Πώς θα Βοηθήσουν οι Άλλοι;

«ΑΝ ΥΠΑΡΧΕΙ κάτι που μπορώ να κάνω, δεν έχεις παρά να μου το πεις». Αυτό λένε πολλοί από εμάς σε κάποιο φίλο ή συγγενή που έχασε πρόσφατα δικό του άνθρωπο. Ναι, το εννοούμε ειλικρινά. Θα κάναμε τα πάντα για να προσφέρουμε βοήθεια. Όμως, μήπως τηλεφωνεί αυτό το άτομο και μας λέει: «Σκέφτηκα κάτι που θα μπορούσες να κάνεις για να με βοηθήσεις»; Συνήθως όχι. Είναι φανερό ότι μπορεί να χρειαστεί να αναλάβουμε εμείς την πρωτοβουλία, αν πρόκειται πράγματι να βοηθήσουμε και να παρηγορήσουμε το άτομο που νιώθει θλίψη.

Μια Γραφική παροιμία λέει: «Λόγος λαληθείς πρεπόντως [στον κατάλληλο καιρό, ΜΝΚ] είναι μήλα χρυσά εις ποικίλματα αργυρά». (Παροιμίαι 15:23· 25:11) Αποτελεί σοφία το να γνωρίζει κάποιος τι να πει και τι να μην πει, τι να κάνει και τι να μην κάνει. Παρακάτω αναφέρονται μερικές Γραφικές υποδείξεις τις οποίες ορισμένα άτομα που έχασαν κάποιον δικό τους έχουν βρει υποβοηθητικές.

Τι να Κάνετε . . .

Να ακούτε προσεκτικά: Πρέπει να είναι κανείς «γρήγορος στο να ακούει», λέει το εδάφιο Ιακώβου 1:19. Ένα από τα πιο υποβοηθητικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε είναι να συμμερίζεστε τον πόνο αυτού του ατόμου με το να ακούτε. Μερικά άτομα που έχασαν κάποιον δικό τους μπορεί να νιώθουν την ανάγκη να μιλήσουν για το αγαπημένο τους πρόσωπο που πέθανε, για το δυστύχημα ή την αρρώστια που επέφερε το θάνατό του, ή για το πώς νιώθουν από τότε που πέθανε. Γι’ αυτό, να ρωτάτε: «Θα ήθελες να μιλήσεις για αυτό;» Αφήστε τα άτομα τα ίδια να αποφασίσουν. Φέρνοντας στη μνήμη το θάνατο του πατέρα του, ένας νεαρός είπε: «Με βοηθούσε πραγματικά όταν οι άλλοι ρωτούσαν τι συνέβη και όταν στη συνέχεια άκουγαν με πραγματική προσοχή». Να ακούτε με υπομονή και με συμπόνια, χωρίς κατ’ ανάγκη να αισθάνεστε ότι πρέπει να απαντήσετε ή να προσφέρετε λύσεις. Αφήστε τα άτομα να εκφράσουν αυτό που θέλουν να μοιραστούν μαζί σας.

Να τα καθησυχάζετε: Να τα διαβεβαιώνετε πως έκαναν ό,τι μπορούσαν (ή κάτι άλλο το οποίο γνωρίζετε ότι είναι αληθινό και θετικό). Να τα καθησυχάζετε λέγοντας ότι αυτό που νιώθουν​—λύπη, θυμό, ενοχή ή κάποιο άλλο συναίσθημα—​δεν είναι καθόλου ασυνήθιστο. Να τους μιλήσετε για άλλα άτομα που γνωρίζετε τα οποία κατάφεραν να συνέλθουν ύστερα από παρόμοια απώλεια. Τέτοιοι «ευάρεστοι λόγοι» είναι «ίασις εις τα οστά», λέει το εδάφιο Παροιμίαι 16:24.​—1 Θεσσαλονικείς 5:11, 14.

