Επιμέλεια Παιδιών—Θρησκεία και Νόμος

ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ διαζυγίου και επιμέλειας παιδιών, η θρησκεία μπορεί να είναι σημαντικός, αλλά και περίπλοκος, παράγοντας. Παραδείγματος χάρη, μπορεί να εγερθούν ερωτήματα όπως τα παρακάτω.

Πρέπει κάποιος δικαστής να λάβει υπόψη του μαρτυρίες σύμφωνα με τις οποίες ένας γονέας είναι ακατάλληλος να αναλάβει την επιμέλεια του παιδιού επειδή αυτός ο γονέας ανήκει σε μια ορισμένη θρησκεία, ιδιαίτερα κάποια μειονοτική θρησκεία; Πρέπει ο δικαστής να λάβει υπόψη του μαρτυρίες σχετικά με τις θρησκευτικές πεποιθήσεις και συνήθειες των γονέων ώστε να μπορέσει να καθορίσει ποια θρησκεία, κατά τη γνώμη του, θα ήταν καλύτερη για το παιδί; Πρέπει κατόπιν να δώσει εντολή να ανατραφεί το παιδί σύμφωνα με εκείνη τη θρησκεία και να απαγορεύσει την επαφή του παιδιού με άλλες θρησκείες;

Σήμερα, όλο και περισσότεροι άνθρωποι παντρεύονται άτομα που δεν ανήκουν στη δική τους θρησκεία ή εθνικότητα. Έτσι όταν αυτά τα αντρόγυνα παίρνουν διαζύγιο, τα παιδιά ίσως έχουν ήδη δεσμούς με δύο θρησκευτικές κοινότητες. Μερικές φορές, κάποιος γονέας ο οποίος πρόκειται να πάρει διαζύγιο ίσως έχει ακολουθήσει πρόσφατα μια θρησκεία διαφορετική από εκείνη που είχε στο παρελθόν. Η νέα θρησκεία μπορεί να είναι σταθεροποιητικός παράγοντας για τη ζωή εκείνου του γονέα και να τη θεωρεί πολύ σημαντική, αλλά τα παιδιά δεν είναι εξοικειωμένα με αυτήν. Έτσι εγείρεται ένα ακόμη ερώτημα: Μπορεί το δικαστήριο να απαγορεύσει στο γονέα να παίρνει τα παιδιά στις τελετές αυτής της θρησκείας απλώς και μόνο επειδή διαφέρει από τη θρησκεία που είχαν προηγουμένως οι γονείς;

Αυτά είναι δύσκολα ερωτήματα. Απαιτούν από το δικαστή να εξετάσει όχι μόνο τις ανάγκες του παιδιού αλλά και τα ενδιαφέροντα καθώς και τα δικαιώματα των γονέων.

Θεμελιώδη Δικαιώματα των Γονέων και των Παιδιών

Είναι αλήθεια ότι οι δικαστές μπορεί να επηρεάζονται από τις προσωπικές τους θρησκευτικές απόψεις. Αλλά σε πολλές χώρες δεν είναι πιθανό ότι θα αγνοούνται τα θρησκευτικά δικαιώματα των γονέων ή του παιδιού. Το σύνταγμα αυτών των χωρών ίσως απαγορεύει στο δικαστή να περιορίσει το θεμελιώδες δικαίωμα των γονέων να κατευθύνουν την ανατροφή του παιδιού, περιλαμβανομένης της εκπαίδευσης και της θρησκευτικής διδασκαλίας του.

Με τη σειρά του, το παιδί έχει το δικαίωμα να λαβαίνει τέτοια εκπαίδευση από τους γονείς του. Για να παρέμβει νόμιμα κάποιος δικαστής στη θρησκευτική εκπαίδευση ενός παιδιού, το δικαστήριο πρέπει να έχει ακούσει πειστικές αποδείξεις για το ότι «συγκεκριμένες θρησκευτικές συνήθειες απειλούν άμεσα και ουσιαστικά την ευημερία του παιδιού». (Τα πλάγια γράμματα δικά μας.) Απλές διαφορές όσον αφορά τη θρησκεία, ή ακόμη και η εχθρότητα ανάμεσα στους γονείς γύρω από τη θρησκεία, δεν είναι επαρκής λόγος που να δικαιολογεί κρατική παρέμβαση.

