Ποιος το Σχεδίασε Πρώτος;

Τα πρόσφατα χρόνια οι επιστήμονες και οι μηχανικοί έχουν αφήσει, με πολύ ουσιαστικό τρόπο, τα φυτά και τα ζώα να τους διδάξουν. (Ιώβ 12:7, 8) Μελετούν και αντιγράφουν χαρακτηριστικά του σχεδίου διαφόρων πλασμάτων​—πρόκειται για έναν κλάδο γνωστό ως βιομιμητική—​προσπαθώντας να δημιουργήσουν νέα προϊόντα και να βελτιώσουν την απόδοση των ήδη χρησιμοποιούμενων. Καθώς θα εξετάζετε τα επόμενα παραδείγματα, ρωτήστε τον εαυτό σας: “Σε ποιον αξίζει πραγματικά η τιμή για αυτά τα σχέδια;”

Μαθήματα από τα Πτερύγια της Φάλαινας

Τι μπορούν να μάθουν οι σχεδιαστές αεροσκαφών από τη μεγάπτερη φάλαινα; Από ό,τι φαίνεται, πολλά. Μια ενήλικη μεγάπτερη φάλαινα ζυγίζει περίπου 30 τόνους​—όσο ένα φορτωμένο φορτηγό—​και έχει σχετικά άκαμπτο σώμα με μεγάλα πτερύγια που μοιάζουν με φτερά πουλιών. Αυτό το ζώο, που έχει μήκος 12 μέτρα, διαθέτει αξιοσημείωτη ευκινησία μέσα στο νερό.

Εκείνο που εντυπωσίασε ιδιαίτερα τους ερευνητές ήταν το πώς αυτό το πλάσμα με το άκαμπτο σώμα περιστρέφεται σε κύκλους που μοιάζουν απίστευτα μικροί. Ανακάλυψαν ότι το μυστικό βρίσκεται στο σχήμα των πτερυγίων της φάλαινας. Το πρόσθιο άκρο των πτερυγίων της δεν είναι ομαλό, όπως το φτερό ενός αεροπλάνου, αλλά οδοντωτό, με μια σειρά από εξογκώματα που αποκαλούνται φύματα.

Καθώς η φάλαινα γλιστράει στο νερό, αυτά τα φύματα αυξάνουν την άνωση και μειώνουν την αντίσταση. Πώς; Το περιοδικό Φυσική Ιστορία (Natural History) εξηγεί ότι τα φύματα κάνουν το νερό να περιστρέφεται γρήγορα και ομαλά πάνω από το πτερύγιο, ακόμη και όταν η φάλαινα αναδύεται σχηματίζοντας πολύ απότομες γωνίες.¹⁰

Ποιες πρακτικές εφαρμογές υπόσχεται αυτή η ανακάλυψη; Τα φτερά των αεροσκαφών που θα βασίζονταν σε ένα τέτοιο σχέδιο θα χρειάζονταν προφανώς λιγότερα πτερύγια κλίσης ή άλλα μηχανικά βοηθήματα για τη μεταβολή της ροής του αέρα. Τέτοια φτερά θα ήταν ασφαλέστερα και πιο εύκολα στη συντήρηση. Ο εμβιομηχανικός Τζον Λονγκ πιστεύει ότι κάποια μέρα σύντομα «μπορεί κάλλιστα να βλέπουμε όλα τα αεριωθούμενα να έχουν εξογκώματα όπως αυτά που υπάρχουν στα πτερύγια της μεγάπτερης φάλαινας».¹¹

Αντιγραφή των Φτερών του Γλάρου

Ασφαλώς, τα φτερά των αεροσκαφών αποτελούν ήδη αντίγραφα του σχήματος των φτερών των πουλιών. Ωστόσο, πρόσφατα οι μηχανικοί έδωσαν νέα διάσταση σε αυτή την αντιγραφή. «Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο της Φλόριντα», αναφέρει το περιοδικό Νέος Επιστήμονας (New Scientist), «έχουν σχεδιάσει ένα πρότυπο τηλεκατευθυνόμενο μοντέλο το οποίο έχει τη δυνατότητα, όπως ο γλάρος, να αιωρείται, να εφορμά κάθετα και να ανέρχεται με ταχύτητα».¹²

