Μεμονωμένοι Γονείς, Πολλαπλές Προκλήσεις

«Τα συναισθήματα με κατακλύζουν. Περνάω νύχτες ολόκληρες στο μπάνιο κλαίγοντας. Είναι πολύ δύσκολο».​—ΤΖΑΝΕΤ, ΜΕΜΟΝΩΜΕΝΗ ΜΗΤΕΡΑ ΤΡΙΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ.

ΟΙ ΛΟΓΟΙ για την ύπαρξη μεμονωμένων γονέων είναι πολλοί. Μερικές οικογένειες μένουν με έναν γονέα εξαιτίας πολέμων, φυσικών καταστροφών ή ασθένειας.

Οι γονείς μερικών παιδιών αποφασίζουν να μην παντρευτούν μεταξύ τους. Λόγου χάρη, στη Σουηδία σχεδόν τα μισά παιδιά γεννιούνται εκτός γάμου. Το διαζύγιο δημιουργεί επίσης μονογονεϊκά σπιτικά. Σύμφωνα με έρευνες, πάνω από τα μισά παιδιά στην Αμερική θα ζήσουν σε μονογονεϊκά σπιτικά για κάποια περίοδο της παιδικής τους ηλικίας.

Κατανόηση των Προκλήσεων

Οι μητέρες που έχουν χηρέψει πρόσφατα έχουν να σηκώσουν ένα ιδιαίτερο φορτίο. Πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες του σπιτικού τους ενώ ακόμη πενθούν για το χαμένο σύντροφό τους. Μπορεί να χρειαστούν μήνες, ακόμη και χρόνια, για να προσαρμοστούν σε αυτόν το ρόλο καθώς προσπαθούν να τα βγάλουν πέρα με τις οικονομικές δυσκολίες και με την ευθύνη που έχουν να παρηγορήσουν τα παιδιά τους. Η χήρα μητέρα μπορεί να δυσκολεύεται πάρα πολύ να ανταποκριθεί σε αυτές τις επιπρόσθετες ευθύνες. Ως αποτέλεσμα, ένα παιδί ίσως να μη λάβει επαρκή γονική κατεύθυνση τον καιρό που χρειάζεται απεγνωσμένα προσοχή και επιβεβαίωση.

Οι μεμονωμένες μητέρες που δεν παντρεύτηκαν τον πατέρα του παιδιού τους είναι συνήθως πολύ νέες και άπειρες. Ίσως να μην είχαν την ευκαιρία να ολοκληρώσουν τη βασική τους εκπαίδευση. Χωρίς επαρκή επαγγελματική κατάρτιση, πιθανότατα θα είναι φτωχές και θα απασχολούνται σε χαμηλόμισθες εργασίες. Χωρίς την υποστήριξη συγγενών, όπως οι γονείς τους, θα έχουν επίσης την επιπρόσθετη ευθύνη να παρέχουν την κατάλληλη καθημερινή φροντίδα στο παιδί τους. Επιπλέον, η ανύπαντρη μητέρα ίσως σηκώνει συναισθηματικά φορτία, όπως αισθήματα ντροπής και μοναξιά. Μερικές ίσως φοβούνται ότι η ύπαρξη παιδιού αποκλείει την πιθανότητα να βρουν κάποτε έναν κατάλληλο σύντροφο. Καθώς τα παιδιά σε τέτοια σπιτικά μεγαλώνουν, μπορεί και αυτά επίσης να βασανίζονται από αναπάντητα ερωτήματα για το παρελθόν τους και από την ανάγκη να τα αναγνωρίσει ο απών γονέας.

