ΑΡΧΙΕΡΕΑΣ

Ο κυριότερος εκπρόσωπος του λαού ενώπιον του Θεού. Ο αρχιερέας είχε επίσης την ευθύνη της επίβλεψης όλων των άλλων ιερέων.

Η Αγία Γραφή χρησιμοποιεί διάφορους όρους για να προσδιορίσει τον αρχιερέα, συγκεκριμένα: “ο αρχιερέας [κατά κυριολεξία, ο μεγάλος ιερέας]” (Αρ 35:25, 28· Ιη 20:6, υποσ.), «ο ιερέας, ο χρισμένος» (Λευ 4:3), «ο πρωθιερέας [ή αρχιερέας· κατά κυριολεξία, επικεφαλής ιερέας]» (2Χρ 26:20, υποσ.· 2Βα 25:18, υποσ.), «η κεφαλή» (2Χρ 24:6) ή απλώς «ο ιερέας» (2Χρ 26:17). Στην τελευταία περίπτωση, τα συμφραζόμενα διευκρινίζουν συνήθως ότι εννοείται ο αρχιερέας. Στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές, η λέξη «πρωθιερείς» χρησιμοποιείται προφανώς για να δηλώσει τους επιφανείς άντρες του ιερατείου. Σε αυτό περιλαμβάνονταν πρώην αρχιερείς που είχαν καθαιρεθεί και πιθανόν οι ενήλικοι άρρενες των αρχιερατικών οικογενειών και οι επικεφαλής των 24 ιερατικών υποδιαιρέσεων.—Ματ 2:4· Μαρ 8:31.

Ο διορισμός του Ααρών, του πρώτου αρχιερέα του Ισραήλ, έγινε από τον Θεό. (Εβρ 5:4) Το αρχιερατικό αξίωμα στον Ισραήλ εγκαινιάστηκε με τον Ααρών και μεταβιβαζόταν από τον πατέρα στο μεγαλύτερο γιο, εκτός αν αυτός ο γιος πέθαινε ή αποκλειόταν από την ιεροσύνη, όπως έγινε με τους δύο μεγαλύτερους γιους του Ααρών, που αμάρτησαν ενάντια στον Ιεχωβά και πέθαναν. (Λευ 10:1, 2) Ο Βασιλιάς Σολομών καθαίρεσε έναν αρχιερέα σε εκπλήρωση θεϊκής προφητείας και τοποθέτησε στη θέση του κάποιον άλλον με τα κατάλληλα προσόντα από τη γραμμή του Ααρών. (1Βα 2:26, 27, 35) Μεταγενέστερα, τον καιρό που το έθνος βρισκόταν υπό την κυριαρχία των Εθνικών, οι Εθνικοί άρχοντες έπαυαν και διόριζαν τους αρχιερείς κατά βούληση. Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται ότι η προσκόλληση στη γραμμή του Ααρών ήταν σταθερή σε όλη την ιστορία του έθνους μέχρι την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 70 Κ.Χ., μολονότι μπορεί να υπήρξαν εξαιρέσεις, όπως ο Μενέλαος, ο ονομαζόμενος και Ονίας (Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, ΙΒ΄, 238, 239 [v, 1]), για τον οποίο τα εδάφια Β΄ Μακκαβαίων 3:4, 5 και 4:23 υποδεικνύουν ότι ήταν Βενιαμίτης.

Προσόντα και Απαιτήσεις για το Αξίωμα. Σε αρμονία με την τιμή που περιέβαλλε το αξίωμα και με το πόσο κοντά ερχόταν ο αρχιερέας στον Ιεχωβά όταν εκπροσωπούσε το έθνος ενώπιόν Του, καθώς επίσης σε αρμονία με την εξεικονιστική σημασία του αξιώματος, οι απαιτήσεις για αυτό ήταν αυστηρές.

Στα εδάφια Λευιτικό 21:16-23 παρατίθεται ένας κατάλογος από σωματικά ελαττώματα που καθιστούσαν κάποιον ακατάλληλο για την ιεροσύνη. Για τον αρχιερέα ίσχυαν επιπρόσθετοι περιορισμοί: Η γυναίκα που θα παντρευόταν έπρεπε να είναι οπωσδήποτε μια παρθένα από τον Ισραήλ, ενώ δεν έπρεπε να παντρευτεί χήρα. (Λευ 21:13-15) Επιπλέον, δεν του επιτρεπόταν να μολύνει τον εαυτό του για τους νεκρούς, δηλαδή δεν μπορούσε να αγγίξει το πτώμα κανενός ανθρώπου, ούτε καν του πατέρα του ή της μητέρας του, επειδή αυτό θα τον έκανε ακάθαρτο. Δεν έπρεπε να αφήσει τα μαλλιά του ατημέλητα ούτε να σκίσει τα ενδύματά του για τους νεκρούς.—Λευ 21:10-12.

