Καθαρός Αέρας και Ηλιακό Φως​—Φυσικά «Αντιβιοτικά»;

ΟΤΑΝ οι επιστήμονες ανακάλυψαν για πρώτη φορά τα χημικά αντιβιοτικά στα μέσα του 20ού αιώνα, οι γιατροί ευελπιστούσαν ότι τα νέα φάρμακα θα εξάλειφαν κάποιες ασθένειες. Στην αρχή, φάνηκε ότι αυτά όντως ανταποκρίνονταν στις προσδοκίες τους. Εντούτοις, η διαδεδομένη χρήση τους από τότε και έπειτα έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη βακτηρίων που είναι ανθεκτικά στα αντιβιοτικά.

Για να βρουν καινούρια όπλα κατά των λοιμώξεων, μερικοί επιστήμονες επανεξετάζουν τις μεθόδους του παρελθόντος όσον αφορά τον έλεγχο των ασθενειών. Μια από αυτές περιλαμβάνει την αξιοποίηση του ηλιακού φωτός και του καθαρού αέρα προς όφελος της υγείας.

Μάθημα από το Παρελθόν

Αρκετοί από τους πρώτους υπέρμαχους της θεραπευτικής αξίας του ήλιου και του καθαρού αέρα βρίσκονταν στην Αγγλία. Ο γιατρός Τζον Λέτσομ (1744-1815) σύστηνε θαλασσινό αέρα και ηλιακό φως για τα παιδιά που έπασχαν από φυματίωση. Το 1840, ο χειρουργός Τζορτζ Μπόντινγκτον παρατήρησε ότι εκείνοι που εργάζονταν στο ύπαιθρο​—γεωργοί, ζευγάδες, βοσκοί—​γενικά δεν προσβάλλονταν από φυματίωση ενώ εκείνοι που περνούσαν αρκετή ώρα σε εσωτερικούς χώρους φαίνονταν πιο ευάλωτοι.

Η Φλόρενς Νάιτινγκεϊλ (1820-1910) έγινε γνωστή για τις καινοτομίες της στη νοσηλευτική ενόσω φρόντιζε τραυματίες του βρετανικού στρατού στη διάρκεια του Κριμαϊκού Πολέμου. Κάποτε ρώτησε: «Σε οποιοδήποτε υπνοδωμάτιο και αν πάτε . . . τη νύχτα, ή και το πρωί προτού ανοίξουν τα παράθυρα, δεν σας έρχεται μια εντελώς ανθυγιεινή, αποπνικτική και ενοχλητική μυρωδιά;» Αυτό που σύστηνε ήταν να διατηρείται ο αέρας στο δωμάτιο του ασθενούς το ίδιο καθαρός με τον εξωτερικό αέρα, χωρίς όμως να παγώνει ο ασθενής. Και πρόσθεσε: «Με βάση την πείρα μου όλο αυτόν τον καιρό, καταλήγω ανεπιφύλακτα στο συμπέρασμα ότι αυτό που χρειάζονται οι ασθενείς σχεδόν εξίσου με τον καθαρό αέρα είναι το φως . . . Και όχι απλώς φως, αλλά άμεσο ηλιακό φως». Επίσης, εκείνη την εποχή πολλοί πίστευαν ότι το να βγάζουν τα κλινοσκεπάσματα και τα ρούχα έξω στον ήλιο βελτίωνε την υγεία τους.

Αν και η επιστήμη έχει προοδεύσει από το 19ο αιώνα, σύγχρονες μελέτες καταλήγουν σε παρόμοια συμπεράσματα. Για παράδειγμα, σύμφωνα με τα πορίσματα μιας μελέτης που έγινε το 2011 στην Κίνα, οι συνωστισμένες φοιτητικές εστίες με ελλιπή εξαερισμό «συνδέονται με αυξημένα περιστατικά λοιμώξεων του αναπνευστικού».

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (WHO) αναγνωρίζει ότι ο φυσικός εξαερισμός, που περιλαμβάνει την κυκλοφορία εξωτερικού αέρα μέσα σε ένα κτίριο, είναι σημαντικός για τον έλεγχο των λοιμώξεων. Μάλιστα, κάποιες οδηγίες που εξέδωσε ο WHO το 2009 ενθαρρύνουν τη χρήση του φυσικού εξαερισμού ως αποτελεσματικό μέτρο μείωσης του κινδύνου νοσοκομειακών λοιμώξεων.a

“Καλά όλα αυτά”, μπορεί να πείτε. “Αλλά τι το επιστημονικό έχουν;” Πώς αποτρέπει τις λοιμώξεις το ηλιακό φως και ο αέρας;

Απολυμαντικά της Φύσης

Μελέτες που πραγματοποιήθηκαν σε τοποθεσία η οποία ανήκει στο Υπουργείο Άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου παρέχουν κάποιες απαντήσεις. Οι επιστήμονες εκεί προσπαθούσαν να διαπιστώσουν για πόσο διάστημα θα παρέμενε ο αέρας επικίνδυνος σε περίπτωση που ένα βιολογικό όπλο με βλαβερά βακτήρια εκρηγνυόταν πάνω από το Λονδίνο. Για να προσδιορίσουν τη βιωσιμότητα των παθογόνων οργανισμών που μεταφέρονται με τον αέρα, οι ερευνητές στερέωσαν μικροοργανισμούς του βακτηρίου E. coli σε ίνες από μεταξωτό νήμα αράχνης και τους άφησαν εκτεθειμένους στον καθαρό αέρα. Το πείραμα έγινε τη νύχτα, καθότι ήταν γνωστό ότι το ηλιακό φως σκοτώνει αυτά τα βακτήρια. Ποια ήταν τα αποτελέσματα;

Περίπου δύο ώρες αργότερα, όλα σχεδόν τα βακτήρια ήταν νεκρά. Όταν όμως έβαλαν τα βακτήρια σε ένα κλειστό κουτί στην ίδια τοποθεσία και με την ίδια θερμοκρασία και υγρασία, τα περισσότερα παρέμειναν ζωντανά μετά τις δύο ώρες. Γιατί; Προφανώς, υπάρχει κάτι στον καθαρό αέρα που σκοτώνει τα μικρόβια, το οποίο όμως δεν έχει προσδιοριστεί επακριβώς. Ωστόσο, οι ερευνητές κάνουν λόγο για μια σύνθετη ουσία που προκύπτει με φυσικές διαδικασίες έξω στον αέρα και η οποία «δρα ως φυσικό απολυμαντικό ενάντια στους παθογόνους οργανισμούς ή στα μικρόβια που καραδοκούν στην ατμόσφαιρα».

Το ηλιακό φως έχει και αυτό φυσικές απολυμαντικές ιδιότητες. Το Περιοδικό των Νοσοκομειακών Λοιμώξεων (Journal of Hospital Infection) εξηγεί ότι «η πλειονότητα των μικροβίων που προκαλούν λοιμώξεις οι οποίες μεταδίδονται με τον αέρα δεν αντέχουν το φως του ήλιου».

Πώς μπορείτε να ωφεληθείτε εσείς από αυτό; Θα μπορούσατε να βγείτε στο ύπαιθρο, και εκεί να αφιερώσετε μια λογική ποσότητα χρόνου ώστε να απολαύσετε το φως του ήλιου και να αναπνεύσετε καθαρό αέρα. Κατά πάσα πιθανότητα, θα σας κάνει καλό.