Φυλαχτείτε από τα ‘Μάτια του Ποταμού’!
ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ
ΜΙΑ ριψοκίνδυνη παραθερίστρια έκανε ήσυχα κανό κατά μήκος κάποιου παραπόταμου του ποταμού Ιστ Άλιγκεϊτορ στο θαυμάσιο υγρότοπο του Διαμερίσματος του Βορείου Εδάφους της Αυστραλίας, στο Εθνικό Πάρκο Κακαντού. Ξαφνικά, αυτό που νόμιζε ότι ήταν κάποιο αβλαβές κομμάτι ξύλου το οποίο επέπλεε άρχισε να συντρίβει το κανό της. Ήταν ένας φοβερός θαλάσσιος κροκόδειλος, και η τουρίστρια έτυχε να βρίσκεται στην επικράτειά του την πιο επικίνδυνη εποχή του έτους.
Αυτή άρχισε να κωπηλατεί ξέφρενα προς μια συστάδα δέντρων. Μόλις πάτησε στα πρώτα κλαδιά, ο κροκόδειλος βγήκε από το νερό, την τράβηξε πίσω και τη στριφογύρισε συνολικά τρεις φορές. Κάθε φορά που ο κροκόδειλος την άφηνε για να την πιάσει από άλλη μεριά, η γυναίκα προσπαθούσε σθεναρά να σκαρφαλώσει στη λασπώδη όχθη του ποταμού. Με την τρίτη προσπάθεια, κατόρθωσε να ανέβει στην όχθη και να συρθεί δύο χιλιόμετρα ωσότου κάποιος δασοφύλακας άκουσε τις απελπισμένες της κραυγές για βοήθεια. Παρά τα φοβερά τραύματα, η γυναίκα επέζησε.
Αυτή η παρ’ ολίγο τραγωδία συνέβη το 1985. Δύο χρόνια αργότερα μια Αμερικανίδα τουρίστρια δεν στάθηκε τόσο τυχερή. Αγνόησε τις προειδοποιήσεις της παρέας της και αποφάσισε να κολυμπήσει στο γεμάτο κροκοδείλους ποταμό Πρινς Ρίτζεντ της Δυτικής Αυστραλίας. Της επιτέθηκε και τη σκότωσε ένας θαλάσσιος κροκόδειλος. Οι αναφορές σύμφωνα με τις οποίες υπήρχαν μικροί κροκόδειλοι στο νερό δείχνουν ότι ήταν πιθανότατα ένας θηλυκός κροκόδειλος που προστάτευε τα μικρά του.
Τα Θανατηφόρα ‘Μάτια του Ποταμού’
Το μόνο που βλέπει ο ψαράς όταν ψαρεύει κοντά στις εκβολές κάποιου ποταμού στο φεγγαρόφωτο είναι ο κυματισμός που δημιουργεί ένα έντομο το οποίο προσγειώνεται στα ακίνητα νερά. Εντούτοις, ο ψαράς στο βόρειο άκρο της Αυστραλίας είναι διαρκώς άγρυπνος για κάτι που δεν φαίνεται—τα ‘μάτια του ποταμού’. Αν άναβε το φακό του, τα μάτια των κροκοδείλων που ξεπροβάλλουν αθόρυβα από την επιφάνεια του νερού θα έλαμπαν κατακόκκινα. Ο ψαράς έχει εισβάλει στην επικράτεια ενός αρχαίου αρπακτικού.
Ο θαλάσσιος κροκόδειλος της Αυστραλίας, ο οποίος απαντάται και σε άλλα μέρη, είναι ένα από τα μεγαλύτερα και πιο επικίνδυνα από τα 12 είδη κροκοδείλων που υπάρχουν παγκόσμια. Μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 7 μέτρα. Το ανυποψίαστο θήραμα βλέπει τα λαμπερά μάτια πολύ αργά ώστε δεν μπορεί να ξεφύγει από την αιφνιδιαστική επίθεσή του και από τη διαβόητη θανατηφόρα τεχνική του στριφογυρίσματος και του πνιγμού. Έχει επιτεθεί σε θηράματα τόσο μεγάλα όσο τα βουβάλια, τα βοοειδή και τα άλογα καθώς αυτά έσβηναν τη δίψα τους στην άκρη του νερού.