Η Αγία Γραφή δεν προσδιορίζει την ηλικία που θα έπρεπε να έχει κάποιος για να γίνει αρχιερέας. Ενώ καθορίζει τα 50 χρόνια ως ηλικία αποχώρησης από την υπηρεσία για τους Λευίτες, δεν κάνει λόγο για αποχώρηση όσον αφορά τους ιερείς, το δε υπόμνημά της δείχνει ότι ο διορισμός του αρχιερέα ήταν ισόβιος. (Αρ 8:24, 25) Ο Ααρών ήταν 83 χρονών όταν εμφανίστηκε μαζί με τον Μωυσή ενώπιον του Φαραώ. Προφανώς χρίστηκε αρχιερέας το επόμενο έτος. (Εξ 7:7) Όταν πέθανε ήταν 123 χρονών. Όλο αυτό το διάστημα υπηρέτησε χωρίς να αποχωρήσει. (Αρ 20:28· 33:39) Η διάταξη για τις πόλεις του καταφυγίου λάβαινε υπόψη ότι η θητεία του αρχιερέα ήταν ισόβια, προβλέποντας ότι ο ακούσιος ανθρωποκτόνος έπρεπε να παραμένει στην πόλη μέχρι το θάνατο του αρχιερέα.—Αρ 35:25.

Καθιέρωση. Κάποιες ενδείξεις για το αξίωμα που είχε κατά νου ο Ιεχωβά για τον Ααρών διαφαίνονται στα προνόμια τα οποία του δόθηκαν λίγο μετά την Έξοδο από την Αίγυπτο. Στην έρημο, καθ’ οδόν προς το Σινά, ο Ααρών ήταν αυτός που έλαβε την εντολή να πάρει μια στάμνα με μάννα και να την αποθέσει μπροστά στη Μαρτυρία ως κάτι που έπρεπε να φυλάσσεται. Αυτό συνέβη όταν δεν υπήρχε ακόμη η σκηνή της συνάντησης ή η κιβωτός της διαθήκης. (Εξ 16:33, 34, υποσ.) Αργότερα, στον Ααρών ανατέθηκε εξ ολοκλήρου η ευθύνη της ιερής σκηνής και της Κιβωτού της. Ο Ααρών και δύο γιοι του, μαζί με 70 από τους πρεσβυτέρους του Ισραήλ, κατονομάζονται συγκεκριμένα ως τα άτομα που είχαν το προνόμιο να ανεβούν ως ένα σημείο στο Όρος Χωρήβ, όπου είδαν σε όραμα τον Θεό.—Εξ 24:1-11.

Ωστόσο, ο Ιεχωβά δήλωσε για πρώτη φορά σαφώς το σκοπό που είχε να ξεχωρίσει τον Ααρών και τους γιους του για την ιεροσύνη όταν έδωσε στον Μωυσή οδηγίες για την κατασκευή των ιερατικών ενδυμάτων. (Εξ 28) Αφού δόθηκαν αυτές οι οδηγίες, ο Θεός εξήγησε στον Μωυσή τη διαδικασία για την καθιέρωση του ιερατείου και κατόπιν δήλωσε ρητά: «Η ιεροσύνη θα γίνει δική τους ως νομοθέτημα που θα ισχύει στον αιώνα».—Εξ 29:9.

Σε αρμονία με τη μεγαλειότητα και την καθαρότητα του Ιεχωβά, ο Ααρών και οι γιοι του δεν μπορούσαν να εκτελούν ιερατικά καθήκοντα προτού αγιαστούν και εξουσιοδοτηθούν μέσω της τελετής της καθιέρωσης. (Εξ 29) Ο Μωυσής, ως μεσίτης της διαθήκης του Νόμου, τέλεσε την καθιέρωση. Με τη διεξαγωγή μιας εφταήμερης τελετής αγιασμού, που διήρκεσε από την 1η ως την 7η Νισάν του 1512 Π.Κ.Χ., το ιερατείο καθιερώθηκε πλήρως και τα χέρια τους γέμισαν δύναμη ώστε να ασκούν τα ιερατικά καθήκοντα. (Λευ 8) Την επομένη, στις 8 Νισάν, τελέστηκε μια αρχική εξιλέωση για το έθνος (πολύ όμοια με την κανονική Ημέρα της Εξιλέωσης που ορίστηκε να γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 10 Τισρί. Αυτή η πρώτη εκτέλεση των καθηκόντων του ιερατείου περιγράφεται στο 9ο κεφάλαιο του Λευιτικού). Αυτό ήταν κατάλληλο και αναγκαίο, διότι ο λαός του Ισραήλ χρειαζόταν να καθαριστεί από τις αμαρτίες του, περιλαμβανομένης και της πρόσφατης παράβασής του σε σχέση με το χρυσό μοσχάρι.—Εξ 32.

Κατά την καθιέρωση του αρχιερέα, ένα από τα σημαντικότερα πράγματα που έκανε ο Μωυσής ήταν να χρίσει τον Ααρών χύνοντας πάνω στο κεφάλι του το ιερό λάδι του χρίσματος που είχε παρασκευαστεί με μια ειδική σύνθεση σύμφωνα με τις οδηγίες του Θεού. (Λευ 8:1, 2, 12· Εξ 30:22-25, 30-33· Ψλ 133:2) Οι μετέπειτα αρχιερείς, οι διάδοχοι του Ααρών, αποκαλούνται «χρισμένοι». Μολονότι η Αγία Γραφή δεν αναφέρει καμιά περίπτωση στην οποία κάποιος από αυτούς να χρίστηκε με κατά γράμμα λάδι, ωστόσο διατυπώνει τον εξής νόμο: «Και τα άγια ενδύματα που είναι του Ααρών θα χρησιμεύουν για τους γιους του έπειτα από αυτόν ώστε να χρίονται φορώντας τα και να γεμίζει το χέρι τους δύναμη φορώντας τα. Εφτά ημέρες θα τα φοράει εκείνος από τους γιους του ο οποίος τον διαδέχεται ως ιερέας και ο οποίος μπαίνει στη σκηνή της συνάντησης για να διακονεί στον άγιο τόπο».—Εξ 29:29, 30.

