ΣΤΕΡΝΑ

Τεχνητή υπόγεια κοιλότητα η οποία χρησιμοποιείται συνήθως για αποθήκευση νερού. Οι στέρνες, ανόμοια με τα πηγάδια που σκάβονται για την άντληση των φυσικών υπόγειων νερών, συνήθως αποσκοπούν στο να συλλέγουν και να συγκρατούν το νερό της βροχής ή την απορροή των πηγών. Δεν είναι ανοιχτές σαν τις δεξαμενές, αλλά συνήθως έχουν καλυμμένη την επιφάνειά τους. Η εβραϊκή λέξη μπωρ, η οποία αποδίδεται «στέρνα», μεταφράζεται επίσης «νερόλακκος», ειδικά όταν φαίνεται πως δεν περιέχει νερό (Γε 37:20-29· 2Σα 23:20), «τρύπα της φυλακής» όταν χρησιμοποιείται γι’ αυτόν το σκοπό (Γε 40:15) και «λάκκος» όταν αναφέρεται στον «Σιεόλ» ή παραλληλίζεται με αυτόν (Ψλ 30:3· Παρ 1:12· Ιεζ 31:14, 16).

Οι στέρνες ήταν ζωτικής σημασίας στην Υποσχεμένη Γη. Πολύ συχνά ήταν το μόνο μέσο για τη διατήρηση επαρκούς αποθέματος νερού, επειδή τα πηγάδια και οι πηγές σπάνιζαν στα ορεινά και, όπου υπήρχαν, συνήθως στέρευαν προς το τέλος του καλοκαιριού. Ανθρωποποίητες στέρνες για τη συλλογή νερού επέτρεπαν να σχηματίζονται χωριά ακόμη και σε μέρη όπου διαφορετικά τα αποθέματα νερού θα ήταν ελάχιστα, όπως στη Νεγκέμπ. Ο Ιεχωβά έδωσε στο λαό του την καθησυχαστική υπόσχεση ότι θα έβρισκαν ήδη λαξευμένες στέρνες όταν θα εισέρχονταν στην Υποσχεμένη Γη. (Δευ 6:10, 11· Νε 9:25) Ο Βασιλιάς Οζίας λάξευσε, όπως αναφέρεται, «πολλές στέρνες» σε όλο τον Ιούδα. (2Χρ 26:1, 10) Από την Άνω Γαλιλαία μέχρι τη Νεγκέμπ, οι στέρνες ήταν στην κυριολεξία χιλιάδες. Πολλές από αυτές έχουν ανακαλυφτεί, και μάλιστα σε ορισμένα μέρη το έδαφος είναι διάτρητο από αυτές. Φαίνεται ότι προτιμούσαν να έχει κάθε σπιτικό τη δική του στέρνα, κάτι που ίσχυε και για τους Μωαβίτες. Σύμφωνα με τη Μωαβιτική Λίθο, η οποία ανάγεται στον ένατο αιώνα Π.Κ.Χ., ο Βασιλιάς Μησά δήλωσε: «Δεν υπήρχε στέρνα μέσα στην πόλη, στην Καρχόχ, γι’ αυτό είπα σε όλο το λαό: “Ας φτιάξει ο καθένας σας μια στέρνα για τον εαυτό του στο σπίτι του!”» (Αρχαία Κείμενα από την Εγγύς Ανατολή [Ancient Near Eastern Texts], επιμέλεια Τζ. Πρίτσαρντ, 1974, σ. 320) Ο Σενναχειρείμ προσπάθησε να δελεάσει τους κατοίκους της Ιερουσαλήμ υποσχόμενος ότι, αν συνθηκολογούσαν μαζί του, θα “έπινε ο καθένας το νερό της στέρνας του”.—2Βα 18:31· Ησ 36:16.

Οι στέρνες ήταν ως επί το πλείστον λαξευμένες σε βράχο. Αν ο βράχος ήταν συμπαγής και χωρίς ρωγμές, δεν υφίστατο σχεδόν κανένα πρόβλημα διαρροής, αλλά στον πορώδη ασβεστόλιθο που κάλυπτε μεγάλο μέρος της Παλαιστίνης, ήταν απαραίτητο να στεγανοποιηθούν τα εσωτερικά τοιχώματα με κάποιο επίχρισμα. Οι στέρνες που σκάβονταν στο χώμα επενδύονταν εσωτερικά με πλίθους ή πέτρες και έπειτα σοβατίζονταν με κάποιο επίχρισμα ώστε να αποκτήσουν συμπαγή τοιχώματα. Αυτού του είδους οι στέρνες είχαν συνήθως σχήμα αχλαδιού, δηλαδή ήταν πλατύτερες στη βάση και στένευαν προς την κορυφή, ενώ μερικές φορές το στόμιό τους είχε διάμετρο μόλις 30 ως 60 εκ. Όταν φυσικά σπήλαια διαμορφώνονταν ή επεκτείνονταν για να χρησιμεύσουν ως στέρνες, χρησιμοποιούνταν υποστυλώματα από φυσικό πέτρωμα για να βαστάζουν την οροφή ή, όπως συνέβαινε σε μερικές από αυτές που ανακαλύφτηκαν στη Νεγκέμπ, χτίζονταν αψίδες στο εσωτερικό τους για τον ίδιο σκοπό. Κανάλια στις λοφοπλαγιές κατηύθυναν την απορροή των βρόχινων νερών μέσα στους υπόγειους υδροταμιευτήρες.

