Εγνατία Οδός—Ένας Δρόμος που Συνέβαλε στην Επέκταση — ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΗ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ της Σκοπιάς

Εγνατία Οδός—Ένας Δρόμος που Συνέβαλε στην Επέκταση

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΤΟ 50 Κ.Χ., μια ομάδα Χριστιανών ιεραποστόλων πάτησαν για πρώτη φορά το πόδι τους σε ευρωπαϊκό έδαφος. Έφτασαν εκεί ανταποκρινόμενοι σε μια πρόσκληση που έλαβε ο απόστολος Παύλος σε όραμα: «Πέρασε στη Μακεδονία και βοήθησέ μας». (Πράξεις 16:9) Το άγγελμα για τον Ιησού Χριστό που διέδωσαν ο Παύλος και οι σύντροφοί του είχε συγκλονιστική επίδραση στην Ευρώπη.

Ένα σημαντικό βοήθημα για τη διάδοση της Χριστιανοσύνης στη Μακεδονία ήταν η Εγνατία Οδός, μια πλακόστρωτη ρωμαϊκή οδική αρτηρία. Αφού αποβιβάστηκαν στο λιμάνι της Νεάπολης (σημερινή Καβάλα), στο βόρειο άκρο του Αιγαίου Πελάγους, οι ιεραπόστολοι προφανώς χρησιμοποίησαν αυτή την οδό για να πάνε στους Φιλίππους, την εξέχουσα πόλη της περιφέρειας της Μακεδονίας. Ο δρόμος κατόπιν οδηγούσε στην Αμφίπολη, στην Απολλωνία και στη Θεσσαλονίκη, τις επόμενες στάσεις του Παύλου και των συντρόφων του.—Πράξεις 16:11–17:1.

Τμήματα αυτής της αρχαίας οδού σώζονται μέχρι τις μέρες μας και εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται καθημερινά. Τώρα υπάρχουν σχέδια για την κατασκευή ενός σύγχρονου αυτοκινητόδρομου ο οποίος θα ακολουθεί τη διαδρομή του αρχαίου δρόμου και θα έχει το ίδιο όνομα.

Ποιος έφτιαξε την αρχική οδική αρτηρία; Πότε κατασκευάστηκε, και για ποιο σκοπό;

Γιατί Ήταν Απαραίτητη

Καθώς η Ρώμη συνέχιζε τις κατακτήσεις της στα ανατολικά, η Μακεδονία έγινε ρωμαϊκή επαρχία το 146 Π.Κ.Χ. Ωστόσο, αυτή η κτήση δημιούργησε μια καινούρια ανάγκη για την αυτοκρατορία—τη δυνατότητα να προωθεί γρήγορα στρατιωτικές δυνάμεις στα καινούρια εδάφη. Η Αππία Οδός, στην ιταλική χερσόνησο, συνέδεε ήδη τη Ρώμη με τις ακτές της Αδριατικής στα νοτιοανατολικά. Αλλά τώρα η αυτοκρατορία χρειαζόταν έναν παρόμοιο δρόμο στη βαλκανική χερσόνησο, και έτσι γεννήθηκε η ιδέα της Εγνατίας Οδού. Το όνομά της το οφείλει στον αρχιμηχανικό του έργου, τον Ρωμαίο ανθύπατο Γναίο Εγνάτιο.

Με αφετηρία το λιμάνι του Δυρραχίου (την ομώνυμη πόλη της σημερινής Αλβανίας) στην επαρχία του Ιλλυρικού, η Εγνατία Οδός εκτεινόταν μέχρι την αρχαία πόλη του Βυζαντίου (Κωνσταντινούπολη) και είχε μήκος περίπου 800 χιλιόμετρα. Η κατασκευή της άρχισε το 145 Π.Κ.Χ. και χρειάστηκαν περίπου 44 χρόνια για να ολοκληρωθεί. Όπως αναμενόταν, η Εγνατία Οδός σύντομα έγινε ένα πολύ χρήσιμο μέσο για την επεκτατική πολιτική της Ρώμης στην Ανατολή.