Επίσημα Ενδύματα. Εκτός από τα λινά ενδύματα—παρόμοια με των υφιερέων—που φορούσε στις συνηθισμένες του δραστηριότητες, σε κάποιες περιστάσεις ο αρχιερέας φορούσε ειδικά ενδύματα που ήταν ένδοξα και λαμπρά. Το 28ο και το 39ο κεφάλαιο της Εξόδου περιγράφουν τόσο το σχέδιο όσο και την κατασκευή αυτών των ενδυμάτων υπό την κατεύθυνση του Μωυσή, όπως είχε διατάξει ο Θεός. Το εσωτερικό ένδυμα (εκτός από τις λινές περισκελίδες που κάλυπταν το τμήμα «από τους γοφούς και μέχρι τους μηρούς», και τις οποίες φορούσαν όλοι οι ιερείς «για να καλύπτουν τη γυμνή σάρκα»· Εξ 28:42) ήταν ο χιτώνας (εβρ., κουττόνεθ), ο οποίος ήταν φτιαγμένος από εκλεκτό (πιθανότατα λευκό) λινάρι και είχε στην ύφανσή του τετράγωνα σχέδια. Αυτός ο χιτώνας είχε προφανώς μακριά μανίκια και έφτανε μέχρι τους αστραγάλους. Ίσως ήταν ένα μονοκόμματο υφαντό ένδυμα. Ένα περίζωμα από εκλεκτό στριμμένο λινάρι υφασμένο με μπλε, πορφυροκόκκινη και κόκκινη κλωστή τυλιγόταν γύρω από το σώμα, πιθανότατα πάνω από τη μέση.—Εξ 28:39· 39:29.

Το τουρμπάνι, το οποίο ήταν προφανώς διαφορετικό από το κάλυμμα του κεφαλιού των υφιερέων, ήταν επίσης από εκλεκτό λινάρι. (Εξ 28:39) Στο μπροστινό του μέρος ήταν στερεωμένη μια αστραφτερή πλάκα από καθαρό χρυσάφι πάνω στην οποία ήταν σκαλισμένα τα λόγια: «Η αγιότητα ανήκει στον Ιεχωβά». (Εξ 28:36) Αυτή η πλάκα ονομαζόταν «το άγιο σημείο της αφιέρωσης».—Εξ 29:6· 39:30.

Πάνω από το λινό χιτώνα φορούσαν το μπλε αμάνικο πανωφόρι (εβρ., με‛ίλ). Και αυτό ήταν πιθανότατα ένα μονοκόμματο υφαντό, με ανθεκτική μπορντούρα γύρω από το άνοιγμα του κεφαλιού για να μη σκίζεται. Το μπλε αμάνικο πανωφόρι το φορούσαν περνώντας το πάνω από το κεφάλι. Αυτό το ένδυμα ήταν κοντύτερο από το λινό χιτώνα, και από τον ποδόγυρό του κρέμονταν εναλλάξ χρυσά κουδούνια και ρόδια φτιαγμένα από μπλε, πορφυροκόκκινη και κόκκινη κλωστή. Ο ήχος από τα κουδούνια ακουγόταν καθώς ο αρχιερέας ασχολούνταν με τις εργασίες του στο αγιαστήριο.—Εξ 28:31-35.

Το εφόδ, ένα ένδυμα που έμοιαζε με ποδιά, αποτελούνταν από κομμάτια μπρος και πίσω, έφτανε λίγο πιο κάτω από τη μέση και το φορούσαν όλοι οι ιερείς, ενίοτε δε και άτομα που δεν ανήκαν στο ιερατείο. (1Σα 2:18· 2Σα 6:14) Αλλά το εφόδ που αποτελούσε μέρος της λαμπρής ενδυμασίας των αρχιερέων είχε πάνω του κάποια ιδιαίτερα κεντήματα. Ήταν από εκλεκτό στριμμένο λινάρι με μαλλί βαμμένο πορφυροκόκκινο, κόκκινη κλωστή και χρυσόνημα φτιαγμένο από χρυσάφι σφυρηλατημένο σε λεπτά φύλλα και κομμένο σε ίνες. (Εξ 39:2, 3) Τα κομμάτια που ξεκινούσαν από τους ώμους εκτείνονταν πιθανώς μέχρι το ζωνάρι, από τη μια και από την άλλη πλευρά. Στην κορυφή τους υπήρχαν δύο χρυσά πλαίσια, το καθένα με μια πέτρα όνυχα, και κάθε πέτρα είχε σκαλισμένα πάνω της τα ονόματα έξι γιων του Ισραήλ (Ιακώβ) κατά σειρά γέννησης. Ένα ζωνάρι από το ίδιο υλικό έδενε το εφόδ γύρω από τη μέση και, εφόσον βρισκόταν «πάνω» στο εφόδ, πιθανόν να ήταν στερεωμένο σε αυτό έτσι ώστε να αποτελεί μέρος του.—Εξ 28:6-14.