Να είστε στη διάθεσή τους: Να είστε στη διάθεσή τους, όχι μόνο τις πρώτες λίγες ημέρες, όταν πολλοί φίλοι και συγγενείς είναι κοντά τους, αλλά και μήνες μετά το συμβάν, όταν οι άλλοι θα έχουν επιστρέψει στο κανονικό τους πρόγραμμα. Με τον τρόπο αυτόν, θα αποδειχτείτε ‘αληθινός σύντροφος’ του είδους που συμπαραστέκεται σε ένα φίλο σε καιρό ‘στενοχώριας’. (Παροιμίαι 17:17, ΜΝΚ) «Οι φίλοι μας φρόντιζαν να είναι γεμάτα τα βράδια μας ώστε να μη χρειάζεται να μένουμε μόνοι μας στο σπίτι για πολύ», εξηγεί η Τερέσεα, της οποίας το παιδί πέθανε σε αυτοκινητικό δυστύχημα. «Αυτό μας βοήθησε να καταφέρουμε να αντιμετωπίσουμε το κενό που νιώθαμε». Επί χρόνια, διάφοροι επέτειοι, όπως η επέτειος του γάμου ή η ημερομηνία του θανάτου, μπορεί να είναι περίοδοι έντασης για τους επιζώντες. Γιατί να μη σημειώσετε τέτοιες ημερομηνίες στο ημερολόγιό σας ώστε εκείνη τη συγκεκριμένη ημέρα να είστε στη διάθεσή τους, αν χρειαστεί, προκειμένου να δώσετε συμπονετική υποστήριξη;

Να παίρνετε την κατάλληλη πρωτοβουλία: Μήπως υπάρχουν δουλειές που χρειάζεται να γίνουν; Μήπως χρειάζεται κάποιος για να φυλάει τα παιδιά; Υπάρχει ανάγκη από καταλύματα για τους επισκέπτες φίλους και συγγενείς; Μερικοί οι οποίοι πρόσφατα έχασαν κάποιον δικό τους είναι πολλές φορές τόσο σαστισμένοι που δεν ξέρουν καν τι χρειάζεται να κάνουν οι ίδιοι, πολύ δε περισσότερο τι να πουν στους άλλους για το πώς θα μπορούσαν να βοηθήσουν. Γι’ αυτό, αν διακρίνετε κάποια πραγματική ανάγκη, μην περιμένετε να σας ζητηθεί βοήθεια· να παίρνετε εσείς την πρωτοβουλία. (1 Κορινθίους 10:24· παράβαλε 1 Ιωάννη 3:17, 18). Μια γυναίκα, της οποίας ο σύζυγος έχει πεθάνει, θυμάται: «Πολλοί έλεγαν: ‘Αν υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω, πες μου’. Όμως, μια φίλη μου δεν έκανε καν αυτού του είδους την ερώτηση. Πήγε κατευθείαν στην κρεβατοκάμαρα, ξέστρωσε το κρεβάτι και έπλυνε τα σεντόνια που λερώθηκαν όταν αυτός πέθανε. Κάποια άλλη φίλη μου πήρε έναν κουβά, νερό και είδη καθαρισμού και έτριψε το χαλί πάνω στο οποίο είχε κάνει εμετό ο σύζυγός μου. Μερικές εβδομάδες αργότερα, ένας από τους πρεσβυτέρους της εκκλησίας με επισκέφτηκε με τα ρούχα της δουλειάς και τα εργαλεία του και μου είπε: ‘Ξέρω ότι εδώ υπάρχει σίγουρα κάτι που χρειάζεται επιδιόρθωση. Τι θα μπορούσα να φτιάξω;’ Η καρδιά μου είναι γεμάτη στοργή για αυτόν τον άνθρωπο επειδή επισκεύασε την πόρτα που κρεμόταν από ένα μόνο μεντεσέ και επειδή έφτιαξε το φωτιστικό!»​—Παράβαλε Ιακώβου 1:27.

Να είστε φιλόξενοι: «Μην ξεχνάτε τη φιλοξενία», μας υπενθυμίζει η Αγία Γραφή. (Εβραίους 13:2) Θα πρέπει, ιδιαίτερα, να θυμόμαστε να είμαστε φιλόξενοι προς εκείνους που νιώθουν θλίψη. Αντί να τους απευθύνετε μια πρόσκληση με τα λόγια «ελάτε όποτε θέλετε», κανονίστε την ημέρα και την ώρα. Αν αρνηθούν, μην παραιτηθείτε τόσο εύκολα. Μπορεί να χρειαστεί λίγη ευγενική ενθάρρυνση. Ίσως αυτά τα άτομα να μη δέχτηκαν την πρόσκληση επειδή φοβούνται μήπως χάσουν τον έλεγχο των συναισθημάτων τους μπροστά σε άλλους. Ή μπορεί να αισθάνονται ένοχοι αν απολαύσουν ένα γεύμα και τη φιλική συναναστροφή σε καιρό πένθους. Να θυμάστε τη φιλόξενη Λυδία που αναφέρεται στην Αγία Γραφή. Όταν προσκλήθηκε να πάει στο σπίτι της, ο Λουκάς είπε ότι «μας ανάγκασε να πάμε».​—Πράξεις 16:15.

