ΠΑΡΟΙΜΙΩΔΗΣ ΦΡΑΣΗ

Η εβραϊκή λέξη που μεταφράζεται «παροιμιώδης φράση» ή «παροιμιώδη λόγια» (μασάλ) θεωρείται γενικά ότι παράγεται από μια ρίζα που σημαίνει «συγκρίνομαι» ή «είμαι όμοιος» (Ψλ 49:12), και πράγματι πολλές παροιμιώδεις φράσεις περιέχουν παρομοιώσεις ή συγκρίσεις. Μερικοί λόγιοι συσχετίζουν τον όρο «παροιμιώδης φράση» με το εβραϊκό ρήμα που σημαίνει «κυβερνώ», επομένως η παροιμιώδης φράση θα μπορούσε ορισμένες φορές να εκληφθεί ως δήλωση άρχοντα, ρήση που έχει βαρύτητα ή είναι ενδεικτική ανώτερης ευφυΐας. Συνεπές με αυτή την άποψη είναι το γεγονός ότι ο Βασιλιάς Σολομών, ο οποίος ήταν γνωστός για τη σοφία του, μπορούσε να πει 3.000 παροιμίες και κατέγραψε πολλές από αυτές τις παροιμιώδεις φράσεις.—1Βα 4:32.

Μεταξύ των Ισραηλιτών υπήρχαν δημοφιλείς ή συχνές εκφράσεις που είχαν πλούσιο νόημα επειδή σχετίζονταν με ιδιάζουσες περιστάσεις. Σε γενικές γραμμές, αυτές οι παροιμιώδεις φράσεις διατυπώνονταν με συμπυκνωμένο λόγο. (1Σα 10:12) Ωστόσο, δεν εξέφραζαν όλες ανεξαιρέτως σωστές απόψεις, και ο Ιεχωβά διαφώνησε συγκεκριμένα με κάποιες από αυτές.—Ιεζ 12:22, 23· 18:2, 3.

Μερικές τέτοιες ρήσεις αποτέλεσαν κοινές εκφράσεις εμπαιγμού ή περιφρόνησης για ορισμένους ανθρώπους. (Αββ 2:6) Σε αυτές τις περιπτώσεις, ακόμη και το αντικείμενο του χλευασμού, είτε έμψυχο είτε άψυχο, αποκαλούνταν «παροιμιώδης φράση». Να γιατί προειδοποιήθηκαν οι Ισραηλίτες ότι, αν δεν άκουγαν τον Ιεχωβά και δεν υπάκουαν στις εντολές του, τόσο οι ίδιοι όσο και ο ναός τους θα γίνονταν παροιμιώδης φράση ανάμεσα στα έθνη. (Δευ 28:15, 37· 1Βα 9:7· 2Χρ 7:20) Η στάση των άλλων προς ένα έθνος που γινόταν παροιμιώδης φράση υποδηλώνεται κατάλληλα στη Γραφή από τις συνοδευτικές εκφράσεις, οι οποίες δείχνουν ότι ο Ισραήλ θα γινόταν όνειδος, αντικείμενο χλευασμού, κοροϊδίας, ταπείνωσης και εμπαιγμών. (Ψλ 44:13-15· Ιερ 24:9) Όσοι γίνονταν παροιμιώδης φράση καταντούσαν να είναι το αντικείμενο των τραγουδιών εκείνων που έπιναν μεθυστικό ποτό και άτομα που οι άλλοι τους έφτυναν στο πρόσωπο. (Ψλ 69:11, 12· Ιωβ 17:6) Είναι σαφές ότι όποιος γινόταν παροιμιώδης φράση έπεφτε πολύ χαμηλά.

Δεν διατυπώνονταν όλες οι παροιμιώδεις φράσεις με μία ή δύο σύντομες, μεστές σε νόημα προτάσεις. Στο 14ο κεφάλαιο του Ησαΐα αναγράφεται μια εκτενέστερη παροιμιώδης φράση, η οποία δείχνει παραστατικά και με εύστοχες συγκρίσεις τις καταστροφικές συνέπειες που θα είχε η υπερηφάνεια του βασιλιά της Βαβυλώνας. Με δηκτικό σαρκασμό χλευάζει αυτόν που πίστευε ότι είναι «ο λαμπερός, ο γιος της αυγής».

Όταν η παρομοίωση ή η σύγκριση που περιλαμβανόταν σε μια παροιμιώδη φράση ήταν αρχικά κάπως δυσνόητη ή περίπλοκη, η φράση αυτή μπορούσε επίσης να ονομαστεί αίνιγμα. (Ψλ 78:2) Αυτό ίσχυε για τα παροιμιώδη λόγια που είπε ο Ιεζεκιήλ υπό θεϊκή έμπνευση στον Ισραήλ, παρομοιάζοντας την πορεία του έθνους ως προς τη Βαβυλώνα και την Αίγυπτο με κλήμα φυτεμένο από έναν αετό το οποίο αργότερα στράφηκε πεινασμένα σε άλλον αετό.—Ιεζ 17:2-18.

Μερικά παροιμιώδη λόγια, όπως του Ιώβ, διατυπώθηκαν σε ποιητικό ύφος. (Ιωβ 27:1· 29:1) Οι σκέψεις που εξέφρασε ο Ιώβ υπό θεϊκή έμπνευση δεν καταγράφηκαν με το συμπυκνωμένο λόγο που χαρακτηρίζει τις περισσότερες παροιμίες, αλλά παρουσιάστηκαν υπό μορφή πολύ διδακτικών ποιημάτων γεμάτων μεταφορές.

Ο Θεός έκανε επίσης τον Βαλαάμ να πει μια σειρά από παροιμιώδη λόγια που καταγράφηκαν και αυτά ως ποιήματα. (Αρ 23:7, 18· 24:3, 15, 20, 21, 23) Αντί να εκφράσει περιφρόνηση για τον Ισραήλ σε αυτά τα παροιμιώδη λόγια, ο Βαλαάμ “τούς ευλόγησε στο έπακρο”, αν και προφήτευσε «αλίμονο» για άλλους λαούς. (Αρ 23:11) Το παροιμιώδες στοιχείο εδώ δεν έγκειται στο ότι οι άνθρωποι επαναλάμβαναν συχνά τα όσα είπε ο Βαλαάμ ούτε στο ότι οι δηλώσεις του ήταν συμπυκνωμένες εκφράσεις σοφίας. Απεναντίας, τα λόγια του χαρακτηρίζονται παροιμιώδη επειδή έχουν δύναμη και πλούσιο νόημα και επειδή αυτός χρησιμοποίησε ποικιλία παρομοιώσεων ή συγκρίσεων σε κάποιες από τις δηλώσεις του.