ΡΑΑΜΣΗΣ

(Ρααμσής), ΡΑΜΕΣΣΗΣ (Ραμεσσής) [αιγυπτιακής προέλευσης· σημαίνει «Ο Ρα [ο θεός του ήλιου] τον Έχει Γεννήσει»].

Όταν η οικογένεια του Ιακώβ μετακόμισε στην Αίγυπτο, τους ειπώθηκε να μείνουν «στη γη Ραμεσσής». (Γε 47:11) Εφόσον αλλού αναφέρεται ότι κατοικούσαν στη γη Γεσέν, φαίνεται ότι η Ραμεσσής ήταν είτε μια περιφέρεια μέσα στα όρια της Γεσέν είτε ένα άλλο όνομά της. (Γε 47:6) Μεταγενέστερα, οι Ισραηλίτες υποδουλώθηκαν και υποχρεώθηκαν να οικοδομήσουν πόλεις «ως τόπους αποθήκευσης για τον Φαραώ, συγκεκριμένα, την Πιθώμ και τη Ρααμσής [τα φωνηεντικά σημεία εδώ διαφέρουν ελαφρά από τα φωνηεντικά σημεία του ονόματος «Ραμεσσής»]». (Εξ 1:11) Πολλοί μελετητές υποστηρίζουν ότι η Ρααμσής πήρε το όνομά της από την περιφέρεια Ραμεσσής στην οποία υποθέτουν ότι βρισκόταν.

Η Ραμεσσής αναφέρεται ως σημείο εκκίνησης για την Έξοδο από την Αίγυπτο. Οι περισσότεροι μελετητές υποθέτουν ότι εδώ εννοείται η πόλη, η οποία ίσως υπήρξε ο τόπος συνάντησης όπου συγκεντρώθηκαν οι Ισραηλίτες από διάφορα μέρη της Γεσέν. Αλλά με το όνομα Ραμεσσής μπορεί να εννοείται εδώ κάποια περιφέρεια, και οι Ισραηλίτες ενδέχεται να αναχώρησαν από όλα τα μέρη αυτής της περιφέρειας και να συνέρρευσαν στη Σοκχώθ η οποία είχε οριστεί ως τόπος συνάντησης.—Εξ 12:37· Αρ 33:3-5.

Το πού ακριβώς βρισκόταν αυτό το σημείο εκκίνησης, στην περίπτωση που εννοείται κάποια πόλη και όχι περιφέρεια, δεν είναι καθόλου βέβαιο. Οι σύγχρονοι μελετητές ταυτίζουν τη Ραμεσσής με την πόλη που ονομάζεται Περ-Ραμσή (Οίκος του Ραμσή) στα αιγυπτιακά αρχεία, την οποία μερικοί τοποθετούν στο Σαν ελ-Χάτζαρ, στη βορειοανατολική γωνία του Δέλτα, ενώ άλλοι στο Καντίρ, περίπου 20 χλμ. νότια. Αυτή η ταύτιση, όμως, βασίζεται στη θεωρία ότι ο Φαραώ της Εξόδου ήταν ο Ραμσής Β΄. Με τη σειρά της, αυτή η θεωρία προκύπτει από επιγραφές του Ραμσή Β΄ στις οποίες ο ίδιος ισχυρίζεται ότι έχτισε την πόλη που φέρει το όνομά του (την Περ-Ραμσή) χρησιμοποιώντας δούλους. Ωστόσο, δεν έχουμε βάσιμους λόγους να πιστεύουμε ότι ο Ραμσής Β΄ ήταν ο βασιλιάς την εποχή της Εξόδου, εφόσον είναι απίθανο να κυβέρνησε πολύ πριν από το 13ο αιώνα Π.Κ.Χ., 200 με 300 χρόνια μετά την Έξοδο (1513 Π.Κ.Χ.). Η Βιβλική Ρααμσής άρχισε να χτίζεται πριν από τη γέννηση του Μωυσή, επομένως πάνω από 80 χρόνια πριν από την Έξοδο. (Εξ 1:11, 15, 16, 22· 2:1-3) Επιπλέον, η Περ-Ραμσή θεωρείται ότι ήταν η πρωτεύουσα την εποχή του Ραμσή Β΄, ενώ η Βιβλική Ρααμσής ήταν απλώς “τόπος αποθήκευσης”. Είναι γενικά παραδεκτό ότι ο Ραμσής Β΄ απέδιδε ψευδώς στον εαυτό του ορισμένα επιτεύγματα των προκατόχων του, πράγμα που μπορεί να σημαίνει ότι, στην καλύτερη περίπτωση, αυτός απλώς ανοικοδόμησε ή επέκτεινε την Περ-Ραμσή. Τέλος, είναι σαφές ότι το όνομα Ραμεσσής χρησιμοποιούνταν ήδη από την εποχή του Ιωσήφ (το 18ο αιώνα Π.Κ.Χ.), και επομένως δεν έχουμε λόγο να υποθέσουμε ότι χρησιμοποιήθηκε (με τη μορφή Ρααμσής) ως ονομασία πόλης αποκλειστικά και μόνο την εποχή του Ραμσή Β΄. (Γε 47:11) Ακόμη και η ίδια η σημασία του ονόματος κάνει πιθανή την ευρεία χρήση του μεταξύ των Αιγυπτίων από πολύ παλιά. Την εποχή της βασιλείας του Ραμσή Β΄ υπήρχαν αρκετές πόλεις με αυτό το όνομα. Ο Ντ. Μπ. Ρέντφορντ λέει: «Η Βιβλική Ρααμσής και η πρωτεύουσα Πρ Ρ‛-μσ-σβ [Περ-Ραμσή], εκτός από το όνομα του προσώπου, δεν φαίνεται να έχουν τίποτα κοινό. Με δεδομένη την πλήρη απουσία επιβεβαιωτικών αποδείξεων, είναι απολύτως αναγκαίο να είναι κανείς επιφυλακτικός ως προς την ενδεχόμενη ταύτισή τους».—Παλαιά Διαθήκη (Vetus Testamentum), Λέιντεν, 1963, σ. 410.

Εφόσον δεν υπάρχουν αξιόπιστες πληροφορίες, το μόνο που μπορεί να λεχθεί είναι ότι η Ραμεσσής πιθανόν να μην ήταν μακριά από την πόλη η οποία ήταν πρωτεύουσα της Αιγύπτου την εποχή της Εξόδου. Γι’ αυτό και μπορούσε ο Μωυσής να βρίσκεται στο ανάκτορο του Φαραώ τη νύχτα της δέκατης πληγής και, προτού τελειώσει η επόμενη ημέρα, να μπει επικεφαλής του λαού του Ισραήλ στην πορεία της Εξόδου από την Αίγυπτο. (Εξ 12:31-42· Αρ 33:1-5) Αν εκείνη την εποχή πρωτεύουσα ήταν η Μέμφις, μια πόλη που κατείχε αυτή τη θέση επί πολλούς αιώνες, τότε εξηγείται γιατί η Ιουδαϊκή παράδοση υποστηρίζει ότι η πορεία της Εξόδου (με σημείο εκκίνησης τη Ραμεσσής) άρχισε από τα περίχωρα της Μέμφιδος.—Παράβαλε Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, Β΄, 315 (xv, 1), όπου γίνεται λόγος για τη Λητόπολη, μια τοποθεσία κοντά στη Μέμφιδα.