Ασύρματη Επικοινωνία—Μια Εφεύρεση που Άλλαξε τον Κόσμο

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΙΤΑΛΙΑ

ΜΙΑ τουφεκιά έσχισε τη σιωπή της ιταλικής υπαίθρου. Αυτό ήταν το σύνθημα το οποίο βεβαίωσε τον Γκουλιέλμο Μαρκόνι ότι ο υποτυπώδης εξοπλισμός που χρησιμοποιούσε δούλευε. Τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα τα οποία παρήγαγε και έστειλε στο διάστημα ένας πομπός τα είχε συλλάβει κάποιος δέκτης σε απόσταση 2,5 χιλιομέτρων. Ήταν το 1895. Μολονότι τότε κανένας δεν μπορούσε να κατανοήσει πλήρως όλες τις προεκτάσεις, εκείνη η τουφεκιά άνοιξε το δρόμο για μια τεχνολογία που από τότε έφερε επανάσταση στον κόσμο μας—τη ραδιοεπικοινωνία.

Τη φύση των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων είχαν ήδη μελετήσει αρκετοί επιστήμονες. Το 1831, ο Άγγλος φυσικός Μάικλ Φάραντεϊ έδειξε ότι ένα ηλεκτρικό ρεύμα μπορούσε να δημιουργήσει μαγνητικό πεδίο και να επάγει ρεύμα σε ένα δεύτερο κύκλωμα απομονωμένο από το πρώτο αλλά τοποθετημένο σε μικρή απόσταση. Το 1864, ο Σκωτσέζος φυσικός Τζέιμς Μάξγουελ ανέπτυξε τη θεωρία ότι η ενέργεια που παράγεται από τέτοια πεδία θα μπορούσε να ταξιδέψει με τη μορφή κυμάτων—όπως τα κυματάκια στην επιφάνεια μιας λιμνούλας—αλλά με την ταχύτητα του φωτός. Αργότερα, ο Γερμανός φυσικός Χάινριχ Χερτζ επιβεβαίωσε τη θεωρία του Μάξγουελ, παράγοντας ηλεκτρομαγνητικά κύματα και ανιχνεύοντάς τα σε μικρές αποστάσεις, όπως έκανε και ο Έρνεστ Ράδερφορντ (αργότερα, Λόρδος Ράδερφορντ) στη Νέα Ζηλανδία. Αλλά προσαρμόζοντας και βελτιώνοντας το διαθέσιμο εξοπλισμό καθώς και προσθέτοντας μια δική του χοντροκομμένη κεραία, ο Μαρκόνι κατάφερε να μεταδώσει ένα τηλεγραφικό σήμα σε αξιόλογη απόσταση. Η ασύρματη τηλεγραφία είχε ξεκινήσει!

Το 1896, ο 21χρονος Μαρκόνι μετακόμισε από την Ιταλία στην Αγγλία, όπου γνώρισε τον Γουίλιαμ Πρις, τεχνικό διευθυντή της ταχυδρομικής υπηρεσίας. Ο Πρις ενδιαφέρθηκε να εφαρμόσει το σύστημα του Μαρκόνι στις θαλάσσιες επικοινωνίες μεταξύ σημείων που δεν μπορούσαν να συνδεθούν με καλώδια. Πρόσφερε στον Μαρκόνι τη βοήθεια τεχνικών και τη χρήση εργαστηρίων για τα πειράματά του. Μέσα σε λίγους μήνες, ο Μαρκόνι πέτυχε να αυξήσει τη δύναμη των σημάτων που μετέδιδε για να φτάνουν σε απόσταση 10 χιλιομέτρων. Το 1897, ο Μαρκόνι ίδρυσε την Εταιρία Ασύρματης Τηλεγραφίας και Σηματοδοσίας, με σκοπό να κάνει εμπορικά εκμεταλλεύσιμη την ασύρματη τηλεγραφία.

Το 1900, έγινε ραδιοτηλεγραφική ζεύξη 300 χιλιομέτρων μεταξύ της Κορνουάλης και της Νήσου Γουάιτ στη νότια Αγγλία, επιδεικνύοντας αυτό που κάποτε θεωρούνταν ακατόρθωτο—τη διάδοση ραδιοκυμάτων παρά την καμπυλότητα της γης. Υπήρχε η άποψη ότι δεν θα μπορούσε να γίνει λήψη σημάτων πέρα από τον ορίζοντα, επειδή τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα κινούνται σε ευθείες γραμμές.a Τότε άρχισαν να καταφτάνουν οι πρώτες σημαντικές παραγγελίες για ασυρμάτους. Το Βρετανικό Ναυαρχείο ανέθεσε την εγκατάσταση ασυρμάτων σε 26 σκάφη, καθώς και την κατασκευή και συντήρηση έξι επίγειων σταθμών. Το επόμενο έτος ο Μαρκόνι πέτυχε τη ζεύξη του Ατλαντικού με ένα αδύναμο σήμα τριών τελειών που αντιπροσώπευε το γράμμα S του κώδικα Μορς. Το μέλλον της εφεύρεσης είχε εξασφαλιστεί.

