Μελέτη 27

Τονισμός του Θέματος και των Κύριων Σημείων

1-4. Εξηγήστε τι εννοούμε όταν λέμε «θέμα της ομιλίας».

¹ Κάθε ομιλία πρέπει να έχει ένα θέμα, για να της δίνει μια συγκεκριμένη κατεύθυνση και να συνδέει όλα τα τμήματά της με ωραίο τρόπο. Όποιο κι αν είναι το θέμα σας, πρέπει να εμποτίζει ολόκληρη την ομιλία. Αυτό είναι η ουσία της ομιλίας σας· θα μπορούσε ίσως να διατυπωθεί σε μια πρόταση κι όμως θα περιλάμβανε κάθε πτυχή της ύλης που παρουσιάζετε. Το θέμα πρέπει να είναι καταφανές σε κάθε ακροατή, και θα είναι αν τονίζεται σωστά.

² Το θέμα της ομιλίας δεν είναι απλώς ένα ευρύ ζήτημα, όπως «πίστη»· είναι η συγκεκριμένη πλευρά από την οποία θα εξετάσετε αυτό το ζήτημα. Για παράδειγμα, το θέμα μπορεί να είναι «Η Πίστη Σας—Ως Πού Μπορεί να Φτάσει;» Ή μπορεί να είναι «Απαιτείται Πίστη για να Ευαρεστηθεί ο Θεός» ή «Το Θεμέλιο της Πίστης Σας» ή «Συνεχίστε να Αυξάνετε την Πίστη Σας». Μολονότι αυτά τα θέματα περιστρέφονται γύρω από την πίστη, καθένα απ’ αυτά βλέπει το ζήτημα από διαφορετική σκοπιά και απαιτεί ανάπτυξη που θα ακολουθήσει τελείως διαφορετική γραμμή.

³ Σε μερικές περιπτώσεις ίσως πρέπει να συγκεντρώσετε ύλη προτού διαλέξετε το θέμα σας. Αλλά πρέπει να έχετε καθορίσει σαφώς το θέμα προτού αρχίσετε να προετοιμάζετε το σχέδιο της ομιλίας σας ή προτού επιλέξετε τα κύρια σημεία. Για παράδειγμα, ύστερα από κάθε οικιακή Γραφική μελέτη θέλετε να συζητάτε για την οργάνωση των Μαρτύρων του Ιεχωβά. Αυτό είναι ένα ευρύ ζήτημα. Για να αποφασίσετε τι θα πείτε σχετικά μ’ αυτό το ζήτημα, πρέπει να λάβετε υπόψη σας το ακροατήριό σας και το σκοπό της ομιλίας σας. Μ’ αυτό ως βάση θα διαλέξετε το θέμα σας. Αν προσπαθείτε να βοηθήσετε το καινούριο άτομο να αρχίσει να συμμετέχει στην υπηρεσία, ίσως αποφασίσετε να δείξετε ότι οι Μάρτυρες του Ιεχωβά μιμούνται τον Ιησού Χριστό με το κήρυγμα από σπίτι σε σπίτι. Αυτό θα είναι το θέμα σας. Οτιδήποτε πείτε θα έχει σκοπό να αναπτύξει αυτή την πτυχή του ευρέος ζητήματος, Μάρτυρες του Ιεχωβά.

⁴ Πώς μπορείτε να δώσετε έμφαση σ’ ένα θέμα καθώς κάνετε την ομιλία σας; Πρώτα πρέπει να διαλέξετε ένα κατάλληλο θέμα, ένα θέμα που να ταιριάζει στο σκοπό σας. Αυτό απαιτεί προετοιμασία. Όταν θα έχετε διαλέξει το θέμα και θα έχετε αναπτύξει την ομιλία σας γύρω απ’ αυτό, η έμφαση θα του δοθεί σχεδόν αυτόματα, αν μιλήσετε βάσει του σχεδίου που έχετε προετοιμάσει. Εντούτοις, με την περιοδική επανάληψη των βασικών λέξεων ή της κεντρικής ιδέας του θέματος κατά την εκφώνηση της ομιλίας σας, θα είναι πιο εύκολο να εξασφαλίσετε ότι θα τονιστεί το θέμα.