Τα Είδη Πολυτελείας Απειλούν την Ύπαρξή Του
Ο αρχαίος μύθος που λέει ότι ο κροκόδειλος χύνει υποκριτικά δάκρυα λύπης για το θύμα του έχει διασωθεί στο σύγχρονο πολιτισμό με την έκφραση «κροκοδείλια δάκρυα». Αλλά ελάχιστα ανθρώπινα δάκρυα έχουν χυθεί για τον κροκόδειλο. Απεναντίας, αυτό το ερπετό που αγαπάει το νερό έχει κυνηγηθεί ανελέητα για την πολύτιμη δορά του, δηλαδή το δέρμα του.
Πολλοί κροκόδειλοι έχουν παρελάσει καμαρωτοί από την πασαρέλα σε κάποια επίδειξη μόδας υψηλής ραπτικής με τη μορφή περιζήτητων δερμάτινων ειδών, επειδή το δέρμα του θαλάσσιου κροκοδείλου θεωρείται από μερικούς το καλύτερο δέρμα στον κόσμο—το πιο μαλακό και το πιο ανθεκτικό που υπάρχει. Πρόσφατα μια γυναικεία τσάντα πουλιόταν στο Λονδίνο 15.000 δολάρια (περ. 3,5 εκατ. δρχ.). Το δέρμα του κροκοδείλου αποτελεί ακόμα σύμβολο κοινωνικής θέσης σε πολλά μέρη του κόσμου.
Το δέλεαρ των μεγάλων κερδών απείλησε την ύπαρξη του θαλάσσιου κροκοδείλου στην Αυστραλία. Μεταξύ των ετών 1945 και 1971, σκοτώθηκαν περίπου 113.000 τέτοια ερπετά στο Βόρειο Έδαφος και μόνο. Το κυνήγι κροκοδείλων τέθηκε υπό περιορισμό στις αρχές της δεκαετίας του 1970 για να αποφευχθεί η εξάλειψή τους, και το αποτέλεσμα ήταν ότι το 1986 αποκαταστάθηκε ο αριθμός εκείνων που βρίσκονταν στο φυσικό τους περιβάλλον. Ο κροκόδειλος δεν απειλείται πλέον με εξαφάνιση στην Αυστραλία, αν και μερικοί υποστηρίζουν ότι εκείνο που απειλείται είναι το φυσικό του περιβάλλον.
Προστασία του Κυνηγού
Επί αιώνες, οι Αβορίγινες της Αυστραλίας εν γνώσει ή εν αγνοία τους προστάτευαν τον πληθυσμό των κροκοδείλων. Ενώ μερικές φυλές ήταν ικανότατοι κυνηγοί κροκοδείλων, άλλες φυλές για θρησκευτικούς λόγους απαγόρευαν το κυνήγι.
Στα πρόσφατα χρόνια η εκτροφή κροκοδείλων σε συνδυασμό με την έμφαση που δίνεται στην εκπαίδευση έχει συμβάλει στην προστασία των κροκοδείλων. Οι τουρίστες συρρέουν τώρα σε εκτροφεία κροκοδείλων, εξασφαλίζοντας έτσι την οικονομική τους βιωσιμότητα, ενώ τα προγράμματα εκτροφής επιτρέπουν την κατεργασία του δέρματος και του κρέατος των κροκοδείλων χωρίς να επηρεάζονται οι πληθυσμοί που βρίσκονται στο φυσικό τους περιβάλλον.
Ένας πολύ γνωστός Αυστραλός εκτροφέας κροκοδείλων πιστεύει ότι οι άνθρωποι προστατεύουν μόνο τα πράγματα που αγαπούν και κατανοούν, και στα οποία αφιερώνουν λίγο από το χώρο και το χρόνο τους. Αυτός σχολίασε: «Έτσι οι κροκόδειλοι δεν έχουν και πολλές ευκαιρίες. Αλλά η οικολογική τους αξία είναι ίση με την αξία εκείνων των όμορφων αντικειμένων».
