Καρκίνος του Μαστού​—Τι να Ελπίζετε, Πώς να Αντεπεξέλθετε

ΣΤΗΝ περίπτωση της Κοντσίτα δεν συνέτρεχε κανένας από τους κλασικούς παράγοντες κινδύνου.a Ήταν 40 χρονών, υγιής, και δεν είχε οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού. Η προγραμματισμένη της μαστογραφία δεν είχε δείξει τίποτα ανησυχητικό. Μια μέρα όμως καθώς εξέταζε το στήθος της στο ντους, εντόπισε ένα ογκίδιο. Αποδείχτηκε ότι ήταν καρκίνος. Η Κοντσίτα και ο σύζυγός της έμειναν να κοιτάζουν αποσβολωμένοι το γιατρό καθώς εκείνος τους εξηγούσε τις διαθέσιμες επιλογές.

Παλιότερα, ο γιατρός έλεγε στην ασθενή ότι η μόνη της ελπίδα ήταν η ριζική μαστεκτομή​—μια παραμορφωτική επέμβαση με την οποία θα αφαιρούνταν ο μαστός, οι λεμφαδένες του στήθους και της μασχάλης, και οι θωρακικοί μύες. Η χημειοθεραπεία ή οι ακτινοβολίες συνήθως παρέτειναν το μαρτύριο. Όπως είναι ευνόητο, πολλές ασθενείς φοβούνταν πιο πολύ τη «θεραπεία» παρά την ίδια την ασθένεια.

Η μάχη ενάντια στον καρκίνο του μαστού είναι μια διαρκής πάλη ανάμεσα στην ανάγκη να αντιμετωπιστεί επιθετικά ένας φονιάς και στην επιθυμία να αποφευχθεί η μη αναγκαία παραμόρφωση και οι οδυνηρές παρενέργειες. Οι ασθενείς σήμερα ίσως έχουν στη διάθεσή τους, όπως και η Κοντσίτα, ευρύ φάσμα επιλογών όσον αφορά τη θεραπεία τους.b Υπάρχει δε ένα σταθερό ρεύμα ιατρικών μελετών και δημοσιεύσεων το οποίο δίνει την ελπίδα ότι κάποιες καινοτόμες θεραπείες, προγνωστικές εξετάσεις και προστατευτικές δίαιτες θα νικήσουν τελικά την ασθένεια.

Παρά την ιατρική πρόοδο, όμως, ο καρκίνος του μαστού παραμένει ένα από τα κύρια αίτια θνησιμότητας από καρκίνο στο γυναικείο φύλο.c Οι βιομηχανικές χώρες της Βόρειας Αμερικής και της Δυτικής Ευρώπης έχουν μεγάλο αριθμό κρουσμάτων, αλλά οι αριθμοί αυξάνουν επίσης στην Ασία και στην Αφρική όπου ανέκαθεν τα κρούσματα ήταν λιγότερα. Επιπλέον, το ποσοστό θνησιμότητας στα διαγνωσμένα κρούσματα στην Ασία και στην Αφρική είναι υψηλότερο. Γιατί; «Σπάνια γίνεται έγκαιρη διάγνωση», ανέφερε μια γιατρός στην Αφρική. «Οι περισσότερες ασθενείς έρχονται σε εμάς όταν είναι ήδη σε προχωρημένο στάδιο».

Ο κίνδυνος αυξάνει με την ηλικία. Περίπου το 80% των περιπτώσεων αφορά γυναίκες άνω των 50. Το θετικό είναι όμως ότι ο καρκίνος του μαστού είναι μια από τις πιο ιάσιμες μορφές καρκίνου. Μάλιστα, το 97% των γυναικών στις οποίες διαπιστώνεται σε αρχικό στάδιο και δεν έχει εξαπλωθεί εξακολουθούν να ζουν 5 χρόνια μετά τη διάγνωση. Η Κοντσίτα ξεπέρασε πρόσφατα αυτό το 5ετές διάστημα.

