Βοηθήστε τα Παιδιά σας να Ευημερήσουν

ΣΕ Ο,ΤΙ αφορά το θέμα της ανατροφής των παιδιών, πολλοί γονείς ψάχνουν όπου μπορεί να φανταστεί κανείς για να βρουν απαντήσεις οι οποίες είναι, στην πραγματικότητα, άμεσα διαθέσιμες μέσα στο ίδιο τους το σπίτι. Πάμπολλες οικογένειες έχουν Αγία Γραφή, αλλά την αφήνουν να σκονίζεται πάνω σε ένα ράφι αντί να τη χρησιμοποιούν στην ανατροφή των παιδιών.

Είναι αλήθεια ότι πολλοί σήμερα διστάζουν να χρησιμοποιήσουν την Αγία Γραφή ως οδηγό στην οικογενειακή ζωή. Την απορρίπτουν ως απαρχαιωμένη, ξεπερασμένη ή υπερβολικά αυστηρή. Αλλά μια αμερόληπτη εξέταση θα αποκαλύψει ότι η Αγία Γραφή είναι ένα πρακτικό βιβλίο για τις οικογένειες. Ας δούμε πώς.

Το Σωστό Περιβάλλον

Η Αγία Γραφή λέει ότι ο πατέρας πρέπει να θεωρεί τα παιδιά του σαν ‘βλαστάρια από ελαιόδεντρα ολόγυρα στο τραπέζι του’. (Ψαλμός 128:3, 4, ΜΝΚ) Τα τρυφερά δεντράκια δεν πρόκειται να μεγαλώσουν και να γίνουν καρποφόρα δέντρα χωρίς προσεκτική καλλιέργεια, χωρίς να τους δοθούν τα σωστά θρεπτικά συστατικά, έδαφος και υγρασία. Παρόμοια, η επιτυχημένη ανατροφή παιδιών απαιτεί εργασία και φροντίδα. Τα παιδιά χρειάζονται ένα υγιές περιβάλλον για να αναπτυχθούν προς την ωριμότητα.

Το πρώτο συστατικό ενός τέτοιου περιβάλλοντος είναι η αγάπη—ανάμεσα στο αντρόγυνο και ανάμεσα στους γονείς και στα παιδιά. (Εφεσίους 5:33· Τίτο 2:4) Πολλά μέλη οικογενειών αγαπούν το ένα το άλλο αλλά δεν βλέπουν για ποιο λόγο πρέπει να εκφράζουν αυτή την αγάπη. Ωστόσο, σκεφτείτε: Θα μπορούσατε έντιμα να πείτε ότι έχετε επικοινωνήσει με κάποιο φίλο αν του γράψατε γράμματα στα οποία ποτέ δεν βάλατε διεύθυνση ή γραμματόσημο, και ούτε τα στείλατε ποτέ; Παρόμοια, η Αγία Γραφή δείχνει ότι η πραγματική αγάπη δεν είναι απλώς ένα αίσθημα που θερμαίνει την καρδιά· εκφράζεται με λόγια και έργα. (Παράβαλε Ιωάννης 14:15 και 1 Ιωάννη 5:3.) Ο Θεός έθεσε το παράδειγμα, διατυπώνοντας με λόγια την αγάπη του για τον Γιο του: «Αυτός είναι ο Γιος μου ο αγαπητός, τον οποίο έχω επιδοκιμάσει».—Ματθαίος 3:17.

Ο Έπαινος

Πώς μπορούν οι γονείς να δείχνουν τέτοια αγάπη στα παιδιά τους; Αρχικά, να αναζητάτε το καλό. Είναι εύκολο να βρίσκετε λάθη στα παιδιά. Η ανωριμότητά τους, η απειρία τους και η ιδιοτέλειά τους θα κάνουν την εμφάνισή τους με πολλούς τρόπους κάθε μέρα. (Παροιμίαι 22:15, ΜΝΚ) Αλλά τα παιδιά θα κάνουν και πολλά καλά πράγματα κάθε μέρα. Σε ποια πράγματα θα επικεντρώνετε την προσοχή σας; Ο Θεός δεν σκέφτεται διαρκώς τα λάθη μας αλλά θυμάται το καλό που κάνουμε. (Ψαλμός 130:3· Εβραίους 6:10) Θα πρέπει να φερόμαστε στα παιδιά μας με τον ίδιο τρόπο.

