Γιατί Είναι Απαραίτητη η Συνεργασία

«Κανένας οργανισμός δεν είναι αυτόνομος—όλοι σχετίζονται με άλλους οργανισμούς, άμεσα ή έμμεσα».​—«Συμβίωση—​Εισαγωγή στις Βιολογικές Συνεργασίες» (“Symbiosis​—An Introduction to Biological Associations”).

Ο «ΙΣΤΟΣ της ζωής»​—πόσο εύστοχη είναι αυτή η φράση, εφόσον η ζωή είναι πράγματι ένα δίκτυο αλληλένδετων και αλληλεξαρτώμενων οργανισμών! Οι άνθρωποι αποτελούν σε μεγάλο βαθμό μέρος αυτού του ιστού. Για να το εξακριβώσετε, δεν έχετε παρά να κοιτάξετε το ίδιο σας το σώμα. Στον πεπτικό σας σωλήνα, ένας στρατός από φιλικά βακτήρια που εργάζονται αθόρυβα σας βοηθούν να διατηρείστε υγιείς καταστρέφοντας επιβλαβείς εισβολείς και διευκολύνοντας την πέψη και την παραγωγή των απαραίτητων βιταμινών. Σε αντάλλαγμα, εσείς, ως οικοδεσπότες, προμηθεύετε στα βακτήρια τροφή και ένα ευνοϊκό περιβάλλον.

Παρόμοιες σχέσεις υπάρχουν και στο ζωικό βασίλειο, ιδιαίτερα με τα μηρυκαστικά​—τα ζώα που αναμασούν την τροφή—όπως είναι τα βοοειδή, τα ελάφια και τα πρόβατα. Η μεγάλη κοιλία τους, το πρώτο τμήμα του στομαχιού τους που περιέχει πολλούς χώρους, φιλοξενεί ένα πραγματικό οικοσύστημα από βακτήρια, μύκητες και πρωτόζωα. Μέσω ζύμωσης, αυτοί οι μικροοργανισμοί διασπούν την κυτταρίνη, έναν ινώδη υδατάνθρακα που υπάρχει στη βλάστηση, σε διάφορα θρεπτικά στοιχεία. Ακόμη και ορισμένα έντομα που τρώνε κυτταρίνη, στα οποία περιλαμβάνονται μέλη της οικογένειας του σκαθαριού, της κατσαρίδας, του εντόμου «ασημόψαρο», του τερμίτη και της σφήκας, χρησιμοποιούν βακτήρια στη διαδικασία της πέψης.

Αυτή η στενή συνεργασία ανάμεσα σε ανόμοιους οργανισμούς ονομάζεται συμβίωση.a «Τέτοιες σχέσεις είναι αναγκαίες για την ανάπτυξη κάθε ζωντανού συστήματος», λέει ο Τομ Γουέικφορντ στο βιβλίο του Οι Σύνδεσμοι της Ζωής (Liaisons of Life). Σκεφτείτε για λίγο το έδαφος, εφόσον από εκεί προέρχονται πολλά από τα έμβια συστήματα της γης.

Έδαφος​—Σχεδόν Ζωντανός Οργανισμός!

Η Αγία Γραφή δηλώνει ότι το έδαφος έχει δύναμη. (Γένεση 4:12) Αυτή είναι βάσιμη δήλωση, εφόσον το υγιές έδαφος είναι κάτι πολύ περισσότερο από άψυχο χώμα. Είναι ένα πολυσύνθετο μέσο ανάπτυξης, το οποίο βρίθει από οργανισμούς. Μόλις ένα κιλό χώμα μπορεί να περιέχει πάνω από 500 δισεκατομμύρια βακτήρια, ένα δισεκατομμύριο μύκητες και ως 500 εκατομμύρια πολυκύτταρα πλάσματα, από έντομα μέχρι σκουλήκια. Πολλοί από αυτούς τους οργανισμούς συνεργάζονται διασπώντας οργανική ύλη—όπως νεκρά φύλλα και περιττώματα ζώων—και αποδεσμεύοντας άζωτο, το οποίο μετατρέπουν σε μορφές που μπορούν να αφομοιωθούν από τα φυτά. Επίσης, μετατρέπουν τον άνθρακα σε διοξείδιο του άνθρακα και άλλες ενώσεις τις οποίες τα φυτά χρειάζονται για τη φωτοσύνθεση.