Να έχετε υπομονή και κατανόηση: Μην εκπλήσσεστε ιδιαίτερα με αυτά που μπορεί να πουν αρχικά ορισμένα άτομα που έχουν χάσει κάποιον δικό τους. Να θυμάστε ότι ίσως νιώθουν θυμωμένοι και ένοχοι. Αν εσείς γίνετε αντικείμενο του συναισθηματικού τους ξεσπάσματος, θα απαιτηθεί ενόραση και υπομονή από μέρους σας για να μην αντιδράσετε με εκνευρισμό. «Ντυθείτε με την τρυφερή στοργή της συμπόνιας, με καλοσύνη, ταπεινοφροσύνη, πραότητα και μακροθυμία», συστήνει η Αγία Γραφή.​—Κολοσσαείς 3:12, 13.

Γράψτε μια επιστολή: Κάτι που συχνά παραβλέπεται είναι η αξία μιας συλλυπητήριας επιστολής ή κάρτας. Ποια πλεονεκτήματα έχει κάτι τέτοιο; Η Σίντι, που έχασε τη μητέρα της από καρκίνο, απαντάει: «Κάποια φίλη μου μού έγραψε ένα ωραίο γράμμα. Αυτό πράγματι με βοήθησε, γιατί μπορούσα να το διαβάζω ξανά και ξανά». Μια τέτοια ενθαρρυντική επιστολή ή κάρτα μπορεί να γραφτεί «με λίγα λόγια», θα πρέπει, όμως, να είναι από καρδιάς. (Εβραίους 13:22) Η επιστολή μπορεί να αναφέρει ότι νιώθετε ενδιαφέρον και ότι διατηρείτε κάποια ιδιαίτερη ανάμνηση από το νεκρό ή μπορεί να δείχνει με ποιον τρόπο είχε αγγίξει τη ζωή σας το άτομο που πέθανε.

Να προσεύχεστε μαζί τους: Μην υποτιμάτε την αξία των προσευχών που κάνετε μαζί με εκείνους που έχουν χάσει κάποιον δικό τους ή που κάνετε για χάρη τους. Η Αγία Γραφή λέει: «Η δέηση του δίκαιου ανθρώπου . . . έχει πολλή δύναμη». (Ιακώβου 5:16) Για παράδειγμα, όταν αυτά τα άτομα σας ακούν να προσεύχεστε για χάρη τους, μπορεί αυτό να τα βοηθήσει να βάλουν κατά μέρος τα αρνητικά συναισθήματα όπως αυτό της ενοχής.​—Παράβαλε Ιακώβου 5:13-15.

Τι να Μην Κάνετε . . .

Να μην τους αποφεύγετε επειδή δεν ξέρετε τι να πείτε ή τι να κάνετε: ‘Ξέρω ότι τώρα χρειάζονται να μένουν μόνοι τους’, μπορεί να λέμε στον εαυτό μας. Αλλά ίσως η αλήθεια να είναι ότι εμείς αποφεύγουμε αυτό το άτομο επειδή φοβόμαστε μήπως πούμε ή κάνουμε κάτι το εσφαλμένο. Εντούτοις, ίσως το μόνο που επιτυγχάνεται με το να αποφεύγουν οι φίλοι, οι συγγενείς και οι ομόπιστοι το άτομο που έχει χάσει κάποιον δικό του είναι να αισθάνεται μεγαλύτερη μοναξιά, πράγμα που προσθέτει στον πόνο του. Να θυμάστε ότι τα πιο καλοσυνάτα λόγια και οι πιο καλοσυνάτες πράξεις συνήθως είναι και τα πιο απλά. (Εφεσίους 4:32) Και μόνο η παρουσία σας μπορεί να αποτελεί πηγή ενθάρρυνσης. (Παράβαλε Πράξεις 28:15). Φέρνοντας στη μνήμη την ημέρα που πέθανε η κόρη της, η Τερέσεα λέει: «Μέσα σε μία ώρα, η είσοδος του νοσοκομείου είχε γεμίσει με φίλους μας· όλοι οι πρεσβύτεροι και οι σύζυγοί τους βρίσκονταν εκεί. Μερικές από τις γυναίκες είχαν ακόμη μπικουτί στα μαλλιά τους και μερικοί φορούσαν ακόμη τα ρούχα της δουλειάς. Άφησαν στη μέση ό,τι έκαναν και ήρθαν. Πολλοί από αυτούς μας είπαν ότι δεν ήξεραν τι να πουν, αλλά αυτό δεν είχε σημασία· σημασία είχε απλώς το ότι ήταν εκεί».

