Η Μεγάλη Ρηξιγενής Κοιλάδα — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

Η Μεγάλη Ρηξιγενής Κοιλάδα

Από τον ανταποκριτή του Ξύπνα! στην Κένυα

ΕΙΝΑΙ μια τεράστια τάφρος, ένα χάσμα στην επιφάνεια της γης τόσο κολοσσιαίο ώστε είναι ορατό από την επιφάνεια της σελήνης! Εκτείνεται από την Κοιλάδα του Ιορδάνη στο βόρειο Ισραήλ μέχρι τη Μοζαμβίκη—μια καταπληκτική απόσταση 6.400 χιλιομέτρων—διασχίζοντας μεγάλο μέρος της αφρικανικής ηπείρου.

Το 1893, ο Σκωτσέζος γεωλόγος Τζ. Γ. Γκρέγκορι μελέτησε για πρώτη φορά λεπτομερώς αυτό το θαύμα της φύσης. Ο Γκρέγκορι διέκρινε ότι αυτή η τεράστια τάφρος δεν είχε σχηματιστεί από τη διαβρωτική ενέργεια του νερού και του ανέμου, αλλά «από μεγάλες ποσότητες βράχων που βυθίζονταν, ενώ το γειτονικό έδαφος παρέμενε σταθερό». (Παράβαλε Ψαλμός 104:8, ΜΝΚ.) Εκείνος ονόμασε αυτή την πελώρια ρωγμή στην επιφάνεια της γης Μεγάλη Ρηξιγενή Κοιλάδα.

Οι επιστήμονες ακόμα και σήμερα δεν κατανοούν πλήρως τις υπόγειες δυνάμεις που δημιούργησαν αυτή την κοιλάδα πριν από χιλιετίες. Εντούτοις, δεν μπορεί κανείς παρά να μείνει έκπληκτος από την πλούσια ποικιλία που μπορεί να βρεθεί σε αυτήν. Το αφρικανικό τμήμα της Μεγάλης Ρηξιγενούς Κοιλάδας, το οποίο ξεκινάει από την Αιθιοπία, περιλαμβάνει ένα από τα πιο άγρια μέρη που υπάρχουν στην επιφάνεια της γης, το Βύθισμα Ντανακίλ (επίσης γνωστό ως Τρίγωνο Αφάρ). Αυτή η τεράστια αλυκή συνορεύει με την Ερυθρά Θάλασσα και είναι μια έρημος που καλύπτει έκταση 150.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Εδώ το έδαφος έχει βυθιστεί 120 μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Οι θερμοκρασίες μπορούν να γίνουν ανυπόφορες, φτάνοντας τους 54 βαθμούς Κελσίου. Από εκεί το ρήγμα ανεβαίνει και φτάνει στα αιθιοπικά υψίπεδα—ούτε λίγο ούτε πολύ σε ύψος 1.800 μέτρων πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, ενώ οι βουνοκορφές φτάνουν σε ύψος τα 4.300 μέτρα. Πυκνά βροχερά δάση καλύπτουν τις πλαγιές αυτών των εύφορων υψίπεδων, και τροφοδοτούν πολλούς ποταμούς, όπως το Γαλάζιο Νείλο. Ταξιδεύοντας νότια προς το ανατολικό τμήμα του, το ρήγμα συνεχίζει να υψώνεται και να βυθίζεται με συγκλονιστικό τρόπο.

Κατά μήκος της Μεγάλης Ρηξιγενούς Κοιλάδας υπάρχουν ηφαιστειακές κορυφές διαφόρων σχημάτων και μεγεθών καθώς και μικρότερα ρήγματα τα οποία διακλαδώνονται. Στο δυτικό ρήγμα, η ηφαιστειακή κίνηση σχημάτισε τις οροσειρές Ρουβενζόρι και Βιρούνγκα, οι οποίες βρίσκονται στα σύνορα της Ρουάντας, του Ζαΐρ και της Ουγκάντας. Μερικές κορυφές αποκαλύπτουν ακόμα σημάδια γεωθερμικής δραστηριότητας, και κάπου κάπου εκτοξεύουν καπνό και πυρωμένη λάβα. Κοντά στο ανατολικό ρήγμα, αρχαίες ηφαιστειακές κορυφές, όπως το Κιλιμάντζαρο και το όρος Κένυα, είναι τόσο ψηλές ώστε παρά το δυνατό ισημερινό ήλιο, είναι σκεπασμένες με χιόνι. Σε όλο το μήκος της Ρηξιγενούς Κοιλάδας υπάρχουν επίσης θερμές πηγές οι οποίες βγάζουν ατμό και υπερβολικά ζεστό νερό, πιστοποιώντας έτσι ότι βαθιά κάτω από την επιφάνεια της γης υπάρχει ακόμα αναταραχή.