Ένας νεαρός παρατηρεί: «Όλα τα χρόνια που ήμουν στο σπίτι, δεν μπορώ να θυμηθώ κανενός είδους έπαινο—για επιτεύγματα είτε στο σπίτι είτε στο σχολείο». Γονείς, μην αγνοείτε αυτή τη ζωτική ανάγκη των παιδιών σας! Όλα τα παιδιά πρέπει να λαβαίνουν τακτικά έπαινο για τα καλά πράγματα που κάνουν. Αυτό θα μειώσει τον κίνδυνο να μεγαλώσουν νιώθοντας ‘αποκαρδιωμένα’, πεπεισμένα πως ό,τι και αν κάνουν δεν θα είναι ποτέ αρκετά καλό.—Κολοσσαείς 3:21.

Η Επικοινωνία

Άλλος ένας καλός τρόπος για να εκφράζετε αγάπη στα παιδιά σας είναι να ακολουθείτε τη συμβουλή που καταγράφεται στο εδάφιο Ιακώβου 1:19: ‘Να είστε γρήγοροι στο να ακούτε, αργοί στο να μιλάτε, αργοί σε οργή’. Βοηθάτε τα παιδιά σας να εκφραστούν, και ακούτε πραγματικά αυτά που έχουν να πουν; Αν τα παιδιά σας ξέρουν ότι θα τα επιπλήξετε προτού καν ολοκληρώσουν αυτό που λένε ή ότι θα θυμώσετε όταν μάθετε πώς πραγματικά αισθάνονται, τότε ίσως κρατήσουν τα αισθήματά τους μυστικά. Αλλά αν ξέρουν ότι θα τα ακούσετε πραγματικά, είναι πολύ πιθανότερο να σας μιλήσουν ελεύθερα.—Παράβαλε Παροιμίαι 20:5.

Τι θα γίνει, όμως, αν σας αποκαλύψουν αισθήματα που ξέρετε ότι είναι εσφαλμένα; Είναι ώρα για μια θυμωμένη απάντηση, για επίπληξη ή για διαπαιδαγώγηση; Είναι αλήθεια ότι μερικά παιδικά ξεσπάσματα μπορεί να δυσκολεύουν το να είστε ‘αργοί στο να μιλάτε, αργοί σε οργή’. Αλλά σκεφτείτε ξανά το παράδειγμα του Θεού με τα παιδιά του. Μήπως αυτός δημιουργεί μια ατμόσφαιρα νοσηρού φόβου ώστε να φοβούνται τα παιδιά του να του πουν πώς πραγματικά αισθάνονται; Όχι! Το εδάφιο Ψαλμός 62:8 λέει: «Ελπίζετε [στον Θεό] εν παντί καιρώ· ανοίγετε, λαοί, ενώπιον αυτού τας καρδίας σας· ο Θεός είναι καταφύγιον εις ημάς».

Έτσι, όταν ο Αβραάμ ανησυχούσε για την απόφαση που είχε πάρει ο Θεός να καταστρέψει τις πόλεις των Σοδόμων και των Γομόρρων, δεν δίστασε να πει στον ουράνιο Πατέρα του: ‘Είναι αδιανόητο για εσένα να ενεργήσεις με αυτόν τον τρόπο . . . Ο Κριτής όλης της γης δεν θα κάνει ό,τι είναι σωστό;’ Ο Ιεχωβά δεν επέπληξε τον Αβραάμ· τον άκουσε και καθησύχασε τους φόβους του. (Γένεσις 18:20-33, ΜΝΚ) Ο Θεός είναι εξαιρετικά υπομονετικός και ήπιος, ακόμα και όταν τα παιδιά του εκφράζουν αισθήματα που είναι εντελώς αδικαιολόγητα και παράλογα.—Ιωνάς 3:10–4:11.