Το περιστήθιο της κρίσης ήταν χωρίς αμφιβολία το πιο ακριβό και ένδοξο τμήμα της ενδυμασίας του αρχιερέα. Ήταν φτιαγμένο από τα ίδια υλικά με το εφόδ, είχε ορθογώνιο σχήμα, με μήκος διπλάσιο από το πλάτος, αλλά διπλωνόταν και σχημάτιζε τετράγωνο με πλευρά 22 εκ. περίπου. Το δίπλωμα δημιουργούσε ένα είδος τσέπης ή θύλακα. (Βλέπε ΠΕΡΙΣΤΗΘΙΟ.) Το περιστήθιο ήταν στολισμένο με 12 πολύτιμες πέτρες ένθετες σε χρυσάφι, στην καθεμιά από τις οποίες ήταν σκαλισμένο το όνομα ενός από τους γιους του Ισραήλ. Αυτές οι πέτρες—το ρουμπίνι, το τοπάζι, το σμαράγδι και άλλα πετράδια—ήταν διατεταγμένες σε τέσσερις σειρές. Πάνω στο περιστήθιο κατασκευάστηκαν δύο χρυσές αλυσίδες, στριφτές σαν σχοινί, και στις γωνίες τοποθετήθηκαν χρυσοί κρίκοι. Οι χρυσές αλυσίδες συνέδεαν τους πάνω κρίκους με τα κομμάτια που ξεκινούσαν από τους ώμους του εφόδ. Οι δύο κάτω κρίκοι συνδέονταν με μπλε κορδόνι με τα κομμάτια που ξεκινούσαν από τους ώμους του εφόδ, ακριβώς πάνω από το ζωνάρι.—Εξ 28:15-28.

Το Ουρίμ και το Θουμμίμ τοποθετήθηκαν από τον Μωυσή «μέσα στο περιστήθιο». (Λευ 8:8) Δεν είναι γνωστό τι ακριβώς ήταν το Ουρίμ και το Θουμμίμ. Μερικοί μελετητές θεωρούν ότι ήταν κλήροι τους οποίους έριχναν ή τραβούσαν από το περιστήθιο, με την κατεύθυνση του Ιεχωβά, και οι οποίοι απαντούσαν σε μια ερώτηση βασικά με ένα «ναι» ή με ένα «όχι». Αν αυτό ισχύει, μπορεί να ήταν τοποθετημένα στο «θύλακα» του περιστήθιου. (Εξ 28:30, Mo· ΛΧ) Ίσως αυτό υποδεικνύεται στα εδάφια 1 Σαμουήλ 14:41, 42. Ωστόσο, άλλοι ισχυρίζονται ότι το Ουρίμ και το Θουμμίμ σχετίζονταν κατά κάποιον τρόπο με τις πέτρες του περιστήθιου, αλλά αυτή η άποψη φαίνεται λιγότερο πιθανή. Άλλες αναφορές στο Ουρίμ και στο Θουμμίμ βρίσκονται στα εδάφια Αριθμοί 27:21· Δευτερονόμιο 33:8· 1 Σαμουήλ 28:6· Έσδρας 2:63 και Νεεμίας 7:65.—Βλέπε ΟΥΡΙΜ ΚΑΙ ΘΟΥΜΜΙΜ.

Αυτά τα λαμπρά ενδύματα τα φορούσε ο αρχιερέας όταν πλησίαζε τον Ιεχωβά προκειμένου να τον ρωτήσει για κάποιο σπουδαίο ζήτημα. (Αρ 27:21· Κρ 1:1· 20:18, 27, 28) Επίσης, την Ημέρα της Εξιλέωσης, αφού ολοκληρώνονταν οι προσφορές για αμαρτία, έβγαζε τα λευκά λινά ενδύματα και φορούσε τα ένδοξα και λαμπρά ενδύματά του. (Λευ 16:23, 24) Αυτά προφανώς τα φορούσε και σε άλλες περιπτώσεις.

Οι οδηγίες σχετικά με την Ημέρα της Εξιλέωσης, στο 16ο κεφάλαιο του Λευιτικού, δεν αναφέρουν συγκεκριμένα ότι ο αρχιερέας, αφού φορούσε την ένδοξη ενδυμασία του, έπρεπε να σηκώσει τα χέρια του και να ευλογήσει το λαό. Ωστόσο, στην αφήγηση για την τελετή εξιλέωσης που έλαβε χώρα την επομένη της καθιέρωσης του ιερατείου—τελετή που ακολούθησε πιστά τη διαδικασία της Ημέρας της Εξιλέωσης—διαβάζουμε: «Κατόπιν ο Ααρών ύψωσε τα χέρια του προς το λαό και τους ευλόγησε». (Λευ 9:22) Ο Ιεχωβά είχε δείξει τι έπρεπε να περιλαμβάνει η ευλογία όταν παρήγγειλε στον Μωυσή: «Μίλησε στον Ααρών και στους γιους του, λέγοντας: “Έτσι πρέπει να ευλογείτε τους γιους του Ισραήλ, λέγοντάς τους: «Ο Ιεχωβά να σε ευλογεί και να σε φυλάει. Ο Ιεχωβά να κάνει το πρόσωπό του να λάμψει προς εσένα και να σε ευνοεί. Ο Ιεχωβά να υψώσει το πρόσωπό του προς εσένα και να σου παρέχει ειρήνη»”».—Αρ 6:23-27.