Νοτιότερα, στην Τανζανία, ένας αχανής λιβαδότοπος συνορεύει με την κοιλάδα. Στη γλώσσα μασάι λέγεται σιρίγκετ, μια λέξη που σημαίνει «μεγάλη ανοιχτή έκταση». Η πεδιάδα Σερεγκέτι, όπως είναι ευρύτερα γνωστή, με τα πολλά λιβάδια της συντηρεί τεράστια κοπάδια άγριων ζώων. Εδώ λαβαίνει χώρα η μεγάλη μετανάστευση των γκνου—ένα στ’ αλήθεια εντυπωσιακό γεγονός!

Οι Λίμνες του Ρήγματος

Κατά μήκος του ανατολικού τμήματος της Μεγάλης Ρηξιγενούς Κοιλάδας στην Αφρική υπάρχει μια σειρά λιμνών οι οποίες περιέχουν ανθρακικά άλατα νατρίου. Αυτές οι χημικές ουσίες έχουν κατηφορίσει από ηφαιστειακές συλλεκτήριες λεκάνες ή έχουν εισχωρήσει στις λίμνες μέσω υπόγειας ηφαιστειακής δράσης. Μερικές λίμνες, όπως η λίμνη Τουρκάνα στη βόρεια Κένυα, είναι ελαφρώς αλκαλικές. Η λίμνη Τουρκάνα, η οποία περιβάλλεται από χιλιάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα μοναχικής ερημικής σαβάνας, παίρνει μερικές φορές ένα όμορφο βαθυπράσινο χρώμα και φιλοξενεί το μεγαλύτερο πληθυσμό κροκοδείλων στον κόσμο. Λίμνες όπως η Μαγκάντι της Κένυας και η Νάτρον στην Τανζανία περιέχουν τόσο πολλά άλατα ώστε σχηματίζουν σχεδόν συμπαγή ιζήματα λευκού ανθρακικού νατρίου. Σε τι οφείλεται αυτό; Στο ότι δεν υπάρχει κάποια διέξοδος η οποία θα απομάκρυνε τα άλατα. Το περισσότερο νερό διαφεύγει μέσω εξάτμισης, αφήνοντας πίσω του υψηλή συγκέντρωση μεταλλικών στοιχείων. Λίγα ζώα μπορούν να επιβιώσουν μέσα στα πικρά νερά των αλμυρών λιμνών της Ρηξιγενούς Κοιλάδας και γύρω από αυτά. Ωστόσο, αξιοσημείωτη εξαίρεση αποτελούν οι λεπτεπίλεπτοι ροζ φλαμίγκοι που πηγαίνουν από τη μια αλμυρή λίμνη στην άλλη, τρεφόμενοι με τα μικροσκοπικά φύκη που αναπτύσσονται στα καυστικά νερά. Εδώ οι φλαμίγκοι συγκεντρώνονται κατά εκατομμύρια, σχηματίζοντας μια ζωντανή ροζ θάλασσα.

Άλλος ένας κάτοικος που αναπτύσσεται σε αυτά τα κατά τα άλλα θανατηφόρα νερά είναι ένα μικροσκοπικό ψάρι του γένους τιλάπια (tilapia grahami). Αυτό το ανθεκτικό στην αλκαλικότητα ψάρι συχνάζει συνήθως κοντά σε ατμοθέρμες, οι οποίες βρίσκονται κάτω από το νερό, όπου το νερό είναι τόσο καυτό ώστε δεν μπορείς να βάλεις το χέρι σου. Εντούτοις, αυτό το μικροσκοπικό ψάρι ζει εκεί και τρέφεται με τα φύκη της λίμνης.

Ελάχιστες μόνο από τις ανατολικές ρηξιγενείς λίμνες έχουν γλυκό νερό. Μια από αυτές είναι η λίμνη Ναϊβάσα, στην Κένυα. Βρίσκεται 1.870 μέτρα πάνω από την επιφάνεια της θάλασσας, και τα κρυστάλλινα νερά της παρέχουν καταφύγιο σε διάφορες ποικιλίες ψαριών καθώς και σε κοπάδια ιπποπόταμων που απολαμβάνουν τον ήλιο. Κατά μήκος της όχθης υπάρχουν καταπράσινες εκτάσεις γεμάτες πάπυρους και υδρόβια φυτά, οι οποίες φιλοξενούν 400 και πλέον διαφορετικά είδη πολύχρωμων πουλιών. Η λίμνη Ναϊβάσα αποτελεί πανέμορφο θέαμα με φόντο τις κίτρινες ακακίες και τις γύρω οροσειρές.

