Πυργωτοί Ναοί των Αρχαίων Ειδωλολατρών

ΣΕ ΠΟΛΛΕΣ πόλεις ή κωμοπόλεις η πιο περιφανής τοποθεσία κατέχεται από ένα θρησκευτικό οικοδόμημα. Το οικοδόμημα αυτό μπορεί να είναι το υψηλότερο μέσα στην κοινότητα. Αυτή η συνήθεια του να δίνουν στη θρησκεία μια τέτοια ξεχωριστή θέσι ανατρέχει πίσω στην εποχή του Νεβρώδ, που ήταν κυνηγός και έζησε λίγες μόνο γενεές μετά τον κατακλυσμό.

Φαίνεται ότι αυτός ο Νεβρώδ, με βία και εκφοβισμό, επέτυχε να ενώση και να στρατιωτικοποιήση ένα πολύ μεγάλο αριθμό οικογενειών από τους απογόνους του Νώε. Στις οδοιπορίες τους προς ανατολάς, σε τόπους που σήμερα είναι γνωστοί ως «Εύφορος Ημισέληνος», στάθηκαν σ’ ένα τμήμα της Μεσοποταμίας που λέγεται Σεναάρ. Εκεί έκτισαν τις αρχαίες πόλεις Βαβυλών, και Ερέχ και Αχάδ και Χαλνέ. Από την αρχή, αυτή η πρώτη Βαβυλωνιακή αυτοκρατορία εξηπλώθη πολύ γρήγορα και περιέλαβε πόλεις όπως η Νινευή προς βορράν. Ο Νεβρώδ ήταν ο υποκινητής στο να κτίσουν ένα πυργωτό ναό. Έγινε ένας ψευδής θεός, και μέχρι σήμερα, είτε το ξέρουν είτε δεν το ξέρουν, αναρίθμητα εκατομμύρια τον τιμούν.

Συνδεδεμένοι μ’ αυτόν τον βασιλέα και αυτές τις πόλεις ήσαν συμπαγείς πύργοι ή κλιμακωτοί ναοί. Ο σκοπός, για τον οποίον οικοδομήθηκε η πόλις της Βαβέλ και ο πύργος της, περιγράφεται στη Γραφική αφήγησι με τον ακόλουθο τρόπο: «Και είπον, Έλθετε, ας οικοδομήσωμεν εις εαυτούς πόλιν και πύργον, του οποίου η κορυφή να φθάνη έως του ουρανού· και ας αποκτήσωμεν εις εαυτούς όνομα, μήπως διασπαρώμεν επί του προσώπου πάσης της γης.» Εξετάζοντας αυτό το υπόμνημα βαθύτερα, μαθαίνομε ότι η ανέγερσις των πόλεων και των αντιστοίχων πύργων απέβλεπε στο να εκπληρώση τρεις κυρίους σκοπούς: (1) Να ενώση τους ανθρώπους κάτω από ένα ορατό ηγεμόνα ή βασιλέα προκαλώντας έτσι τον αληθινό βασιλέα και Θεό Ιεχωβά· (2) Να προμηθεύση ένα καταφύγιον ασφαλείας, λόγω ελλείψεως πίστεως στην υπόσχεσι του Θεού ότι ουδέποτε θα κατέστρεφε πάλι τους πονηρούς ανθρώπους με κατακλυσμό, και (3) Να προμηθεύση για τον θεό ή τους θεούς των ένα τόπο όπου να κατοικούν.​—Γέν. 11:4.

