ΦΑΡΙΣΑΙΟΙ

(Φαρισαίοι).

Εξέχουσα θρησκευτική αίρεση του Ιουδαϊσμού τον πρώτο αιώνα Κ.Χ. Σύμφωνα με ορισμένους λογίους, η ονομασία αυτή σημαίνει κατά κυριολεξία «Αποχωρισμένοι· Αποχωριστικοί» και ίσως αναφέρεται στην αποφυγή της τελετουργικής ακαθαρσίας ή στον αποχωρισμό από τους Εθνικούς. Το πότε ακριβώς εμφανίστηκαν οι Φαρισαίοι δεν είναι γνωστό. Τα συγγράμματα του Ιουδαίου ιστορικού Ιώσηπου δείχνουν ότι τον καιρό του Ιωάννη Υρκανού Α΄ (τελευταίο ήμισυ του δεύτερου αιώνα Π.Κ.Χ.) οι Φαρισαίοι ως ομάδα ασκούσαν ήδη σημαντική επιρροή. Ο Ιώσηπος έγραψε: «Τόσο μεγάλη είναι η επιρροή τους στις μάζες ώστε, ακόμη και όταν μιλούν εναντίον βασιλιά ή αρχιερέα, γίνονται αμέσως πιστευτοί».—Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, ΙΓ΄, 288 (x, 5).

Ο Ιώσηπος δίνει επίσης λεπτομέρειες σχετικά με τις δοξασίες των Φαρισαίων. Παρατηρεί τα εξής: «Πιστεύουν ότι οι ψυχές έχουν τη δύναμη να ζουν και μετά θάνατον και ότι υπάρχουν ανταμοιβές και τιμωρίες στον κάτω κόσμο για εκείνους που έχουν ζήσει τη ζωή τους με αρετή ή με κακία: οι μεν κερδίζουν τα αιώνια δεσμά, ενώ οι άλλες την άνεση του να αναβιώσουν». (Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, ΙΗ΄, 14 [i, 3]) «Όλες οι ψυχές, υποστηρίζουν, είναι άφθαρτες, αλλά μόνο η ψυχή των καλών περνάει στο σώμα κάποιου άλλου, ενώ οι ψυχές των πονηρών υφίστανται αιώνια τιμωρία». Όσον αφορά τις απόψεις τους για τη μοίρα ή τη θεϊκή πρόνοια, ο Ιώσηπος αναφέρει: «Αποδίδουν τα πάντα στη Μοίρα και στον Θεό. Θεωρούν ότι το να κάνει κάποιος το σωστό ή όχι εξαρτάται κυρίως από τον άνθρωπο, αλλά σε κάθε πράξη βοηθάει και η Μοίρα».—Ο Ιουδαϊκός Πόλεμος, Β΄, 162, 163 (viii, 14).

Οι Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές αποκαλύπτουν ότι οι Φαρισαίοι νήστευαν δύο φορές την εβδομάδα, απέδιδαν τα δέκατα σχολαστικά (Ματ 9:14· Μαρ 2:18· Λου 5:33· 11:42· 18:11, 12) και δεν συμφωνούσαν με τους Σαδδουκαίους που έλεγαν ότι «δεν υπάρχει ούτε ανάσταση ούτε άγγελος ούτε πνεύμα». (Πρ 23:8) Υπερηφανεύονταν ότι ήταν δίκαιοι (στην πραγματικότητα ήταν αυτοδικαιούμενοι) και περιφρονούσαν τον κοινό λαό. (Λου 18:11, 12· Ιωα 7:47-49) Προκειμένου να εντυπωσιάζουν τους άλλους με τη δικαιοσύνη τους, οι Φαρισαίοι πλάταιναν τις θήκες με τις Γραφικές περικοπές τις οποίες φορούσαν ως φυλαχτά και μάκραιναν τα κρόσσια των ενδυμάτων τους. (Ματ 23:5) Ήταν φιλάργυροι (Λου 16:14) και επιθυμούσαν να έχουν εξοχότητα και κολακευτικούς τίτλους. (Ματ 23:6, 7· Λου 11:43) Οι Φαρισαίοι εφάρμοζαν το Νόμο τόσο μεροληπτικά ώστε τον έκαναν δυσβάσταχτο για το λαό, επιμένοντας ότι έπρεπε να τηρείται σύμφωνα με τις δικές τους αντιλήψεις και παραδόσεις. (Ματ 23:4) Παρέβλεπαν εντελώς τα σημαντικά ζητήματα, δηλαδή τη δικαιοσύνη, το έλεος, την πιστότητα και την αγάπη του Θεού. (Ματ 23:23· Λου 11:41-44) Οι Φαρισαίοι πάσχιζαν με κάθε τρόπο να κάνουν προσήλυτους.—Ματ 23:15.