Μην τους πιέζετε να σταματήσουν να νιώθουν θλίψη: Ίσως θελήσουμε να πούμε: ‘Έλα, έλα τώρα. Μην κλαις’. Αλλά μπορεί να είναι προτιμότερο για κάποιον να αφήνει τα δάκρυα να τρέχουν. «Νομίζω ότι είναι σημαντικό να αφήνουμε τα άτομα που έχουν χάσει κάποιον δικό τους να εκδηλώνουν τα συναισθήματά τους και να δίνουν πράγματι διέξοδο σε αυτά», λέει η Κάθριν, συλλογιζόμενη το θάνατο του συζύγου της. Αντισταθείτε στην τάση να λέτε στους άλλους πώς πρέπει να αισθάνονται. Εσείς δε να μην υποθέτετε ότι πρέπει να κρύβετε τα συναισθήματά σας για να προστατέψετε τα δικά τους. Αντίθετα, «να κλαίτε με όσους κλαίνε», συστήνει η Αγία Γραφή.​—Ρωμαίους 12:15.

Μη βιαστείτε να τους συμβουλέψετε να απομακρύνουν ρούχα ή άλλα προσωπικά αντικείμενα που ανήκαν στο νεκρό προτού να είναι έτοιμοι για κάτι τέτοιο: Ίσως νομίζουμε ότι θα ήταν καλύτερα για αυτούς να απομακρύνουν από κοντά τους αντικείμενα τα οποία ξυπνούν αναμνήσεις, επειδή, κατά κάποιον τρόπο, κάτι τέτοιο θα παρέτεινε τη θλίψη. Ωστόσο, το ρητό «Μάτια που δεν βλέπονται γρήγορα λησμονιούνται» μπορεί να μην ισχύει στην προκειμένη περίπτωση. Το άτομο που έχει χάσει κάποιον δικό του μπορεί να χρειάζεται να αποχωριστεί σιγά-σιγά το νεκρό. Θυμηθείτε πώς περιγράφει η Αγία Γραφή την αντίδραση του πατριάρχη Ιακώβ όταν αυτός οδηγήθηκε να πιστέψει ότι τον νεαρό του γιο, τον Ιωσήφ, τον είχε κατασπαράξει ένα άγριο θηρίο. Αφού έδειξαν στον Ιακώβ το ματωμένο χιτώνα του Ιωσήφ, αυτός «επένθησε τον υιόν αυτού ημέρας πολλάς. Και εσηκώθησαν πάντες οι υιοί αυτού και πάσαι αι θυγατέρες αυτού, δια να παρηγορήσωσιν αυτόν· αλλά δεν ήθελε να παρηγορηθή».​—Γένεσις 37:31-35.

Μη λέτε: ‘Μπορείς να αποκτήσεις και άλλο παιδί’: «Αγανακτούσα με τα άτομα που μου έλεγαν ότι μπορούσα να αποκτήσω και άλλο παιδί», θυμάται μια μητέρα που έχασε το παιδί της στο θάνατο. Μπορεί αυτοί να είναι καλοπροαίρετοι, αλλά, για ένα θλιμμένο γονέα, λόγια που αφήνουν να εννοηθεί ότι το χαμένο παιδί μπορεί να αντικατασταθεί είναι «ως τραύματα μαχαίρας». (Παροιμίαι 12:18) Κανένα παιδί δεν μπορεί ποτέ να αντικαταστήσει κάποιο άλλο. Γιατί; Επειδή κάθε παιδί είναι μοναδικό.