Είναι συναρπαστικό να επισκέπτεται κάποιος ένα εκτροφείο κροκοδείλων και να βλέπει από κοντά αυτά τα ερπετά των οποίων το δέρμα έχει το χρώμα της γης—πίσω, όμως, από την ασφάλεια του συρματοπλέγματος. Οι υπάλληλοι των εκτροφείων ξεχνούν το φόβο και μπαίνουν μέσα στις περιφραγμένες περιοχές με τους κροκοδείλους, τους προσκαλούν να παίξουν και τους ανταμείβουν με φρέσκο κοτόπουλο και άλλα κρέατα. Ένας υπάλληλος εκτροφείου, όμως, πρόσφατα έμαθε με σκληρό τρόπο ότι ποτέ δεν πρέπει να παίρνεις τον κροκόδειλο σαν κάτι το δεδομένο. Απροσδόκητα, το ερπετό τού επιτέθηκε αιφνιδιαστικά και του έκοψε το αριστερό του χέρι!
Από την άλλη μεριά, το να κρατάς στο χέρι σου έναν κροκόδειλο 12 μηνών είναι φοβερή εμπειρία και αρκετά διαφωτιστική. Το δέρμα της κοιλιάς του είναι εξαιρετικά μαλακό, ενώ οι οστέινες πλάκες της ράχης του σχηματίζουν μια υδροδυναμική πανοπλία. Τώρα καταλαβαίνουμε γιατί το δέρμα του είναι τόσο πολύτιμο. Αλλά να είστε προσεκτικοί με το κροκοδειλάκι. Ακόμα και ένας κροκόδειλος 12 μηνών με τα σαγόνια του σταθερά κλεισμένα είναι δυνατός για το μέγεθός του.
Τα κροκοδειλάκια που δεν έχουν ακόμα εκκολαφτεί διασκεδάζουν τους παρατηρητές καθώς γαβγίζουν μέσα από το κέλυφός τους και ξαφνικά το σπάνε με τη βοήθεια ενός προσωρινού δοντιού που υπάρχει στην άκρη του μικρού τους ρύγχους. Οι περισσότεροι συμφωνούν ότι αυτή είναι πιθανότατα η μόνη στιγμή που ο κροκόδειλος φαίνεται πραγματικά χαριτωμένος!
Μερικοί Παμπάλαιοι Μύθοι Καταρρίπτονται
Η προσεκτική παρατήρηση της συμπεριφοράς αυτών των τρομακτικών ερπετών καθώς μεγαλώνουν στα εκτροφεία κροκοδείλων έχει συντελέσει στην κατάρριψη μερικών παμπάλαιων μύθων. Επί χρόνια πιστευόταν ότι ο κροκόδειλος παραμονεύει υπομονετικά το θήραμά του μέρες, ή ακόμα και εβδομάδες, προτού του επιτεθεί αναπάντεχα με αστραπιαία ταχύτητα. Ωστόσο, πρόσφατες παρατηρήσεις έχουν αποκαλύψει ότι οι κροκόδειλοι είναι απλώς επιθετικοί στην επικράτειά τους κατά τη διάρκεια του ζευγαρώματος, στους μουσώνες. Αν το θήραμα μπει στην επικράτειά του αυτή την εποχή, ο κροκόδειλος μπορεί να το κυνηγήσει επιθετικά, ενώ σε άλλη εποχή του χρόνου, ο κροκόδειλος μπορεί απλώς να παρακολουθεί το ίδιο ζώο αδιάφορα από απόσταση.