Δύσκολο Έδαφος για Δρόμο

Το έδαφος, ωστόσο, έκανε την κατασκευή τού δρόμου πολύ δύσκολη υπόθεση. Στο αρχικό τμήμα της διαδρομής, για παράδειγμα, η οδός συναντά τη λίμνη Αχρίδα και περνάει από τη βόρεια πλευρά της. Στη συνέχεια, αφού διασχίζει ελικοειδή ορεινά περάσματα και κατευθύνεται προς τα ανατολικά μέσα από αφιλόξενο έδαφος γεμάτο λεκάνες, γυμνά βουνά και κοιλάδες με αρκετές λίμνες, τελικά φτάνει στην κεντρική μακεδονική πεδιάδα.

Καθώς η οδός πλησιάζει στην πόλη της Θεσσαλονίκης, διασχίζει μια επίπεδη και ανοιχτή περιοχή. Αλλά το έδαφος στα ανατολικά της πόλης είναι λοφώδες. Αφού φιδογυρίζει ανάμεσα σε αυτούς τους λόφους, η Εγνατία Οδός κατηφορίζει προς μια κοιλάδα γεμάτη λίμνες οι οποίες έχουν ελώδεις όχθες και ασαφή όρια. Κατόπιν, προχωράει ελικοειδώς μέσα από κοιλάδες και έλη μέχρι που φτάνει στην αρχαία πόλη της Νεάπολης.

Από εκεί η διαδρομή ακολουθεί την ακτογραμμή του Αιγαίου προς τα ανατολικά και εισχωρεί στην περιοχή της Θράκης. Στο τελευταίο τμήμα του, ο δρόμος ακολουθεί μια μάλλον ευθεία και επίπεδη πορεία μέχρι να φτάσει στον προορισμό του, το Βυζάντιο.

Εξυπηρέτησε το Σκοπό Της

Η Εγνατία Οδός έγινε η πιο άμεση και βολική διαδρομή μεταξύ της Ρώμης και των ρωμαϊκών κτήσεων στα ανατολικά της Αδριατικής. Διευκόλυνε τη δημιουργία ρωμαϊκών επαρχιών στις πόλεις της Μακεδονίας και επηρέασε δυναμικά την οικονομική, τη δημογραφική και την πολιτιστική ανάπτυξη της περιοχής. Η οδική αρτηρία έκανε δυνατή την εύκολη μεταφορά χαλκού, ασφάλτου, ασημιού, ψαριών, λαδιού, κρασιού, τυριών και άλλων ειδών.

Χάρη στην ευημερία που προήλθε από αυτό το εμπόριο, ορισμένες πόλεις οι οποίες βρίσκονταν κατά μήκος της οδού, όπως η Θεσσαλονίκη και η Αμφίπολη, έγιναν από τα μεγαλύτερα αστικά κέντρα των Βαλκανίων. Η Θεσσαλονίκη, ιδιαίτερα, εξελίχθηκε σε σημαντικό εμπορικό κέντρο, πλούσιο σε καλλιτεχνικές και πολιτιστικές δραστηριότητες. Είναι αλήθεια ότι το κόστος της συντήρησης αυτής της οδικής αρτηρίας βάρυνε εν μέρει τις κοινότητες από τις οποίες περνούσε. Αλλά, σε αντάλλαγμα, αυτές οι κοινότητες απολάμβαναν πλούσια οφέλη από το διεθνές εμπόριο.