5, 6. Πώς μπορείτε να καθορίσετε αν ένα θέμα είναι κατάλληλο;

⁵ Κατάλληλο θέμα. Στη Σχολή Θεοκρατικής Διακονίας συνήθως δεν είναι πρόβλημα η εξεύρεση κατάλληλου θέματος, γιατί σε πολλές περιπτώσεις το θέμα θα σας δίνεται. Αλλά αυτό δεν θα ισχύει για κάθε ομιλία που καλείστε να παρουσιάσετε. Γι’ αυτό είναι σοφό να δώσετε μεγάλη προσοχή στην επιλογή του θέματος.

⁶ Τι καθορίζει αν ένα θέμα είναι κατάλληλο ή όχι; Αρκετά πράγματα. Πρέπει να λάβετε υπόψη σας το ακροατήριό σας, τον αντικειμενικό σας σκοπό και την ύλη που σας έχει ανατεθεί να καλύψετε, αν έχει γίνει κάτι τέτοιο. Αν διαπιστώσετε ότι στις ομιλίες που κάνετε δεν τονίζεται κάποιο θέμα, ίσως να φταίει το ότι στην πραγματικότητα δεν αναπτύσσετε την ομιλία σας γύρω από μια κεντρική ιδέα. Μπορεί να περιλαμβάνετε στην ομιλία πάρα πολλά σημεία τα οποία στην πραγματικότητα δεν προσφέρουν τίποτα στο θέμα.

7, 8. Δείξτε τρόπους με τους οποίους μπορεί κάποιος να τονίσει το θέμα.

⁷ Επανάληψη των λέξεων ή της ιδέας του θέματος. Ένας τρόπος με τον οποίο μπορείτε να κάνετε όλα τα τμήματα της ομιλίας να τονίζουν το θέμα είναι να επαναλαμβάνετε τις βασικές λέξεις που περιλαμβάνονται στη διατύπωση του θέματος ή να επαναλαμβάνετε την κεντρική ιδέα του θέματος. Στη μουσική, θέμα είναι μια μελωδία η οποία επαναλαμβάνεται τόσο συχνά ώστε χαρακτηρίζει ολόκληρη τη σύνθεση. Πράγματι, συνήθως αρκεί να ακούσουμε λίγα μόνο μέτρα για να καταλάβουμε για ποιο μουσικό κομμάτι πρόκειται. Η μελωδία δεν επαναλαμβάνεται πάντοτε με την ίδια μορφή. Μερικές φορές ακούγονται μια-δυο μόνο φράσεις της μελωδίας, κατά διαστήματα χρησιμοποιείται κάποια παραλλαγή του θέματος, αλλά, με τον έναν ή με τον άλλον τρόπο, ο συνθέτης υφαίνει με δεξιοτεχνία τη μελωδία του μέσα στη σύνθεση ώσπου αυτή να διαποτίσει ολόκληρη τη σύνθεση και να γίνει το χαρακτηριστικό της γνώρισμα.

⁸ Το ίδιο πρέπει να συμβαίνει και με το θέμα μιας ομιλίας. Οι βασικές λέξεις ή η ιδέα του θέματος που επαναλαμβάνεται είναι σαν την επανεμφανιζόμενη μελωδία μιας σύνθεσης. Τα συνώνυμα αυτών των λέξεων ή η διαφορετική διατύπωση της κεντρικής ιδέας του θέματος χρησιμεύουν ως παραλλαγές του θέματος. Αυτά τα μέσα, όταν χρησιμοποιούνται με διάκριση ώστε να μη γίνονται μονότονα, θα κάνουν το θέμα της ομιλίας να γίνει η χαρακτηριστική έκφραση ολόκληρης της ομιλίας και αυτή θα είναι η κύρια σκέψη που θα εντυπωθεί στο ακροατήριό σας.

**********

9-13. Εξηγήστε ποια είναι τα κύρια σημεία σε μια ομιλία. Δώστε παράδειγμα.

⁹ Αφού καθορίσετε το θέμα της ομιλίας σας, το επόμενο βήμα στην προετοιμασία είναι η επιλογή των κύριων σημείων που πρόκειται να χρησιμοποιήσετε για να αναπτύξετε το θέμα. Αυτό αναφέρεται στην κάρτα σας Συμβουλή για Ομιλία ως «Ευδιάκριτα κύρια σημεία».