Τα ψυχανθή, όπως το αλφάλφα, το τριφύλλι, τα μπιζέλια και η σόγια, έχουν έναν ιδιαίτερο δεσμό με τα βακτήρια, με την έννοια ότι τους επιτρέπουν να «προσβάλλουν» το ριζικό τους σύστημα. Αντί, όμως, τα βακτήρια να βλάπτουν τα φυτά, διεγείρουν τις ρίζες ώστε να παράγουν μικροσκοπικά φυμάτια. Εκεί τα βακτήρια εγκαθίστανται και γίνονται 40 φορές μεγαλύτερα, τα λεγόμενα βακτηριοειδή. Δουλειά τους είναι να μετατρέπουν το άζωτο σε ενώσεις τις οποίες μπορούν να χρησιμοποιήσουν τα ψυχανθή. Σε αντάλλαγμα, τα βακτήρια λαβαίνουν τροφή από τα φυτά.

Οι μύκητες παίζουν και αυτοί σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των φυτών. Στην πραγματικότητα, σχεδόν κάθε δέντρο, θάμνος ή χορτάρι έχει κάποιον μυστικό, υπόγειο σύνδεσμο με μύκητες. Και αυτοί οι οργανισμοί επίσης «προσβάλλουν» τις ρίζες, από όπου βοηθούν τα φυτά στην απορρόφηση νερού και σπουδαίων μεταλλικών στοιχείων, όπως ο σίδηρος, ο φωσφόρος, το κάλιο και ο ψευδάργυρος. Ως ανταμοιβή, οι μύκητες, οι οποίοι δεν μπορούν να παράγουν μόνοι τους την τροφή τους επειδή δεν έχουν χλωροφύλλη, απορροφούν υδατάνθρακες από το φυτό.

Ένα φυτό που εξαρτάται πολύ από τους μύκητες είναι η ορχιδέα. Στο φυσικό περιβάλλον, η σχέση αρχίζει με τους όμοιους με χώμα σπόρους της ορχιδέας, οι οποίοι χρειάζονται βοήθεια για να βλαστήσουν. Οι μύκητες βοηθούν επίσης το ώριμο φυτό ενισχύοντας το κάπως ασθενικό ριζικό του σύστημα. Ο μύκητας, λέει ο Γουέικφορντ, «σχηματίζει έναν μεγάλο και δυνατό ιστό για τη συλλογή τροφής ο οποίος εξασφαλίζει την πλήρη κάλυψη των θρεπτικών αναγκών της ορχιδέας. [Ο μύκητας], από την άλλη πλευρά, πιθανόν να αντλεί μικρές ποσότητες βιταμινών και αζωτούχων ενώσεων από το φυτό. Ωστόσο, η γενναιοδωρία της ορχιδέας έχει σαφή όρια. Το φυτό κρατάει υπό έλεγχο το μύκητα με φυσικά μυκητοκτόνα αν υπάρχουν ενδείξεις ότι αυτός προσπαθεί να επεκτείνει προς τα πάνω, στο βλαστό της ορχιδέας, την αποικία του η οποία φυσιολογικά περιορίζεται μέσα στις ρίζες».

Οι δεσμοί που αναπτύσσουν τα ανθοφόρα φυτά μέσα στο έδαφος είναι ένα μόνο μέρος από όσα λαβαίνουν χώρα. Αυτά συνάπτουν και άλλες, πιο εμφανείς σχέσεις.