Ευθύνες και Καθήκοντα. Η αξιοπρέπεια, η σοβαρότητα και η ευθύνη που χαρακτήριζαν το αξίωμα του αρχιερέα τονίζονται από το γεγονός ότι οι δικές του αμαρτίες μπορούσαν να επιφέρουν ενοχή στο λαό. (Λευ 4:3) Μόνο ο αρχιερέας επιτρεπόταν να μπαίνει στα Άγια των Αγίων του αγιαστηρίου, και αυτό μόνο μία ημέρα το χρόνο, την Ημέρα της Εξιλέωσης. (Λευ 16:2) Όταν έμπαινε στη σκηνή της συνάντησης εκείνη την ημέρα, κανένας άλλος ιερέας δεν επιτρεπόταν να βρίσκεται μέσα στη σκηνή. (Λευ 16:17) Αυτός πραγματοποιούσε όλες τις τελετουργίες της Ημέρας της Εξιλέωσης. Έκανε εξιλέωση για τον οίκο του και για το λαό σε ειδικές περιπτώσεις (Λευ 9:7) και μεσολαβούσε στον Ιεχωβά υπέρ του λαού όταν ο θυμός του Ιεχωβά άναβε εναντίον τους. (Αρ 15:25, 26· 16:43-50) Όταν προέκυπταν ζητήματα εθνικής σημασίας, εκείνος ήταν που πλησίαζε τον Ιεχωβά με το Ουρίμ και το Θουμμίμ. (Αρ 27:21) Εκτελούσε τα καθήκοντά του κατά τη σφαγή και την καύση της κόκκινης αγελάδας, οι στάχτες της οποίας χρησιμοποιούνταν στο νερό που ήταν για καθαρισμό.—Αρ 19:1-5, 9.

Προφανώς ο αρχιερέας μπορούσε, αν ήθελε, να συμμετάσχει σε οποιοδήποτε ιερατικό καθήκον ή τελετουργία. Τον καιρό του Βασιλιά Δαβίδ το ιερατείο είχε αυξηθεί σε αριθμό. Για να μπορούν να υπηρετούν όλοι, ο Δαβίδ οργάνωσε τους ιερείς σε 24 υποδιαιρέσεις. (1Χρ 24:1-18) Αυτό το σύστημα συνεχίστηκε όσον καιρό υπήρχε το ιερατείο. Ωστόσο, για τον αρχιερέα δεν ίσχυε ο περιορισμός ότι έπρεπε να υπηρετεί στο αγιαστήριο μόνο σε ορισμένα διαστήματα, όπως οι υφιερείς, αλλά μπορούσε να συμμετέχει οποτεδήποτε. (Οι υφιερείς μπορούσαν να βοηθούν οποτεδήποτε, αλλά κάποια καθήκοντα αποτελούσαν προνόμιο των ιερέων της συγκεκριμένης υποδιαίρεσης που ήταν τότε σε υπηρεσία.) Όπως συνέβαινε και με τους υφιερείς, οι γιορτές ήταν οι πιο πολυάσχολες περίοδοι για τον αρχιερέα.

Το αγιαστήριο, η υπηρεσία σε αυτό και το θησαυροφυλάκιο τελούσαν υπό την επίβλεψη του αρχιερέα. (2Βα 12:7-16· 22:4) Στη διεκπεραίωση αυτής της ευθύνης, φαίνεται ότι περιλαμβανόταν ένας δευτερεύων ιερέας ως πρώτος βοηθός του αρχιερέα. (2Βα 25:18) Σε μεταγενέστερες εποχές, αυτός ο βοηθός, ο λεγόμενος Σαγκάν, αντικαθιστούσε τον αρχιερέα όταν για κάποιον λόγο εκείνος δεν ήταν σε θέση να εκτελέσει τα καθήκοντά του. (Ο Ναός [The Temple], του Ά. Έντερσχαϊμ, 1874, σ. 75) Στον Ελεάζαρ, το γιο του Ααρών, ανατέθηκε ένας ειδικός διορισμός επίβλεψης.—Αρ 4:16.

Ο αρχιερέας αναλάμβανε επίσης την ηγεσία στη θρησκευτική εκπαίδευση του έθνους.—Λευ 10:8-11· Δευ 17:9-11.

Αυτός και οι εκτός ιερατείου άρχοντες (ο Ιησούς του Ναυή, οι Κριτές και, υπό τη μοναρχία, ο βασιλιάς) αποτελούσαν τα ανώτατα δικαστήρια του έθνους. (Δευ 17:9, 12· 2Χρ 19:10, 11) Μετά το σχηματισμό του Σάνχεδριν (σε μεταγενέστερες εποχές), ο αρχιερέας προήδρευε αυτού του οργάνου. (Σύμφωνα με κάποιες παραδόσεις, δεν προήδρευε πάντοτε, αλλά κατά βούληση.) (Ματ 26:57· Πρ 5:21) Ο Αρχιερέας Ελεάζαρ μοίρασε μαζί με τον Ιησού του Ναυή τη γη στις 12 φυλές.—Ιη 14:1· 21:1-3.