¹⁰ Ποια είναι τα κύρια σημεία σε μια ομιλία; Δεν είναι απλώς κάποιες ενδιαφέρουσες ιδέες ούτε τα σημεία που αναφέρονται παρεμπιπτόντως και εν συντομία. Είναι τα κύρια τμήματα της ομιλίας, οι ιδέες των οποίων η ανάπτυξη παίρνει κάποια έκταση. Είναι κάτι σαν τις επιγραφές στα ράφια ή τις ταμπέλες των παντοπωλείων που μας βοηθάνε να καταλάβουμε τι περιέχει κάθε ομάδα ραφιών και οι οποίες καθορίζουν τι μπορεί να περιλαμβάνεται σ’ αυτά τα ράφια και τι δεν πρέπει να υπάρχει εκεί. Κάτω από την επιγραφή ΔΗΜΗΤΡΙΑΚΑ, δεν θα είχαν θέση οι μαρμελάδες και τα ζελέ και το μόνο που θα έκαναν θα ήταν να μπερδεύουν τους πελάτες. Κάτω από την ταμπέλα ΚΑΦΕΣ ΚΑΙ ΤΣΑΪ, δεν θα είχε θέση το ρύζι. Αν αυτές οι επιγραφές είναι κρυμμένες, επειδή τα ράφια είναι παραγεμισμένα ή παραφορτωμένα, τότε είναι δύσκολο να βρει κανείς κάτι. Αν όμως οι ταμπέλες είναι ευδιάκριτες, αμέσως μπορεί κανείς να καταλάβει τι θα βρει εκεί. Το ίδιο ισχύει και για τα κύρια σημεία της ομιλίας σας. Αν μπορείτε να κάνετε τους ακροατές σας να τα καταλάβουν και να τα θυμούνται, θα χρειάζονται πολύ λίγες σημειώσεις για να σας παρακολουθήσουν ως τον επίλογο.

¹¹ Ένας άλλος παράγοντας. Η επιλογή και η χρήση των κύριων σημείων θα ποικίλλουν ανάλογα με το ακροατήριο και το σκοπό της ομιλίας. Γι’ αυτόν το λόγο, ο επίσκοπος σχολής πρέπει να αξιολογήσει την επιλογή των κύριων σημείων που έκανε ο σπουδαστής βάσει του τρόπου με τον οποίο τα χρησιμοποίησε ο σπουδαστής, και όχι βάσει κάποιας αυθαίρετης επιλογής σημείων την οποία μπορεί να έκανε ο ίδιος εκ των προτέρων.

¹² Όταν κάνετε την επιλογή σας, να διαλέγετε μόνο τα ουσιώδη. Ρωτήστε λοιπόν: Τι είναι εκείνο που κάνει ένα σημείο ουσιώδες; Ένα σημείο είναι ουσιώδες αν δεν μπορείτε να επιτελέσετε το σκοπό της ομιλίας σας χωρίς αυτό. Για παράδειγμα, σε μια συζήτηση για το λύτρο μ’ ένα άτομο που δεν είναι εξοικειωμένο μ’ αυτή τη διδασκαλία, είναι ζωτικό να αποδείξετε ότι ο Ιησούς είχε ανθρώπινη υπόσταση όταν βρισκόταν στη γη, διαφορετικά θα είναι αδύνατον να αποδείξετε το χαρακτηριστικό της αντιστοιχίας που είχε η θυσία του. Επομένως, θα το θεωρήσετε αυτό ως κύριο σημείο της συζήτησης. Αν όμως έχετε αποδείξει ήδη σ’ αυτό το άτομο ότι η Τριάδα είναι μια εσφαλμένη ιδέα, τότε η αναφορά σας στη θέση που κατείχε ο Ιησούς ως άνθρωπος μπορεί να μην είναι παρά ένα δευτερεύον σημείο, γιατί το άτομο το έχει ήδη δεχτεί αυτό. Και, γι’ αυτό, θα είναι σχετικά απλό να αποδείξετε την αντίστοιχη αξία του λύτρου του Ιησού. Σ’ αυτή την περίπτωση, δεν είναι ουσιώδες να εξετάσετε την ανθρώπινη υπόσταση του Ιησού.