Οι γονείς παρόμοια πρέπει να δημιουργούν ένα περιβάλλον στο οποίο τα παιδιά να αισθάνονται ασφαλή να αποκαλύψουν τα ενδόμυχα αισθήματά τους, ανεξάρτητα από το πόσο συνταρακτικά μπορεί να είναι αυτά. Έτσι αν το παιδί σας ξεσπάσει γεμάτο έξαψη, ακούστε το. Αντί να το μαλώσετε, αναγνωρίστε τα αισθήματα του παιδιού και φέρτε στην επιφάνεια τις αιτίες. Για παράδειγμα, μπορείτε να πείτε: ‘Φαίνεσαι θυμωμένος με τον τάδε. Θέλεις να μου πεις τι συνέβη;’

Να Ελέγχετε το Θυμό

Ασφαλώς, κανένας γονέας δεν είναι τόσο υπομονετικός όσο ο Ιεχωβά. Και τα παιδιά μπορούν σίγουρα να δοκιμάσουν την υπομονή των γονέων τους στο έπακρο. Αν θυμώνετε με τα παιδιά σας πότε πότε, μη νομίζετε ότι αυτό σας κάνει κακούς γονείς. Μερικές φορές, θα είστε εντελώς δικαιολογημένοι να νιώθετε θυμό. Ο ίδιος ο Θεός θυμώνει δικαιολογημένα με τα παιδιά του, ακόμα και με μερικά που του είναι πολύ αγαπητά. (Έξοδος 4:14· Δευτερονόμιον 34:10) Ο Λόγος του, όμως, μας διδάσκει να ελέγχουμε το θυμό μας.—Εφεσίους 4:26.

Πώς; Μερικές φορές βοηθάει να κάνετε ένα ολιγόλεπτο διάλειμμα ώστε να καταλαγιάσει ο θυμός σας. (Παροιμίαι 17:14, ΜΝΚ) Και να θυμάστε: Είναι παιδί! Μην αναμένετε συμπεριφορά ενηλίκου ή ώριμο τρόπο σκέψης. (1 Κορινθίους 13:11) Το να καταλάβετε γιατί το παιδί σας ενεργεί με ένα συγκεκριμένο τρόπο ίσως απαλύνει το θυμό σας. (Παροιμίαι 19:11) Ποτέ μην ξεχνάτε την τεράστια διαφορά που υπάρχει ανάμεσα στο να κάνει κάποιος κάτι κακό και στο να είναι κακός. Το να φωνάζετε σε ένα παιδί ότι είναι κακό μπορεί να κάνει το παιδί να αναρωτηθεί: ‘Γιατί να προσπαθήσω να είμαι καλός;’ Αλλά το να διορθώνετε με αγάπη ένα παιδί θα το βοηθήσει να τα πάει καλύτερα την επόμενη φορά.

Να Διατηρείτε την Ευταξία και το Σεβασμό

Μια από τις μεγαλύτερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι γονείς είναι το πώς να διδάξουν στα παιδιά τους ένα αίσθημα ευταξίας και σεβασμού. Στο σημερινό ανεκτικό κόσμο, πολλοί αναρωτιούνται αν είναι σωστό να θέτουν οποιονδήποτε περιορισμό στα παιδιά τους. Η Αγία Γραφή απαντάει: «Η ράβδος και ο έλεγχος δίδουσι σοφίαν· παιδίον δε απολελυμένον [που έχει αφεθεί ανεξέλεγκτο, ΜΝΚ] καταισχύνει την μητέρα αυτού». (Παροιμίαι 29:15) Μερικοί αποφεύγουν τη λέξη «ράβδος» σκεφτόμενοι ότι υπονοεί κάποιο είδος κακοποίησης των παιδιών. Αλλά δεν συμβαίνει κάτι τέτοιο. Η εβραϊκή λέξη που εδώ αποδίδεται «ράβδος» αναφερόταν σε ένα ραβδί σαν και αυτό που χρησιμοποιούσε ο βοσκός για να καθοδηγεί—όχι για να χτυπάει—τα πρόβατά του.a Έτσι η ράβδος αντιπροσωπεύει τη διαπαιδαγώγηση.