ΣΥΓΧΥΣΙΣ

Η πρόθεσίς των, όμως, για παγκόσμια κυριαρχία παρεμποδίσθη από μια σύγχυσι γλωσσών. Η συνεργασία έγινε αδύνατος, αφού δεν μπορούσε να επικοινωνήση ο ένας με τον άλλον. «Κατέβη δε ο Ιεχωβά δια να ίδη την πόλιν και τον πύργον, τον οποίον ωκοδόμησαν οι υιοί των ανθρώπων. Και είπεν ο Ιεχωβά, Ιδού, είς λαός, και πάντες έχουσι μίαν γλώσσαν, και ήρχισαν να κάμνωσι τούτο· και τώρα δεν θέλει εμποδισθή εις αυτούς παν ό,τι σκοπεύουσι να κάμωσιν· έλθετε, ας καταβώμεν, και ας συγχύσωμεν εκεί την γλώσσαν αυτών, δια να μη εννοή ο είς του άλλου την γλώσσαν. Και διεσκόρπισεν αυτούς ο Ιεχωβά εκείθεν επί του προσώπου πάσης της γης· και έπαυσαν να οικοδομώσι την πόλιν. Δια τούτο ωνομάσθη το όνομα αυτής Βαβέλ· διότι εκεί συνέχεεν ο Ιεχωβά την γλώσσαν πάσης της γης· και εκείθεν διεσκόρπισεν αυτούς ο Ιεχωβά επί το πρόσωπον πάσης της γης.» Τελικά, η εργασία για την πόλι και τον πύργο της εσταμάτησε και οι πιθανοί αυτοί ιδρυταί αυτοκρατορίας διεσκορπίσθησαν. Το Γραφικό υπόμνημα μας πληροφορεί ότι στις ημέρες του Φαλέγ «διεμερίσθη η γη,» πράγμα που σημαίνει ότι η σύγχυσις των γλωσσών συνέπεσε στο διάστημα της ζωής του ή 150 περίπου χρόνια μετά τον Κατακλυσμό.​—Γέν. 11:5-9· 10:25, ΜΝΚ.

Σύγχρονοι εθνολόγοι και φιλόλογοι μπορούν να χλευάζουν αυτή την απλή και πάνω στο σημείο αφήγησι, αλλά πρόκειται για ένα Γραφικό γεγονός που επιβεβαιώνεται περαιτέρω από την ιστορία, την αρχαιολογία και τις λαϊκές παραδόσεις. Ο ιστορικός Ιώσηπος, ο Ιουδαίος συγγραφεύς του πρώτου αιώνος, παραθέτει περικοπές από την Σίβυλλα, για να πη σχετικώς με τη σύγχυσι των γλωσσών: «Όταν όλοι οι άνθρωποι μιλούσαν μια γλώσσα, μερικοί από αυτούς έχτισαν έναν υψηλό πύργο, σαν να ήθελαν να ανεβούν με αυτόν στους ουρανούς, αλλά οι θεοί έστειλαν καταιγίδες και ανέμους κι εκρήμνισαν τον πύργο, και έδωσαν σε καθέναν μια ξεχωριστή γλώσσα, και γι’ αυτόν τον λόγο η πόλις ωνομάσθη Βαβυλών.» Βορείως του ναού του Μαρδώκ στη Βαβυλώνα υπήρχε κάποτε ένας πελώριος πύργος, και σ’ αυτή την περιοχή ο αρχαιολόγος Τζωρτζ Σμιθ ανεκάλυψε μια πινακίδα με μια παρόμοια αφήγησι. Τμήμα πινακίδος αναγράφει τα εξής: «Το κτίσιμο του περιφήμου αυτού πύργου προσέβαλε τους θεούς. Σε μια νύχτα εκρήμνισαν ό,τι είχαν κτίσει. Τους διεσκόρπισαν και έκαμαν παράδοξη την ομιλία τους. Παρεμπόδισαν την πρόοδό των». Διάφορες χώρες δίνουν πρόσθετες αποδείξεις δια μέσου των λαϊκών παραδόσεων, επιβεβαιώνοντας τη θαυματουργική αλλαγή των γλωσσών: «Παραδόσεις έχουν καταχωρηθή από τις περιοχές του Ζαμβέζη και της Ασαντί· ανάμεσα σε μερικούς Θιβετο-Βιρμανικούς λαούς του Ασσάμ βρίσκομε την ιστορία ενός πύργου και της συγχύσεως της ομιλίας. Παρόμοιοι θρύλοι βρίσκονται και στο Μεξικό». (Η Βρεττανική Εγκυκλοπαιδεία, Τόμ. 2, σελ. 839) Αυτές οι ιστορίες των πύργων μπορεί να διαφέρουν μεταξύ των, αλλά το γεγονός ότι όλες λέγουν ότι υπήρχε ένας πύργος και ότι οι γλώσσες των ανθρώπων άλλαξαν, είναι αξιοσημείωτο και υποστηρίζει την αυθεντική Γραφική αφήγησι.

