Είναι η «Ιδιωτική Θρησκεία» η Λύση;

ΚΑΘΩΣ Η ΟΡΓΑΝΩΜΕΝΗ ΘΡΗΣΚΕΙΑ χάνει την επιρροή της στις μάζες των ανθρώπων, δεν προξενεί έκπληξη το γεγονός ότι τόσο πολλά άτομα διαμορφώνουν τη δική τους προσωπική θρησκεία. Ωστόσο, προκύπτουν οι εξής ερωτήσεις: Μπορεί αυτό να ικανοποιήσει πράγματι τις πνευματικές ανάγκες κάποιου; Είναι η «ιδιωτική θρησκεία» η λύση;

Για να απαντήσουμε σε αυτές τις ερωτήσεις πρέπει πρώτα να εξετάσουμε το αν η ιδιωτική θρησκεία μπορεί πράγματι να σταθεί εξεταζόμενη με βάση τη «δύναμη της λογικής» μας, ένα από τα σπουδαιότερα δώρα που έχει ο άνθρωπος.​—Ρωμαίους 12:1.

Ο λογικός άνθρωπος τείνει να απορρίπτει οτιδήποτε το αντιφατικό. Ωστόσο, μια έρευνα για την ιδιωτική θρησκεία στη Σουηδία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι συνήθως οι άνθρωποι «μάλλον αυθόρμητα συνδυάζουν διαφορετικές (και πιθανότατα ασυμβίβαστες με βάση τη λογική) φιλοσοφίες σχετικά με τη ζωή διαμορφώνοντας τη δική τους προσωπική φιλοσοφία».

Για παράδειγμα, μόνο το 2 τοις εκατό εκείνων που δήλωναν «Χριστιανοί με το δικό τους τρόπο» ανέφεραν τον Ιησού, ακόμη και ως ιστορικό πρόσωπο. Ωστόσο, ανέφεραν συχνά την πίστη στη μετενσάρκωση. Δεν είναι, όμως, ασυνεπές να παρουσιάζεται κάποιος ως ακόλουθος του Ιησού Χριστού ενώ αγνοεί την ύπαρξή του και τις διδασκαλίες του​—και μάλιστα να ενστερνίζεται δόγματα εκ διαμέτρου αντίθετα με αυτά του Χριστού;a

Η δύναμη της λογικής μας τείνει, επίσης, να μας απομακρύνει από πράγματα που φαίνονται εντελώς ασαφή και απροσδιόριστα. Ωστόσο, όταν ρωτήθηκαν αν πίστευαν στον «Θεό ή σε μια θεϊκή δύναμη», οι περισσότεροι απάντησαν πως θα πρέπει να υπάρχει «Κάτι» τέτοιο. Ένας είπε: «Πιστεύω σε κάτι υπερφυσικό αλλά όχι απαραίτητα σε έναν Θεό». Εκείνοι που πίστευαν ότι υπάρχει Θεός θεωρούσαν ότι «αυτός έπαιζε μάλλον ασήμαντο ρόλο στη ζωή τους». Η έκθεση, λοιπόν, περιέγραφε την ιδιωτική θρησκεία ως έναν «συγκεχυμένο εννοιολογικό κόσμο», και ολοκληρωνόταν με την παράθεση μιας από τις πιο κοινές απαντήσεις: «Πιστεύω σε κάτι, αλλά δεν είμαι σίγουρος σε τι».

Μια μελέτη για την ιδιωτική θρησκεία στον Καναδά απέφερε παρόμοια αποτελέσματα. Το περιοδικό Αλμπέρτα Ριπόρτ (Alberta Report) παρατηρεί: «Διακρίνουμε τώρα ότι πολλοί πιστεύουν σε σχεδόν οτιδήποτε μπορεί να φανταστεί κανείς, έστω και αν αυτό είναι εντελώς ανυπόστατο. Και όταν προσπαθούμε να διακρίνουμε τι είδους καθοδηγία δίνουν αυτά τα προσωπικά πιστεύω στη ζωή των ανθρώπων, στην πραγματικότητα δεν βλέπουμε τίποτα. Δεν υπάρχει μια ύψιστη ηθική αυθεντία. Έτσι λοιπόν δεν προκύπτει κανένα όφελος». Το περιοδικό μιλούσε για «τον κατατεμαχισμένο θεό» επειδή όσοι υιοθετούν τέτοιες πεποιθήσεις «επιλέγουν τμήματα από τα παραδοσιακά δόγματα». Πιστεύετε ότι είναι λογικό να βασίζετε θρησκευτικές πεποιθήσεις​—ακόμη και την ελπίδα για το μέλλον—​σε τέτοιες ασαφείς, ανίσχυρες και αποσπασματικές ιδέες;