Στη Νεμπράσκα των Η.Π.Α., η λογική θέση κάποιας μητέρας η οποία είναι Μάρτυρας του Ιεχωβά σε μια διένεξη για την επιμέλεια δείχνει καθαρά πώς αυτές οι νομικές διατάξεις προστατεύουν τόσο τους γονείς όσο και τα παιδιά. Ο πατέρας, ο οποίος δεν ήταν Μάρτυρας, δεν ήθελε να παρευρίσκεται η κόρη του στις τελετές των Μαρτύρων του Ιεχωβά στην Αίθουσα Βασιλείας. Ένα κατώτερο δικαστήριο συμφώνησε με τον πατέρα.

Κατόπιν η μητέρα έκανε έφεση στο Ανώτατο Δικαστήριο της Νεμπράσκα. Η μητέρα ισχυρίστηκε ότι δεν υπήρχαν αποδείξεις που να πιστοποιούν ότι η ευημερία του παιδιού απειλούνταν άμεσα ή ουσιαστικά από οποιαδήποτε δραστηριότητα των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Η μητέρα κατέθεσε «ότι η παρακολούθηση και η συμμετοχή στις θρησκευτικές δραστηριότητες και των δύο γονέων θα . . . βοηθούσαν το παιδί να καθορίσει ποια θρησκεία προτιμάει όταν θα έφτανε στην ηλικία που θα μπορούσε να το καταλάβει αυτό».

Το ανώτερο δικαστήριο ακύρωσε την απόφαση του κατώτερου δικαστηρίου και υποστήριξε ότι «το [κατώτερο] δικαστήριο υπερέβη τα όριά του θέτοντας περιορισμούς στο δικαίωμα που έχει η μητέρα, η οποία έχει αναλάβει την επιμέλεια, να ελέγχει τη θρησκευτική ανατροφή του ανήλικου παιδιού της». Δεν υπήρξε καμία απολύτως απόδειξη που να πιστοποιεί ότι το παιδί υφίστατο βλάβη παρευρισκόμενο σε τελετές στην Αίθουσα Βασιλείας των Μαρτύρων του Ιεχωβά.

Δικαιώματα των Γονέων που Δεν Έχουν την Επιμέλεια

Μερικές φορές, οι διαζευγμένοι γονείς προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν τις διενέξεις για τη θρησκευτική εκπαίδευση ως μέσο απόκτησης του ελέγχου των παιδιών. Για παράδειγμα, στην υπόθεση Κάλζα εναντίον Κάλζα, στην πολιτεία Νέο Μεξικό των Η.Π.Α., και οι δύο γονείς ήταν Σιχ όσο ήταν παντρεμένοι. Αλλά λίγο μετά το διαζύγιό τους, η μητέρα ασπάστηκε τον Καθολικισμό και άρχισε να αποθαρρύνει τα παιδιά από το Σιχισμό.

Ο πατέρας αναστατώθηκε και κατέφυγε στο δικαστήριο επιδιώκοντας να πάρει περισσότερη εξουσία ώστε να κατευθύνει τη θρησκευτική εκπαίδευση των παιδιών προς τη δική του θρησκεία, το Σιχισμό. Ποια ήταν η απάντηση του δικαστηρίου στο αίτημα του πατέρα; Απέρριψε το αίτημά του. Το δικαστήριο αποφάσισε ότι «όταν τα παιδιά ήταν μαζί του, δεν μπορούσαν να συμμετάσχουν εκούσια ή ακούσια σε οποιαδήποτε δραστηριότητα του Σιχισμού, περιλαμβανομένου του εκκλησιασμού, ούτε να πηγαίνουν στην κατασκήνωση και στο βρεφονηπιακό σταθμό των Σιχ».