Το σχέδιο του Νεβρώδ απέτυχε και η πόλις του, αντί να αποδειχθή ότι είναι Βαβίλ (που σημαίνει «Πύλη Θεού»), έγινε γνωστή ως Βαβέλ (που σημαίνει «Σύγχυσις»). Αν και εγκατέλειψαν το σχέδιο για την πόλι και τον πύργο των, οι ιδρυταί της, εν τούτοις, μετέφεραν μαζί των την αρχική ιδέα του Νεβρώδ. Ως συνέπεια αυτού του γεγονότος βρίσκονται σε όλες τις κυριώτερες πόλεις της περιοχής, που είναι γνωστή ως «Εύφορος Ημισέληνος», συμπαγείς πύργοι, «ζίγγουρατ», που σημαίνει κατά λέξιν «κορυφή όρους». Αυτά τα «ζίγγουρατ» ήσαν πάντοτε τοποθετημένα στο υψηλότερο μέρος της πόλεως· και την ιδέα της εξυψωμένης τοποθεσίας για λατρεία θα την βρούμε αργότερα στους υψηλούς τόπους που μνημονεύονται μέσα στη Γραφή, και οι οποίοι ήσαν μια τροποποίησις των πυργωτών ναών.

ΜΕΤΑΓΕΝΕΣΤΕΡΟΙ ΠΥΡΓΩΤΟΙ ΝΑΟΙ

Με τι ήταν όμοιος ο αρχικός ναός της Βαβέλ ή Βαβυλώνος δεν γνωρίζομε, καίτοι ανακαλύψεις από ανασκαφές έχυσαν πολύ φως πάνω σ’ αυτό το ζήτημα. Οι μεταγενέστεροι πύργοι, χωρίς αμφιβολία, κατ’ απομίμησιν εκείνου της Βαβέλ, ήσαν σε εμφάνισι πυραμιδοειδείς. Το κτίσιμο αυτών των μεταγενεστέρων πύργων άρχιζε με την κατασκευή ενός υψηλού αναχώματος από αποξηραμμένη λάσπη, σ’ ένα αξιοσημείωτο ύψος. Το ανάχωμα αυτό το ισοπέδωναν κι εσκέπαζαν την επιφάνειά του με οπτοπλίνθους ή πέτρες, αν ήσαν διαθέσιμες. Πάνω σ’ αυτό το ανάχωμα τοποθετούσαν το θεμέλιο του πύργου σ’ ένα ύψος δύο ή τριών ποδιών, και ήταν τριγυρισμένο με πυκνή λάσπη, δίνοντας έτσι μεγαλύτερη στερεότητα στο κτίριο. Πάνω σ’ αυτό το θεμέλιο εκτίζοντο αλλεπάλληλοι όροφοι από στερεή λάσπη και αποξηραμμένα στον ήλιο τούβλα, ο ένας πάνω στον άλλον, και καθένας μικρότερος σε μέγεθος από τον αντίστοιχο που ευρίσκετο από κάτω. Οι όροφοι γενικά ήσαν τέσσερις, επτά ή οκτώ, πάνω δε στον τελευταίο όροφο εκτίζετο ένα αγιαστήριο στον θεό της πόλεως. Ο πύργος της Ουρ είχε αρχικά 200 πόδια μήκος, 150 πόδια πλάτος και 70 πόδια ύψος. Ο πύργος της πόλεως Βόρσιππα είχε επτά ορόφους. Κάθε πλευρά του βασικού ορόφου είχε 272 πόδια μήκος, το δε ύψος του πρώτου και δευτέρου ορόφου ήταν 26 πόδια του καθενός. Ο τελευταίος όροφος έφθανε το ύψος 153 ποδιών.

Η πρόσφατος ανακάλυψις ενός Ελληνικού χειρογράφου (Αρποκράτιον) δίνει με ζωηρές λεπτομέρειες την περιγραφή ενός πύργου έξη ορόφων, που ήταν σε χρήσι επί ένα αιώνα μετά τον θάνατο του Ιησού. Κάθε όροφος είχε 28 πόδια ύψος και στην κορυφή υπήρχε ένα αγιαστήριο 15 ποδιών ύψους. Στο αγιαστήριο έφθαναν από μια σκάλα που είχε 365 σκαλοπάτια· τα πρώτα 305 σκαλοπάτια είχαν κατασκευασθή από ασήμι και τα τελευταία 60 από χρυσό. Κάθε όροφος ήταν βαμμένος με διαφορετικό χρώμα και ήταν αφιερωμένος σ’ ένα ιδιαίτερο αστέρα θεό. Ο πυργωτός ναός ως σύνολο ήταν αφιερωμένος σ’ ένα προστάτη θεό της πόλεως, όπως στην Έα της Ερίδου, την Ενλίλ του Νιππόρ, την Ανού της Ερέχ και την Σιν της Ουρ. Στα τελευταία χρόνια μερικοί αρχαιολόγοι έχουν προβάλει τη θεωρία ότι πάνω σε κάθε όροφο ήσαν φυτευμένα δένδρα, δενδρύλλια και θάμνοι κι ότι έτσι από μακριά εφαίνετο σαν να ήταν ένα υψηλό ανάχωμα ή λόφος.