Η Ανάγκη μας για Συντροφικότητα

Από παλιά, οι θρησκευόμενοι θεωρούσαν πολύτιμη τη συντροφικότητα, την αδελφοσύνη και την αλληλεγγύη. (Πράξεις 2:42, 46) Αλλά εφόσον η ιδιωτική θρησκεία είναι ακριβώς αυτό​—ιδιωτική—​πώς μπορεί να καλύψει αυτές τις ανάγκες;

Μήπως η ιδιωτική θρησκεία δεν πολλαπλασιάζει και δεν βαθαίνει τις θρησκευτικές διαιρέσεις ανάμεσα στους ανθρώπους εφόσον «κάθε άνθρωπος είναι και μία εκκλησία»; «Τώρα η θρησκεία είναι ζήτημα προσωπικής άποψης . . .  , και έτσι έχουμε γίνει μια χώρα που έχει, όχι εκατοντάδες, αλλά εκατομμύρια δόγματα», παρατήρησε το περιοδικό Αλμπέρτα Ριπόρτ. Δεν είναι να απορεί κανείς, λοιπόν, που η ιδιωτική θρησκεία έχει περιγραφεί ακόμη και ως πνευματική αναρχία.

Τι θα Πούμε για τις Αξίες;

Ο Σουηδός Επίσκοπος Μάρτιν Λένεμπο επισημαίνει σε μια συνέντευξη στην εφημερίδα Σβένσκα Νταγκμπλαντέτ (Svenska Dagbladet) ότι «η ιδιωτική θρησκεία δεν μπορεί να εμπλουτίσει την εποχή μας, και είναι δύσκολο να μεταφέρει τις αξίες της σε μια νέα εποχή». Αυτή η άποψη επιβεβαιώνεται κατά κάποιον τρόπο από μια κοινή νοοτροπία που χαρακτηρίζει τους Σουηδούς γονείς σχετικά με την ανατροφή των παιδιών. Η εφημερίδα συνοψίζει αυτή τη νοοτροπία ως εξής: «Να πιστεύετε ό,τι θέλετε! Και μην πιέζετε τα παιδιά σας να αποφασίσουν. Αντίθετα αφήστε τα να επιλέξουν όταν μεγαλώσουν αρκετά».

Η εφημερίδα αναγνώρισε ότι το να παρέχει κανείς στα παιδιά θρησκευτικές αξίες μπορεί να θεωρηθεί κατήχηση. Εντούτοις, κατέληξε: «Αυτή η μεταφορά θρησκευτικών αξιών στα παιδιά μπορεί να είναι ωφέλιμη και ίσως είναι ο μοναδικός τρόπος . . . για να αποφασίσουν μόνα τους». Πράγματι, η τωρινή δυσχερής θέση των νεαρών φανερώνει ότι η ιδιωτική θρησκεία δεν έχει κάνει σχεδόν τίποτα για να ενώσει τις οικογένειες με βάση σταθερές αξίες οι οποίες μπορούν να κληροδοτηθούν από τη μία γενιά στην επόμενη.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι η ιδιωτική θρησκεία δεν μπορεί να προσφέρει αξιόπιστες, συνεπείς λύσεις στα προβλήματα της ζωής ούτε μπορεί να ενώσει τους ανθρώπους ή να καλύψει την ανάγκη της ανθρωπότητας για ηθική καθοδήγηση. Το άρθρο της Σβένσκα Νταγκμπλαντέτ, στο οποίο αναφερθήκαμε προηγουμένως, έλεγε τα εξής για την ιδιωτική θρησκεία: «Όταν η “πίστη” περιέχει τα πάντα, δεν περιέχει τίποτα. Και όταν ποτέ δεν χρειάζεται να οριοθετείται η ελευθερία, τότε η πίστη είναι αδύναμη».

Σαφώς, η ιδιωτική θρησκεία αποτυγχάνει από πολλές απόψεις να ικανοποιήσει τις πνευματικές ανάγκες των ανθρώπων. Αλήθεια, πώς θα μπορούσε ένα άτομο να αναμένει λογικά να καλύψει τέτοιες ανάγκες επιλέγοντας απλώς πεποιθήσεις από διάφορες παραδόσεις, σαν να διαλέγει τα πιο ελκυστικά φαγητά από έναν μπουφέ; Είναι επίσης σαφές ότι η οργανωμένη θρησκεία έχει αποτύχει να καλύψει αυτές τις ανάγκες. Πού μπορούμε, λοιπόν, να στραφούμε;

[Υποσημείωση]

[Εικόνα στη σελίδα 8, 9]

Πρέπει να βλέπουμε τη θρησκεία απλώς σαν έναν μπουφέ, από όπου διαλέγουμε όποιες πεποιθήσεις μάς ελκύουν;