Υιοθεσία—Γιατί και Πώς;

ΓΙΑΤΙ μειώθηκε δραστικά ο αριθμός των υιοθετημένων παιδιών στη Βρετανία τα τελευταία 20 χρόνια; Δύο είναι οι πιθανοί λόγοι—η ύπαρξη της νόμιμης έκτρωσης και η αυξανόμενη αποδοχή τού να μεγαλώνει μια μητέρα το παιδί της χωρίς σύζυγο. Οι μονογονεϊκές οικογένειες θεωρούνται τώρα ως δυσκολία που μπορεί να αντιμετωπιστεί με επιτυχία στη σύγχρονη κοινωνία.

Ωστόσο, μόλις πριν από 100 χρόνια τα πράγματα ήταν διαφορετικά. Όταν η Πόλι, η μητέρα του Έντγκαρ Γουάλας, του Άγγλου συγγραφέα αστυνομικών μυθιστορημάτων, έμεινε έγκυος από το γιο του εργοδότη της, έφυγε από το σπίτι και γέννησε κρυφά. Ο Έντγκαρ ήταν εννέα ημερών όταν η μαμή διευθέτησε να αναλάβει τη φροντίδα του η σύζυγος του Τζορτζ Φρίμαν, ενός αχθοφόρου στην ψαραγορά Μπίλινγκσγκεϊτ του Λονδίνου. Οι Φρίμαν είχαν ήδη δέκα δικά τους παιδιά, και ο Έντγκαρ μεγάλωσε ως Ντικ Φρίμαν. Η Πόλι πλήρωνε τακτικά για τη συντήρηση του παιδιού της, και ο πατέρας δεν έμαθε ποτέ για την ύπαρξη του γιου του.

Σήμερα όταν τα μωρά είναι ανεπιθύμητα, οι κρατικές αρχές πολλές φορές αναλαμβάνουν την ευθύνη για αυτά. Φροντίζουν για πολλά παιδιά τα οποία χρειάζονται προστασία από την κακομεταχείριση ή έχουν σωματικές ή διανοητικές αναπηρίες. Εκείνα που μένουν ορφανά από τη φρίκη του πολέμου και τα μωρά τα οποία γεννιούνται ως αποτέλεσμα βιασμού συντελούν στη συνεχή αύξηση του αριθμού των παιδιών που ζητούν απεγνωσμένα τη στοργή και την προστασία κάποιου γονέα—με μια λέξη, την υιοθεσία.

Να Υιοθετήσει Κανείς ή να Μην Υιοθετήσει;

Η υιοθεσία ενός παιδιού δεν είναι καθόλου εύκολη υπόθεση, και δεν θα ήταν καθόλου σοφό να πάρετε μια επιπόλαια απόφαση αν σκέφτεστε αυτό το ζήτημα. Αν έχετε χάσει κάποιο μωρό, ίσως είναι καλύτερα να περιμένετε να ξεπεράσετε το σοκ ή τη θλίψη προτού πάρετε μια οριστική απόφαση όσον αφορά την υιοθεσία. Το ίδιο ίσως αληθεύει και για ένα ζευγάρι στο οποίο έχουν πει ότι είναι στείρο.

Κάθε παιδί κληρονομεί κάποιο μοναδικό γενετικό προφίλ. Οι γονείς συχνά εκπλήσσονται από τις τάσεις που έχουν τα δικά τους παιδιά, αλλά είναι δύσκολο να υπολογίσει κάποιος τις διανοητικές και συναισθηματικές δυνατότητες ενός μωρού στην περίπτωση που οι γονείς του είναι άγνωστοι.

Μήπως θέτετε μεγάλη έμφαση στις ακαδημαϊκές επιδόσεις; Αν ναι, πώς θα αισθανθείτε αν το υιοθετημένο παιδί σας δεν ανταποκριθεί στις προσδοκίες σας; Θα θεωρούσατε ένα διανοητικά καθυστερημένο ή ένα σωματικά ανάπηρο παιδί ως δυσκολία που θα μπορούσατε να αντιμετωπίσετε;

Εκπαιδευμένο προσωπικό στις υπηρεσίες υιοθεσίας ή κρατικοί κοινωνικοί λειτουργοί θα σας υποβάλουν τέτοιου είδους ερωτήσεις προτού δεσμευτείτε. Το πρώτιστο ενδιαφέρον τους πρέπει να είναι η ασφάλεια και η ευτυχία του παιδιού.

Αν Αποφασίσετε να Υιοθετήσετε . . .