Ο θάνατος του αρχιερέα έπρεπε να αναγγέλλεται στις πόλεις καταφυγίου σε όλη τη χώρα, καθώς σήμαινε την απελευθέρωση όλων όσων ήταν περιορισμένοι μέσα στα όρια αυτών των πόλεων ως ένοχοι ακούσιας ανθρωποκτονίας.—Αρ 35:25-29.

Η Αρχιερατική Γραμμή. Για τη γενεαλογική γραμμή των αρχιερέων και τα ονόματα όσων διατέλεσαν όντως αρχιερείς, παρακαλούμε δείτε το συνοδευτικό πίνακα. Η Αγία Γραφή κατονομάζει λίγους μόνο που υπηρέτησαν με αυτή την ιδιότητα, αλλά μας δίνει τα γενεαλογικά αρχεία της γραμμής του Ααρών. Χωρίς αμφιβολία, πολλοί από εκείνους που περιλαμβάνονται στους γενεαλογικούς καταλόγους υπηρέτησαν ως αρχιερείς, έστω και αν η Αγία Γραφή δεν έχει λόγο να αφηγηθεί τις πράξεις τους ή να τους κατονομάσει συγκεκριμένα ως κατόχους αυτού του αξιώματος. Οι λιγοστοί τους οποίους κατονομάζει ως αρχιερείς δεν είναι αρκετοί για να καλύψουν το χρόνο που μεσολάβησε, ιδιαίτερα από την εγκαινίαση του ιερατείου το 1512 Π.Κ.Χ. ως την καταστροφή της Ιερουσαλήμ το 607 Π.Κ.Χ. Συχνά, επίσης, παραλείπονται από τους γενεαλογικούς καταλόγους κάποια ονόματα, άρα μπορεί να διατέλεσαν αρχιερείς και άτομα που δεν κατονομάζονται. Επομένως, ο πίνακας αυτός δεν αποτελεί πλήρη και ακριβή κατάλογο, αλλά μπορεί να βοηθήσει τον αναγνώστη να σχηματίσει καλύτερη εικόνα της αρχιερατικής γραμμής.

Η Ιεροσύνη του Μελχισεδέκ. Ο πρώτος ιερέας που αναφέρεται στην Αγία Γραφή είναι ο Μελχισεδέκ, «ιερέας του Υψίστου Θεού» και βασιλιάς της Σαλήμ (Ιερουσαλήμ). Ο Αβραάμ συνάντησε αυτόν τον ιερέα-βασιλιά επιστρέφοντας από τη νίκη του επί των τριών βασιλιάδων που είχαν συμμαχήσει με τον Ελαμίτη Βασιλιά Χοδολλογομόρ. Ο Αβραάμ έδειξε ότι αναγνώριζε τη θεϊκή πηγή της εξουσίας του Μελχισεδέκ δίνοντάς του ένα δέκατο από τους καρπούς της νίκης του και λαβαίνοντας την ευλογία του. Η Αγία Γραφή δεν δίνει στοιχεία για την καταγωγή του Μελχισεδέκ, τη γέννησή του ή το θάνατό του. Ο Μελχισεδέκ δεν είχε προκατόχους ή διαδόχους.—Γε 14:17-24· βλέπε ΜΕΛΧΙΣΕΔΕΚ.

Το Αρχιερατικό Αξίωμα του Ιησού Χριστού. Η επιστολή προς τους Εβραίους τονίζει ότι ο Ιησούς Χριστός, από τότε που αναστήθηκε και εισήλθε στον ουρανό, είναι «αρχιερέας για πάντα σύμφωνα με τον τρόπο με τον οποίο ήταν ο Μελχισεδέκ». (Εβρ 6:20· 7:17, 21) Για να περιγράψει τη μεγαλοσύνη της ιεροσύνης του Χριστού και την ανωτερότητά της σε σχέση με το Ααρωνικό ιερατείο, ο συγγραφέας δείχνει ότι ο Μελχισεδέκ ήταν τόσο βασιλιάς όσο και ιερέας μέσω διορισμού από τον Ύψιστο Θεό, και όχι μέσω κληρονομιάς. Ο Χριστός Ιησούς, που ήταν, όχι από τη φυλή του Λευί, αλλά του Ιούδα, και από τη γραμμή του Δαβίδ, δεν κληρονόμησε το αξίωμά του μέσω καταγωγής από τον Ααρών, αλλά το απέκτησε μέσω άμεσου διορισμού από τον Θεό, όπως και ο Μελχισεδέκ. (Εβρ 5:10) Εκτός από την υπόσχεση που αναφέρεται στο εδάφιο Ψαλμός 110:4: «Ο Ιεχωβά έχει ορκιστεί (και δεν θα μεταμεληθεί): “Εσύ είσαι ιερέας στον αιώνα σύμφωνα με τον τρόπο με τον οποίο ήταν ο Μελχισεδέκ!”»—η οποία αποτελεί διορισμό που τον καθιστά ουράνιο Βασιλιά-Ιερέα—ο Χριστός κατέχει επίσης Βασιλική εξουσία λόγω καταγωγής από τον Δαβίδ. Ως προς αυτό, γίνεται ο κληρονόμος της υποσχεμένης βασιλείας στη Δαβιδική διαθήκη. (2Σα 7:11-16) Επομένως κατέχει συνδυασμένα τα αξιώματα της βασιλείας και της ιεροσύνης, όπως και ο Μελχισεδέκ.