Στο σύστημα της ρηξιγενούς κοιλάδας, βρίσκεται το δεύτερο σε μέγεθος σώμα γλυκού νερού στον κόσμο, η λίμνη Βικτόρια. Τα νερά της βρέχουν την Κένυα, την Ουγκάντα και την Τανζανία, και είναι μια από τις πηγές του ποταμού Νείλου. Ακόμα νοτιότερα, τα νερά της λίμνης Ταγκανίκα φτάνουν σε βάθος 1.440 μέτρων. Αυτή είναι η δεύτερη σε βάθος λίμνη στον κόσμο.

Μεγάλη Ποικιλία Ζώων

Η Ρηξιγενής Κοιλάδα της ανατολικής Αφρικής συντηρεί μεγάλη ποικιλία άγριας ζωής. Βούβαλοι, καμηλοπαρδάλεις, ρινόκεροι και ελέφαντες είναι μερικά από τα μεγάλα θηλαστικά που τριγυρίζουν ελεύθερα στις άγριες, αχανείς εκτάσεις του ρήγματος. Στις ξηρές, άνυδρες περιοχές, μπορεί να δει κανείς ζέβρες, όρυγες και στρουθοκαμήλους. Οι χαριτωμένες αντιλόπες πηδάνε ψηλά στον αέρα καθώς τρέχουν ολοταχώς στα λιβάδια. Κηλιδωτά αιλουροειδή, όπως η λεοπάρδαλη και ο γατόπαρδος, κυνηγούν στις ανοιχτές πεδιάδες, και ο βρυχηθμός του μεγαλόπρεπου λιονταριού ακούγεται συχνά τις νυχτερινές ώρες. Ψηλά στην οροσειρά Βιρούνγκα, ζει ο σπάνιος ορεινός γορίλας. Πολύ πιο χαμηλά, στη βάση του ρήγματος, κοπάδια μπαμπουίνων κινούνται αργά αργά στο ανώμαλο έδαφος, ψάχνοντας για έντομα, σπόρους και σκορπιούς. Ψηλά στον αέρα πετάνε δυνατοί αετοί και γύπες, με εκπληκτικό άνοιγμα φτερών, εκμεταλλευόμενοι τα θερμά ανοδικά ρεύματα του αέρα. Τα πολύχρωμα τουράκο, οι καπίτονες, οι βούκεροι και οι παπαγάλοι ζουν στους αγκαθωτούς θάμνους των πεδιάδων. Σαύρες όλων των σχημάτων, των μεγεθών και των χρωμάτων τρέχουν πέρα δώθε βιαστικά, λες και έχουν πιάσει φωτιά τα πόδια τους.

Οι Νομάδες του Ρήγματος

Η Ρηξιγενής Κοιλάδα της ανατολικής Αφρικής είναι το σπίτι πολλών ημιερημικών φυλών, οι οποίες είναι και ποιμενικές και νομαδικές. Τα μέλη τους είναι σκληραγωγημένα και περπατούν με τον πηδηχτό βηματισμό που χαρακτηρίζει τους νομάδες της Αφρικής. Σε περιοχές όπου σπάνια βρέχει, ολόκληρα χωριά συχνά μαζεύουν τα πράγματά τους και μετακινούνται αναζητώντας νέα βοσκοτόπια για τα ζώα τους. Χωρίς διαβατήρια ή βίζες, κινούνται ελεύθερα ανάμεσα στα απροσδιόριστα σύνορα των διάφορων χωρών, και φαίνεται να αδιαφορούν για την εξωτερική πρόοδο και τους διαφορετικούς τρόπους ζωής. Σε αυτές τις απομονωμένες περιοχές, η ζωή κινείται με αργούς ρυθμούς. Ο χρόνος μετριέται με την ανατολή και τη δύση του ήλιου. Ο πλούτος ενός ανθρώπου καθορίζεται από το πόσες καμήλες, κατσίκες, αγελάδες ή πρόβατα έχει ή από το πόσα παιδιά υπάρχουν στο σπιτικό του.