Βασικές Πληροφορίες

Όπως συνέβη και στην περίπτωση της Κοντσίτα, ο καρκίνος του μαστού εντοπίζεται συχνά ως ένα περίεργο ογκίδιο. Ευτυχώς όμως περίπου το 80% αυτών των ογκιδίων είναι καλοήθη, μη μεταστατικά. Πολλά είναι απλώς κύστεις γεμάτες υγρό.

Ο καρκίνος του μαστού ξεκινάει όταν ένα κύτταρο αρχίζει να διαιρείται ανεξέλεγκτα, σχηματίζοντας σταδιακά όγκο. Ο όγκος αυτός γίνεται κακοήθης, δηλαδή καρκινικός, όταν τα κύτταρά του εισβάλλουν σε άλλους ιστούς. Μερικοί όγκοι αναπτύσσονται γρήγορα, ενώ άλλοι μπορεί να εντοπιστούν ως και 10 χρόνια αργότερα.

Στην περίπτωση της Κοντσίτα, ο γιατρός χρησιμοποίησε για τη διάγνωση μια λεπτή βελόνα με την οποία πήρε δείγμα ιστού από το ογκίδιο. Το δείγμα περιείχε καρκινικά κύτταρα. Έτσι λοιπόν, έγινε επέμβαση για να αφαιρεθεί ο όγκος και ο περιβάλλων ιστός του μαστού, καθώς και για να εξακριβωθεί το στάδιο του όγκου (το μέγεθος, ο τύπος και η εξάπλωση) και ο βαθμός επιθετικότητάς του (η ταχύτητα ανάπτυξης).

Μετά την επέμβαση, πολλές ασθενείς υποβάλλονται σε περαιτέρω θεραπείες με στόχο να αποτραπεί η επανεμφάνιση ή η εξάπλωση του καρκίνου. Κάποια καρκινικά κύτταρα μπορεί να διαφύγουν από τον όγκο και, διαμέσου της κυκλοφορίας του αίματος ή του λεμφικού συστήματος, να μεταβούν σε άλλα μέρη του σώματος όπου θα αρχίσουν να αναπτύσσονται ξανά. Η εξάπλωση, ή αλλιώς μετάσταση, του καρκίνου σε ζωτικά όργανα και ιστούς​—όπως ο εγκέφαλος, το ήπαρ, ο μυελός των οστών και οι πνεύμονες—​είναι αυτό που τον κάνει θανατηφόρο.

Η Κοντσίτα έκανε και ακτινοβολίες και χημειοθεραπεία για να καταστραφούν τα καρκινικά κύτταρα που είχαν τυχόν απομείνει γύρω από το αρχικό σημείο εμφάνισης του καρκίνου αλλά και στο υπόλοιπο σώμα της. Επειδή ο καρκίνος από τον οποίο έπασχε τροφοδοτούνταν από τα οιστρογόνα, έκανε επίσης αντιορμονική θεραπεία για να αποτραπεί η ανάπτυξη νέων καρκινικών όγκων.

Η πρόοδος στη θεραπεία του καρκίνου του μαστού προσφέρει και άλλες επιλογές στις ασθενείς ανάλογα με την ηλικία τους, την υγεία τους, το ιστορικό καρκίνου τους και το συγκεκριμένο είδος καρκίνου από το οποίο πάσχουν. Στην περίπτωση της Αρλέτ, για παράδειγμα, οι εξετάσεις ανίχνευσαν τον καρκίνο προτού εξαπλωθεί πέρα από τον γαλακτοφόρο πόρο. Έκανε λοιπόν ογκεκτομή, σώζοντας έτσι το στήθος της. Η Άλις έκανε χημειοθεραπεία πριν από την επέμβαση για να συρρικνωθεί ο όγκος. Στην περίπτωση της Τζάνις, ο χειρουργός αφαίρεσε μόνο τον όγκο και το φρουρό λεμφαδένα, τον πρώτο αδένα στον οποίο διοχετεύεται το υγρό από τον όγκο. Εφόσον ο λεμφαδένας αυτός δεν είχε καρκινικά κύτταρα, ο χειρουργός δεν πείραξε τους υπόλοιπους λεμφαδένες. Αυτό μείωσε τον κίνδυνο να παρουσιάσει η Τζάνις λεμφοίδημα, ένα ενοχλητικό πρήξιμο του βραχίονα που μπορεί να εμφανιστεί όταν αφαιρούνται πολλοί λεμφαδένες.