¹³ Γι’ αυτό, ρωτήστε τον εαυτό σας: Τι γνωρίζει ήδη το ακροατήριό μου; Τι πρέπει να αποδείξω για να επιτελεστεί ο σκοπός μου; Αν γνωρίζετε την απάντηση στην πρώτη ερώτηση, μπορείτε να απαντήσετε στη δεύτερη με το να συγκεντρώσετε την ύλη σας, να βάλετε για λίγο στην άκρη όλα τα πράγματα που είναι γνωστά και να ταξινομήσετε όλα τα υπόλοιπα σημεία σε όσο το δυνατόν λιγότερες ομάδες. Αυτές οι ομάδες γίνονται οι αναγνωριστικές σας ταμπέλες όσον αφορά το τι πνευματική τροφή παρουσιάζετε στο ακροατήριο. Αυτές τις επιγραφές, δηλαδή τα κύρια σημεία, ποτέ δεν πρέπει να τις καλύψετε ή να τις κρύψετε. Είναι τα κύρια σημεία σας, τα οποία πρέπει να είναι ευδιάκριτα.

14-17. Αναφέρετε τους λόγους για τους οποίους δεν πρέπει να έχουμε πάρα πολλά κύρια σημεία.

¹⁴ Όχι πάρα πολλά κύρια σημεία. Υπάρχουν λίγα μόνο ουσιώδη πράγματα σε κάθε ζήτημα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, μετριούνται στα δάχτυλα του ενός χεριού. Αυτό αληθεύει ανεξάρτητα από το χρόνο που έχετε στη διάθεσή σας για να τα παρουσιάσετε. Μην πέσετε στη συνηθισμένη παγίδα να προσπαθήσετε να κάνετε πάρα πολλά σημεία να ξεχωρίσουν. Όταν ένα παντοπωλείο γίνει πολύ μεγάλο και υπάρχουν πάρα πολλές κατηγορίες, χρειάζεται να ρωτάει κανείς για να πάει εκεί που θέλει. Λογικά το ακροατήριό σας μπορεί να συλλάβει ένα συγκεκριμένο αριθμό διαφορετικών ιδεών κάθε φορά. Και όσο πιο μεγάλη είναι η ομιλία σας τόσο πιο απλή πρέπει να την κάνετε και τόσο πιο έντονα και σαφώς πρέπει να διακρίνονται τα βασικά σημεία σας. Να μην προσπαθείτε, λοιπόν, να κάνετε τους ακροατές σας να θυμούνται πολλά πράγματα. Διαλέξτε τα σημεία εκείνα που νομίζετε ότι πρέπει να εντυπωθούν οπωσδήποτε στο ακροατήριο και κατόπιν δαπανήστε όλο το χρόνο σας μιλώντας γύρω απ’ αυτά τα σημεία.

¹⁵ Τι είναι εκείνο που καθορίζει αν υπάρχουν πάρα πολλά σημεία ή όχι; Με απλά λόγια, αν μια ιδέα μπορεί να παραλειφθεί και παρ’ όλα αυτά να επιτελεστεί ο σκοπός της ομιλίας, αυτό το σημείο δεν είναι βασικό. Για λόγους αρτιότητας της ομιλίας, μπορεί να αποφασίσετε να περιλάβετε αυτό το σημείο ως συνδετικό ή ως υπενθύμιση, αλλά δεν πρέπει να ξεχωρίζει τόσο έντονα όσο τα σημεία εκείνα που δεν θα ήταν δυνατόν να παραλειφθούν.

¹⁶ Και κάτι άλλο: πρέπει να έχετε επαρκή χρόνο για να αναπτύξετε το κάθε σημείο επιτυχημένα, αδιαμφισβήτητα. Αν πρέπει να πείτε πολλά σε μικρό χρονικό διάστημα, πείτε ελάχιστα για τα πράγματα που είναι γνωστά στο ακροατήριο. Αφαιρέστε καθετί άλλο εκτός από τα στοιχεία εκείνα που είναι άγνωστα, και αυτά να τα κάνετε τόσο σαφή ώστε να είναι δύσκολο να τα ξεχάσει το ακροατήριο.