Συνεταιρισμοί με Σκοπό τον Πολλαπλασιασμό

Όταν μια μέλισσα κάθεται σε κάποιο λουλούδι, αρχίζει έναν συμβιωτικό συνεταιρισμό με τον ξενιστή της. Η μέλισσα παίρνει νέκταρ και γύρη ενώ το λουλούδι δέχεται μια ποσότητα γύρης από άλλα άνθη του ίδιου είδους. Αυτή η σχέση καθιστά δυνατή την αναπαραγωγή των ανθοφόρων φυτών. Μετά την επικονίασή τους, τα λουλούδια παύουν να παράγουν τροφή. Πώς γνωρίζουν τα έντομα ότι η «τραπεζαρία» έχει κλείσει; Τους το «λένε» τα λουλούδια με διάφορους τρόπους. Μπορεί να χάσουν το άρωμά τους, να ρίξουν τα πέταλά τους ή να αλλάξουν τον προσανατολισμό τους ή το χρώμα τους​—ίσως γίνουν πιο θαμπά. Για εμάς αυτό μπορεί να είναι απογοητευτικό, αλλά για τις εργατικές μέλισσες είναι μια μεγάλη «εξυπηρέτηση», εφόσον τώρα μπορούν να συγκεντρώσουν τις προσπάθειές τους στα φυτά που προσφέρουν ακόμη τις υπηρεσίες τους.

Τα πρόσφατα χρόνια παρατηρείται κατακόρυφη μείωση στον αριθμό των επικονιαστών, ιδιαίτερα των μελισσών, σε μερικές περιοχές. Αυτή είναι δυσοίωνη τάση, δεδομένου ότι σχεδόν το 70 τοις εκατό των ανθοφόρων φυτών βασίζονται σε έντομα για την επικονίασή τους. Επιπλέον, το 30 τοις εκατό της τροφής μας προέρχεται από καλλιέργειες που επικονιάζονται από μέλισσες.

Τα Μυρμήγκια στον Κήπο

Ορισμένα μυρμήγκια, επίσης, συνάπτουν συμβιωτικές σχέσεις με φυτά. Ως αντάλλαγμα για την κατοικία και την τροφή που εξασφαλίζουν, αυτά τα έντομα μπορεί να επικονιάσουν τον ξενιστή τους, να σκορπίσουν τους σπόρους του, να του προμηθεύσουν θρεπτικά στοιχεία ή να τον προστατέψουν από φυτοφάγα πλάσματα, είτε έντομα είτε θηλαστικά. Ένα είδος μυρμηγκιού που κατοικεί στα κούφια αγκάθια της ακακίας καταστρέφει μάλιστα αναρριχητικά φυτά που την απειλούν, και τα οποία ανακαλύπτει καθώς περιπολεί την περιοχή γύρω από το δέντρο. Η ακακία εκφράζει την ευγνωμοσύνη της για αυτή την πρώτης τάξεως κηπευτική υπηρεσία προσφέροντας στα μυρμήγκια μερίδες γλυκού νέκταρ.

Μερικά μυρμήγκια, πάλι, προτιμούν την «κτηνοτροφία», φροντίζοντας τα έντομα αφίδες τα οποία εκκρίνουν μελίτωμα όταν τα χτυπούν ελαφρά οι κεραίες των μυρμηγκιών. Σχετικά με τις αφίδες, το βιβλίο Συμβίωση λέει: «Τα μυρμήγκια φροντίζουν αυτά τα έντομα σαν να είναι τα βοοειδή τους, “αρμέγοντάς” τα για να τραφούν και προστατεύοντάς τα από αρπακτικά». Όπως ακριβώς ένας κτηνοτρόφος μπορεί να κλείνει τις αγελάδες του στο στάβλο τη νύχτα, έτσι και τα μυρμήγκια οδηγούν μερικές φορές τις αφίδες στην ασφάλεια της φωλιάς τους το βράδυ και τις επιστρέφουν στη «βοσκή» το πρωί, συνήθως σε πιο τρυφερά και θρεπτικά φύλλα. Και δεν μιλάμε για λίγες μόνο αφίδες. Τα μυρμήγκια μπορεί να έχουν «κοπάδια» που αποτελούνται από χιλιάδες αφίδες μέσα σε μία και μόνο φωλιά!