Παρότι γνωρίζουμε πολλά για το πώς αναπτύσσεται ο καρκίνος του μαστού, παραμένει το εξής βασικό ερώτημα: Γιατί δημιουργείται, και με ποιον τρόπο;

Ποια Είναι τα Αίτια;

Τα αίτια παραμένουν μυστήριο. Κάποιοι λένε επικριτικά ότι γίνονται περισσότερες έρευνες για τη θεραπεία και την ανίχνευση του καρκίνου​—οι οποίες αποφέρουν μεγάλα κέρδη—​παρά για τα αίτια και την πρόληψη. Εντούτοις, οι επιστήμονες έχουν φέρει στο φως σημαντικά στοιχεία. Μερικοί πιστεύουν ότι ο καρκίνος του μαστού είναι το αποτέλεσμα μιας περίπλοκης διαδικασίας με πολλά στάδια η οποία αρχίζει όταν ένα ελαττωματικό γονίδιο διαταράσσει τη συμπεριφορά των κυττάρων, κάνοντάς τα να διαιρούνται ξέφρενα, να εισβάλλουν σε άλλους ιστούς, να διαφεύγουν τη σύλληψη από τα κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος και να επιτίθενται ύπουλα σε ζωτικά όργανα.

Από πού προέρχονται τα ελαττωματικά γονίδια; Στο 5 με 10 τοις εκατό των περιπτώσεων, οι ασθενείς γεννιούνται με γονίδια που τους δημιουργούν προδιάθεση στον καρκίνο του μαστού. Φαίνεται όμως ότι σε πολλές περιπτώσεις υγιή γονίδια υφίστανται βλάβη από εξωτερικούς παράγοντες​—μερικοί από τους κυριότερους υπόπτους είναι η ακτινοβολία και κάποιες χημικές ουσίες. Μελλοντικές μελέτες ίσως επιβεβαιώσουν αυτόν το συσχετισμό.

Ο καρκίνος του μαστού έχει επίσης συσχετιστεί με τα οιστρογόνα, τα οποία φαίνεται ότι πυροδοτούν την ανάπτυξη ορισμένων μορφών του. Συνεπώς, ο κίνδυνος ίσως αυξάνει για μια γυναίκα αν είχε πρώιμη εμμηναρχή ή καθυστερημένη εμμηνόπαυση, αν γέννησε το πρώτο της παιδί σε μεγάλη ηλικία ή δεν είχε καμία εγκυμοσύνη, και αν έκανε ποτέ θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης. Επειδή τα λιποκύτταρα παράγουν οιστρογόνα, η παχυσαρκία ίσως αυξάνει τον κίνδυνο μετά την εμμηνόπαυση, όταν οι ωοθήκες της γυναίκας σταματούν να παράγουν ορμόνες. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι τα υψηλά επίπεδα της ορμόνης ινσουλίνης και τα χαμηλά επίπεδα της μελατονίνης, μιας ορμόνης του ύπνου. Αυτό το δεύτερο πρόβλημα παρουσιάζεται συχνά σε άτομα που δουλεύουν νυχτερινή βάρδια.

