Δείτε και Ακούστε το «Βασιλιά των Ρολογιών»

ΟΤΑΝ μια πυρκαγιά κατέστρεψε το Παλάτι του Γουεστμίνστερ το 1834, οι πολιτικοί της Βρετανίας προκήρυξαν διαγωνισμό. Ποιος θα υπέβαλλε το καλύτερο σχέδιο για το νέο κτίριο του Κοινοβουλίου; Το διαγωνισμό κέρδισε η πρόταση του Σερ Τσαρλς Μπάρι, η οποία προέβλεπε ένα περίτεχνο παλάτι γοτθικού ρυθμού με έναν επιβλητικό πύργο ρολογιού τεσσάρων όψεων. Ο αρμόδιος κρατικός φορέας έδωσε εντολή να κατασκευαστεί ένα ρολόι που θα ήταν «ο Βασιλιάς των Ρολογιών, το μεγαλύτερο που είδε ποτέ ο κόσμος».

Το εν λόγω ρολόι αποτελεί σήμα κατατεθέν του Λονδίνου, και οι χαρακτηριστικοί του ήχοι αναγνωρίζονται παγκόσμια. Ονομάζεται Μπιγκ Μπεν​—παρότι αυτό το όνομα αρχικά αναφερόταν μόνο στη μεγαλύτερη καμπάνα του. Αυτό το ξακουστό ρολόι είναι ένα θαύμα της μηχανικής.

Ένα Άκρως Απαιτητικό Εγχείρημα

Η κατασκευή του πύργου, ο οποίος θα είχε ύψος 96 μέτρα, άρχισε το 1843. Τρία χρόνια αργότερα οι ιθύνοντες αναζήτησαν κάποιον τεχνίτη που να μπορεί να φτιάξει ένα ρολόι τόσο ακριβές ώστε η απόκλισή του να μην ξεπερνάει το ένα δευτερόλεπτο την ώρα. Επρόκειτο για άκρως απαιτητικό εγχείρημα. Εφόσον ο πύργος θα ήταν ψηλός και ανοιχτός, οι δείκτες του ρολογιού θα ήταν εκτεθειμένοι στον άνεμο, στο χιόνι και στον πάγο​—καθώς και στα περιστέρια που θα προσγειώνονταν επάνω τους! Όλα αυτά θα επηρέαζαν το εκκρεμές του, του οποίου ο σταθερός χτύπος ήταν απαραίτητος για την ακρίβεια της χρονομέτρησης. Ενόσω οι ειδήμονες συζητούσαν για το πώς θα έλυναν αυτά τα προβλήματα, ο ωρολογοποιός Έντμουντ Μπέκετ Ντένισον παρουσίασε ένα αποδεκτό σχέδιο, και η κατασκευή ανατέθηκε σε έναν κορυφαίο τεχνίτη.

Δύο χρόνια αργότερα το ρολόι ήταν έτοιμο. Ωστόσο, απέμεινε να «μαραζώνει» άλλα πέντε χρόνια στο εργαστήρι του τεχνίτη ώσπου να αποπερατωθεί ο πύργος. Στο μεταξύ, ο Ντένισον επινόησε έναν μηχανισμό ο οποίος θα προστάτευε το εκκρεμές από τις εξωτερικές παρεμβολές, διασφαλίζοντας έτσι την ακρίβεια του ρολογιού.

Η «Γέννηση» του Μπιγκ Μπεν

Μετά το μηχανισμό του ρολογιού, σειρά είχαν οι καμπάνες. Η καμπάνα που θα σήμαινε τις ώρες κατασκευάστηκε σε ένα χυτήριο στη βορειοανατολική Αγγλία. Ήταν πολύ μεγαλύτερη από το αναμενόμενο και ζύγιζε πάνω από 16 τόνους! Το βάρος της προκάλεσε ζημιές στο κατάστρωμα του πλοίου που θα τη μετέφερε στο Λονδίνο. Αργότερα, όμως, το πλοίο πραγματοποίησε το ταξίδι. Όταν έφτασε στον προορισμό του, έβγαλαν την καμπάνα στη στεριά και τη μετέφεραν με μια ειδικά κατασκευασμένη άμαξα την οποία έσερναν 16 λευκά άλογα. Έπειτα, την κρέμασαν σε ένα πλαίσιο μπροστά στο Κοινοβούλιο για να γίνουν οι απαραίτητες δοκιμές.

Πολλές μεγάλες καμπάνες έχουν ονόματα. Αυτή ονομάστηκε Μπιγκ Μπεν. Γιατί; Κανείς δεν είναι βέβαιος. Σύμφωνα με κάποιους, το όνομά της παρέπεμπε στον Σερ Μπέντζαμιν Χολ, έναν μεγαλόσωμο άντρα που εργαζόταν στο Κοινοβούλιο, ενώ κατ’ άλλους στον Μπέντζαμιν Κοντ, έναν γνωστό πυγμάχο βαρέων βαρών της εποχής. Όπως και αν έχει, η ονομασία Μπιγκ Μπεν συνήθως αναφέρεται τώρα, όχι μόνο στην καμπάνα που σημαίνει τις ώρες, αλλά και σε ολόκληρο το ρολόι και στον πύργο.