Παρόμοια, οι γονείς που παίρνουν διαζύγιο βρίσκονται κάτω από τεράστια ένταση. Μερικοί γονείς μπορεί να νιώθουν μεγάλο θυμό εξαιτίας του διαζυγίου. Τα αισθήματα χαμηλής αυτοεκτίμησης και το βαθύ αίσθημα απόρριψης μπορεί επίσης να αφαιρέσουν από ορισμένους γονείς την ικανότητα να καλύπτουν τις συναισθηματικές ανάγκες των παιδιών τους. Οι μητέρες που χρειάζεται να μπουν στην αγορά εργασίας για πρώτη φορά ίσως δυσκολεύονται να ανταποκριθούν στην ευθύνη της διαχείρισης του σπιτικού. Ίσως νιώθουν ότι δεν έχουν ούτε το χρόνο ούτε τη δύναμη να ικανοποιήσουν τις ιδιαίτερες ανάγκες των παιδιών, τα οποία επίσης έχουν να αντιμετωπίσουν ριζικές αλλαγές μετά το διαζύγιο των γονέων τους.

Μοναδικές Προκλήσεις για τους Διαζευγμένους Γονείς

Οι μεμονωμένοι γονείς αναγνωρίζουν ότι οι ατομικές ανάγκες των παιδιών τους διαφέρουν και αλλάζουν συνεχώς. Για τους διαζευγμένους μεμονωμένους γονείς, η εξασφάλιση λογικών ευκαιριών για πνευματική καθοδήγηση μπορεί να περιλαμβάνει μοναδικές προκλήσεις.

Παραδείγματος χάρη, μερικοί διαζευγμένοι γονείς οι οποίοι είναι Μάρτυρες του Ιεχωβά μπορεί να μην έχουν την επιμέλεια των παιδιών τους. Έχουν κάνει ενέργειες ώστε να ασκούν το δικαίωμα επικοινωνίας τους με τα παιδιά τους σε χρόνο κατά τον οποίο μπορούν να συμπεριλάβουν την παρακολούθηση κάποιας Χριστιανικής συνάθροισης. Αυτή η δυνατότητα επικοινωνίας θα έδινε στο παιδί την ευκαιρία για τακτική επαφή με τη Χριστιανική εκκλησία, πράγμα που ωφελεί πολύ τα παιδιά διαζευγμένων γονέων.

Οι διαζευγμένοι γονείς που έχουν λιγότερες ευκαιρίες για τακτική επαφή με τα παιδιά τους χρειάζεται να αναζητούν τρόπους με τους οποίους θα τα διαβεβαιώνουν για την αγάπη και τη στοργή τους. Για να είναι ο γονέας επιτυχημένος πρέπει να αντιλαμβάνεται τις μεταβαλλόμενες συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού. Αυτό αληθεύει ιδιαίτερα όταν το παιδί πλησιάζει στην εφηβεία και αναπτύσσει μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τις κοινωνικές δραστηριότητες και την απόκτηση φίλων.

Ο επιτυχημένος γονέας αντιλαμβάνεται επίσης τις ικανότητες, την προσωπικότητα και τον τρόπο σκέψης του παιδιού. (Γένεση 33:13) Γονέας και παιδί απολαμβάνουν συζητήσεις και συναναστροφή που χαρακτηρίζονται από οικειότητα και θέρμη. Οι γραμμές επικοινωνίας είναι ανοιχτές. Το παιδί έχει μια θέση στη ζωή του γονέα, και ο γονέας έχει μια θέση στη ζωή του παιδιού.

Ανάγκη για Λογικότητα

Έπειτα από κάποιο διαζύγιο, τα παιδιά ωφελούνται από την τακτική επαφή και με τους δύο γονείς. Υποθέστε ότι οι γονείς έχουν διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις​—ο ένας είναι Μάρτυρας του Ιεχωβά και ο άλλος δεν είναι. Η τακτική και ειλικρινής επικοινωνία βοηθάει στην αποφυγή άσκοπων συγκρούσεων. «Η λογικότητά σας ας γίνει γνωστή σε όλους τους ανθρώπους», έγραψε ο απόστολος Παύλος. (Φιλιππησίους 4:5) Τα παιδιά πρέπει να διδαχτούν να σέβονται το δικαίωμα που έχουν και οι δύο γονείς να ασκούν τη θρησκεία τους.