¹⁷ Τελικά, η ομιλία σας πρέπει να αφήνει την εντύπωση της απλότητας. Αυτό δεν εξαρτάται πάντοτε από την ποσότητα της ύλης που παρουσιάζετε. Μπορεί να εξαρτάται απλώς και μόνο από τον τρόπο με τον οποίο έχετε ομαδοποιήσει τα σημεία σας. Για παράδειγμα, αν μπαίνατε σ’ ένα κατάστημα όπου όλα τα πράγματα ήταν σωριασμένα στη μέση του πατώματος, θα σχηματίζατε την εικόνα του παραγεμίσματος και της μεγάλης σύγχυσης. Δύσκολα θα βρίσκατε κάτι. Αλλά, όταν κάθε πράγμα είναι σωστά τακτοποιημένο και όλα τα σχετικά είδη είναι συγκεντρωμένα μαζί και υπάρχουν ταμπέλες που δείχνουν τι έχει το κάθε τμήμα, η εντύπωση είναι ιδιαίτερα ευχάριστη και μπορείτε να βρείτε εύκολα το καθετί. Να κάνετε την ομιλία σας απλή με το να ομαδοποιείτε τις σκέψεις σας κάτω από λίγες μόνο κύριες ιδέες.

18. Πώς πρέπει να αναπτύσσονται τα κύρια σημεία;

¹⁸ Χωριστή ανάπτυξη κάθε κύριας ιδέας. Κάθε κύρια σκέψη πρέπει να ξεχωρίζει από τις άλλες. Καθεμιά πρέπει να αναπτύσσεται χωριστά. Αυτό δεν σας εμποδίζει να κάνετε μια σύντομη περίληψη ή ανακεφαλαίωση των κύριων επικεφαλίδων καθώς εκφωνείτε τον πρόλογο ή τον επίλογο της ομιλίας σας. Αλλά στο κύριο μέρος της ομιλίας πρέπει να μιλάτε μόνο για μια κύρια ιδέα κάθε δεδομένη στιγμή, και επιτρέπεται να αναφέρετε παράλληλα ή ξανά μια άλλη ιδέα μόνο για λόγους συσχετισμού ή έμφασης. Το να μάθετε να φτιάχνετε κατά θέματα σχέδιο θα σας βοηθήσει πολύ στο να κρίνετε αν τα κύρια σημεία αναπτύσσονται χωριστά.

19-21. Πώς πρέπει να χρησιμοποιούνται τα δευτερεύοντα σημεία;

¹⁹ Χρήση δευτερευόντων σημείων που συγκεντρώνουν την προσοχή στις κύριες ιδέες. Οι αποδείξεις, τα εδάφια ή άλλου είδους ύλη που παρουσιάζεται πρέπει να συγκεντρώνουν την προσοχή στην κύρια ιδέα και να την εδραιώνουν.

²⁰ Στην προετοιμασία σας, αναλύστε όλα τα δευτερεύοντα σημεία και κρατήστε μόνο εκείνα που χρησιμεύουν άμεσα στο κύριο σημείο, διευκρινίζοντας, αποδεικνύοντας ή εδραιώνοντάς το. Καθετί άσχετο πρέπει να αφαιρείται. Θα κάνει συγκεχυμένο το ζήτημα και τίποτα άλλο.

²¹ Κάθε σημείο που σχετίζεται με μια κύρια ιδέα πρέπει να συνδεθεί άμεσα μ’ αυτή τη σκέψη από τα όσα θα πείτε. Μην αφήνετε την εφαρμογή στο ακροατήριο. Συνήθως, όσα δεν λέγονται δεν γίνονται και κατανοητά. Να κάνετε σαφή τη σύνδεση. Να λέτε ποια είναι η σύνδεση. Αυτό μπορείτε να το πετύχετε επαναλαμβάνοντας τις βασικές λέξεις που εκφράζουν την κύρια σκέψη ή επαναλαμβάνοντας κατά διαστήματα την ιδέα του κύριου σημείου. Όταν γίνετε επιδέξιοι στο να χρησιμοποιείτε δευτερεύοντα σημεία που συγκεντρώνουν την προσοχή στα κύρια σημεία της ομιλίας και στο να συνδέετε κάθε κύριο σημείο με το θέμα, οι ομιλίες σας θα χαρακτηρίζονται από ευχάριστη απλότητα και, λόγω αυτής, θα είναι εύκολο να εκφωνηθούν και δύσκολο να ξεχαστούν.