Τα κυριότερα ζητήματα για τα οποία συγκρούονταν με τον Χριστό Ιησού ήταν η τήρηση του Σαββάτου (Ματ 12:1, 2· Μαρ 2:23, 24· Λου 6:1, 2), η προσκόλληση στην παράδοση (Ματ 15:1, 2· Μαρ 7:1-5) και η συναναστροφή με αμαρτωλούς και εισπράκτορες φόρων (Ματ 9:11· Μαρ 2:16· Λου 5:30). Οι Φαρισαίοι προφανώς θεωρούσαν ότι η συναναστροφή με άτομα που δεν τηρούσαν το Νόμο έτσι όπως τον αντιλαμβάνονταν οι ίδιοι επέφερε μόλυνση. (Λου 7:36-39) Γι’ αυτό, όταν ο Χριστός Ιησούς συναναστρεφόταν και μάλιστα έτρωγε με αμαρτωλούς και εισπράκτορες φόρων, εκείνοι δυσανασχετούσαν. (Λου 15:1, 2) Οι Φαρισαίοι επέκριναν τον Ιησού και τους μαθητές του επειδή δεν εφάρμοζαν το παραδοσιακό πλύσιμο των χεριών. (Ματ 15:1, 2· Μαρ 7:1-5· Λου 11:37, 38) Ο Ιησούς, όμως, εξέθεσε τον εσφαλμένο συλλογισμό τους και απέδειξε ότι παραβίαζαν το νόμο του Θεού προσκολλούμενοι σε ανθρωποποίητες παραδόσεις. (Ματ 15:3-11· Μαρ 7:6-15· Λου 11:39-44) Αντί να χαίρονται και να δοξάζουν τον Θεό για τις θαυματουργικές θεραπείες που εκτελούσε ο Χριστός Ιησούς το Σάββατο, εξοργίζονταν εξαιτίας αυτού που θεωρούσαν παραβίαση του νόμου του Σαββάτου, με αποτέλεσμα να στήσουν πλεκτάνη για να τον σκοτώσουν. (Ματ 12:9-14· Μαρ 3:1-6· Λου 6:7-11· 14:1-6) Απευθυνόμενοι σε έναν τυφλό τον οποίο ο Ιησούς είχε θεραπεύσει το Σάββατο, είπαν σχετικά με τον Ιησού: «Δεν είναι από τον Θεό αυτός ο άνθρωπος, επειδή δεν τηρεί το Σάββατο».—Ιωα 9:16.

Η στάση που εκδήλωναν οι Φαρισαίοι έδειχνε ότι δεν ήταν δίκαιοι και καθαροί εσωτερικά. (Ματ 5:20· 23:26) Όπως οι υπόλοιποι Ιουδαίοι, έτσι και αυτοί χρειαζόταν να μετανοήσουν. (Παράβαλε Ματ 3:7, 8· Λου 7:30.) Ωστόσο, οι περισσότεροι από αυτούς προτίμησαν να παραμείνουν πνευματικά τυφλοί (Ιωα 9:40) και ενέτειναν την εναντίωσή τους στον Γιο του Θεού. (Ματ 21:45, 46· Ιωα 7:32· 11:43-53, 57) Κάποιοι Φαρισαίοι κατηγόρησαν ψευδώς τον Ιησού ότι εξέβαλλε δαίμονες μέσω του άρχοντα των δαιμόνων (Ματ 9:34· 12:24) και ότι ήταν ψευδομάρτυρας. (Ιωα 8:13) Ορισμένοι επιχείρησαν να εκφοβίσουν τον Γιο του Θεού (Λου 13:31), απαίτησαν να τους δείξει σημείο (Ματ 12:38· 16:1· Μαρ 8:11), επιδίωξαν να τον παγιδέψουν με τα λόγια του (Ματ 22:15· Μαρ 12:13· Λου 11:53, 54) και προσπαθούσαν ποικιλοτρόπως να τον δοκιμάσουν υποβάλλοντάς του ερωτήσεις (Ματ 19:3· 22:34-36· Μαρ 10:2· Λου 17:20). Ο Ιησούς τελικά τους αποστόμωσε ρωτώντας τους πώς ήταν δυνατόν ο κύριος του Δαβίδ να είναι συγχρόνως και γιος του. (Ματ 22:41-46) Μέσα στον όχλο που συνέλαβε αργότερα τον Ιησού στον κήπο της Γεθσημανή υπήρχαν και Φαρισαίοι (Ιωα 18:3-5, 12, 13), όπως επίσης υπήρχαν Φαρισαίοι και ανάμεσα σε εκείνους που ζήτησαν από τον Πιλάτο να ασφαλίσει τον τάφο του Ιησού για να μην κλαπεί το σώμα.—Ματ 27:62-64.

Κατά την επίγεια διακονία του Χριστού Ιησού, οι Φαρισαίοι ασκούσαν τόσο ισχυρή επιρροή ώστε εξέχοντες άνθρωποι φοβούνταν να τον ομολογήσουν δημοσίως. (Ιωα 12:42, 43) Ένας από αυτούς που φοβούνταν ήταν προφανώς ο Νικόδημος, Φαρισαίος και ο ίδιος. (Ιωα 3:1, 2· 7:47-52· 19:39) Ενδεχομένως να υπήρχαν επίσης Φαρισαίοι που να μην εκδήλωσαν σφοδρή εναντίωση ή αργότερα να έγιναν Χριστιανοί. Παραδείγματος χάρη, ο Φαρισαίος Γαμαλιήλ συνέστησε να μην αναμειχθούν στο έργο των Χριστιανών (Πρ 5:34-39), ο δε Φαρισαίος Σαύλος (Παύλος) από την Ταρσό έγινε απόστολος του Ιησού Χριστού.—Πρ 26:5· Φλπ 3:5.