Στην Αγία Γραφή, διαπαιδαγωγώ σημαίνει πρωταρχικά διδάσκω. Γι’ αυτό το βιβλίο των Παροιμιών λέει γύρω στις τέσσερις φορές ‘άκου τη διαπαιδαγώγηση’. (Παροιμίαι 1:8· 4:1· 8:33· 19:27· ΜΝΚ) Τα παιδιά χρειάζεται να μάθουν ότι το να κάνουν αυτό που είναι σωστό φέρνει ανταμοιβές και ότι το να κάνουν αυτό που είναι εσφαλμένο φέρνει κακά αποτελέσματα. Η τιμωρία ίσως βοηθήσει να εντυπωθούν τα αρνητικά μαθήματα, όπως ακριβώς οι ανταμοιβές—λόγου χάρη, ο έπαινος—μπορεί να ενισχύσουν τα θετικά μαθήματα. (Παράβαλε Δευτερονόμιον 11:26-28.) Οι γονείς θα κάνουν καλά να μιμούνται το παράδειγμα του Θεού σε σχέση με την τιμωρία, επειδή αυτός είπε στο λαό του ότι θα τους τιμωρούσε ‘στον κατάλληλο βαθμό’. (Ιερεμίας 46:28, ΜΝΚ) Μερικά παιδιά χρειάζονται μόνο λίγα αυστηρά λόγια για να επανέλθουν στην τάξη. Άλλα χρειάζονται πιο αυστηρά μέτρα. Αλλά η τιμωρία ‘στον κατάλληλο βαθμό’ ποτέ δεν θα περιλάμβανε οτιδήποτε θα μπορούσε πραγματικά να βλάψει το παιδί συναισθηματικά ή σωματικά.

Στα πλαίσια της ισορροπημένης διαπαιδαγώγησης θα πρέπει να διδάξετε τα παιδιά σχετικά με τα όρια και τους περιορισμούς. Μεγάλο μέρος αυτών των ορίων και των περιορισμών καθορίζεται σαφώς στο Λόγο του Θεού. Η Αγία Γραφή διδάσκει σεβασμό για τα όρια που αφορούν την προσωπική ιδιοκτησία. (Δευτερονόμιον 19:14) Θέτει φυσικά όρια, δείχνοντας ότι είναι εσφαλμένο να αγαπάει κάποιος τη βία ή να βλάπτει εσκεμμένα τους άλλους. (Ψαλμός 11:5, ΜΝΚ· Ματθαίος 7:12) Θέτει σεξουαλικά όρια, καταδικάζοντας την αιμομειξία. (Λευιτικόν 18:6-18) Αναγνωρίζει επίσης ότι υπάρχουν προσωπικά και συναισθηματικά όρια, απαγορεύοντάς μας να βρίζουμε τους άλλους ή να χρησιμοποιούμε άλλου είδους προφορική κακομεταχείριση. (Ματθαίος 5:22) Το να διδάσκετε τα παιδιά σχετικά με αυτούς τους περιορισμούς και τα όρια—με τα λόγια και με το παράδειγμά σας—είναι ζωτικό για τη δημιουργία ενός υγιούς οικογενειακού περιβάλλοντος.