Μην αποφεύγετε κατ’ ανάγκη να αναφέρετε τον εκλιπόντα: «Πολλοί δεν ανέφεραν καν το όνομα του γιου μου, του Τζίμι, ούτε μιλούσαν για αυτόν», θυμάται μια μητέρα. «Πρέπει να ομολογήσω ότι αισθανόμουν λίγο πληγωμένη όταν οι άλλοι το έκαναν αυτό». Γι’ αυτό, μην αλλάζετε κατ’ ανάγκη το θέμα όταν αναφέρεται το όνομα του νεκρού. Ρωτήστε το άτομο αν νιώθει την ανάγκη να μιλήσει για το αγαπημένο του πρόσωπο. (Παράβαλε Ιώβ 1:18, 19 και 10:1). Μερικοί που έχουν χάσει κάποιον δικό τους εκτιμούν να ακούν φίλους να αναφέρουν τις ιδιαίτερες ιδιότητες του νεκρού οι οποίες τον έκαναν προσφιλή σε αυτούς.​—Παράβαλε Πράξεις 9:36-39.

Μη βιαστείτε να πείτε: ‘Καλύτερα που ήρθαν έτσι τα πράγματα’: Το να προσπαθείτε να βρίσκετε κάτι θετικό σε σχέση με το θάνατο δεν είναι πάντα ‘παρηγορητικό στις καταθλιμμένες ψυχές’. (1 Θεσσαλονικείς 5:14) Φέρνοντας στη μνήμη το θάνατο της μητέρας της, μια νεαρή γυναίκα είπε: «Άλλοι έλεγαν: ‘Δεν υποφέρει πια’, ή: ‘Τουλάχιστον τώρα ησύχασε’. Αλλά δεν ήθελα να ακούω κάτι τέτοιο». Αυτού του είδους τα σχόλια μπορεί να υποδηλώνουν ότι εκείνοι που μένουν πίσω δεν πρέπει να αισθάνονται λύπη ή ότι η απώλεια δεν ήταν σημαντική. Ωστόσο, εκείνοι ίσως να νιώθουν μεγάλη θλίψη, επειδή τους λείπει πάρα πολύ το αγαπημένο τους πρόσωπο.

Ίσως είναι καλύτερα να μη λέτε: ‘Ξέρω πώς αισθάνεσαι’: Ξέρετε, αλήθεια, πώς αισθάνεται το άτομο; Για παράδειγμα, πώς θα μπορούσατε να γνωρίζετε τι αισθάνεται ένας γονέας όταν πεθαίνει το παιδί του, αν εσείς ο ίδιος δεν έχετε υποστεί τέτοια απώλεια; Ακόμη και αν έχετε υποστεί παρόμοια απώλεια, να έχετε κατά νου ότι οι άλλοι μπορεί να μην αισθάνονται ακριβώς όπως αισθανθήκατε εσείς. (Παράβαλε Θρήνοι 1:12). Από την άλλη μεριά, αν φαίνεται κατάλληλο, μπορεί να είναι ωφέλιμο να πείτε με ποιον τρόπο συνήλθατε από την απώλεια ενός αγαπημένου σας προσώπου. Μια γυναίκα, της οποίας είχε σκοτωθεί η κόρη, το βρήκε καθησυχαστικό όταν η μητέρα ενός άλλου κοριτσιού το οποίο είχε πεθάνει της μίλησε για το πώς η ίδια ξανάρχισε να ζει φυσιολογική ζωή. Η ίδια είπε: «Η μητέρα του κοριτσιού το οποίο είχε πεθάνει δεν ξεκίνησε την ιστορία της με τα λόγια: ‘Ξέρω πώς αισθάνεσαι’. Απλούστατα, μου είπε σε ποια κατάσταση βρισκόταν η ίδια και με άφησε να βγάλω τα δικά μου συμπεράσματα».

Η παροχή βοήθειας σε κάποιον που έχει χάσει το δικό του άνθρωπο απαιτεί συμπόνια, διάκριση και πολλή αγάπη από μέρους σας. Μην περιμένετε να έρθει το άτομο σε εσάς. Μη λέτε απλώς: «Αν υπάρχει κάτι που μπορώ να κάνω . . .» Ανακαλύψτε μόνος σας τι είναι αυτό το «κάτι», και κατόπιν πάρτε την κατάλληλη πρωτοβουλία.

Υπάρχουν ακόμη μερικά ερωτήματα που είναι ανοιχτά: Τι μπορεί να λεχτεί για τη Γραφική ελπίδα της ανάστασης; Τι μπορεί αυτή να σημάνει για εσάς και για το αγαπημένο σας πρόσωπο που έχει πεθάνει; Πώς μπορούμε να είμαστε βέβαιοι ότι αυτή είναι μια αξιόπιστη ελπίδα;