Ο πατέρας εφεσίβαλε αυτή την απόφαση στο Εφετείο του Νέου Μεξικού. Αυτό το ανώτερο δικαστήριο συμφώνησε με τον πατέρα και ακύρωσε την απόφαση του πρώτου δικαστηρίου. Το εφετείο δήλωσε: «Τα δικαστήρια θα πρέπει να ακολουθούν πιστά μια τακτική αμεροληψίας μεταξύ των θρησκειών, και θα πρέπει να παρεμβαίνουν σε αυτόν τον ευαίσθητο και συνταγματικά κατοχυρωμένο τομέα μόνο όταν υπάρχει σαφής και κατηγορηματική ένδειξη ότι τα παιδιά υφίστανται βλάβη. Οι απαγορεύσεις σε αυτόν τον τομέα εγκυμονούν τον κίνδυνο ότι οι περιορισμοί που επιβάλλονται από το δικαστήριο θα παραβιάσουν αντισυνταγματικά την ελευθερία λατρείας του γονέα ή θα θεωρηθούν ότι έχουν αυτό το αποτέλεσμα».

Αυτή η απόφαση είναι σε αρμονία με μια μακρά σειρά αρχών που είναι καθιερωμένες σε πολλές χώρες. Ο λογικός γονέας θα εξετάσει αυτές τις αρχές. Επιπλέον, ο Χριστιανός γονέας θα σκεφτεί προσεκτικά την ανάγκη του παιδιού για επικοινωνία και με τους δύο γονείς, καθώς και την υποχρέωση του παιδιού να δείχνει τιμή και στη μητέρα και στον πατέρα.—Εφεσίους 6:1-3.

Εξώδικη Μεσολάβηση

Μολονότι η εξώδικη μεσολάβηση μπορεί να είναι λιγότερο επίσημη από μια ακρόαση ενώπιον δικαστή, ο γονέας δεν θα πρέπει να τη θεωρεί κάτι πρόχειρο. Τυχόν αμοιβαίες συμφωνίες στις οποίες θα καταλήξουν μέσω αυτής της διαδικασίας επιμέλειας είναι δυνατόν να γίνουν δεσμευτικές μέσω δικαστικών αποφάσεων που μπορεί να ακολουθήσουν. Συνεπώς, συστήνεται να συμβουλευτεί ο γονέας ένα δικηγόρο έμπειρο στο οικογενειακό δίκαιο ώστε να διασφαλίσει ότι όλα τα ζητήματα σε σχέση με την επιμέλεια θα τύχουν σωστού και δίκαιου χειρισμού.

Κάθε γονέας θα πρέπει να αφιερώσει χρόνο προκειμένου να προετοιμαστεί για τη διαδικασία της μεσολάβησης. Η συμπεριφορά και η διαγωγή του γονέα στη διάρκεια της διαδικασίας μεσολάβησης μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμα. Πολύ συχνά, οι γονείς που παίρνουν διαζύγιο είναι τόσο συναισθηματικά απορροφημένοι από το διαζύγιο ώστε παραβλέπουν τα σημαντικά ζητήματα: Τι προάγει τα καλύτερα συμφέροντα του παιδιού; Τι χρειάζεται το παιδί προκειμένου να αναπτυχθεί διανοητικά, συναισθηματικά και σωματικά;

Να θυμάστε ότι, από νομική σκοπιά, το πρωταρχικό ζήτημα στη μεσολάβηση είναι, όχι οι θρησκευτικές ή άλλες προσωπικές διαφορές, αλλά το πώς οι γονείς μπορούν να βρουν κοινό έδαφος και να καταλήξουν σε μια συμφωνία για το καλό των παιδιών. Ο γονέας πιθανώς θα αντιμετωπίσει θρησκευτικές ή άλλες προκαταλήψεις, απροσδόκητες ερωτήσεις ή επιδέξιες κινήσεις που σκοπό έχουν να τον αναστατώσουν και να τον εκνευρίσουν. Τα ελαττώματα του κάθε γονέα ίσως εκτεθούν ή ίσως ακόμη και να μεγαλοποιηθούν. Ωστόσο, όταν όσοι περιλαμβάνονται παραμένουν λογικοί, μπορούν να φτάσουν σε κάποια απόφαση.