Ο Ρόλος της στη Διάδοση της Χριστιανοσύνης

Εντούτοις, η Εγνατία Οδός έφερε στους ανθρώπους που ζούσαν στην περιοχή ένα όφελος πολύ ανώτερο από την υλική ευημερία. Πάρτε για παράδειγμα την επιτυχημένη επιχειρηματία που ονομαζόταν Λυδία. Ζούσε στους Φιλίππους—την πρώτη πόλη στην Ελλάδα που άκουσε τον Παύλο να κηρύττει τα καλά νέα. Αφού αποβιβάστηκε στη Νεάπολη το 50 Κ.Χ., ο απόστολος Παύλος και οι σύντροφοί του ταξίδεψαν δεκαέξι χιλιόμετρα προς τα βορειοδυτικά, ακολουθώντας την Εγνατία Οδό μέχρι τους Φιλίππους.

«Την ημέρα του σαββάτου», έγραψε ο Λουκάς, «βγήκαμε έξω από την πύλη, δίπλα σε έναν ποταμό, όπου νομίζαμε ότι υπήρχε ένας τόπος προσευχής· και καθήσαμε και αρχίσαμε να μιλάμε στις γυναίκες που είχαν συναχτεί». Ανάμεσα στις γυναίκες που άκουγαν τον Παύλο ήταν η Λυδία. Την ίδια ημέρα, αυτή και το σπιτικό της έγιναν πιστοί.—Πράξεις 16:13, 14.

Από τους Φιλίππους, ο Παύλος και οι σύντροφοί του συνέχισαν το δρόμο τους ακολουθώντας την Εγνατία Οδό και, περνώντας από την Αμφίπολη και την Απολλωνία, έφτασαν στη Θεσσαλονίκη, διανύοντας συνολικά περίπου 120 χιλιόμετρα. (Πράξεις 17:1) Για να κηρύξει τα καλά νέα στη Θεσσαλονίκη, ο Παύλος επωφελήθηκε από τις συναθροίσεις που είχαν οι Ιουδαίοι κάθε Σάββατο στην τοπική συναγωγή. Έτσι, μερικοί Ιουδαίοι και ένα πλήθος Ελλήνων έγιναν πιστοί.—Πράξεις 17:2-4.

Παρόμοια σήμερα, οι Μάρτυρες του Ιεχωβά στην Αλβανία και στην Ελλάδα χρησιμοποιούν τμήματα αυτού του ίδιου δρόμου για να πλησιάσουν τους ανθρώπους που ζουν σε εκείνες τις περιοχές. Στόχος τους είναι να μεταδώσουν τα καλά νέα της Βασιλείας του Θεού, όπως ακριβώς έκαναν ο απόστολος Παύλος και οι ιεραπόστολοι σύντροφοί του. (Ματθαίος 28:19, 20· Πράξεις 1:8) Πράγματι, η Εγνατία Οδός είναι ένας ρωμαϊκός δρόμος ο οποίος συνέβαλε στην πνευματική επέκταση, από τον 1ο και μέχρι τον 20ό μας αιώνα!

[Χάρτες στη σελίδα 16, 17]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

ΒΡΕΤΑΝΙΑ

ΕΥΡΩΠΗ

ΑΦΡΙΚΗ

ΒΑΛΚΑΝΙΚΗ ΧΕΡΣΟΝΗΣΟΣ

ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ

ΕΛΛΑΔΑ

ΔΥΡΡΑΧΙΟ, Ιλλυρικό (σημερινή Αλβανία)

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ

ΑΠΟΛΛΩΝΙΑ

ΑΜΦΙΠΟΛΗ

ΦΙΛΙΠΠΟΙ

ΝΕΑΠΟΛΗ (ΚΑΒΑΛΑ)

ΒΥΖΑΝΤΙΟ (ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗ)

ΜΑΥΡΗ ΘΑΛΑΣΣΑ

ΘΑΛΑΣΣΑ ΜΑΡΜΑΡΑ

ΘΡΑΚΗ

ΑΙΓΑΙΟ ΠΕΛΑΓΟΣ

ΤΡΩΑΔΑ

ΤΟΥΡΚΙΑ

[Ευχαριστίες στη σελίδα 16]

[Εικόνα στη σελίδα 16]

Στο δρόμο για τη Νεάπολη

[Εικόνα στη σελίδα 17]

Στο δρόμο για τους Φιλίππους