Η κάθε χώρα έχει τους δικούς της νόμους και κανονισμούς περί υιοθεσίας που χρειάζεται να εξεταστούν. Στη Βρετανία υπάρχουν εκατοντάδες οργανώσεις υιοθεσίας, και συνήθως συνεργάζονται με τις τοπικές κυβερνητικές αρχές. Η κάθε οργάνωση έχει τους δικούς της κανόνες.

Ιδιαίτερα δημοφιλή στη Βρετανία είναι τα πάρτι υιοθεσίας, στα οποία αρκετοί υποψήφιοι γονείς μπορούν να κάνουν παρέα με παιδιά που είναι διαθέσιμα για υιοθεσία, χωρίς τη συναισθηματική πίεση που μπορεί να συνοδεύει τη συνάντηση με ένα μόνο παιδί. Η άνετη ατμόσφαιρα κάνει ευκολότερο για τους υποψήφιους γονείς το να πουν όχι, και λιγοστεύει τις πιθανότητες να απογοητευτούν τα παιδιά, εφόσον κανένα παιδί δεν απομονώνεται ως το αποκλειστικό επίκεντρο της προσοχής.

Συνήθως υπάρχει όριο ηλικίας για εκείνους που υιοθετούν, πιθανώς γύρω στα 35 με 40—αν και αυτό πολλές φορές εφαρμόζεται στην υιοθεσία μωρών, όχι κατ’ ανάγκην μεγαλύτερων παιδιών. Οι οργανώσεις υιοθεσίας λένε ότι το όριο ηλικίας επηρεάζεται από την αναμενόμενη διάρκεια ζωής των υποψήφιων γονέων. Ωστόσο, αναγνωρίζουν ότι η πολύτιμη πείρα συμβαδίζει με την ηλικία.

Πριν από χρόνια, δικαίωμα υιοθεσίας είχαν μόνο τα αντρόγυνα. Σήμερα, άγαμα άτομα μπορούν να κάνουν αίτηση και να καταφέρουν να υιοθετήσουν ορισμένα παιδιά. Επίσης, η ανεργία και η αναπηρία δεν αποτελούν κατ’ ανάγκην λόγους για να απορριφτούν οι υποψήφιοι γονείς. Το βασικό ερώτημα είναι: Τι μπορεί να προσφέρει στο παιδί αυτή η διευθέτηση;

Ακόμα και όταν μια υιοθεσία τελικά οριστικοποιηθεί, οι γονείς ίσως συνεχίσουν να βρίσκονται υπό επίβλεψη για να εξασφαλιστεί ότι τα πράγματα κυλούν ομαλά.

Από Άλλη Φυλή;

Πριν από τριάντα χρόνια, τα μαύρα παιδιά που ζούσαν στη Βρετανία ήταν δύσκολο να δοθούν για υιοθεσία σε οικογένειες μαύρων, και ως αποτέλεσμα, πολλά δίνονταν σε λευκούς γονείς. Από το 1989 αποτελεί εθνική τακτική της Βρετανίας να δίνει παιδιά σε θετούς γονείς με το ίδιο φυλετικό παρελθόν. Πιστεύουν ότι έτσι το παιδί θα μπορέσει ευκολότερα να ταυτιστεί με τη φυλή και τον πολιτισμό του. Αυτό, ωστόσο, οδήγησε σε μερικές παράδοξες καταστάσεις.

Πρόσφατα η εφημερίδα Δε Σάντεϊ Τάιμς (The Sunday Times) ανέφερε ότι μερικοί λευκοί γονείς έχουν «δηλωθεί ως ‘μαύροι’» για να μπορέσουν να υιοθετήσουν ένα μαύρο παιδί. Δεν είναι ασυνήθιστο για λευκούς γονείς να γίνονται ανάδοχοι γονείς ενός μαύρου παιδιού, δηλαδή να φροντίζουν για αυτό σε προσωρινή βάση. Αλλά αν αργότερα δεν τους δοθεί το δικαίωμα να υιοθετήσουν εκείνο το παιδί μόνιμα, το αποτέλεσμα είναι να δημιουργούνται συναισθηματικά τραύματα τόσο για το παιδί όσο και για τους γονείς.

Ένα ζευγάρι από τη Σκωτία, που επί έξι χρόνια ήταν ανάδοχοι γονείς για δύο παιδιά από την Ινδία, αντιμετώπισαν πρόσφατα το συνηθισμένο πρόβλημα της διαφυλετικής υιοθεσίας. Το δικαστήριο επέτρεψε την υιοθεσία με το σκεπτικό ότι οι γονείς «κάνουν το καλύτερο που μπορούν για να εξασφαλίσουν ότι τα παιδιά θα γνωρίσουν τη [φυλετική] ταυτότητά τους και θα ανατραφούν με κατανόηση για τη φυλετική καταγωγή και τις παραδόσεις τους», αναφέρει η εφημερίδα Δε Τάιμς (The Times). Σε αυτή την περίπτωση, οι θετοί γονείς το έκαναν ήδη αυτό. Τα παιδιά μάθαιναν τη γλώσσα παντζάμπι και μερικές φορές ντύνονταν με την παραδοσιακή τους φορεσιά.