Τα μυρμήγκια φροντίζουν και μερικά είδη πεταλούδας, όταν αυτά βρίσκονται ακόμη στο στάδιο της κάμπιας. Η μεγάλη γαλάζια πεταλούδα, λόγου χάρη, έχει συμβιωτική σχέση με τα κόκκινα μυρμήγκια. Στην πραγματικότητα δεν μπορεί να ολοκληρώσει τον κύκλο της ζωής της χωρίς τη βοήθειά τους. Όταν είναι κάμπια, ανταμείβει τους ξενιστές της με τις σακχαρώδεις εκκρίσεις της. Αργότερα, όταν η χρυσαλλίδα γίνει πεταλούδα, αφήνει σώα και αβλαβής τη φωλιά των μυρμηγκιών.

Ζώντας με τον Κίνδυνο

Αν ήσασταν πουλί, θα φέρνατε ζωντανό φίδι στη φωλιά σας; «Ποτέ!» θα πείτε. Ωστόσο, αυτό ακριβώς κάνει ένα είδος κουκουβάγιας. Το φίδι ονομάζεται λεπτοτύφλωψ. Αυτό, αντί να βλάπτει τους νεοσσούς, τρώει μυρμήγκια, μύγες και άλλα έντομα καθώς και τις προνύμφες ή τις νύμφες τους. Σύμφωνα με ένα δημοσίευμα του περιοδικού Νέος Επιστήμονας (New Scientist), τα πουλάκια που μεγαλώνουν με ένα τέτοιο φίδι στην οικογένεια «αναπτύσσονται γρηγορότερα και έχουν πολύ περισσότερες πιθανότητες να επιβιώσουν» από εκείνα που μεγαλώνουν χωρίς τη συντροφιά αυτού του ζωντανού καθαριστή.

Κάποιο πουλί που ανήκει στο γένος πετροτριλίδα δεν συμπράττει απλώς με ένα φίδι· του αρέσει να χτίζει τη φωλιά του κοντά στη φωλιά του κροκόδειλου του Νείλου​—ενός ερπετού που κυνηγάει ορισμένα πουλιά! Ωστόσο, αντί το πουλί αυτό να γίνεται γεύμα του, χρησιμεύει ως φρουρός. Μόλις παρουσιαστεί κίνδυνος είτε κοντά στη φωλιά του είτε κοντά στη φωλιά του κροκόδειλου, το πουλί βγάζει προειδοποιητικές κραυγές. Αν ο κροκόδειλος δεν είναι εκεί, αυτές οι κραυγές θα τον κάνουν να ορμήσει πίσω στη φωλιά του.

Ιπτάμενοι και Θαλάσσιοι Καθαριστές

Έχετε δει ποτέ πουλιά, όπως γελαδάρηδες ή βουφάγους, να ραμφίζουν το δέρμα κάποιας αντιλόπης, αγελάδας, καμηλοπάρδαλης ή βοδιού καθισμένα στη ράχη τους; Αντί να ενοχλούν αυτά τα πουλιά τους ξενιστές τους, στην πραγματικότητα τους κάνουν μεγάλη χάρη τρώγοντας ψείρες, τσιμπούρια και άλλα παράσιτα που τα ζώα δεν μπορούν να απομακρύνουν μόνα τους. Επίσης τρώνε μολυσμένο ιστό και κάμπιες. Οι βουφάγοι μάλιστα σφυρίζουν, προειδοποιώντας τους ξενιστές τους για ενδεχόμενο κίνδυνο.