Υπάρχει ελπίδα για πιο αποτελεσματικές και λιγότερο τραυματικές θεραπείες; Οι ερευνητές αναπτύσσουν θεραπείες οι οποίες αξιοποιούν το ανοσοποιητικό σύστημα του σώματος καθώς και φάρμακα που στοχεύουν στις μοριακές οδούς που ενισχύουν την ανάπτυξη του καρκίνου. Στο μεταξύ, η πρόοδος στην τεχνολογία της απεικόνισης θα βοηθήσει τους γιατρούς να διοχετεύουν την ακτινοβολία με περισσότερη ακρίβεια και αποτελεσματικότητα.

Οι επιστήμονες δίνουν μάχες και σε άλλα μέτωπα, προσπαθώντας να λύσουν το μυστήριο της μετάστασης, να «ξεγελάσουν» τα καρκινικά κύτταρα που αντιστέκονται στη χημειοθεραπεία, να παρέμβουν στα σήματα κυτταρικής ανάπτυξης και να μάθουν να προσαρμόζουν τη θεραπεία στον εκάστοτε όγκο.

Παρ’ όλα αυτά, οι ασθένειες δεν θα εξαλειφθούν ποτέ στο σημερινό κόσμο και οι άνθρωποι θα συνεχίσουν να πεθαίνουν. (Ρωμαίους 5:12) Μόνο ο Δημιουργός μας μπορεί να αλλάξει αυτή τη θλιβερή πραγματικότητα. Θα το κάνει όμως; Η Αγία Γραφή απαντάει ναι! Θα έρθει καιρός που «κανένας κάτοικος δεν θα λέει: “Είμαι άρρωστος”».d (Ησαΐας 33:24) Τι ανακούφιση!

[Υποσημειώσεις]

[Πλαίσιο/​Εικόνα στις σελίδες 24, 25]

ΥΠΟΠΤΑ ΣΗΜΑΔΙΑ

Ο έγκαιρος εντοπισμός παίζει καθοριστικό ρόλο, αλλά κάποιες μελέτες προειδοποιούν ότι τα αποτελέσματα της ψηλάφησης και της μαστογραφίας μπορεί να μην είναι τόσο ακριβή στις νεότερες γυναίκες, οδηγώντας σε περιττή θεραπεία και ανησυχία. Ωστόσο, οι ειδικοί συστήνουν θερμά στις γυναίκες να είναι άγρυπνες για τυχόν αλλαγές στο στήθος και στους λεμφαδένες τους. Να μερικά σημάδια που πρέπει να προσέξετε:

● Ένα ογκίδιο ή μια σκλήρυνση στη μασχάλη ή στο μαστό

● Έκκριση από τη θηλή οποιουδήποτε άλλου υγρού εκτός από γάλα

● Οποιαδήποτε αλλαγή στο χρώμα ή στην υφή του δέρματος

● Θηλή αφύσικα στραμμένη προς τα μέσα ή υπερβολικά ευαίσθητη

[Πλαίσιο στη σελίδα 25]

ΑΝ ΔΙΑΠΙΣΤΩΘΕΙ ΟΤΙ ΕΧΕΤΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΜΑΣΤΟΥ

● Να έχετε υπόψη ότι επί έναν τουλάχιστον χρόνο θα πρέπει να επικεντρωθείτε στη θεραπεία και στην ανάρρωσή σας.

● Προσπαθήστε να επιλέξετε ικανούς γιατρούς που θα σεβαστούν τις ανάγκες σας και τις πεποιθήσεις σας.

● Συζητήστε με την οικογένειά σας σε ποιον θα το πείτε και πότε. Αυτό θα δώσει στους φίλους σας τη δυνατότητα να σας εκφράζουν την αγάπη τους και να προσεύχονται μαζί με εσάς και για εσάς.​—1 Ιωάννη 3:18.

● Αντιμετωπίστε τη συναισθηματική πίεση με ανάγνωση της Γραφής, προσευχή και εποικοδομητικό στοχασμό.​—Ρωμαίους 15:4· Φιλιππησίους 4:6, 7.