Σήμερα όταν θεαθούν σε πάρκα αναψυχής, οι κροκόδειλοι απομακρύνονται και μεταφέρονται σε άλλο μέρος από επαγγελματίες κυνηγούς. Μέρος της τεχνικής των κυνηγών είναι να περνάνε το αρθρωτό κάτω σαγόνι σε θηλιά, να το σηκώνουν και να δένουν γρήγορα το πάνω και το κάτω σαγόνι μαζί. Αυτό καθιστά τα σαγόνια του κροκοδείλου εντελώς ανίσχυρα επειδή, ενώ οι μύες που κάνουν το κάτω σαγόνι να κλείνει είναι εξαιρετικά δυνατοί, οι μύες που το κάνουν να ανοίγει είναι αδύναμοι. Αν ο κυνηγός, όμως, δεν είναι προσεκτικός, ο κροκόδειλος μπορεί εύκολα να τον ρίξει κάτω με ένα χτύπημα της δυνατής ουράς του.
Δεν Είναι Μόνο Σκληρός και Βίαιος
Τα ίδια σαγόνια που μπορούν να προκαλέσουν σοβαρά τραύματα είναι επίσης ικανά για κάποιο επιδέξιο άγγιγμα. Αν οι αγέννητοι κροκόδειλοι αργούν να βγουν από το κέλυφός τους, η μητέρα θα κυλήσει τα αβγά της πάρα πολύ απαλά, για να κάνει τα μικρά να δραστηριοποιηθούν.
Τα δόντια του κροκοδείλου είναι σχεδιασμένα για να σφίγγουν μάλλον παρά για να κομματιάζουν. Αν το θήραμα είναι αρκετά μικρό ο κροκόδειλος το καταπίνει αμάσητο. Διαφορετικά, το ξεσχίζει και το καταναλώνει κομμάτι κομμάτι. Σε αυτοψίες που έχουν γίνει σε νεκρά ερπετά βρέθηκαν πέτρες στα στομάχια τους. Είτε τις έφαγαν εσκεμμένα είτε όχι, αυτές οι πέτρες πιστεύεται ότι χρησιμεύουν σαν έρμα.
Οι επισκέπτες συχνά βλέπουν κροκοδείλους στις όχθες των ποταμών με τα τεράστια σαγόνια τους ορθάνοιχτα. Οι περισσότεροι ίσως συμπεραίνουν ότι αυτή η στάση δείχνει επιθετικότητα. Απεναντίας, αυτή η στάση με το ανοιχτό σαγόνι τού επιτρέπει να προσαρμόζεται στη θερμοκρασία του περιβάλλοντος. Όπως όλα τα ερπετά, οι κροκόδειλοι προσαρμόζουν διαρκώς τη θερμοκρασία του σώματός τους.
Το παράξενο είναι ότι παρ’ όλο που είναι ερπετό, ο κροκόδειλος έχει καρδιά με τέσσερις κοιλίες, όπως έχουν τα θηλαστικά. Ωστόσο, όταν ο κροκόδειλος βουτάει στο νερό, λαβαίνει χώρα μια αλλαγή, και η καρδιά λειτουργεί σαν να έχει τρεις κοιλίες.
Ο θαλάσσιος κροκόδειλος ξεχωρίζει από τον αλλιγάτορα από το πιο στενό ρύγχος του και από τα δόντια τού κάτω σαγονιού του που προεξέχουν όταν τα σαγόνια του είναι κλειστά. Οι πραγματικοί κροκόδειλοι απαντώνται από την Αφρική, όπου ζουν οι νάνοι κροκόδειλοι, μέχρι την Ινδία και, από όλη την Ασία μέχρι την Παπούα-Νέα Γουινέα. Ζουν τόσο νότια μέχρι την Αυστραλία και προτιμούν τις μαγκρόβιες παράκτιες ζώνες και τους τροπικούς υγρότοπους, επειδή φτιάχνουν τις φωλιές τους κοντά στην άκρη του νερού. Το φυσικό μειονέκτημα αυτού του γεγονότος είναι ότι τα νερά των πλημμυρών συχνά πνίγουν πολλά αγέννητα κροκοδειλάκια. Εξαιτίας αρπακτικών, όπως ο ενήλικος κροκόδειλος, το ψάρι μπαραμούντι και ο νυχτοκόρακας, μόνο 50 τοις εκατό από τα νεογέννητα κροκοδειλάκια επιζούν τον πρώτο χρόνο της ζωής τους.