Η ασύγκριτη υπεροχή του αρχιερατικού αξιώματος του Χριστού καταδεικνύεται και με έναν άλλον τρόπο, με το ότι ο Λευί, ο προγεννήτορας του Ιουδαϊκού ιερατείου, στην ουσία πλήρωσε δέκατα στον Μελχισεδέκ, εφόσον ήταν ακόμη στην οσφύ του Αβραάμ όταν αυτός ο πατριάρχης έδωσε ένα δέκατο στον ιερέα-βασιλιά της Σαλήμ. Επιπλέον, με αυτή την έννοια, ο Λευί επίσης ευλογήθηκε από τον Μελχισεδέκ, και ο κανόνας είναι ότι το μικρότερο ευλογείται από το μεγαλύτερο. (Εβρ 7:4-10) Ο απόστολος Παύλος στρέφει επίσης την προσοχή στο ότι ο Μελχισεδέκ ήταν «χωρίς πατέρα, χωρίς μητέρα, χωρίς γενεαλογία, μη έχοντας ούτε αρχή ημερών ούτε τέλος ζωής», λέγοντας ότι αυτό συμβολίζει την αιώνια ιεροσύνη του Ιησού Χριστού, ο οποίος αναστήθηκε σε “ακατάστρεπτη ζωή”.—Εβρ 7:3, 15-17.

Ωστόσο, μολονότι ο Χριστός δεν αποκτάει την ιεροσύνη του από σαρκική καταγωγή μέσω του Ααρών ούτε έχει προκάτοχο ή διάδοχο στο αξίωμά του, εκπληρώνει όσα εξεικόνιζε ο Ααρωνικός αρχιερέας. Ο Παύλος το διασαφηνίζει αυτό πλήρως όταν δείχνει ότι η σκηνή της μαρτυρίας που κατασκευάστηκε στην έρημο ήταν υπόδειγμα «της αληθινής σκηνής, την οποία ανήγειρε ο Ιεχωβά, και όχι άνθρωπος», και ότι οι Λευίτες ιερείς απέδιδαν «ιερή υπηρεσία σε συμβολική απεικόνιση και σκιά των ουράνιων πραγμάτων». (Εβρ 8:1-6· 9:11) Αναφέρει ότι ο Ιησούς Χριστός, ο οποίος είχε να προσφέρει, όχι θυσίες ζώων, αλλά το δικό του τέλειο σώμα, κατάργησε την ισχύ αυτών των θυσιών ή την ανάγκη ύπαρξής τους. Στη συνέχεια ο Ιησούς “διάβηκε τους ουρανούς”, «όχι με το αίμα τράγων και νεαρών ταύρων, αλλά με το δικό του αίμα, μία φορά για πάντα στον άγιο τόπο και εξασφάλισε αιώνια απελευθέρωση για εμάς». (Εβρ 4:14· 9:12· 10:5, 6, 9) Μπήκε στον άγιο τόπο που εξεικονιζόταν από τα Άγια των Αγίων όπου έμπαινε ο Ααρών, δηλαδή «στον ίδιο τον ουρανό, για να εμφανιστεί τώρα μπροστά στο πρόσωπο του Θεού για εμάς».—Εβρ 9:24.

Η θυσία που πρόσφερε ο Ιησούς ως ο αντιτυπικός Αρχιερέας δεν χρειαζόταν να επαναληφθεί, όπως εκείνες των Ααρωνικών ιερέων, επειδή η θυσία του στην πραγματικότητα αφαίρεσε την αμαρτία. (Εβρ 9:13, 14, 25, 26) Επιπλέον, στον εξεικονιστικό τύπο, ή αλλιώς στη σκιά, κανένας ιερέας του Ααρωνικού ιερατείου δεν ζούσε αρκετά ώστε να σώσει πλήρως ή να φέρει σε πλήρη σωτηρία και τελειότητα όλους εκείνους τους οποίους διακονούσε, ενώ ο Χριστός «μπορεί και να σώζει πλήρως εκείνους που πλησιάζουν τον Θεό μέσω αυτού, επειδή είναι πάντοτε ζωντανός για να συνηγορεί υπέρ εκείνων».—Εβρ 7:23-25.

Εκτός από το να προσφέρει θυσίες, ο αρχιερέας στον Ισραήλ ευλογούσε το λαό και ήταν ο κύριος εκπαιδευτής του στους δίκαιους νόμους του Θεού. Το ίδιο αληθεύει και για τον Ιησού Χριστό. Όταν εμφανίστηκε ενώπιον του Πατέρα του στους ουρανούς, «πρόσφερε μία θυσία για αμαρτίες παντοτινά και κάθησε στα δεξιά του Θεού, περιμένοντας από τότε και έπειτα μέχρι να τεθούν οι εχθροί του υποπόδιο για τα πόδια του». (Εβρ 10:12, 13· 8:1) Επομένως, «τη δεύτερη φορά που θα εμφανιστεί θα είναι χωρίς αμαρτία και σε εκείνους που τον προσμένουν με λαχτάρα για τη σωτηρία τους».—Εβρ 9:28.