Μερικές φορές, η διαδικασία μεσολάβησης ίσως φαίνεται μακροχρόνια και απογοητευτική. Η εναλλακτική λύση είναι οι παρατεταμένες δίκες με την αμηχανία που φέρνει η δημοσιότητα, με το οικονομικό βάρος και με τις καταστροφικές συνέπειες για το παιδί. Αυτό είναι σίγουρα λιγότερο επιθυμητό. Όπως συμβαίνει με όλα τα σοβαρά προβλήματα στη ζωή, ο Χριστιανός γονέας θα πρέπει να προσεγγίσει με προσευχή τη διαδικασία της μεσολάβησης, καθώς θυμάται τη θεόπνευστη πρόσκληση: «Εναπόθεσε στον Ιεχωβά την οδό σου και βασίσου σε αυτόν, και αυτός θα ενεργήσει».—Ψαλμός 37:5.

Αλλά τι γίνεται αν δεν μπορέσει να βρεθεί μια λύση και ο δικαστής δώσει την επιμέλεια του παιδιού στον άλλο γονέα; Ή τι γίνεται αν ο ένας από τους γονείς που παίρνουν διαζύγιο είναι αποκομμένος από τη Χριστιανική εκκλησία; Επίσης, πώς θα πρέπει να θεωρεί κάποιος την από κοινού επιμέλεια και την αποκλειστική επιμέλεια; Αυτά τα ερωτήματα και οι σχετικές Γραφικές αρχές θα εξεταστούν στο ακόλουθο άρθρο.

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

Τρεις Σπουδαίες Ιδιότητες

Ένας δικαστής οικογενειακών υποθέσεων ο οποίος ρωτήθηκε από το Ξύπνα! είπε ότι ανάμεσα στις σπουδαίες ιδιότητες που ψάχνει σε κάποιο γονέα είναι οι ακόλουθες τρεις:

Λογικότητα—προθυμία να παραχωρεί στον άλλο γονέα τη μέγιστη πρόσβαση στο παιδί (όπου δεν υπάρχει κάποια σωματική ή ηθική α­πειλή για το παιδί)

Ευαισθησία—επίγνωση των συναισθηματικών αναγκών του παιδιού

Εγκράτεια—ισορροπημένη οικογενειακή ζωή που θα συνέβαλλε σε μια ήρεμη ατμόσφαιρα στην οποία θα μπορούσε να ευημερήσει το παιδί

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

Δικαστικές Κατευθυντήριες Αρχές

Θέτοντας κατευθυντήριες αρχές, μερικοί δικαστές έχουν προσπαθήσει να αποτρέψουν περιττές διενέξεις για τις θρησκευτικές αξίες ενός γονέα. Παραδείγματος χάρη:

1. Θα πρέπει να ενθαρρύνεται μια ουσιαστική σχέση μεταξύ του παιδιού και των δύο γονέων. Ο δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου του Καναδά Τζον Σοπίνκα σημείωσε ότι σε κάθε γονέα θα πρέπει να επιτρέπεται «να ασχολείται με τις δραστηριότητες εκείνες που συμβάλλουν στο να μπορεί ο γονέας να αναγνωρίζεται ως αυτό που πραγματικά είναι [περιλαμβανομένης της άσκησης της θρησκείας του]. Ο γονέας που δεν έχει την επιμέλεια δεν αναμένεται να παίζει θέατρο ή να ζει διαφορετικά από ό,τι συνήθως όταν παίρνει τα παιδιά».

2. Αν απαγορευτεί στο γονέα που δεν έχει την επιμέλεια το να διδάσκει στο παιδί τις θρησκευτικές του πεποιθήσεις, αυτό αποτελεί παραβίαση της ελευθερίας θρησκείας του γονέα, εκτός αν υπάρχει σαφής, κατηγορηματική απόδειξη ότι το παιδί θα υποστεί άμεση και ουσιαστική βλάβη.

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Οι δικαστές φέρουν βαριά ευθύνη στις υποθέσεις επιμέλειας

[Εικόνα στη σελίδα 8]

Ο μεσολαβητής μπορεί να βοηθήσει τους γονείς να λύσουν τις διαφορές χωρίς μακροχρόνιες δικαστικές διαδικασίες