Οι γλάροι εκτελούν τις θαυμαστές ακροβατικές κινήσεις τους λυγίζοντας τα φτερά τους στις αρθρώσεις του αγκώνα και του ώμου. Αντιγράφοντας αυτό το ευέλικτο σχέδιο φτερών, «το πρότυπο μοντέλο των 60 εκατοστών χρησιμοποιεί έναν μικρό κινητήρα για να ελέγχει μια σειρά από μεταλλικές ράβδους που κινούν τα φτερά», λέει το περιοδικό. Αυτά τα φτερά με το έξυπνο σχέδιο παρέχουν στο μικρό αεροσκάφος τη δυνατότητα να αιωρείται και να εφορμά κάθετα ανάμεσα σε ψηλά κτίρια. Ορισμένοι στρατιωτικοί αποβλέπουν με ιδιαίτερο ενδιαφέρον στην κατασκευή ενός τέτοιου πολύ ευέλικτου αεροσκάφους που θα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην έρευνα για χημικά ή βιολογικά όπλα στις μεγαλουπόλεις.

Απομίμηση του Ποδιού του Γλάρου

Ο γλάρος δεν παγώνει ακόμη και όταν στέκεται στον πάγο. Πώς διατηρεί αυτό το πλάσμα τη θερμότητα του σώματός του; Το μυστικό έγκειται εν μέρει σε ένα συναρπαστικό σχεδιαστικό χαρακτηριστικό το οποίο διαθέτουν αρκετά ζώα των ψυχρών περιοχών. Ονομάζεται εναλλάκτης θερμότητας με αντιρροή.

Τι είναι ο εναλλάκτης θερμότητας με αντιρροή; Για να το καταλάβετε, φανταστείτε δύο σωλήνες νερού δεμένους τον έναν δίπλα στον άλλον. Στον έναν σωλήνα ρέει ζεστό νερό, ενώ στον άλλον, κρύο. Αν τόσο το ζεστό όσο και το κρύο νερό ρέουν στους σωλήνες προς την ίδια κατεύθυνση, θα μεταδοθεί περίπου η μισή θερμότητα από το ζεστό στο κρύο νερό. Ωστόσο, αν το ζεστό και το κρύο νερό ρέουν σε αντίθετες κατευθύνσεις, θα μεταδοθεί σχεδόν όλη η θερμότητα από το ζεστό στο κρύο νερό.

Όταν ο γλάρος στέκεται στον πάγο, οι εναλλάκτες θερμότητας στα πόδια του θερμαίνουν το αίμα καθώς αυτό επιστρέφει από τα κρύα πέλματα του πουλιού. Οι εναλλάκτες θερμότητας διατηρούν τη θερμότητα στο σώμα του και αποτρέπουν την απώλειά της από τα πέλματά του. Ο Άρθουρ Π. Φρας, μηχανολόγος και αεροναυπηγός, περιέγραψε αυτό το σχέδιο ως «έναν από τους πιο αποτελεσματικούς εναλλάκτες αναγέννησης θερμότητας στον κόσμο».¹³ Αυτό το σχέδιο είναι τόσο μεγαλοφυές ώστε το έχουν αντιγράψει οι μηχανικοί.

Σε Ποιον Αξίζει η Τιμή;

Στο μεταξύ, η Εθνική Υπηρεσία Αεροναυτικής και Διαστήματος σχεδιάζει ένα ρομπότ με πολλά πόδια που περπατάει σαν σκορπιός, ενώ μηχανικοί στη Φινλανδία έχουν ήδη κατασκευάσει έναν ελκυστήρα με έξι πόδια ο οποίος μπορεί να ξεπερνάει εμπόδια όπως θα έκανε ένα γιγάντιο έντομο. Άλλοι ερευνητές έχουν σχεδιάσει ύφασμα με μικρά «ελάσματα» που αντιγράφουν τον τρόπο με τον οποίο ανοιγοκλείνουν τα κουκουνάρια. Αυτό το ύφασμα προσαρμόζεται στη θερμοκρασία του σώματος εκείνου που το φοράει. Κάποια αυτοκινητοβιομηχανία κατασκευάζει ένα όχημα που αντιγράφει το σχέδιο ενός ψαριού, του οστράκιου, το οποίο παρουσιάζει εκπληκτικά μικρή αεροδυναμική αντίσταση. Άλλοι δε ερευνητές μελετούν τις ιδιότητες που έχουν τα όστρακα του αμπαλόνε να απορροφούν τους κραδασμούς, με σκοπό να κατασκευάσουν ελαφρύτερο και ισχυρότερο εξοπλισμό για τη θωράκιση του σώματος.

