Τι Συμβαίνει με τον Καιρό;

«Οι καταστροφικές πλημμύρες και οι σφοδρές νεροποντές που βλέπουμε τώρα θα αυξηθούν σε συχνότητα».​—ΤΟΜΑΣ ΛΟΣΤΕΡ, ΕΙΔΙΚΟΣ ΣΤΟΥΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥΣ ΑΠΟ ΚΑΙΡΙΚΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ.

ΕΙΝΑΙ άραγε αλήθεια ότι κάτι δεν πάει καλά με τον καιρό; Πολλοί φοβούνται πως ναι. Ο μετεωρολόγος Δρ Πίτερ Βέρνερ, από το Ινστιτούτο Πότσνταμ για την Έρευνα Σχετικά με την Επίδραση του Κλίματος, αναφέρει: «Παρατηρώντας τον καιρό παγκοσμίως​—τα ακραία φαινόμενα όσον αφορά τα ατμοσφαιρικά κατακρημνίσματα, τις πλημμύρες, τις ξηρασίες, τις νεροποντές—​και την εξέλιξή του, δικαιολογημένα μπορούμε να πούμε ότι αυτά τα ακραία φαινόμενα έχουν τετραπλασιαστεί τα τελευταία 50 χρόνια».

Πολλοί πιστεύουν ότι αυτές οι ασυνήθιστες καιρικές συνθήκες αποτελούν ενδείξεις της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας​—της ανεξέλεγκτης έκτασης που έχει λάβει το αποκαλούμενο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Η Υπηρεσία Προστασίας του Περιβάλλοντος των ΗΠΑ εξηγεί: «Το φαινόμενο του θερμοκηπίου είναι η αύξηση της θερμοκρασίας της Γης η οποία οφείλεται στο ότι ορισμένα αέρια της ατμόσφαιρας (λόγου χάρη, υδρατμοί, διοξείδιο του άνθρακα, υποξείδιο του αζώτου και μεθάνιο) παγιδεύουν ενέργεια από τον ήλιο. Χωρίς αυτά τα αέρια, η ζέστη θα διέφευγε στο διάστημα και η μέση θερμοκρασία της Γης θα ήταν περίπου 15,5°C χαμηλότερη».

Ωστόσο, πολλοί ισχυρίζονται ότι ο άνθρωπος, άθελά του, έχει παρέμβει σε αυτή τη φυσική διαδικασία. Ένα άρθρο στην ηλεκτρονική έκδοση Γήινο Παρατηρητήριο (Earth Observatory), της Εθνικής Υπηρεσίας Αεροναυτικής και Διαστήματος των ΗΠΑ, λέει: «Επί δεκαετίες, τα εργοστάσια και τα αυτοκίνητα των ανθρώπων εκλύουν δισεκατομμύρια τόνους αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα . . . Πολλοί επιστήμονες φοβούνται ότι οι αυξημένες συγκεντρώσεις αερίων του θερμοκηπίου δεν αφήνουν την επιπρόσθετη θερμική ακτινοβολία να φύγει από τη Γη. Στην πραγματικότητα, αυτά τα αέρια παγιδεύουν την περίσσια θερμότητα στην ατμόσφαιρα της Γης περίπου με τον ίδιο τρόπο με τον οποίο παγιδεύει το παρμπρίζ την ηλιακή ενέργεια που εισχωρεί στο αυτοκίνητο».

Κάποιοι που δεν συμφωνούν με αυτή την άποψη επισημαίνουν ότι μόνο ένα μικρό ποσοστό των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου οφείλεται στον άνθρωπο. Ωστόσο, η Διακυβερνητική Επιτροπή για τις Κλιματολογικές Αλλαγές (IPCC), μια ερευνητική ομάδα που χρηματοδοτείται τόσο από τον Παγκόσμιο Μετεωρολογικό Οργανισμό όσο και από το Περιβαλλοντικό Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών, αναφέρει: «Νέα και ισχυρότερα στοιχεία υποδεικνύουν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας που παρατηρείται τα τελευταία 50 χρόνια οφείλεται κατά κύριο λόγο σε ανθρώπινες δραστηριότητες».