Ο πατέρας που δεν είναι Μάρτυρας μπορεί να επιμένει ότι το παιδί πρέπει να παρακολουθεί θρησκευτικές τελετές στη δική του εκκλησία. Τι μπορεί να κάνει η μητέρα που είναι Μάρτυρας του Ιεχωβά; Μπορεί και εκείνη να μοιράζεται τις θρησκευτικές της πεποιθήσεις με το παιδί. Με τον καιρό, το παιδί θα μπορέσει να αποφασίσει μόνο του σχετικά με τη θρησκεία, όπως ο νεαρός Τιμόθεος ο οποίος διδάχτηκε τις Γραφικές αρχές πιθανότατα από τη μητέρα του και τη γιαγιά του. (2 Τιμόθεο 3:14, 15) Αν το παιδί δεν αισθάνεται άνετα να παρακολουθεί τελετές κάποιας άλλης θρησκείας, ίσως θα μπορούσε να εξετάσει το Γραφικό παράδειγμα του Νεεμάν ο οποίος αφού έγινε αληθινός λάτρης συνέχισε να εκτελεί τα καθήκοντά του συνοδεύοντας το βασιλιά που απέδιδε λατρεία στον οίκο του Ριμμών. Αυτή η αφήγηση μπορεί να διαβεβαιώσει το παιδί για την αγάπη και την κατανόηση που δείχνει ο Ιεχωβά για εκείνο παρά την παρουσία του σε θρησκευτικές τελετές τις οποίες δεν έχει συνηθίσει.​—2 Βασιλέων 5:17-19.

Ο επιτυχημένος γονέας μπορεί να διαπλάθει τον τρόπο σκέψης του παιδιού ή των παιδιών και να καταλαβαίνει τα αισθήματά τους. (Δευτερονόμιο 6:7) Είναι αλήθεια ότι οι γονείς που δεν παντρεύτηκαν ποτέ ίσως νιώθουν ντροπή για την προηγούμενη πορεία της ζωής τους. Ωστόσο, πρέπει να θυμούνται ότι τα παιδιά έχουν δύο βιολογικούς γονείς. Τα παιδιά θέλουν να ξέρουν και για τους δύο γονείς τους, και χρειάζεται να νιώθουν ότι είναι επιθυμητά, όχι απλώς ατυχή περιστατικά. Ο γονέας μπορεί να παρέχει στο παιδί στοργική διαβεβαίωση μιλώντας με σεβασμό για το γονέα που απουσιάζει και δίνοντας απαντήσεις τις οποίες μπορεί να καταλάβει, ή πρέπει να γνωρίζει, ένα παιδί της ηλικίας του.

Οι γονείς πρέπει να θυμούνται ότι οι πρώτες εντυπώσεις που αποκομίζει το παιδί σχετικά με την αγάπη, την εξουσία και τη δύναμη διαμορφώνονται από τη σχέση του με το γονέα του. Με τη στοργική άσκηση εξουσίας και δύναμης, ο Χριστιανός γονέας μπορεί να κάνει πολλά για να προετοιμάσει το παιδί προκειμένου να αποκτήσει στοργική σχέση με τον Ιεχωβά και να σέβεται τις εκκλησιαστικές διευθετήσεις.​—Γένεση 18:19.

Η Συνεργασία των Παιδιών Είναι Απαραίτητη

Τα παιδιά που ζουν σε μονογονεϊκές οικογένειες πρέπει επίσης να καταλάβουν ότι η συνεργασία τους είναι απαραίτητη για την επιτυχία της οικογένειας. (Εφεσίους 6:1-3) Η υπακοή τους στη γονική εξουσία δείχνει ότι αγαπούν το γονέα τους και σέβονται την επιπρόσθετη προσπάθεια που κάνει για να παρέχει ένα ασφαλές και ευτυχισμένο σπιτικό. Εφόσον η επικοινωνία είναι δρόμος διπλής κατεύθυνσης, τα παιδιά μιας μονογονεϊκής οικογένειας χρειάζεται να θυμούνται ότι πρέπει να υποστηρίζουν πρόθυμα τις προσπάθειες που κάνει ο γονέας για τη διατήρηση καλής επικοινωνίας στην οικογένεια.​—Παροιμίες 1:8· 4:1-4.