Το εκπληκτικό είναι ότι οι κροκόδειλοι γεννιούνται με το δικό τους απόθεμα τροφής. Τρέφονται από το λεκιθικό σάκο που βρίσκεται μέσα στο σώμα τους τις πρώτες λίγες εβδομάδες της ζωής τους. Ωστόσο, σχεδόν μόλις η μητέρα τους τα πιάσει απαλά με το στόμα της και τα μεταφέρει στην άκρη του νερού, αυτά αρχίζουν να γυμνάζουν το ρύγχος τους, δαγκώνοντας οτιδήποτε βρίσκεται γύρω τους.
Γιατί είναι τόσο κατάλληλη η ονομασία ‘μάτια του ποταμού’; Επειδή ακόμα και όταν είναι νεογέννητα, τα μικρά τους μάτια λάμπουν κατακόκκινα κάτω από το τεχνητό φως τη νύχτα. Ένα στρώμα κρυστάλλων πίσω από τον αμφιβληστροειδή αυξάνει τη νυχτερινή όραση και προκαλεί την κόκκινη λάμψη.
Ναι, ο κροκόδειλος είναι πράγματι ένα ερπετό που κινεί το ενδιαφέρον—αλλά πάντοτε πρέπει να κρατάμε την ανάλογη απόσταση. Και όπως ξέρουν καλά όλοι οι ψαράδες, οι προσπάθειες εξημέρωσης του λευιάθαν είναι μάταιες.
Η ποίηση του βιβλίου Ιώβ κατάλληλα χαρακτηρίζει τον κροκόδειλο «Λευιάθαν»: «Δύνασαι να σύρης έξω τον Λευιάθαν δια αγκίστρου; Ή να περιδέσης την γλώσσαν αυτού με φορβιάν; Δύνασαι να βάλης χαλινόν εις την ρίνα αυτού; Ή να τρυπήσης την σιαγόνα αυτού με άκανθαν; Θέλει πληθύνει προς σε ικεσίας; Θέλει σοι λαλήσει μετά γλυκύτητος; Θέλει κάμει συνθήκην μετά σου; Θέλεις πάρει αυτόν δια δούλον παντοτεινόν; Θέλεις παίζει μετ’ αυτού ως μετά πτηνού; Ή θέλεις δέσει αυτόν δια τας θεραπαίνας σου; Θέλουσι κάμει οι φίλοι συμπόσιον εξ αυτού; Θέλουσι μοιράσει αυτόν μεταξύ των εμπόρων; Δύνασαι να γεμίσης το δέρμα αυτού με βέλη; Ή την κεφαλήν αυτού με αλιευτικά καμάκια; Βάλε την χείρα σου επ’ αυτόν· ενθυμήθητι τον πόλεμον· μη κάμης πλέον τούτο».—Ιώβ 41:1-8.
Σοφές προειδοποιήσεις οι οποίες προτρέπουν τον απερίσκεπτο και τον περίεργο: Φυλαχτείτε από τα ‘μάτια του ποταμού’—τον ισχυρό, τρομερό κροκόδειλο!
[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 24]
By courtesy of Australian International Public Relations
[Εικόνα στη σελίδα 25]
Όταν τη νύχτα πέσει φως στο νερό, τα ‘μάτια του ποταμού’, δηλαδή του κροκοδείλου, λάμπουν κατακόκκινα
[Ευχαριστίες]
By courtesy of Koorana Crocodile Farm, Rockhampton, Queensland, Australia
[Εικόνες στη σελίδα 26]
Αριστερά: Ένα κροκοδειλάκι σπάζει ξαφνικά το αβγό
[Ευχαριστίες]
By courtesy of Koorana Crocodile Farm, Rockhampton, Queensland, Australia
Ένθετο: Ένας ενήλικος κροκόδειλος λιάζεται στη λασπώδη όχθη του ποταμού Μαίρη
[Ευχαριστίες]
By courtesy of Australian International Public Relations