Πολλοί θα συμφωνήσουν με τις παρατηρήσεις της εκπροσώπου της βρετανικής κοινωνικής πρόνοιας, η οποία είπε ότι οι διαφυλετικές υιοθεσίες θα έπρεπε να επιτρέπονται πιο ελεύθερα. «Ζούμε σε μια πολυπολιτισμική κοινωνία», είπε, «και τόσο η προσωρινή ανάληψη της ανατροφής ενός ξένου παιδιού όσο και η υιοθεσία θα πρέπει να το αντανακλούν αυτό».

Από το Εξωτερικό;

Η υιοθεσία παιδιών από ξένες χώρες αποτελεί ‘εμπόριο σε άνθηση’, σύμφωνα με την εφημερίδα Δι Ιντιπέντεντ (The Independent). Αν και πληροφορίες αποκαλύπτουν ότι ορισμένες συναλλαγές μπορεί να μην είναι νόμιμες, η Ανατολική Ευρώπη αποτελεί τον κύριο προμηθευτή της Βρετανίας.

Για παράδειγμα, μερικά μωρά, τα οποία γεννήθηκαν από μητέρες που βιάστηκαν στη διάρκεια της διάσπασης της πρώην Γιουγκοσλαβίας, έχουν εγκαταλειφτεί. Άλλα μωρά λέγεται ότι θα θανατώνονταν με έκτρωση αν δεν είχε παρέμβει κάποιος «μεσίτης μωρών», ο οποίος υποσχέθηκε να δώσει το μωρό για υιοθεσία αν γεννηθεί. Ωστόσο, κάποιες κυβερνήσεις των Δυτικών χωρών ανησυχούν για τα ποσά που καταβάλλονται ώστε να εξασφαλιστούν μερικές από αυτές τις υιοθεσίες.

Μεγαλύτερη ανησυχία προκαλούν οι φήμες για πλαστογράφηση πιστοποιητικών γέννησης από γιατρούς. Η εφημερίδα Δε Γιουροπίαν (The European) ανέφερε ισχυρισμούς σύμφωνα με τους οποίους σε μερικές μητέρες στην Ουκρανία είπαν ότι τα παιδιά τους είχαν γεννηθεί νεκρά. Επίσης σύμφωνα με τις ίδιες αναφορές, αυτά τα μωρά στη συνέχεια πουλήθηκαν. Σε άλλες μητέρες μπορεί να είπαν ότι τα παιδιά τους ήταν διανοητικά καθυστερημένα. Κάτω από τέτοια πίεση, οι αναστατωμένες μητέρες πείθονται ευκολότερα να υπογράψουν και να δώσουν τα παιδιά τους για υιοθεσία. Ακόμα, άλλα παιδιά μπορεί να μην έφτασαν ποτέ στα ορφανοτροφεία στα οποία στάλθηκαν αλλά μπορεί να κατέληξαν σε ξένες χώρες.

Δυσαρέσκεια δημιουργείται στα αναπτυσσόμενα κράτη. Αυτά ισχυρίζονται ότι η εύπορη Δύση θα έπρεπε να κάνει περισσότερα για να βοηθήσει τις οικογένειες των ντόπιων να φροντίζουν τα παιδιά τους στο περιβάλλον του σπιτιού τους αντί να τα πηγαίνουν για υιοθεσία σε έναν ξένο πολιτισμό.

Η Δύση πρέπει επίσης να κατανοήσει την πανάρχαια παράδοση των διευρυμένων οικογενειών, που αποτελεί τη ραχοκοκαλιά της κοινωνίας σε πολλούς πολιτισμούς. Στο παιδί που ζει σε φυλετικές ομάδες συνήθως δεν θα λείψει η φροντίδα ακόμα και αν πεθάνουν οι γονείς του. Εκτός από τα άμεσα μέλη της οικογένειας, όπως οι παππούδες, η πιο ευρεία οικογένεια με τις θείες και τους θείους θα θεωρήσει το παιδί δικό της, και οποιαδήποτε προσφορά για υιοθεσία του από ξένους μπορεί να παρανοηθεί και να θεωρηθεί απαράδεκτη επέμβαση.a