● Μιλήστε με άλλες γυναίκες που έχουν παρουσιάσει το ίδιο πρόβλημα και οι οποίες θα σας ενθαρρύνουν.​—2 Κορινθίους 1:7.

● Να προσπαθείτε να επικεντρώνεστε στις σημερινές ανησυχίες, όχι στις αυριανές. Ο Ιησούς είπε: «Ποτέ μην ανησυχήσετε για την αυριανή ημέρα, γιατί η αυριανή ημέρα θα έχει τις δικές της ανησυχίες».​—Ματθαίος 6:34.

● Να κάνετε οικονομία δυνάμεων. Χρειάζεστε επαρκή ανάπαυση.

[Πλαίσιο/​Εικόνα στη σελίδα 26]

Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΜΕ ΤΟ ΓΙΑΤΡΟ ΣΑΣ

● Μάθετε τη βασική ιατρική ορολογία για τον καρκίνο του μαστού.

● Προτού πάτε στο γιατρό, κάντε κατάλογο με τις ερωτήσεις σας και πάρτε μαζί σας το σύζυγό σας ή μια φίλη σας για να κρατήσει σημειώσεις.

● Αν ο γιατρός πει κάτι που δεν καταλαβαίνετε, ζητήστε του να σας το εξηγήσει.

● Ρωτήστε το γιατρό σας πόσα περιστατικά σαν το δικό σας έχει χειριστεί.

● Αν είναι δυνατόν, πάρτε μια δεύτερη γνώμη.

● Αν οι γιατροί δεν συμφωνούν μεταξύ τους, σταθμίστε την πείρα τους. Ζητήστε τους να συζητήσουν την περίπτωσή σας ή συμβουλευτείτε και τρίτο γιατρό.

[Πλαίσιο/​Εικόνες στη σελίδα 27]

ΠΩΣ ΝΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΤΕ ΤΙΣ ΠΑΡΕΝΕΡΓΕΙΕΣ

Μερικές θεραπείες του καρκίνου είναι δυνατόν να προκαλέσουν ναυτία, απώλεια μαλλιών, χρόνια κόπωση, πόνο, μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα άκρα, καθώς και δερματικές αντιδράσεις. Αυτές οι παρενέργειες μπορεί να μειωθούν με τα ακόλουθα απλά βήματα:

● Να τρώτε καλά για να ενισχύσετε το ανοσοποιητικό σας σύστημα.

● Να καταγράφετε τις διακυμάνσεις της ενεργητικότητάς σας και τις αντιδράσεις του οργανισμού σας στις διάφορες τροφές.

● Δείτε αν μειώνεται η ναυτία και ο πόνος με φάρμακα, βελονισμό ή μασάζ.

● Να ασκείστε ήπια για να αυξήσετε την αντοχή σας, για να ελέγχετε το βάρος σας και για να ενισχύσετε το ανοσοποιητικό σας.e

● Να ξεκουράζεστε συχνά, αλλά παράλληλα να έχετε υπόψη ότι αν μένετε στο κρεβάτι για μεγάλες περιόδους η κόπωση μπορεί να αυξηθεί.

● Να ενυδατώνετε την επιδερμίδα σας. Να φοράτε άνετα ρούχα. Να κάνετε μπάνιο με χλιαρό νερό.

[Υποσημείωση]

[Πλαίσιο στη σελίδα 28]

