Το Τσιτένγκε και οι Πολλαπλές του Χρήσεις

ΑΠΟ ΤΟΝ ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΤΗ ΤΟΥ ΞΥΠΝΑ! ΣΤΗ ΝΑΜΙΜΠΙΑ

ΤΣΙΤΕΝΓΚΕ—ξέρετε τι είναι; Αν έχετε λίγο χρόνο, ελάτε για ένα σύντομο ταξίδι σε κάποιο αφρικανικό χωριό και δείτε το τσιτένγκε με τις πολλαπλές του χρήσεις στη δουλειά αλλά και στην αναψυχή.

Επισκεπτόμαστε το χωριό Ρούντου της Ναμίμπια. Πρώτη μας στάση είναι η πολύβουη αγορά. Γυναίκες με λαμπερά πρόσωπα παζαρεύουν, αγοράζουν, πουλάνε ή απλώς σταματάνε για κουβέντα. Αλλά κοιτάξτε λίγο πιο προσεκτικά και θα δείτε ότι σχεδόν όλες φοράνε ένα χαρακτηριστικό ρούχο, μια τυλιχτή φούστα που είναι γνωστή ως τσιτένγκε.

Το βαμβακερό τσιτένγκε έχει μήκος 2 μέτρα, φάρδος 1,5 μέτρο και κυκλοφορεί σε μια απεριόριστη ποικιλία χρωμάτων και σχεδίων. Μερικά είναι διακοσμημένα με εικόνες ζώων και άλλα με ανθρώπους ή τοπία.

Στη συνέχεια επισκεπτόμαστε μερικούς χωρικούς στα περιποιημένα σπίτια τους που είναι φτιαγμένα από λάσπη και καλάμια. Οι γυναίκες είναι απασχολημένες με τις δουλειές του σπιτιού—στρώνοντας με την τσουγκράνα την άμμο μπροστά από το σπίτι τους ή ετοιμάζοντας τη φωτιά για το γεύμα της οικογένειας. Μερικές φοράνε μόνο ένα τσιτένγκε, αυτή τη φορά τραβηγμένο ψηλά και τυλιγμένο γύρω από το στήθος σαν ρόμπα. Όταν οι γυναίκες ντύνονται—ίσως φορώντας μπλούζα και φούστα—τυλίγουν ένα τσιτένγκε γύρω από τους γοφούς τους για να μη λερώνεται η φούστα τους όταν περπατάνε στους χωματόδρομους του χωριού.

Προσέξατε αυτή τη γοητευτική νεαρή γυναίκα; Έχει πάρει ένα τσιτένγκε—δύο ολόκληρα μέτρα—και το έχει κάνει ένα περίτεχνο και όμορφο τουρμπάνι. Και προσέξτε πώς μεταφέρει το μωρό της. Έχει κρεμάσει ένα άλλο τσιτένγκε πάνω από τον έναν ώμο της σαν θήκη. Το μωρό της είναι πολύ χαρούμενο που το κουβαλάει έτσι στην πλάτη της η μητέρα του. Αν το μωρό αρχίσει να κλαίει, η μητέρα απλώς γυρίζει τη θήκη μπροστά της και το θηλάζει ή το ησυχάζει ενώ συνεχίζει να περπατάει.

Ίσως επίσης την είδατε να φτιάχνει ένα κομπόδεμα για τα χρήματά της διπλώνοντας μια άκρη της τυλιχτής φούστας της—ένα βολικό πορτοφόλι. Αφού κάνει τα ψώνια της, ξετυλίγει ένα ακόμη τσιτένγκε, βάζει μέσα τα λαχανικά, τα δένει με δεξιοτεχνία στο ύφασμα και βάζει την «τσάντα» με τα λαχανικά στο κεφάλι της για να τα μεταφέρει στο σπίτι.

Καθώς μπαίνει στο σπίτι της, θα παρατηρήσετε και μερικούς άλλους έξυπνους τρόπους με τους οποίους χρησιμοποιείται αυτό το πολλαπλών χρήσεων ύφασμα. Μπροστά στο άνοιγμα κάθε πόρτας κρέμεται ένα ζωηρόχρωμο τσιτένγκε. Όπως βλέπετε, δεν υπάρχουν εσωτερικοί τοίχοι. Δένουν ένα σχοινί από τη μια άκρη του σπιτιού στην άλλη και κρεμάνε τέσσερα τσιτένγκε σε αυτό, χωρίζοντας το καθιστικό από το υπνοδωμάτιο.

Η οικοδέσποινά μας αφήνει κάτω τα λαχανικά της και αντιλαμβάνεται ότι της τελείωσαν τα καυσόξυλα. Προτού πάει στο δάσος για να μαζέψει ένα δεμάτι ξύλα, φροντίζει να πάρει ένα ακόμη τσιτένγκε μαζί της. Αφού μαζέψει τα καυσόξυλα, χρησιμοποιεί ένα τσιτένγκε για να δέσει όλα τα κομμάτια μαζί. Κατόπιν παίρνει ένα ακόμη τσιτένγκε και το στρίβει σφιχτά δίνοντάς του κυκλικό σχήμα και το τοποθετεί στο κεφάλι της. Αυτό είναι σαν τέλειο μαξιλάρι όταν βάζει το μεγάλο δεμάτι ξύλα στο κεφάλι της και το μεταφέρει στο σπίτι της.

Όταν η φίλη μας βάζει το φαγητό να βράσει, αποφασίζει ότι έχει χρόνο να επισκεφτεί για λίγο τους γείτονες που μένουν δίπλα της. Ενώ μιλάει και χειρονομεί, απλώνει το τσιτένγκε της στο έδαφος σαν κουβέρτα και βάζει το μωρό της πάνω. Αυτό χαρίζει στη μαμά του ένα λαμπερό χαμόγελο καθώς εκείνη του δίνει ένα κλαδάκι για να παίξει.

Πολύ σύντομα η φίλη μας πρέπει να φύγει για να κοιτάξει το φαγητό. Αλλά ο ουρανός έχει σκοτεινιάσει, και ξαφνικά αρχίζει να βρέχει. Χωρίς να ανησυχεί, παίρνει το μωρό στο ένα της χέρι και με μια έξυπνη κίνηση ρίχνει το τσιτένγκε πάνω στο κεφάλι της. Κρατώντας πάνω από τα κεφάλια τους την ομπρέλα που έφτιαξε στη στιγμή, πηγαίνει στο σπίτι για να κοιτάξει το φαγητό.

Φούστα, ρόμπα, πορτοφόλι, «τσάντα» για λαχανικά, μαξιλάρι, κουβέρτα, ομπρέλα, μεταφορικό μέσο για το παιδί, τουρμπάνι—οι χρήσεις του τσιτένγκε φαίνονται ατελείωτες και επιβεβαιώνουν την εφευρετικότητα των Αφρικανών.

[Εικόνες στη σελίδα 23]

Το «τσιτένγκε» έχει πολλές χρήσεις: περιτύλιγμα για τα καυσόξυλα, θήκη για να κρατάει το μωρό, όμορφο τουρμπάνι, πολύχρωμη κουβέρτα