Τεχνολογική Εξέλιξη

Στην αρχή, η ασύρματη τηλεγραφία δεν μπορούσε να μεταδώσει ούτε λέξεις ούτε μουσική, παρά μόνο τον κώδικα Μορς. Ωστόσο, το 1904 έγινε ένα μεγάλο άλμα με την εφεύρεση της διόδου, της πρώτης λυχνίας κενού, η οποία έκανε δυνατή τη μετάδοση και τη λήψη της φωνής. Αυτό μεταμόρφωσε την ασύρματη τηλεγραφία σε ραδιόφωνο, το ραδιόφωνο όπως το γνωρίζουμε σήμερα.

Το 1906, στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Ρέτζιναλντ Φέσεντεν εξέπεμψε μουσική την οποία έλαβαν πλοία σε απόσταση 80 χιλιομέτρων. Το 1910, ο Λι Ντι Φόρεστ έκανε ζωντανή αναμετάδοση μιας συναυλίας του διάσημου Ιταλού τενόρου Ενρίκο Καρούζο την οποία απόλαυσαν οι ραδιοερασιτέχνες στη Νέα Υόρκη. Ένα έτος νωρίτερα, μεταδόθηκαν για πρώτη φορά σήματα για τη ρύθμιση ρολογιών από τον Πύργο του Άιφελ στο Παρίσι της Γαλλίας. Το ίδιο έτος, το 1909, έλαβε χώρα η πρώτη διάσωση επιζώντων με τη βοήθεια ασυρμάτου, από τα ατμόπλοια Φλόριντα και Δημοκρατία, τα οποία είχαν συγκρουστεί στον Ατλαντικό. Τρία χρόνια αργότερα, πάνω από 700 επιζώντες από την καταστροφή του Τιτανικού σώθηκαν επίσης, χάρη σε ένα SOS που εξέπεμψε κάποιος ασύρματος.

Από το 1916 κιόλας, κάποιοι οραματίζονταν την πιθανότητα να υπάρχει ένα ραδιόφωνο σε κάθε σπίτι. Η χρήση των λυχνιών έκανε δυνατή την παραγωγή αποτελεσματικών φτηνών δεκτών, ανοίγοντας διάπλατα την πόρτα που οδήγησε στην ευρεία εξέλιξη του εμπορικού ραδιοφώνου. Η γρήγορη επιτυχία ήρθε πρώτα στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου στα τέλη του 1921 υπήρχαν ήδη οχτώ σταθμοί και είχαν δοθεί άδειες για άλλους 564 ως την 1η Νοεμβρίου 1922! Σε πολλά σπίτια, εκτός από τα φωτιστικά, το ραδιόφωνο ήταν η πρώτη συσκευή που συνδεόταν στο ρεύμα.

Δυο χρόνια μετά το ξεκίνημα των κανονικών εμπορικών εκπομπών, οι Σπουδαστές της Γραφής, όπως ήταν τότε γνωστοί οι Μάρτυρες του Ιεχωβά, επίσης χρησιμοποιούσαν το ραδιόφωνο για να μεταδίδουν το άγγελμά τους. Το 1922, ο Ι. Φ. Ρόδερφορντ, ο τότε πρόεδρος της Εταιρίας Σκοπιά, εκφώνησε την πρώτη του ραδιοφωνική ομιλία, στην Καλιφόρνια. Έπειτα από δυο χρόνια, άρχισαν από το Στάτεν Άιλαντ της Νέας Υόρκης οι εκπομπές του ραδιοφωνικού σταθμού WBBR, που είχε κατασκευαστεί από την Εταιρία Σκοπιά και αποτελούσε ιδιοκτησία της. Τελικά, η Εταιρία οργάνωσε σε όλο τον κόσμο δίκτυα τα οποία μετέδιδαν Βιβλικά προγράμματα. Το 1933 ένας ανώτατος αριθμός 408 σταθμών μετέδιδαν το άγγελμα της Βασιλείας του Θεού.—Ματθαίος 24:14.