Από τέτοια παιδιά συχνά απαιτείται να αναλάβουν ευθύνες συντομότερα από ό,τι τα παιδιά που ζουν σε σπιτικό με δύο γονείς. Με στοργική και υπομονετική καθοδήγηση, τα αγόρια και τα κορίτσια θα αποκτούν αυτοπεποίθηση και αίσθηση αυτοεκτίμησης καθώς θα αναπτύσσουν ικανότητες στη ζωή από μικρή ηλικία. Επίσης, μερικές δουλειές μπορούν να ανατίθενται στα παιδιά προκειμένου να βοηθάνε αυτά στην καλή διαχείριση του σπιτικού.

Κάτι τέτοιο δεν σημαίνει ότι αντικειμενικός σκοπός του μεμονωμένου γονέα είναι να μετατρέψει τα παιδιά του σε μικρούς, αυτόνομους ενηλίκους οι οποίοι δεν χρειάζονται γονική κατεύθυνση. Ασφαλώς, το πιο άσοφο θα ήταν να αφεθεί ένα μικρό παιδί μόνο του ή χωρίς επίβλεψη.

Οι μεμονωμένοι γονείς συχνά παρασύρονται από τη λανθασμένη σκέψη ότι πρέπει να είναι φίλοι που μοιράζονται τα πάντα με τα παιδιά τους. Αν και μια στενή σχέση είναι απαραίτητη, οι μεμονωμένοι γονείς πρέπει να έχουν υπόψη ότι τα παιδιά χρειάζονται γονέα και ότι ένα παιδί δεν είναι αρκετά ώριμο συναισθηματικά για να αποτελέσει εκείνον στον οποίο ο γονέας θα εκμυστηρεύεται τα πάντα. Τα παιδιά σας έχουν ανάγκη να τους φέρεστε ως γονέας.

Μεμονωμένοι γονείς και παιδιά που συνεργάζονται με αγάπη μπορούν να συμβάλλουν σε μια επιτυχημένη οικογένεια. Καθώς ολοένα και περισσότερα παιδιά ανατρέφονται σε μονογονεϊκά σπιτικά, όλοι πρέπει να είναι ενήμεροι για τις ιδιαίτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι μεμονωμένοι γονείς και τα παιδιά τους, και να είναι πρόθυμοι να προσφέρουν στοργική ενθάρρυνση και υποστήριξη.

[Πλαίσιο/Εικόνα στη σελίδα 9]

Επίδραση στα Παιδιά

Γενικά, οι μεμονωμένοι γονείς ίσως να έχουν λιγότερο χρόνο για κάθε παιδί ξεχωριστά από όσο θα είχαν δύο γονείς. Μερικές φορές ένας μεμονωμένος γονέας ζει με κάποιον σύντροφο ο οποίος δεν είναι σύζυγός του. Ωστόσο, η σχέση συμβίωσης είναι λιγότερο σταθερή από το γάμο. Τα παιδιά που ζουν σε τέτοιες οικογένειες έχουν περισσότερες πιθανότητες να μεγαλώσουν βλέποντας διάφορους ενηλίκους να εναλλάσσονται στη ζωή τους.

Σύμφωνα με κάποιες μελέτες, «τα παιδιά των μονογονεϊκών οικογενειών είναι πιθανότερο ότι, κατά μέσο όρο, θα ζήσουν λιγότερο υγιή ζωή από ό,τι τα παιδιά των ενωμένων οικογενειών». Ωστόσο, μια καλύτερη ανάλυση αυτών των μελετών δείχνει ότι η έλλειψη οικονομικών πόρων ίσως είναι «ο μόνος ουσιώδης παράγοντας ο οποίος ευθύνεται για τις διαφορές ανάμεσα σε παιδιά από διαφορετικές μορφές οικογενειών». Αυτό, φυσικά, δεν σημαίνει ότι τα παιδιά μονογονεϊκών οικογενειών είναι καταδικασμένα να αποτύχουν. Με κατάλληλη καθοδήγηση και εκπαίδευση μπορούν να υπερνικήσουν τις αρνητικές επιδράσεις.