Η επίτευξη μιας υιοθεσίας δεν είναι εύκολο πράγμα, και ακόμα και όταν έχει οριστικοποιηθεί, απαιτείται σκληρή δουλειά για να πετύχει. Αλλά όπως θα δούμε, υπάρχουν επίσης μεγάλες χαρές.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 5]

Θα με Αναζητήσει ο Γιος Μου;

ΟΙ ΓΟΝΕΙΣ μου πήραν διαζύγιο όταν ήμουν 11 χρονών. Χρειαζόμουν απεγνωσμένα αγάπη. Όταν ήμουν στο πανεπιστήμιο, είχα μια ερωτική σχέση· αυτός ήταν ο δικός μου τρόπος για να βρίσκω στοργή. Τότε ανακάλυψα, προς απογοήτευσή μου, ότι ήμουν έγκυος. Ήταν τόσο γελοίο. Ο συμφοιτητής μου και εγώ ήμασταν πολύ ανώριμοι. Ποτέ δεν είχα πάρει ναρκωτικά, δεν είχα πιει ούτε είχα καπνίσει, αλλά ο φίλος μου είχε υποστεί σοβαρές βλάβες από τότε που έπαιρνε LSD.

Μου σύστησαν να κάνω έκτρωση, αλλά ο πατέρας μου με έπεισε να μην το κάνω αυτό. Δεν μου άρεσε η ιδέα της εγκυμοσύνης, αλλά παράλληλα δεν ήθελα να καταστρέψω μια ζωή. Όταν γεννήθηκε ο γιος μου, το 1978, αποφάσισα να μη βάλω το όνομα του πατέρα του στο πιστοποιητικό γέννησής του για να διασφαλίσω το γεγονός ότι ο πατέρας θα έμενε μακριά από το γιο μου. Μάλιστα συμφώνησα να δώσω το μωρό για υιοθεσία μόλις γεννιόταν· έτσι, μου το πήραν αμέσως και η φροντίδα του ανατέθηκε προσωρινά στην κοινωνική πρόνοια. Ούτε καν το είδα. Αλλά μετά άλλαξα γνώμη. Πήρα το μωρό μου από την πρόνοια και έκανα απεγνωσμένες προσπάθειες να το μεγαλώσω μόνη μου. Αλλά δεν τα κατάφερα, και κόντεψα να πάθω νευρικό κλονισμό.

Ο γιος μου ήταν περίπου έξι μηνών όταν εγκρίθηκε η υιοθεσία και αναγκάστηκα να τον δώσω. Θυμάμαι ότι αισθάνθηκα σαν να με μαχαίρωσε κάποιος. Πέθανα συναισθηματικά. Μόνο αφού έλαβα βοήθεια από ειδικό τα περασμένα δύο χρόνια μπόρεσα να δημιουργήσω ουσιαστικές σχέσεις. Δεν μπορούσα να θρηνήσω—ο γιος μου δεν είχε πεθάνει. Αλλά ούτε μπορούσα να τον σκέφτομαι—αρνιόμουν να αφήσω τον εαυτό μου να το κάνει αυτό. Ήταν τρομερό.

Εκείνο που με πληγώνει περισσότερο είναι να ακούω τους ανθρώπους να λένε: «Αν δώσεις το παιδί σου για υιοθεσία, τότε δεν αγαπάς το παιδί σου». Αλλά αυτό δεν ίσχυε στην περίπτωσή μου! Εγώ έδωσα το γιο μου επειδή τον αγαπούσα! Μέχρι την τελευταία στιγμή, αναρωτιόμουν: ‘Τι στο καλό να κάνω; Τι μπορώ να κάνω;’ Δεν υπήρχε διέξοδος. Γνώριζα ότι δεν μπορούσα να τα βγάλω πέρα και ότι το μωρό μου θα υπέφερε αν προσπαθούσα να το κρατήσω.

Στην Αγγλία, η κοινωνία αποδέχεται τώρα τις μονογονεϊκές οικογένειες—όχι όμως όταν γέννησα εγώ. Μακάρι να μπορούσα να φροντίσω κατάλληλα το γιο μου. Υποθέτω ότι οι συμβουλές που έλαβα πρόσφατα θα με είχαν βοηθήσει, αλλά τώρα είναι πολύ αργά. Ζει ακόμα ο γιος μου; Τι είδους παιδί έγινε μεγαλώνοντας; Στην ηλικία των 18 ετών, τα υιοθετημένα παιδιά έχουν το νομικό δικαίωμα να αναζητήσουν τους γονείς τους. Πολλές φορές αναρωτιέμαι αν θα με αναζητήσει ο γιος μου.—Από Συνεργάτιδα.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 8]