Σε πολλές χώρες, όμως, το ραδιόφωνο έγινε κρατικό μονοπώλιο. Στην Ιταλία, η κυβέρνηση του Μουσολίνι είδε το ραδιόφωνο ως όργανο πολιτικής προπαγάνδας και απαγόρευσε στους πολίτες της να ακούνε ξένες ραδιοφωνικές εκπομπές. Η τεράστια δύναμη του ραδιοφώνου καταδείχτηκε περίτρανα το 1938. Στη διάρκεια της μετάδοσης μιας ιστορίας επιστημονικής φαντασίας στις Ηνωμένες Πολιτείες, ο Όρσον Γουέλς έσπειρε τον πανικό στους κατοίκους, μερικοί από τους οποίους νόμισαν ότι οι Αρειανοί είχαν προσγειωθεί στο Νιου Τζέρσι και χρησιμοποιούσαν μια τρομερή «θερμική ακτίνα» για να σκοτώνουν όσους αντιστέκονταν!

Εκατό Χρόνια Ραδιοφώνου

Το 1954 η αγαπημένη ψυχαγωγία των Ιταλών ήταν το ραδιόφωνο. Παρά την επιτυχία της τηλεόρασης, το ραδιόφωνο είναι ακόμη πολύ δημοφιλές. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες, το 50 ως 70 τοις εκατό του πληθυσμού ακούει ραδιόφωνο για να ενημερωθεί ή να διασκεδάσει. Υπολογίζεται ότι στις Ηνωμένες Πολιτείες υπάρχει ραδιόφωνο στο 95 τοις εκατό των οχημάτων, στο 80 τοις εκατό των υπνοδωματίων και στο 50 και πλέον τοις εκατό των κουζίνων.

Ένας από τους λόγους της δημοτικότητας του ραδιοφώνου, ακόμη και στην εποχή της τηλεόρασης, είναι το ότι είναι φορητό. Επίσης, σύμφωνα με μια έρευνα, το ραδιόφωνο έχει «τη δύναμη να αγγίζει το συναίσθημα και τη φαντασία σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό από ό,τι η τηλεόραση».

Οι εορτασμοί που έγιναν στην Ιταλία το 1995 για τα εκατό χρόνια από το πείραμα του Μαρκόνι μας έδωσαν την ευκαιρία να σκεφτούμε την πρόοδο η οποία έγινε μέσω της ασύρματης επικοινωνίας. Πολλοί επιστήμονες συνέβαλαν στη μεταμόρφωση των πρώτων χοντροκομμένων συσκευών στα εξελιγμένα σημερινά συστήματα. Τώρα η ψηφιακή ραδιοφωνία, ένα σύστημα αριθμητικής κωδικοποίησης του σήματος, εγγυάται εξαιρετική ποιότητα ήχου. Αλλά εκτός από τις αμέτρητες καθημερινές εφαρμογές της ασύρματης επικοινωνίας, αυτή η εφεύρεση αποτέλεσε την αφετηρία για την τηλεόραση, το ραντάρ και διάφορες άλλες τεχνολογίες.

Η ραδιοαστρονομία, για παράδειγμα, βασίζεται στη λήψη και στην ανάλυση των ραδιοκυμάτων που εκπέμπουν τα ουράνια σώματα. Χωρίς την ασύρματη επικοινωνία θα ήταν αδύνατη η εξέλιξη της τεχνολογίας του διαστήματος. Όλες οι δορυφορικές εφαρμογές—τηλεόραση, τηλέφωνο, συλλογή πληροφοριών—εξαρτώνται από τη χρήση ραδιοκυμάτων. Η τεχνολογική εξέλιξη των τρανζίστορ σε μικροτσίπ οδήγησε πρώτα σε κομπιουτεράκια τσέπης και στους κομπιούτερ και κατόπιν στα διεθνή δίκτυα πληροφοριών.

Τα κινητά τηλέφωνα που μπορούν να συνδέσουν σχεδόν οποιαδήποτε δύο σημεία στο πρόσωπο της γης είναι ήδη πραγματικότητα. Τώρα περιμένουμε τους ασύρματους δέκτες σε μέγεθος παλάμης—ένα συνδυασμό τηλεόρασης, τηλεφώνου, κομπιούτερ και φαξ. Αυτοί οι δέκτες θα μπορούν να συντονίζονται σε εκατοντάδες κανάλια εικόνας, ήχου και κειμένου και θα επιτρέπουν στους χρήστες τους να ανταλλάσσουν ηλεκτρονικό ταχυδρομείο.

Δεν μπορούμε να είμαστε βέβαιοι για το τι επιφυλάσσει το μέλλον σε αυτόν τον τομέα. Αλλά η τεχνολογία της ασύρματης επικοινωνίας συνεχίζει να προοδεύει, και έτσι αναμένονται και άλλες αξιοσημείωτες εξελίξεις.

[Υποσημείωση]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 21]

Παρά την επιτυχία της τηλεόρασης, το ραδιόφωνο είναι ακόμη πολύ δημοφιλές

[Ευχαριστία για την προσφορά της εικόνας στη σελίδα 19]

Top left and right, bottom left: “MUSEO della RADIO e della TELEVISIONE” RAI--TORINO; bottom right: NASA photo