Η ανωτερότητα του Ιησού Χριστού ως Αρχιερέα φαίνεται και από μια άλλη σκοπιά επίσης. Με το να γίνει άνθρωπος με αίμα και σάρκα όπως οι “αδελφοί” του (Εβρ 2:14-17), δοκιμάστηκε πλήρως. Υπέστη κάθε είδους εναντίωση και διωγμό και, τελικά, έναν ατιμωτικό θάνατο. Όπως αναφέρεται: «Αν και ήταν Γιος, έμαθε την υπακοή από όσα υπέφερε· και αφού πρώτα τελειοποιήθηκε, έγινε αίτιος αιώνιας σωτηρίας σε όλους εκείνους που τον υπακούν». (Εβρ 5:8, 9) Ο Παύλος εξηγεί τα οφέλη που μπορούμε να αποκομίσουμε εμείς από το ότι εκείνος δοκιμάστηκε με αυτόν τον τρόπο: «Διότι εφόσον ο ίδιος υπέφερε όταν υποβαλλόταν σε δοκιμή, είναι ικανός να προστρέξει σε βοήθεια εκείνων που υποβάλλονται σε δοκιμή». (Εβρ 2:18) Όσοι χρειάζονται βοήθεια λαβαίνουν τη διαβεβαίωση ότι θα τους συμπεριφερθεί με έλεος και συμπόνια. «Διότι», λέει ο Παύλος, «έχουμε ως αρχιερέα, όχι κάποιον που δεν μπορεί να αισθανθεί συμπόνια για τις αδυναμίες μας, αλλά κάποιον που έχει δοκιμαστεί από όλες τις απόψεις όπως εμείς, αλλά χωρίς αμαρτία».—Εβρ 4:15, 16.

Χριστιανοί Υφιερείς. Ο Ιησούς Χριστός είναι ο μόνος ιερέας «σύμφωνα με τον τρόπο με τον οποίο ήταν ο Μελχισεδέκ» (Εβρ 7:17), αλλά όπως και ο Ααρών, ο αρχιερέας του Ισραήλ, έτσι και ο Ιησούς Χριστός έχει ένα σώμα υφιερέων το οποίο του προμήθευσε ο Πατέρας του ο Ιεχωβά. Σε αυτούς δίνεται η υπόσχεση ότι θα γίνουν συγκληρονόμοι με εκείνον στους ουρανούς, όπου και θα είναι συμβασιλείς στη Βασιλεία του. (Ρω 8:17) Είναι γνωστοί ως «βασιλικό ιερατείο». (1Πε 2:9) Στο Γραφικό βιβλίο της Αποκάλυψης παρουσιάζονται σε όραμα να ψάλλουν έναν νέο ύμνο στον οποίο λένε ότι ο Χριστός τούς αγόρασε με το αίμα του και “τους έκανε να είναι βασιλεία και ιερείς στον Θεό μας, και ότι αυτοί θα κυβερνήσουν τη γη ως βασιλιάδες”. (Απ 5:9, 10) Στη συνέχεια, στο ίδιο όραμα αναφέρεται ότι αριθμούν 144.000. Περιγράφονται επίσης ως άτομα που έχουν «αγοραστεί από τη γη», ως ακόλουθοι του Αρνιού οι οποίοι «αγοράστηκαν ανάμεσα από την ανθρωπότητα ως πρώτοι καρποί για τον Θεό και το Αρνί». (Απ 14:1-4· παράβαλε Ιακ 1:18.) Σε αυτό το κεφάλαιο της Αποκάλυψης (το 14ο), δίνεται προειδοποίηση για το σημάδι του θηρίου και καταδεικνύεται ότι η απόρριψη αυτού του σημαδιού “περιλαμβάνει υπομονή για τους αγίους”. (Απ 14:9-12) Αυτοί οι 144.000 αγορασμένοι είναι εκείνοι οι οποίοι υπομένουν πιστά, οι οποίοι έρχονται στη ζωή και βασιλεύουν με τον Χριστό και οι οποίοι «θα είναι ιερείς του Θεού και του Χριστού και θα βασιλέψουν μαζί του τα χίλια χρόνια». (Απ 20:4, 6) Οι αρχιερατικές υπηρεσίες του Ιησού τούς φέρνουν σε αυτή την ένδοξη θέση.

Ποιοι Ευεργετούνται από το Ουράνιο Ιερατείο. Το όραμα της Νέας Ιερουσαλήμ που καταγράφεται στην Αποκάλυψη παρέχει μια ένδειξη για το ποιοι θα διακονούνται από τον μεγάλο Αρχιερέα και εκείνους που συνεργάζονται με αυτόν ως ουράνιοι υφιερείς. Ο Ααρών και η οικογένειά του, μαζί με την ιερατική φυλή του Λευί, διακονούσαν το λαό των 12 φυλών στη γη της Παλαιστίνης. Όσο για τη Νέα Ιερουσαλήμ, «τα έθνη θα περπατήσουν μέσω του φωτός της».—Απ 21:2, 22-24.

Βλέπε επίσης ΙΕΡΕΑΣ.