της Γενετικής του Ανθρώπου

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΒΡΕΤΑΝΙΑ

«ΤΟ ΠΡΩΤΟ ‘μεγάλο επιστημονικό’ πρόγραμμα της βιολογίας»· το έκτο από «τα εφτά θαύματα του σύγχρονου κόσμου»—και τα δύο αυτά σχόλια περιγράφουν το Πρόγραμμα για το Ανθρώπινο Γονιδίωμα (Human Genome Project), μια διεθνή προσπάθεια για την αποκρυπτογράφηση του εαυτού σας! Τι είναι το γονιδίωμα; Είναι το ολικό άθροισμα της γενετικής σας σύνθεσης, το ένα μέρος του οποίου το κληρονομήσατε από τον πατέρα σας και το άλλο μέρος από τη μητέρα σας, αλλά τώρα πια είναι αποκλειστικά δικό σας.

Οι γενετιστές Σερ Γουόλτερ Μπόντμερ και Ρόμπιν Μακ Κι βάφτισαν το πρόγραμμα για το γονιδίωμα «το Βιβλίο του Ανθρώπου». Αλλά το να το διαβάσει κάποιος δεν είναι εύκολη υπόθεση. «Οι άνθρωποι δεν πρόκειται ποτέ να βρουν μια πιο σημαντική σειρά εκπαιδευτικών βιβλίων», ισχυρίζεται ο Τζέιμς Γουότσον, ένας από τους επιστήμονες στους οποίους αποδίδεται η ανακάλυψη της δομής του διάσημου πια μορίου DNA. «Όταν τελικά θα ερμηνευτούν», λέει ο ίδιος, «τα γενετικά μηνύματα που βρίσκονται κωδικοποιημένα μέσα στα μόρια του DNA μας θα παράσχουν οριστικές απαντήσεις όσον αφορά τα χημικά θεμέλια της ανθρώπινης ύπαρξης».

Όπως συμβαίνει με κάθε μεγάλο και ακριβό επιστημονικό πρόγραμμα, το Πρόγραμμα για το Ανθρώπινο Γονιδίωμα έχει και οπαδούς και επικριτές. «Το Πρόγραμμα για το Γονιδίωμα θα μπορούσε να αποτελέσει την απώτατη παραβίαση της ιδιωτικής ζωής», προειδοποιεί ο συγγραφέας επιστημονικών έργων Τζόελ Ντέιβις, «ή θα μπορούσε να αποτελέσει μια εκπληκτική πόρτα που θα οδηγεί σε ανανεωμένη ζωή, σε υγεία, σε θεραπεία». Ωστόσο, ό,τι και αν πετύχει αυτό το πρόγραμμα, εκείνος πιστεύει ότι «θα αλλάξει εντελώς τον τομέα της γενετικής» και ότι «ίσως μετασχηματίσει πλήρως τη φύση του Χόμο σάπιενς». Το 1989, ο Τζορτζ Κέιχιλ, αντιπρόεδρος του Ιατρικού Ινστιτούτου Χάουαρντ Χιουζ, ήταν κατηγορηματικός. «Πρόκειται να μας φανερώσει τα πάντα», είπε. «Εξέλιξη, αρρώστιες, τα πάντα θα βασίζονται στο τι βρίσκεται σε αυτή τη μεγαλειώδη ταινία που λέγεται DNA».

Κολοσσιαία Αποστολή

Το 1988 μια διεθνής ομάδα επιστημόνων ίδρυσε τον Οργανισμό για το Ανθρώπινο Γονιδίωμα (HUGO) προκειμένου να συντονίζει το έργο των ερευνητών γονιδιώματος στις χώρες που συμμετέχουν στο πρόγραμμα. Με προϋπολογισμό γύρω στα 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια (περ. 800 δισ. δρχ.), ο HUGO διοχετεύει τα πορίσματά τους σε μια τράπεζα πληροφοριών. Αν και οι κομπιούτερ τώρα «διαβάζουν» χιλιάδες από τα συστατικά του γονιδιώματος κάθε μέρα, αυτό είναι τόσο πολύπλοκο ώστε οι επιστήμονες δεν αναμένουν να συμπληρώσουν την αποκωδικοποίησή του παρά μόνο τον 21ο αιώνα. Το περιοδικό Σαϊεντίφικ Αμέρικαν (Scientific American) υπολογίζει ότι, αν το γονιδίωμα εκδιδόταν σε μορφή βιβλίου, κάποιος θα χρειαζόταν «το ένα τρίτο της ζωής του» για να το διαβάσει όλο.

Έπειτα από μεγάλη αντιλογία, οι επιστήμονες κατέληξαν στην ακόλουθη στρατηγική. Κατ’ αρχάς, σκοπεύουν να χαρτογραφήσουν το γονιδίωμα για να εντοπίσουν τη θέση των 100.000 γονιδίων. Στη συνέχεια, με μια μέθοδο που είναι γνωστή ως προσδιορισμός της αλληλουχίας του γονιδιώματος, ελπίζουν να ανακαλύψουν τη διάταξη των δομικών υλικών που συνθέτουν καθένα από αυτά τα γονίδια. Ο τελικός στόχος τους είναι να προσδιορίσουν την αλληλουχία του υπόλοιπου 95 με 98 τοις εκατό του γενετικού μας υλικού.

Θα αποκαλύψει η επίτευξη αυτών των στόχων όλα όσα μπορεί να μάθει κάποιος για την ανθρώπινη ζωή; Περιέχει το γονιδίωμα ‘την πιο σημαντική σειρά εκπαιδευτικών βιβλίων’ που έχει βρει ποτέ ο άνθρωπος; Θα σημάνει το Πρόγραμμα για το Ανθρώπινο Γονιδίωμα τη θεραπεία όλων των ανθρώπινων παθήσεων; Τα επόμενα άρθρα εξετάζουν αυτά τα ερωτήματα.