Ο κλιματολόγος Πίτερ Τανς, από την Εθνική Ωκεανογραφική και Ατμοσφαιρική Υπηρεσία, λέει: «Αν θα έπρεπε να κάνω μια εκτίμηση, θα έλεγα ότι κατά 60 τοις εκατό οφείλεται σε δικό μας λάθος . . . Για το υπόλοιπο 40 τοις εκατό ευθύνονται φυσικά αίτια».

Πιθανές Συνέπειες της Παγκόσμιας Αύξησης της Θερμοκρασίας

Ποιο είναι, λοιπόν, το προφανές αποτέλεσμα της συσσώρευσης αερίων του θερμοκηπίου εξαιτίας του ανθρώπου; Οι περισσότεροι επιστήμονες συμφωνούν τώρα ότι η θερμοκρασία της γης έχει πράγματι αυξηθεί. Πόσο μεγάλη είναι αυτή η αύξηση; Μια έκθεση της IPCC που δημοσιεύτηκε το 2001 αναφέρει: «Οι θερμοκρασίες στην επιφάνεια της γης έχουν αυξηθεί από 0,4 ως 0,8°C σε σχέση με τα τέλη του 19ου αιώνα». Πολλοί ερευνητές πιστεύουν ότι αυτή η μικρή αύξηση θα μπορούσε να ευθύνεται για τις μεγάλες αλλαγές του καιρού.

Ομολογουμένως, το κλιματολογικό σύστημα της γης είναι εκπληκτικά περίπλοκο, και οι επιστήμονες δεν μπορούν να πουν με βεβαιότητα ποιες θα είναι οι συνέπειες της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας—αν υπάρξουν. Ωστόσο, πολλοί πιστεύουν ότι, ως αποτέλεσμα αυτής της αύξησης, υπάρχουν περισσότερες βροχοπτώσεις στο Βόρειο Ημισφαίριο, ξηρασία στην Ασία και στην Αφρική και αύξηση των φαινομένων Ελ Νίνιο στον Ειρηνικό.

Ανάγκη για Παγκόσμια Λύση

Εφόσον πολλοί πιστεύουν ότι αυτό το πρόβλημα οφείλεται στον άνθρωπο, δεν μπορεί άραγε ο άνθρωπος να το λύσει; Μερικές κοινωνίες έχουν ήδη θεσπίσει νόμους για τον περιορισμό της μόλυνσης που προκαλούν τα αυτοκίνητα και τα εργοστάσια. Ωστόσο, τέτοιες προσπάθειες​—αν και αξιέπαινες—​έχουν φέρει λίγα ή και καθόλου αποτελέσματα. Η μόλυνση είναι παγκόσμιο πρόβλημα, άρα λοιπόν και η λύση πρέπει να είναι παγκόσμια! Το 1992 έλαβε χώρα η Συνάντηση Κορυφής για τη Γη στο Ρίο ντε Τζανέιρο. Δέκα χρόνια αργότερα, στο Γιοχάνεσμπουργκ της Νότιας Αφρικής, διεξάχθηκε η Παγκόσμια Διάσκεψη Κορυφής για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Σχεδόν 40.000 εκπρόσωποι παρευρέθηκαν σε αυτή τη συνάντηση του 2002, μεταξύ των οποίων και περίπου 100 ηγέτες χωρών.

Τέτοιες συνδιασκέψεις έχουν συμβάλει πολύ στο να υπάρχει γενική ομοφωνία μεταξύ των επιστημόνων. Η γερμανική εφημερίδα Ντερ Τάγκεσπιγκελ (Der Tagesspiegel) εξηγεί: «Μολονότι οι περισσότεροι επιστήμονες τότε [το 1992] διατηρούσαν τις αμφιβολίες τους σχετικά με το φαινόμενο του θερμοκηπίου, σήμερα υπάρχουν ελάχιστες αμφισβητήσεις». Παρ’ όλα αυτά, ο υπουργός περιβάλλοντος της Γερμανίας Γιούργκεν Τρίτιν μας υπενθυμίζει ότι η πραγματική λύση στο πρόβλημα δεν έχει βρεθεί ακόμη. «Συνεπώς, η διάσκεψη του Γιοχάνεσμπουργκ πρέπει να μην αρκεστεί σε λόγια», τόνισε, «αλλά να προχωρήσει και σε πράξεις».

