ΜΥΛΟΣ

Απλός μηχανισμός αποτελούμενος συνήθως από δύο πέτρες (η μία τοποθετημένη πάνω στην άλλη), ανάμεσα στις οποίες αλέθονται διάφορα εδώδιμα αλωνισμένα σιτηρά. Τα σιτηρά μπορούσαν να τα κοπανίσουν με γουδοχέρι μέσα σε γουδί, να τα τρίψουν πάνω σε πέτρινη πλάκα με μια πέτρα ή να τα αλέσουν με περιστροφικό χειρόμυλο ή χειρόμυλο με μοχλό. Τέτοιοι μηχανισμοί ήταν σε χρήση από τους πρώτους πατριαρχικούς χρόνους, διότι αναφέρεται ότι η σύζυγος του Αβραάμ, η Σάρρα, έφτιαξε στρογγυλές πίτες από «λεπτό αλεύρι». (Γε 18:6) Στην έρημο, οι Ισραηλίτες άλεθαν το θεόδοτο μάννα «σε χειρόμυλους ή το κοπάνιζαν σε γουδί».—Αρ 11:7, 8· βλέπε ΓΟΥΔΙ.

Γενικά, έψηναν ψωμί κάθε ημέρα, και κάθε οικογένεια είχε συνήθως το δικό της χειρόμυλο. Το άλεσμα των σιτηρών αποτελούσε κατά κανόνα καθημερινή δουλειά των γυναικών του σπιτικού. (Ματ 24:41· Ιωβ 31:10· Εξ 11:5· Ησ 47:1, 2) Οι γυναίκες σηκώνονταν νωρίς το πρωί για να ετοιμάσουν το απαιτούμενο αλεύρι για το ψωμί της ημέρας. Ο ήχος των χειρόμυλων αναφέρεται στην Αγία Γραφή ως σύμβολο φυσιολογικών, ειρηνικών συνθηκών. Αντίθετα, όταν δεν ακουγόταν ο “ήχος του χειρόμυλου”, αυτό ήταν ένδειξη εγκατάλειψης και ερήμωσης.—Ιερ 25:10, 11· Απ 18:21, 22· παράβαλε Εκ 12:3, 4.

Στους εβραϊκούς χρόνους, ήταν συνηθισμένος ο χειρόμυλος σε σχήμα σέλας. Αποτελούνταν από δύο λαξευμένες πέτρες, μια μεγαλύτερου μήκους από κάτω και μια μικρότερη από πάνω. (Δευ 24:6· Ιώβ 41:24) Ο αλεστής γονάτιζε μπροστά στο μύλο, έπιανε σφιχτά και με τα δύο χέρια την πάνω πέτρα και την κινούσε παλινδρομικά στην επιφάνεια της κάτω πέτρας, συνθλίβοντας τους σπόρους ανάμεσα στις δύο πέτρες. Μερικές φορές, η κάτω πέτρα είχε κλίση προς την άλλη πλευρά από αυτή του αλεστή, επιτρέποντάς του να ασκεί μεγαλύτερη δύναμη κατά την άλεση. Μεταγενέστερα, άρχισαν να χρησιμοποιούνται περιστροφικοί χειρόμυλοι ή με μοχλό. Και οι δύο αυτοί τύποι είχαν μια οπή στο κέντρο της πάνω πέτρας για να ρίχνουν τα σιτηρά. Ο χειρόμυλος με μοχλό ήταν ορθογώνιος ή τετράγωνος με μια μεγάλη πέτρα κάτω και μια μικρότερη από πάνω, την οποία έσπρωχναν μπρος πίσω μέσω ενός μοχλού που ήταν στερεωμένος σε μια εγκοπή στην πάνω πέτρα. Μερικές φορές, τοποθετούνταν σε ανυψωμένη βάση ώστε να μπορεί ο αλεστής να τον χειρίζεται όρθιος. Ο περιστροφικός χειρόμυλος αποτελούνταν από δύο κυκλικές πέτρες και μια ράβδο που χρησίμευε ως άξονας περιστροφής της πάνω πέτρας. Η κατώτερη επιφάνεια της πάνω μυλόπετρας ήταν κοίλη ώστε να εφάπτεται στην κυρτή επιφάνεια της κάτω πέτρας και να περιστρέφεται σε αυτήν, επιτρέποντας έτσι στα κονιορτοποιημένα σιτηρά να πέφτουν περιμετρικά του μύλου. Αυτός ο τύπος μύλου χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα. Στη σύγχρονη εποχή, η βαριά κάτω πέτρα (η μύλη) κατασκευάζεται ως επί το πλείστον από βασάλτη και έχει συνήθως διάμετρο περίπου 46 εκ. και πάχος από 5 ως 10 εκ.

Αυτού του είδους το χειρόμυλο τον χειρίζονταν κατά κανόνα δύο γυναίκες. (Λου 17:35) Αυτές κάθονταν αντικριστά και έπιαναν η καθεμιά με το ένα χέρι τη λαβή για να γυρίσουν την πάνω πέτρα. Με το ελεύθερο χέρι, η μία γυναίκα έριχνε μικρές ποσότητες μη αλεσμένων σιτηρών στην οπή της πάνω πέτρας, ενώ η άλλη μάζευε το αλεύρι καθώς αυτό ξεχείλιζε από το μύλο και έπεφτε στο δίσκο ή στο πανί που ήταν απλωμένο από κάτω.

Δεδομένου ότι συνήθως έψηναν κάθε ημέρα ψωμί και άλεθαν συχνά σιτηρά, ο νόμος που είχε δώσει ο Θεός στον Ισραήλ απαγόρευε σπλαχνικά το να πάρει κανείς ως ενέχυρο το χειρόμυλο ή την πάνω μυλόπετρα ενός άλλου. Η οικογένεια βασιζόταν στο χειρόμυλο για το καθημερινό της ψωμί. Συνεπώς, το να πάρει κάποιος το χειρόμυλο ή την πάνω μυλόπετρα ισοδυναμούσε με το να πάρει «ψυχή», δηλαδή «τα μέσα διαβίωσης».—Δευ 24:6, υποσ.

Στις Γραφές αναφέρονται και μεγαλύτεροι μύλοι. Ο Ιησούς Χριστός έκανε λόγο για «μια μυλόπετρα, σαν αυτήν που τη γυρίζει ένα γαϊδούρι». (Ματ 18:6) Αυτή μπορεί να ήταν παρόμοια με εκείνη την οποία αναγκάστηκε να γυρίζει για τους Φιλισταίους ο τυφλός Σαμψών όταν «έγινε αλεστής στη φυλακή», αν και μερικοί θεωρούν ότι επρόκειτο για χειρόμυλο σε σχήμα σέλας.​—Κρ 16:21.

Στην Αποκάλυψη, η ξαφνική και οριστική καταστροφή της Βαβυλώνας της Μεγάλης παρομοιάζεται με το ρίξιμο στη θάλασσα μιας πέτρας όμοιας με «μεγάλη μυλόπετρα».​—Απ 18:21.