Το εδάφιο Εκκλησιαστής 12:6 αναφέρεται στον “υδροτροχό της στέρνας”, αλλά συνήθως το νερό το αντλούσαν με στάμνες δεμένες με σχοινιά. Ενίοτε αυτές οι στάμνες έσπαζαν, και έτσι εξηγείται η ύπαρξη πήλινων θραυσμάτων στον πυθμένα των περισσοτέρων από αυτές τις στέρνες. Η πρωτόγονη συνήθεια του να ρίχνουν χώμα σε στέρνα που είχε στάσιμα ή μολυσμένα νερά έτσι ώστε να κατακάθονται οι επιφανειακές ακαθαρσίες αιτιολογεί εν μέρει το γιατί πολλές στέρνες είναι γεμάτες μέχρις ενός σημείου με χώματα. Βάζοντας καπάκι στο στόμιο μιας στέρνας προστάτευαν σε κάποιον βαθμό το νερό από μόλυνση και εμπόδιζαν την πτώση ανθρώπων ή ζώων, αν και ένα πτώμα που θα έπεφτε κατά λάθος μέσα στο νερό δεν το καθιστούσε τελετουργικά ακάθαρτο, ενώ εκείνος που θα ανέσυρε το πτώμα θεωρούνταν ακάθαρτος. (Εξ 21:33· Λευ 11:35, 36) Επιπρόσθετα, το καπάκι συνέβαλλε στο να διατηρείται το νερό κρύο και μείωνε τις απώλειες λόγω εξάτμισης. (Ιερ 6:7) Ορισμένες μεγάλες στέρνες είχαν αρκετά στόμια από τα οποία αντλούνταν το νερό. Σε στέρνες πολύ μεγάλου μεγέθους και βάθους, υπήρχαν σκάλες που οδηγούσαν μέσα σε αυτές σε βάθος 30 μέτρων και πλέον.

Άλλες Χρήσεις. Σε μερικές περιπτώσεις οι στέρνες χρησιμοποιούνταν για σκοπούς διαφορετικούς από την αποθήκευση νερού. Σε ξηρές τοποθεσίες και εφόσον ήταν ασφαλείς από την υγρασία, τους αρουραίους και τα έντομα, αποτελούσαν θαυμάσιους αποθηκευτικούς χώρους για σιτηρά, τους οποίους μάλιστα μπορούσαν να κρύψουν εύκολα από τους ληστές. Μερικές στέρνες που βρέθηκαν σε εδάφη όπου δεν υπάρχουν φυσικές πηγές νερού φαίνεται ότι κατασκευάστηκαν κυρίως ως σιταποθήκες. Άδειες στέρνες χρησιμοποιούνταν μερικές φορές ως φυλακές. (Ζαχ 9:11) Τα αδέλφια του Ιωσήφ τον έριξαν μέσα σε έναν τέτοιον νερόλακκο (Γε 37:20-24), και αργότερα ο Ιωσήφ βρέθηκε σε μια τρύπα φυλακής (κατά κυριολεξία, «στέρνα») στην Αίγυπτο. (Γε 40:15, υποσ.· 41:14) Η δέκατη πληγή της Αιγύπτου έφτασε μέχρι και «το πρωτότοκο του αιχμαλώτου που βρισκόταν στην τρύπα της φυλακής [κατά κυριολεξία, «στο οίκημα της στέρνας»]». (Εξ 12:29) Ο Ιερεμίας φυλακίστηκε «στο οίκημα της στέρνας» και αργότερα ρίχτηκε στο βούρκο ενός λάκκου. (Ιερ 37:16· 38:6-13) Σε κάποια περίπτωση, όταν οι Ισραηλίτες είχαν τραπεί σε φυγή από τους Φιλισταίους, μερικοί κρύφτηκαν στις στέρνες (στους νερόλακκους), και σε μια άλλη περίπτωση η μεγάλη στέρνα του Ασά αποτέλεσε τον τάφο 70 πτωμάτων. (1Σα 13:6· Ιερ 41:4-9) Λόγω της μονιμότητάς τους, μερικές στέρνες χρησίμευαν ως γεωγραφικά σημεία αναφοράς.—1Σα 19:22· 2Σα 3:26· 2Βα 10:14.

Μεταφορική Χρήση. Σε δύο αξιοσημείωτες περικοπές, η λέξη «στέρνα» χρησιμοποιείται μεταφορικά. Ο Ιεχωβά λέει ότι όσοι τον εγκατέλειψαν για να αναζητήσουν άλλες πηγές προστασίας και βοήθειας εγκατέλειψαν στην πραγματικότητα «την πηγή του ζωντανού νερού, για να λαξεύσουν για τον εαυτό τους στέρνες, σπασμένες στέρνες, που δεν μπορούν να κρατήσουν νερό». (Ιερ 2:13, 18) Ο Σολομών, ενθαρρύνοντας τη γαμήλια πιστότητα, είπε: «Πίνε νερό από τη δική σου στέρνα».—Παρ 5:15.