Επανειλημμένες Ζημιές

Η πρώτη σφύρα της καμπάνας φαινόταν πολύ ελαφριά, γι’ αυτό αντικαταστάθηκε από μια άλλη που ζύγιζε 660 κιλά. Αλλά έπειτα από μήνες δοκιμών, έγινε η ζημιά. Η καμπάνα ράγισε και ήταν αδύνατον να επισκευαστεί. Χρειάστηκε να αποσυναρμολογηθεί. Έλιωσαν το μέταλλο και έφτιαξαν μια καινούρια που ζύγιζε 13,7 τόνους. Τα πλήθη γέμισαν και πάλι τους δρόμους καθώς μια άμαξα μετέφερε την καινούρια καμπάνα στο Κοινοβούλιο.

Λίγους μήνες αργότερα, ο πύργος ήταν έτοιμος. Αρκετές ομάδες εργατών δούλεψαν άοκνα για να ανελκύσουν στο καμπαναριό την τεράστια καμπάνα, η οποία πήρε πια τη θέση της κοντά στις τέσσερις μικρότερες που θα σήμαιναν τα τέταρτα της ώρας. Ακολούθησε ο βαρύς μηχανισμός του ρολογιού, και επιτέλους ο «Βασιλιάς των Ρολογιών» ήταν έτοιμος για δράση​—ή τουλάχιστον έτσι φαινόταν.

Τον Ιούλιο του 1859, το Μπιγκ Μπεν άρχισε να σημαίνει τις ώρες. Αλλά ο θρίαμβος δεν κράτησε πολύ. Στις αρχές Οκτωβρίου, η μεγάλη καμπάνα ράγισε και πάλι! Αυτή τη φορά, όμως, δεν τέθηκε καν θέμα να την κατεβάσουν από τον πύργο. Αντ’ αυτού, τη γύρισαν κατά 90 μοίρες έτσι ώστε η σφύρα να μη χτυπάει τη ρωγμή. Κατόπιν, τοποθέτησαν ελαφρύτερη σφύρα για να μην ξαναγίνει ζημιά. Μέσα σε τρία χρόνια, το Μπιγκ Μπεν ξανάπιασε δουλειά! Η ρωγμή παραμένει, και σε αυτήν οφείλεται ο χαρακτηριστικός βαρύς ήχος της καμπάνας.

Σταθμοί στην Ιστορία Του

Το 1924, το Βρετανικό Ραδιοτηλεοπτικό Ίδρυμα (BBC) εγκατέστησε ένα μόνιμο μικρόφωνο στον πύργο του ρολογιού και άρχισε να μεταδίδει τακτικά τις κωδωνοκρουσίες του ως το επίσημο σήμα της ώρας για όλη τη χώρα. Οχτώ χρόνια αργότερα, η μετάδοση επεκτάθηκε σε ολόκληρη τη Βρετανική Κοινοπολιτεία, και σήμερα οι μελωδικοί τόνοι του Μπιγκ Μπεν ηχούν ανά τον κόσμο μέσω της Παγκόσμιας Υπηρεσίας του BBC.

Παρότι το ρολόι και οι καμπάνες γλίτωσαν από τους βομβαρδισμούς του δεύτερου παγκόσμιου πολέμου, η κόπωση του μετάλλου στο μηχανισμό της κωδωνοκρουσίας προκάλεσε εκτεταμένη μηχανική βλάβη το 1976. Μολαταύτα, η μεγάλη καμπάνα έμεινε αλώβητη, και εντός λίγων εβδομάδων ξανάρχισε να σημαίνει τις ώρες. Ωστόσο, για να αποκατασταθεί πλήρως η λειτουργία του ρολογιού, χρειάστηκαν εννιά μήνες.

Για κάποιο διάστημα, το Μπιγκ Μπεν ήταν το μεγαλύτερο ρολόι που είχε δει ποτέ ο κόσμος, και εξακολουθεί να είναι το ακριβέστερο δημόσιο μηχανικό ρολόι. Η χαρακτηριστική του μελωδία, η οποία έχει αντιγραφεί επανειλημμένα, ακούγεται από μικρά και μεγάλα ρολόγια σε πολλές χώρες. Εύλογα, λοιπόν, το Μπιγκ Μπεν έχει γίνει σύμβολο της Αγγλίας και της πρωτεύουσάς της. Είναι πραγματικά «Βασιλιάς των Ρολογιών»!

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 18]

ΠΑΝΤΑ ΣΤΗΝ ΩΡΑ ΤΟΥ

Τρεις φορές την εβδομάδα, ένας τεχνικός ανεβαίνει τα 300 σκαλοπάτια της πέτρινης ελικοειδούς σκάλας για να ξανατυλίξει χειροκίνητα το συρματόσχοινο που κρατάει το μεγάλο αντίβαρο το οποίο κινεί το μηχανισμό του ρολογιού. Ο τεχνικός ελέγχει επίσης την ακρίβεια του ρολογιού. Το εκκρεμές, το οποίο έχει μήκος 4 μέτρα, κάνει μια πλήρη ταλάντωση κάθε δύο δευτερόλεπτα. Σε ένα μικρό γείσο κοντά στην κορυφή του, υπάρχουν μερικά παλιά κέρματα. Αν το ρολόι πηγαίνει πίσω, ο τεχνικός προσθέτει ένα κέρμα. Αν πηγαίνει μπροστά, αφαιρεί ένα.

[Εικόνα]

Παλιά κέρματα βοηθούν στη ρύθμιση του ρολογιού

[Ευχαριστίες]

Winding clock: AP Photo/Lefteris Pitarakis; coins on ledge: Parliamentary copyright images are reproduced with the permission of Parliament

[Εικόνα στη σελίδα 19]

Η μεγάλη καμπάνα (Μπιγκ Μπεν), που ζυγίζει 13,7 τόνους, σημαίνει τις ώρες

[Ευχαριστίες]

Popperfoto/Getty Images