Λόγω των υδρόβιων συνηθειών του, ο ιπποπόταμος έχει «φίλους» καθαριστές και από το φτερωτό και από το θαλάσσιο κόσμο. Όταν κάποιος ιπποπόταμος βρίσκεται στο νερό, ένα είδος κυπρίνου «ρουφάει» φύκια, νεκρό δέρμα και παράσιτα​—σχεδόν οτιδήποτε μπορεί να είναι κολλημένο πάνω στο ζώο. Καθαρίζει ακόμη και τα δόντια και τα ούλα του! Βοηθούν και άλλα είδη ψαριών​—μερικά καθαρίζοντας τραύματα και άλλα χρησιμοποιώντας το μακρύ ρύγχος τους για να ψάξουν και να τσιμπολογήσουν οτιδήποτε βρίσκεται ανάμεσα στα δάχτυλα των ποδιών του ιπποπόταμου και σε άλλα δυσπρόσιτα σημεία.

Ασφαλώς, και στα ψάρια προσκολλώνται διάφορα ανεπιθύμητα πλάσματα, όπως καρκινοειδή και εξωτερικά βακτήρια, μύκητες και ψείρες, καθώς και κατεστραμμένος ή άρρωστος ιστός​—και επομένως χρειάζεται να απαλλαχτούν από αυτά. Γι’ αυτόν το λόγο, τα ψάρια της θάλασσας συνήθως κατευθύνονται στους τοπικούς σταθμούς καθαρισμού τους. Εκεί ζωηρόχρωμοι γωβιοί, γύλοι και γαρίδες-καθαριστές προσφέρουν ένα καλό καθάρισμα στους πελάτες τους, κερδίζοντας ως ανταμοιβή για τις προσπάθειές τους ένα γεύμα. Τα μεγάλα ψάρια μπορεί και να δεχτούν τις υπηρεσίες μιας ολόκληρης ομάδας καθαριστών!

Τα ψάρια-πελάτες έχουν διάφορους τρόπους για να δείξουν ότι θέλουν να καθαριστούν. Παραδείγματος χάρη, μερικά παίρνουν ασυνήθιστη στάση​—με το κεφάλι προς τα κάτω και την ουρά προς τα πάνω. Ή μπορεί να κρατούν το στόμα και τα βράγχιά τους διάπλατα ανοιχτά, σαν να λένε: «Έλα. Δεν θα σε δαγκώσω». Οι καθαριστές προσφέρουν αμέσως τις υπηρεσίες τους, ακόμη και αν ο πελάτης είναι κάποιο τρομακτικό αρπακτικό ψάρι, όπως η σμέρνα ή ο καρχαρίας. Μερικοί πελάτες αλλάζουν χρώμα ενώ καθαρίζονται, ίσως για να κάνουν τα παράσιτα πιο ευδιάκριτα. Σε ενυδρεία που δεν έχουν ψάρια-καθαριστές, τα θαλασσινά ψάρια «μολύνονται σύντομα από παράσιτα και αρρωσταίνουν», λέει το βιβλίο Συνεταιρισμοί Ζώων (Animal Partnerships). «Μόλις όμως προστεθεί στο ενυδρείο κάποιο ψάρι-καθαριστής, στρώνεται στη δουλειά και αρχίζει να τα καθαρίζει, και εκείνα, λες και καταλαβαίνουν τι συμβαίνει, μπαίνουν στη σειρά για να καθαριστούν».

Όσο περισσότερα μαθαίνουμε, τόσο περισσότερο νιώθουμε δέος για την αρμονία και την αλληλεξάρτηση που βλέπουμε στο ζωντανό κόσμο που μας περιβάλλει. Όπως οι μουσικοί σε μια ορχήστρα, κάθε οργανισμός κάνει το μέρος του για να μπορεί να παιχτεί, και να είναι ευχάριστη, η συμφωνία της ζωής​—περιλαμβανομένης και της ανθρώπινης ζωής. Ασφαλώς, αυτό πιστοποιεί την ύπαρξη ενός ευφυούς σχεδίου και ενός Υπέρτατου Σχεδιαστή!​—Γένεση 1:31· Αποκάλυψη 4:11.