Στην Περίπτωσή μας Είχε Επιτυχία

ΜΕ ΔΥΟ δικά μας αγόρια στην εφηβική ηλικία, ήμασταν μια ικανοποιημένη, ενωμένη αγγλική οικογένεια. Η σκέψη τού να έχουμε μια κόρη—και μάλιστα από διαφορετική φυλή—ούτε καν είχε περάσει από το μυαλό μας. Τότε μπήκε στη ζωή μας η Κάθι. Η Κάθι είχε γεννηθεί στο Λονδίνο της Αγγλίας. Ανατράφηκε ως Ρωμαιοκαθολική, αλλά όταν ήταν μικρή, παρακολούθησε με τη μητέρα της μερικές συναθροίσεις στην Αίθουσα Βασιλείας των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Εντούτοις, σε ηλικία 10 ετών την έβαλαν σε κάποιο ίδρυμα για παιδιά.

Αν και τα πράγματα εκεί ήταν πιο δύσκολα για αυτήν, ωστόσο κατάφερνε μόνη της να παρακολουθεί τις συναθροίσεις στην Αίθουσα Βασιλείας, όπου και τη συναντήσαμε. Η Κάθι ήταν πολύ στοχαστικό κορίτσι. Όταν η σύζυγός μου και εγώ την επισκεφτήκαμε σε εκείνο το ίδρυμα, παρατηρήσαμε ότι ο τοίχος δίπλα από το κρεβάτι της ήταν καλυμμένος με φωτογραφίες ζώων και τοπία, σε αντίθεση με τις αφίσες των αστέρων της μουσικής ποπ που είχαν καρφωμένες τα άλλα κορίτσια.

Λίγο καιρό αργότερα, η Κάθι έπρεπε να παρουσιαστεί σε μια επιτροπή αξιολόγησης, η οποία τη ρώτησε αν θα ήθελε να φύγει από το ίδρυμα και να ζήσει με κάποια οικογένεια. «Μόνο με μια οικογένεια Μαρτύρων του Ιεχωβά!» απάντησε εκείνη. Όταν η Κάθι μας μίλησε για αυτό και για το τι είχε πει, μας έβαλε σε σκέψεις. Είχαμε ένα άδειο δωμάτιο. Θα μπορούσαμε να αναλάβουμε αυτή την ευθύνη; Το συζητήσαμε και προσευχηθήκαμε για αυτό ως οικογένεια. Πολύ αργότερα μάθαμε ότι αυτή η προσέγγιση—το να ρωτάνε τη γνώμη του παιδιού—ήταν ένα καινούριο εγχείρημα από μέρους της κοινωνικής πρόνοιας, το οποίο τότε βρισκόταν σε πειραματικό στάδιο.

Η κοινωνική πρόνοια ρώτησε για το παρελθόν μας την αστυνομία και το γιατρό μας και πήρε συστάσεις για εμάς. Σύντομα, έγινε μια συμφωνία. Μας είπαν ότι θα μπορούσαμε να πάρουμε την Κάθι δοκιμαστικά, και ότι θα μπορούσαμε να τη στείλουμε πίσω αν δεν μας άρεσε! Αυτό μας συγκλόνισε, και με μεγάλη σταθερότητα είπαμε ότι ποτέ δεν επρόκειτο να το κάνουμε αυτό. Η Κάθι ήταν 13 ετών όταν την πήραμε επίσημα στο σπίτι μας.

Ο ιδιαίτερος δεσμός αγάπης που υπάρχει ανάμεσα σε όλους μας γίνεται ολοένα πιο ισχυρός. Η Κάθι υπηρετεί τώρα ως σκαπάνισσα (ολοχρόνια κήρυκας των καλών νέων) σε μια γαλλική εκκλησία των Μαρτύρων του Ιεχωβά στο βόρειο Λονδίνο. Το χρόνο που έφυγε από το σπίτι για να κάνει σκαπανικό, μας έγραψε ένα συγκινητικό σημείωμα: «Μια παροιμία λέει ότι ‘δεν μπορείς να διαλέξεις τους συγγενείς σου’. Ωστόσο, εγώ σας ευχαριστώ από καρδιάς που διαλέξατε εμένα».

Είμαστε πολύ ευγνώμονες για το ότι η Κάθι μπήκε στη ζωή μας! Το ότι την κάναμε μέρος της οικογένειάς μας πλούτισε τη ζωή μας. Στην περίπτωσή μας είχε επιτυχία!—Από Συνεργάτη.

[Εικόνα]

Η Κάθι με τους θετούς γονείς και τα θετά αδέλφια της

[Εικόνα στη σελίδα 7]