Μπορεί να Ανακοπεί η Περιβαλλοντική Βλάβη;

Η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας είναι ένα μόνο από τα πολλά περιβαλλοντικά προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα. Το να μιλάει κανείς για αποτελεσματικές ενέργειες ίσως είναι πολύ ευκολότερο από το να προβαίνει σε αυτές. «Τώρα που βρισκόμαστε τελικά αντιμέτωποι με την τεράστια βλάβη που έχουμε επιφέρει στο περιβάλλον μας», γράφει η Βρετανή ηθολόγος Τζέιν Γκούντολ, «έχουμε επιστρατεύσει όλη την ευφυΐα μας για την εξεύρεση τεχνολογικών λύσεων». Ωστόσο, προειδοποιεί: «Η τεχνολογία και μόνο δεν είναι αρκετή. Πρέπει να συμπεριλάβουμε και την καρδιά μας».

Σκεφτείτε ξανά το πρόβλημα της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας. Τα μέτρα κατά της μόλυνσης είναι δαπανηρά. Συχνά, τα φτωχότερα έθνη δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να τα εφαρμόσουν. Έτσι λοιπόν, μερικοί ειδικοί φοβούνται ότι, εξαιτίας των περιοριστικών διατάξεων για την ενέργεια, οι βιομηχανίες θα μετακινηθούν σε φτωχότερες χώρες όπου θα μπορούν να είναι πιο κερδοφόρες. Επομένως, ακόμη και οι πιο καλοπροαίρετοι ηγέτες αντιμετωπίζουν ένα δίλημμα. Αν προστατέψουν τα οικονομικά συμφέροντα των εθνών τους, θα υποστεί βλάβη το περιβάλλον. Αν θεσπίσουν μέτρα για την προστασία του περιβάλλοντος, θα θέσουν σε κίνδυνο την οικονομία.

Γι’ αυτόν το λόγο, η Σεβέρν Κάλις-Σουζούκι, μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής της Παγκόσμιας Διάσκεψης, ισχυρίζεται ότι η αλλαγή πρέπει να έρθει μέσω των ενεργειών του καθενός ατομικά, λέγοντας: «Το αν θα υπάρξει πραγματική αλλαγή στο περιβάλλον εξαρτάται από εμάς. Δεν μπορούμε να περιμένουμε τους ηγέτες μας. Πρέπει να επικεντρώσουμε την προσοχή μας στις δικές μας ευθύνες και στο πώς μπορούμε εμείς να επιτύχουμε την αλλαγή».

Είναι πολύ λογικό να αναμένεται από τους ανθρώπους να μεταχειρίζονται με σεβασμό το περιβάλλον. Αλλά το να υποκινηθούν να κάνουν τις αναγκαίες αλλαγές στον τρόπο ζωής τους δεν είναι και τόσο εύκολο. Παραδείγματος χάρη: Οι περισσότεροι άνθρωποι συμφωνούν ότι τα αυτοκίνητα συμβάλλουν στην παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας. Έτσι λοιπόν, μπορεί ένα άτομο να θέλει να περιορίσει τη χρήση του αυτοκινήτου ή να μετακινείται εξ ολοκλήρου χωρίς αυτό. Αλλά κάτι τέτοιο ίσως δεν είναι τόσο εύκολο. Όπως ανέφερε πρόσφατα ο Βόλφγκανγκ Σακς, μέλος του Ινστιτούτου του Βούπερταλ για το Κλίμα, το Περιβάλλον και την Ενέργεια, «όλα τα μέρη που παίζουν κάποιον ρόλο στην καθημερινή ζωή (χώρος εργασίας, νηπιαγωγείο, σχολείο ή καταστήματα) βρίσκονται τόσο μακριά ώστε δεν μπορείτε να έχετε πρόσβαση σε αυτά χωρίς αυτοκίνητο. . . . Το αν εγώ προσωπικά επιθυμώ να έχω αυτοκίνητο ή όχι δεν έχει καμία σημασία. Οι περισσότεροι απλώς δεν έχουν άλλη επιλογή».