Η Μόνη Πηγή Δυσαρμονίας

Πράγματι, είναι θλιβερό το γεγονός ότι οι άνθρωποι δείχνουν συχνά έλλειψη συνεργατικότητας με το φυσικό κόσμο. Ανόμοια με τα ζώα, που κατευθύνονται σε μεγάλο βαθμό από το ένστικτο, οι άνθρωποι επηρεάζονται από μια ποικιλία παραγόντων, που ξεκινούν από την αγάπη και άλλες θετικές ιδιότητες και φτάνουν ως το μίσος και το άπληστο συμφέρον.

Καθώς οι άνθρωποι φαίνεται πως κυβερνώνται ολοένα και περισσότερο από το δεύτερο, πολλοί φοβούνται για το μέλλον του πλανήτη μας. (2 Τιμόθεο 3:1-5) Αλλά δεν λαβαίνουν υπόψη τον Δημιουργό. Η εκπλήρωση του σκοπού του Θεού για τη γη θα σημάνει, όχι μόνο την αποκατάσταση της κατάλληλης ισορροπίας στη φύση, αλλά και πρωτόγνωρη αρμονία ανάμεσα σε όλα τα πλάσματα, περιλαμβανομένων και των ανθρώπων.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 7]

Διττός Οργανισμός

Οι γκρίζες ή πράσινες κηλίδες με κρούστα που βλέπετε συχνά πάνω σε βράχια και κορμούς δέντρων είναι πιθανότατα λειχήνες. Μερικές πηγές λένε ότι μπορεί να υπάρχουν ως και 20.000 ποικιλίες! Οι λειχήνες μπορεί να φαίνονται σαν ένας οργανισμός, αλλά στην πραγματικότητα είναι συνδυασμός μύκητα και φυκιού.

Γιατί ενώνονται οι δύο οργανισμοί; Οι μύκητες δεν μπορούν να παράγουν μόνοι τους την τροφή τους. Έτσι λοιπόν, μέσω μικροσκοπικών νηματίων, ο μύκητας περιβάλλει ένα φύκι, το οποίο παράγει σάκχαρα μέσω φωτοσύνθεσης. Μερικά από αυτά τα σάκχαρα διαρρέουν από τα τοιχώματα του φυκιού και απορροφούνται από το μύκητα. Το φύκι, με τη σειρά του, παίρνει υγρασία από τον ξενιστή του και προστατεύεται από την υπερβολική έκθεση στο ηλιακό φως.

Ένας επιστήμονας, μιλώντας με χιούμορ, περιέγραψε τις λειχήνες ως «μύκητες που ανακάλυψαν τη γεωργία». Και κάνουν καλά τη δουλειά τους, εφόσον, όπως λέει το βιβλίο Οι Σύνδεσμοι της Ζωής, «καλύπτουν δεκαπλάσια επιφάνεια γης από ό,τι τα τροπικά βροχερά δάση». Ζουν από την Αρκτική μέχρι την Ανταρκτική, και μάλιστα ευημερούν στη ράχη εντόμων!

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 8]

Κοράλλι​—Θαύμα Συμβίωσης

Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι δημιουργούνται από πολύποδες και φύκια. Τα φύκια, έχοντας εισχωρήσει σε κάθε διαθέσιμο σημείο των κυττάρων του πολύποδα, δίνουν στα κοράλλια τα ζωηρά χρώματά τους. Επιπλέον, ξεπερνούν συνήθως τους πολύποδες σε βάρος, μερικές φορές με αναλογία 3 προς 1, δίνοντας στα κοράλλια περισσότερο φυτικό παρά ζωικό χαρακτήρα! Εντούτοις, η βασική λειτουργία που εκτελούν τα φύκια είναι το ότι παράγουν μέσω φωτοσύνθεσης οργανικές ενώσεις, από τις οποίες το 98 τοις εκατό το δίνουν στον ξενιστή τους ως «ενοίκιο». Οι πολύποδες χρειάζονται αυτά τα θρεπτικά στοιχεία, όχι απλώς για να επιβιώσουν, αλλά και για να κατασκευάσουν τους ασβεστολιθικούς σκελετούς των υφάλων.