Τα σπίτια είναι απλά, αλλά έξυπνα κατασκευασμένα. Οι ιθαγενείς λυγίζουν και δένουν μαζί κλαδιά δέντρων σχηματίζοντας έτσι μια θολωτή κατασκευή. Καλύπτουν κατόπιν την εξωτερική επιφάνεια με πλεγμένα χόρτα, με δέρματα ζώων ή με λάσπη ανακατεμένη με κοπριά αγελάδας. Μέσα σε αυτά τα σπίτια συνήθως υπάρχει μια φωτιά για μαγείρεμα, ένα μικρό μαντρί για τα κατοικίδια ζώα, και ένα κρεβάτι που μπορεί να αποτελείται μόνο από ένα κομμάτι δέρμα. Η φωτιά από την εστία γεμίζει το σπίτι με καπνούς, διατηρώντας έτσι το εσωτερικό απαλλαγμένο από μύγες και κουνούπια. Συνήθως ένα χωριό ή μια οικογένεια θα κατασκευάσουν τις μικρές θολωτές καλύβες τους κυκλικά και θα τις περιφράξουν με αδιαπέραστα αγκαθωτά κλαδιά, για να προστατέψουν τα κατοικίδιά τους από τα άγρια ζώα τη νύχτα.

Από τη μια άκρη της Μεγάλης Ρηξιγενούς Κοιλάδας ως την άλλη, υπάρχουν πολλοί λαοί με διαφορετικά φυλετικά χαρακτηριστικά, γλώσσες και έθιμα που ποικίλλουν ανάλογα με τη φυλή τους και τη γεωγραφική θέση τους. Οι θρησκευτικές πεποιθήσεις επίσης ποικίλλουν πολύ. Μερικοί έχουν ασπαστεί τον Ισλαμισμό· άλλοι την κατ’ όνομα Χριστιανοσύνη. Πολλοί είναι δεισιδαίμονες και τείνουν να αποδίδουν σε υπερφυσικές δυνάμεις οτιδήποτε δεν καταλαβαίνουν. Στα πρόσφατα χρόνια, πολλές από τις απομονωμένες περιοχές έχουν αρχίσει να δέχονται εξωτερικές επιδράσεις μέσω προγραμμάτων που παρέχουν εκπαίδευση και ιατρική περίθαλψη.

Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά επίσης κάνουν προσπάθειες να έρθουν σε επαφή με αυτούς τους σκληραγωγημένους νομάδες. Οι Μάρτυρες ελπίζουν να τους κάνουν γνωστή την υπόσχεση της Αγίας Γραφής, σύμφωνα με την οποία θα έρθει ένας καιρός που κανένας δεν θα πρέπει να αγωνίζεται σκληρά για να συντηρηθεί από την άνυδρη γη. Η Αγία Γραφή λέει: ‘Η έρημος και η άνυδρη περιοχή θα νιώσουν αγαλλίαση, και η έρημη πεδιάδα θα χαρεί και θα ανθίσει σαν το σαφράνι’. (Ησαΐας 35:1, ΜΝΚ) Στο μεταξύ, η Μεγάλη Ρηξιγενής Κοιλάδα παραμένει ένα μνημείο της δημιουργικής ποικιλίας του Πλάστη όλων των πραγμάτων, του Ιεχωβά Θεού.

[Χάρτης στη σελίδα 14]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΙΣΡΑΗΛ

ΑΙΓΥΠΤΟΣ

ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ

Ερυθρά Θάλασσα

ΥΕΜΕΝΗ

Κόλπος του Άντεν

ΕΡΥΘΡΑΙΑ

ΣΟΥΔΑΝ

ΟΥΓΚΑΝΤΑ

ΡΟΥΑΝΤΑ

ΜΠΟΥΡΟΥΝΤΙ

ΖΑΪΡ

ΖΑΜΠΙΑ

ΜΑΛΑΟΥΙ

ΤΖΙΜΠΟΥΤΙ

ΑΙΘΙΟΠΙΑ

ΣΟΜΑΛΙΑ

ΚΕΝΥΑ

ΤΑΝΖΑΝΙΑ

ΜΟΖΑΜΒΙΚΗ

[Ευχαριστίες]

[Εικόνα στη σελίδα 15]

Στην πεδιάδα Σερεγκέτι, λαβαίνει χώρα ένα στ’ αλήθεια εντυπωσιακό γεγονός—η μεγάλη μετανάστευση των γκνου

[Εικόνα στη σελίδα 15]

[Εικόνα στη σελίδα 16, 17]

Οι φλαμίγκοι συγκεντρώνονται κατά εκατομμύρια, σχηματίζοντας μια ζωντανή ροζ θάλασσα

[Εικόνες στη σελίδα 16, 17]

Οι Μάρτυρες του Ιεχωβά μεταδίδουν το Γραφικό άγγελμα στους λαούς της Ρηξιγενούς Κοιλάδας