Μερικοί επιστήμονες, όπως ο καθηγητής Ρόμπερτ Ντίκινσον, από το Ινστιτούτο Τεχνολογικής Σχολής της Τζόρτζια για τις Γεωλογικές και Ατμοσφαιρικές Επιστήμες, φοβούνται ότι ίσως είναι ήδη πολύ αργά για να απαλλάξουμε τη γη από τις συνέπειες της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας. Ο Ντίκινσον πιστεύει ότι, ακόμη και αν τερματιζόταν η μόλυνση σήμερα, η επίδραση της κακομεταχείρισης της ατμόσφαιρας κατά το παρελθόν θα διαρκούσε άλλα 100 χρόνια τουλάχιστον!

Εφόσον ούτε οι κυβερνήσεις ούτε μεμονωμένα άτομα δεν μπορούν να λύσουν τα προβλήματα του περιβάλλοντος, τότε ποιος μπορεί; Από τους αρχαίους χρόνους, οι άνθρωποι απέβλεπαν στον ουρανό για να τους βοηθήσει στον έλεγχο των καιρικών συνθηκών. Όσο αφελείς και αν ήταν οι προσπάθειές τους, αποκαλύπτουν μια βασική αλήθεια: Η ανθρωπότητα χρειάζεται τη θεϊκή βοήθεια για την επίλυση αυτών των προβλημάτων.

[Πρόταση που τονίζεται στη σελίδα 7]

«Νέα και ισχυρότερα στοιχεία υποδεικνύουν ότι η αύξηση της θερμοκρασίας που παρατηρείται τα τελευταία 50 χρόνια οφείλεται κατά κύριο λόγο σε ανθρώπινες δραστηριότητες»

[Πλαίσιο στη σελίδα 6]

«Είναι η Παγκόσμια Αύξηση της Θερμοκρασίας Επιβλαβής για την Υγεία;»

Κάποιο άρθρο στο περιοδικό Σαϊεντίφικ Αμέρικαν (Scientific American) έθετε αυτό το ενδιαφέρον ερώτημα. Προέβλεπε ότι η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας «θα διευρύνει τη συχνότητα και τη γεωγραφική κατανομή πολλών σοβαρών ασθενειών». Λόγου χάρη, σε ορισμένα μέρη «ο αριθμός των θανάτων που οφείλονται σε κύματα καύσωνα προβλέπεται να διπλασιαστεί ως το 2020».

Λιγότερο εμφανής είναι ο ρόλος που μπορεί να παίξει η παγκόσμια αύξηση της θερμοκρασίας στις μεταδοτικές ασθένειες. «Υπολογίζεται ότι οι ασθένειες που μεταδίδονται από κουνούπια θα αυξάνονται ολοένα και περισσότερο», εφόσον αυτά «πολλαπλασιάζονται γρηγορότερα και τσιμπούν περισσότερο όταν ο αέρας γίνεται θερμότερος. . . . Καθώς αυξάνεται η θερμοκρασία σε ολόκληρες περιοχές, τα κουνούπια θα μπορούσαν να επεκταθούν, μεταφέροντας μαζί τους αρρώστιες, σε μέρη όπου μέχρι πρότινος δεν ήταν δυνατόν να επιβιώσουν».

Τελικά, υπάρχουν και οι συνέπειες από τις πλημμύρες και τις ξηρασίες—και τα δύο φαινόμενα μπορούν να μολύνουν τα αποθέματα νερού. Είναι ολοφάνερο ότι η απειλή της παγκόσμιας αύξησης της θερμοκρασίας πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπόψη.

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου κάνει τη θερμότητα να συσσωρεύεται στην ατμόσφαιρα αντί να διαφεύγει στο διάστημα

[Ευχαριστίες]

Φωτογραφία NASA

[Εικόνες στη σελίδα 7]

Ο άνθρωπος εκλύει δισεκατομμύρια τόνους ρύπων στον αέρα, επιτείνοντας έτσι το φαινόμενο του θερμοκηπίου