Τα φύκια ωφελούνται από αυτή τη σχέση με δύο τουλάχιστον τρόπους. Πρώτον, τρέφονται από τα απόβλητα των πολυπόδων​—διοξείδιο του άνθρακα, αζωτούχες ενώσεις και φωσφορικά άλατα. Δεύτερον, έχουν την προστασία ενός ανθεκτικού σκελετού. Τα φύκια χρειάζονται επίσης ηλιακό φως. Γι’ αυτόν το λόγο, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι αναπτύσσονται σε καθαρό νερό που το διαπερνά το φως.

Όταν το κοράλλι υφίσταται πίεση, όπως λόγου χάρη όταν σημειώνεται αύξηση της θερμοκρασίας του νερού, οι πολύποδες αποβάλλουν τα φύκια και αποχρωματίζονται. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να πεθάνουν από ασιτία. Τα τελευταία χρόνια, οι επιστήμονες παρατηρούν μια ανησυχητική αύξηση στον αποχρωματισμό των κοραλλιών σε όλο τον κόσμο.

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 8, 9]

Μάθημα Συνεργασίας

Δύο αεροσκάφη πετούσαν στον ουρανό όπως τα πουλιά που πετούν σε στενό σχηματισμό. Αλλά αυτή δεν ήταν πτήση ρουτίνας. Ήταν επιστημονικό πείραμα βασισμένο σε προγενέστερες μελέτες που έγιναν σε πελεκάνους. Οι ερευνητές είχαν ανακαλύψει ότι οι πελεκάνοι που πετούν σε σχηματισμό αποκτούν επιπρόσθετη άνωση από τους προπορευόμενους, με αποτέλεσμα να μειώνονται οι χτύποι της καρδιάς τους κατά 15 τοις εκατό σε σύγκριση με αυτούς που έχουν όταν πετούν μόνοι. Θα μπορούσε άραγε να ωφεληθεί η αεροπορία από τις ίδιες αεροδυναμικές αρχές;

Για να δοθεί απάντηση, μηχανικοί προσάρμοσαν σε δοκιμαστικό αεροπλάνο προηγμένο ηλεκτρονικό εξοπλισμό ο οποίος βοήθησε τον πιλότο να διατηρεί το αεροσκάφος του σε απόσταση 90 περίπου μέτρων από το προπορευόμενο με απόκλιση της τάξης των 30 εκατοστών. (Βλέπε εικόνα.) Το αποτέλεσμα; Το αεροσκάφος του δέχτηκε 20 τοις εκατό λιγότερη αντίσταση αέρα από το φυσιολογικό και έκαψε 18 τοις εκατό λιγότερα καύσιμα. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι αυτά τα πορίσματα μπορεί να έχουν στρατιωτικές και άλλες εφαρμογές.

[Ευχαριστίες]

Jets: NASA Dryden Flight Research Center; birds: © Joyce Gross

[Εικόνες στη σελίδα 5]

Η αγελάδα φιλοξενεί στη μεγάλη κοιλία της ένα πραγματικό οικοσύστημα από βακτήρια, μύκητες και πρωτόζωα (ένθετο μεγεθυσμένο)

[Ευχαριστίες]

Inset: Melvin Yokoyama and Mario Cobos, Michigan State University

[Εικόνα στη σελίδα 7]

Οι μέλισσες καθιστούν δυνατή την αναπαραγωγή των ανθοφόρων φυτών

[Εικόνα στη σελίδα 8, 9]

Αγελάδα με γελαδάρη

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Πεταλουδόψαρο με μικρό ψάρι-καθαριστή

[Εικόνα στη σελίδα 10]

Διάστικτη γαρίδα-καθαριστής σε ανεμώνη