Άλλο ένα κλειδί για τη διατήρηση της ευταξίας και του σεβασμού στην οικογένεια βρίσκεται στην κατανόηση των οικογενειακών ρόλων. Σε πολλές οικογένειες σήμερα, αυτοί οι ρόλοι είναι ασαφείς ή συγκεχυμένοι. Σε μερικές, ο γονέας εκμυστηρεύεται σοβαρά προβλήματα στο παιδί, προβλήματα που το παιδί δεν είναι σε θέση να αντιμετωπίσει. Άλλες οικογένειες επιτρέπουν στα παιδιά να είναι μικροί δικτάτορες και να παίρνουν αποφάσεις για όλη την οικογένεια. Αυτό είναι εσφαλμένο και επιβλαβές. Οι γονείς είναι υποχρεωμένοι να καλύπτουν τις ανάγκες των μικρών τους παιδιών—σωματικές, συναισθηματικές και πνευματικές—όχι το αντίθετο. (2 Κορινθίους 12:14· 1 Τιμόθεο 5:8) Εξετάστε το παράδειγμα του Ιακώβ, ο οποίος προσάρμοσε το βάδισμα ολόκληρης της οικογένειας και της συνοδείας του για να μην είναι εξαντλητικό για τα μικρά παιδιά. Κατανοούσε τους περιορισμούς τους και ενεργούσε ανάλογα.—Γένεσις 33:13, 14.

Να Φροντίζετε για τις Πνευματικές Ανάγκες

Τίποτα δεν είναι πιο ζωτικό για ένα υγιές οικογενειακό περιβάλλον από την πνευματικότητα. (Ματθαίος 5:3) Τα παιδιά έχουν πολλές δυνατότητες όσον αφορά την πνευματικότητα. Είναι γεμάτα ερωτήσεις: Γιατί υπάρχουμε; Ποιος έφτιαξε τη γη καθώς και τα ζώα, τα δέντρα και τους ωκεανούς που υπάρχουν σε αυτήν; Γιατί πεθαίνουν οι άνθρωποι; Τι συμβαίνει μετά; Γιατί συμβαίνουν κακά πράγματα στους καλούς ανθρώπους; Ο κατάλογος φαίνεται ατέλειωτος. Πολλές φορές, οι γονείς είναι εκείνοι που προτιμούν να μη σκέφτονται αυτά τα πράγματα.b

Η Αγία Γραφή προτρέπει τους γονείς να δαπανούν χρόνο δίνοντας στα παιδιά τους πνευματική εκπαίδευση. Αναφέρεται στην εκπαίδευση με ένθερμα λόγια, ως ένα συνεχή διάλογο μεταξύ γονέων και παιδιών. Οι γονείς μπορούν να διδάσκουν τα παιδιά τους για τον Θεό και το Λόγο του όταν περπατάνε μαζί, όταν κάθονται μαζί στο σπίτι, όταν πηγαίνουν για ύπνο—οποτεδήποτε είναι δυνατόν.—Δευτερονόμιον 6:6, 7· Εφεσίους 6:4.

Η Αγία Γραφή δεν συστήνει απλώς ένα τέτοιο πνευματικό πρόγραμμα. Παρέχει επίσης τα υλικά που θα χρειαστείτε. Άλλωστε, πώς θα απαντήσετε στις ερωτήσεις των παιδιών σας που αναφέρονται παραπάνω; Η Αγία Γραφή περιέχει τις απαντήσεις. Είναι ξεκάθαρες και ελκυστικές, και παρέχουν μεγάλη ελπίδα μέσα σε αυτόν τον απελπισμένο κόσμο. Ακόμα καλύτερα, η κατανόηση της Γραφικής σοφίας μπορεί να δώσει στα παιδιά σας την πιο ανθεκτική άγκυρα, την πιο ασφαλή καθοδηγία στους σημερινούς ταραχώδεις καιρούς. Αν τους την προσφέρετε, πραγματικά θα ευημερούν—τώρα και στο μέλλον.

[Υποσημειώσεις]

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 11]

Να αναζητάτε τρόπους για να δίνετε στο παιδί σας συγκεκριμένο έπαινο τακτικά

[Πλαίσιο στη σελίδα 9]

Πώς να Βοηθήσετε τα Παιδιά να Ευημερήσουν

• Να τους παρέχετε ένα ασφαλές περιβάλλον στο οποίο θα νιώθουν αξιαγάπητα και επιθυμητά