Η φύση έχει προμηθεύσει τόσο πολλές καλές ιδέες ώστε οι ερευνητές έχουν δημιουργήσει μια βάση δεδομένων η οποία ήδη περιλαμβάνει χιλιάδες διαφορετικά βιολογικά συστήματα. Οι επιστήμονες μπορούν να ερευνούν αυτή τη βάση δεδομένων για να βρίσκουν «φυσικές λύσεις στα κατασκευαστικά τους προβλήματα», λέει το περιοδικό Δι Ικόνομιστ (The Economist). Τα φυσικά συστήματα που περιέχονται σε αυτή τη βάση δεδομένων είναι γνωστά ως «βιολογικές ευρεσιτεχνίες». Κανονικά, ο κάτοχος διπλώματος ευρεσιτεχνίας είναι ένα άτομο ή μια εταιρία που κατοχυρώνει νομικά μια καινούρια ιδέα ή ένα καινούριο μηχάνημα. Αναφερόμενο σε αυτή τη βάση δεδομένων με τις βιολογικές ευρεσιτεχνίες, το παραπάνω περιοδικό λέει: «Αποκαλώντας τις βιομιμητικές επινοήσεις “βιολογικές ευρεσιτεχνίες”, οι ερευνητές τονίζουν απλώς ότι, στην πραγματικότητα, ο κάτοχος του διπλώματος ευρεσιτεχνίας είναι η φύση».¹⁴

Πού βρήκε η φύση όλες αυτές τις ευρηματικές ιδέες; Πολλοί ερευνητές αποδίδουν τα εμφανώς μεγαλοφυή σχέδια που είναι έκδηλα στη φύση σε εκατομμύρια χρόνια εξελικτικών πειραματισμών. Άλλοι ερευνητές, όμως, καταλήγουν σε διαφορετικό συμπέρασμα. Ο μικροβιολόγος Μάικλ Τζ. Μπίχι έγραψε στην εφημερίδα Δε Νιου Γιορκ Τάιμς (The New York Times), στις 7 Φεβρουαρίου 2005: «Η έντονη παρουσία σχεδίου [στη φύση] παρέχει ένα αφοπλιστικά απλό επιχείρημα: αν κάτι μοιάζει, περπατάει και φωνάζει σαν πάπια, τότε, εφόσον δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία προς το αντίθετο, έχουμε βάσιμους λόγους να συμπεράνουμε ότι είναι πάπια». Ποια είναι η γνώμη του; «Δεν πρέπει να παραβλέπουμε το σχέδιο απλώς και μόνο επειδή είναι τόσο προφανές».¹⁵

Βεβαίως, ο μηχανικός που σχεδιάζει ένα ασφαλέστερο και πιο αποδοτικό φτερό αεροσκάφους αξίζει να λάβει την τιμή για αυτό που σχεδίασε. Παρόμοια, εκείνος που επινοεί ένα πιο άνετο ύφασμα ή ένα πιο λειτουργικό όχημα αξίζει την τιμή για αυτό που σχεδίασε. Στην πραγματικότητα, ο κατασκευαστής που αντιγράφει το σχέδιο κάποιου άλλου χωρίς να αναγνωρίζει το σχεδιαστή ή να του αποδίδει την πρέπουσα τιμή μπορεί να θεωρηθεί ποινικά υπόλογος.

Σκεφτείτε, λοιπόν, τα εξής: Άρτια εκπαιδευμένοι ερευνητές, προκειμένου να επιλύσουν δύσκολα κατασκευαστικά προβλήματα, καταφεύγουν σε φτωχές απομιμήσεις των συστημάτων που συναντώνται στη φύση. Ωστόσο, μερικοί αποδίδουν στη μη νοήμονα εξέλιξη την ευφυΐα που προϋποθέτει η επινόηση της αρχικής ιδέας. Σας φαίνεται αυτό λογικό; Αν το αντίγραφο απαιτεί νοήμονα σχεδιαστή, τι θα λεχθεί για το πρωτότυπο; Πράγματι, ποιος αξίζει περισσότερη τιμή, ο αρχιμηχανικός ή ο μαθητευόμενος που μιμείται τα σχέδιά του;

Λογικό Συμπέρασμα

Έχοντας εξετάσει στοιχεία που πιστοποιούν την ύπαρξη σχεδίου στη φύση, πολλοί άνθρωποι έχουν τα ίδια αισθήματα με αυτά του Βιβλικού συγγραφέα Παύλου, ο οποίος είπε: «Οι αόρατες ιδιότητες [του Θεού], δηλαδή η αιώνια δύναμη και η Θειότητά του, βλέπονται καθαρά από τη δημιουργία του κόσμου και έπειτα, επειδή γίνονται αντιληπτές μέσω των πραγμάτων που έχουν φτιαχτεί».​—Ρωμαίους 1:19, 20.