ΑΝ ΚΑΠΟΙΟ ΑΓΑΠΗΜΕΝΟ ΣΑΣ ΠΡΟΣΩΠΟ ΕΧΕΙ ΚΑΡΚΙΝΟ

Πώς μπορείτε να συμπαρασταθείτε σε κάποιο αγαπημένο σας πρόσωπο που έχει καρκίνο; Εφαρμόστε την εξής Γραφική αρχή: «Να χαίρεστε με όσους χαίρονται· να κλαίτε με όσους κλαίνε». (Ρωμαίους 12:15) Να εκφράζετε την αγάπη και το ενδιαφέρον σας με τηλεφωνήματα, γράμματα, κάρτες, e-mail και σύντομες επισκέψεις. Να προσεύχεστε μαζί και να διαβάζετε παρηγορητικά Γραφικά εδάφια. «Μη μιλάτε για άτομα που πέθαναν από καρκίνο, αλλά για άτομα που τα κατάφεραν», συστήνει η Μπέριλ, σύζυγος περιοδεύοντα επισκόπου των Μαρτύρων του Ιεχωβά. «Απλώς αγκαλιάστε τη φίλη σας», λέει η Τζάνις, που πάλεψε και η ίδια με τον καρκίνο. «Αν θέλει να μιλήσει για αυτό, θα μιλήσει». Ειδικά ο άντρας πρέπει να διαβεβαιώνει τη σύζυγό του για την αγάπη του.

«Είχαμε σε τακτική βάση μια “μέρα χωρίς καρκίνο”», θυμάται ο Τζεφ. «Η σύζυγός μου είχε αποφασίσει να μην επιτρέψει στην υγεία της να μονοπωλεί την προσοχή μας. Συμφωνήσαμε λοιπόν να περνάμε σε τακτά διαστήματα μια ολόκληρη μέρα χωρίς να μιλήσουμε για τον καρκίνο. Απεναντίας, επικεντρωνόμασταν στις θετικές πλευρές της ζωής μας. Ήταν σαν να πηγαίναμε μια μέρα διακοπές μακριά από την αρρώστια».

[Πλαίσιο στη σελίδα 28]

ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ

Για τη Διάγνωση

Σάρον: Η ζωή μου άλλαξε μεμιάς. «Αυτό ήταν, τελείωσε», είπα.

Για τις Χειρότερες Στιγμές

Σάντρα: Η ψυχική οδύνη είναι χειρότερη από την ταλαιπωρία της θεραπείας.

Μάργκαρετ: Μετά τη δεύτερη θεραπεία λες: «Δεν το ξανακάνω αυτό». Αλλά το κάνεις.

Για τους Φίλους

Αρλέτ: Το είπαμε στους φίλους μας ώστε να προσεύχονται για εμάς.

Τζένι: Το κάθε χαμόγελο, το κάθε νεύμα και το κάθε «γεια σου» σήμαινε πολλά.

Για τη Συμπαράσταση του Συζύγου

Μπάρμπαρα: Αποφάσισα να ξυρίσω το κεφάλι μου προτού πέσουν τα μαλλιά μου. Ο Κόλιν είπε: «Τι ωραίο σχήμα που έχει το κεφάλι σου!» Με έκανε να βάλω τα γέλια.

Σάντρα: Κοιτάξαμε μαζί στον καθρέφτη. Παρατήρησα την έκφραση στο πρόσωπο του Τζο και ένιωσα πως τίποτα δεν είχε αλλάξει.

Σάσα: Ο Καρλ συνήθιζε να λέει στους άλλους: «Έχουμε καρκίνο».

Τζένι: Η αγάπη του Τζεφ ήταν αστείρευτη, και η πνευματικότητά του καθησυχαστική και ακλόνητη.

[Διάγραμμα/​Εικόνα στη σελίδα 27]

(Για το πλήρως μορφοποιημένο κείμενο, βλέπε έντυπο)

Τα καρκινικά κύτταρα αψηφούν τα σήματα φυσιολογικής ανάπτυξης με το να πολλαπλασιάζονται και να εισβάλλουν σε άλλους ιστούς

[Διάγραμμα]

Γαλακτοφόρος πόρος με φυσιολογικά κύτταρα

Διηθητικό πορογενές καρκίνωμα

Μη διηθητικό πορογενές καρκίνωμα

[Εικόνα στη σελίδα 28]

Ζωτικό μέρος της θεραπείας του καρκίνου είναι η στοργική συμπαράσταση από την οικογένεια και τους φίλους