• Να τα επαινείτε τακτικά. Να είστε συγκεκριμένοι

• Να είστε καλοί ακροατές

• Να κάνετε ένα διάλειμμα όταν φουντώνει ο θυμός

• Να θέτετε σαφή, συνεπή όρια και περιορισμούς

• Να προσαρμόζετε τη διαπαιδαγώγηση στις ανάγκες του κάθε παιδιού

• Να μην έχετε παράλογες απαιτήσεις από το παιδί σας

• Να φροντίζετε για τις πνευματικές ανάγκες μέσω τακτικής μελέτης του Λόγου του Θεού

[Πλαίσιο στη σελίδα 10]

Προηγήθηκε της Εποχής Της

ΟΙ ΓΡΑΦΙΚΕΣ αρχές βοήθησαν το λαό τού αρχαίου Ισραήλ να απολαμβάνει ένα πρότυπο οικογενειακής ζωής κατά πολύ ανώτερο από εκείνο των γειτονικών εθνών. Ο ιστορικός Άλφρεντ Έντερσχάιμ σχολιάζει: «Πέρα από τα σύνορα του Ισραήλ είναι σχεδόν αδύνατον να μιλήσουμε για οικογενειακή ζωή, ή ακόμα και για οικογένεια, όπως εμείς καταλαβαίνουμε αυτούς τους όρους». Για παράδειγμα, στους αρχαίους Ρωμαίους ο νόμος έδινε στον πατέρα απόλυτη εξουσία πάνω στην οικογένειά του. Αυτός μπορούσε να πουλήσει τα παιδιά του ως δούλους, να τα βάζει να δουλεύουν σαν σκλάβοι ή ακόμα και να τα εκτελέσει—ατιμωρητί.

Μερικοί Ρωμαίοι νόμιζαν ότι οι Ιουδαίοι ήταν παράξενοι επειδή συμπεριφέρονταν καλά στα παιδιά τους. Μάλιστα, ο Ρωμαίος ιστορικός του πρώτου αιώνα Τάκιτος έγραψε ένα λίβελο γεμάτο μίσος εναντίον των Ιουδαίων, λέγοντας ότι τα έθιμά τους ήταν «ταυτόχρονα διεστραμμένα και αηδιαστικά». Ωστόσο, παραδέχτηκε: «Αυτοί θεωρούν έγκλημα το να σκοτώσουν ένα νεογέννητο βρέφος».

Η Αγία Γραφή έθετε ένα ανώτερο πρότυπο. Δίδασκε τους Ιουδαίους ότι τα παιδιά ήταν πολύτιμα—στην πραγματικότητα έπρεπε να τα θεωρούν κληρονομιά από τον ίδιο τον Θεό—και έπρεπε να τους φέρονται ανάλογα. (Ψαλμός 127:3) Προφανώς πολλοί ζούσαν σύμφωνα με αυτές τις συμβουλές. Ακόμα και η γλώσσα τους το αποκαλύπτει αυτό. Ο Έντερσχάιμ παρατηρεί ότι, εκτός από τις λέξεις που αποδίδονται γιος και κόρη, η αρχαία εβραϊκή γλώσσα είχε εννέα λέξεις που αναφέρονταν στα παιδιά, και η καθεμιά εφαρμοζόταν σε διαφορετικό στάδιο της ζωής. Για παράδειγμα, υπήρχε μια λέξη για το παιδί που θήλαζε ακόμα και άλλη λέξη για εκείνο που είχε απογαλακτιστεί. Για τα λίγο μεγαλύτερα παιδιά, υπήρχε μια λέξη που υπονοούσε ότι αυτά τα παιδιά γίνονταν γερά και δυνατά. Και για τους μεγαλύτερους νέους, υπήρχε μια λέξη η οποία κατά γράμμα σήμαινε ‘απελευθερώνομαι’. Ο Έντερσχάιμ σχολιάζει: «Ασφαλώς, εκείνοι που παρακολουθούσαν με τόσο ενδιαφέρον τη ζωή του παιδιού, ώστε να δώσουν έναν περιγραφικό χαρακτηρισμό για κάθε διαδοχικό στάδιό της, πρέπει να ήταν πολύ δεμένοι με τα παιδιά τους».