Το αγιαστήριο, που ήταν κτισμένο στον τελευταίο όροφο, δεν ήταν ο πραγματικός ναός, αλλά επάνω σ’ ένα άλλο ανάχωμα, υψωμένο δίπλα στον πύργο, ήταν κτισμένος ο πραγματικός ναός. Επίσης, επάνω σ’ αυτό το ανάχωμα ευρίσκοντο ιερά σκεύη και παρεκκλήσια αφιερωμένα σε κατώτερες θεότητες. Σ’ αυτή την περιοχή ζούσε ο «πάτεσι» ή βασιλεύς-ιερεύς της πόλεως και οι άλλοι κριταί και ιερείς της πόλεως. Θυσίες προσεφέροντο μέσα σε ειδικά διαμερίσματα. Ολόκληρο αυτό το μέρος της πόλεως ήταν ένα φρούριο χωρισμένο από τη λοιπή πόλι μ’ ένα τοίχο. Στην κυρία πόλι, που ήταν κτισμένη χαμηλότερα από την περιοχή του ναού, ήσαν κτισμένοι άλλοι ναοί προς τιμήν άλλων θεών, που ήσαν βοηθοί του προστάτου της πόλεως θεού κι εφρόντιζαν για την πόλι και τους κατοίκους της.

ΣΚΟΠΟΣ ΤΩΝ ΠΥΡΓΩΝ ΚΑΙ ΤΩΝ ΝΑΩΝ

Η Βαβυλωνιακή μορφή λατρείας ήταν μυστική και εβασίζετο στην αστρολογία και στη μαντική. Έτσι το αγιαστήριο τοποθετημένο στην κορυφή του πύργου, εκτός του ότι ήταν η κατοικία του θεού της πόλεως, εχρησίμευε και ως παρατηρητήριο για αστρονομικές και αστρολογικές μελέτες. Επίσης, η περιοχή του πύργου εχρησίμευε ως ένα είδος Τραπέζης, όπου έπρεπε να φυλάσσεται ο πλούτος της πόλεως. Αφού οι ιερείς εθεωρούντο ως αντιπρόσωποι των θεών, αυτοί φυσικά ήσαν οι φύλακες του χρήματος. Επειδή αυτοί ήσαν φιλόδοξοι άνθρωποι, εξεμεταλλεύοντο τον λαό επιβαρύνοντας τα δάνεια με τόκους που ενίοτε ήσαν 20 και 30 τοις εκατό! Ως αποτέλεσμα αυτής της απληστίας, οι ιερείς έγιναν εξαιρετικά πλούσιοι και άνθρωποι επιρροής. Εθεωρούντο, επίσης, ως ιατροί και μάγοι με υπερφυσική δύναμι για να θεραπεύουν και προλέγουν το μέλλον, κι έτσι ο περίβολος του ναού συχνά εχρησίμευε ως ένα είδος πρωτογόνου νοσοκομείου.

Από τη Σενναάρ η λατρεία των Νεβρώδ-Σεμιράμιδος εξηπλώθη σε άλλους τόπους και η Σεμίραμις έφθασε να λατρεύεται με σαράντα ένα περίπου διαφορετικά ονόματα και τίτλους. Αυτή η λατρεία ήταν διεφθαρμένη και φαύλη, και εξεμεταλλεύετο το φύλον.

ΠΥΡΓΩΤΟΙ ΝΑΟΙ ΣΗΜΕΡΑ

Άξιος ενδιαφέροντος είναι ο μεγάλος ναός του Μαρδώκ, κτισμένος στη Βαβυλώνα και ο οποίος ανοικοδομήθη από τον Ναβουχοδονόσορα με τον μεγάλο του πύργο προς βορράν που τον ωνόμαζαν στους αρχαίους χρόνους Ε-Τεμεράν-Κι. Πολλοί έχουν σήμερα τη γνώμη ότι αυτός ο πύργος προσδιορίζει την τοποθεσία του πρωταρχικού πύργου που εκτίσθηκε από τον Νεβρώδ. Καίτοι ο πύργος δεν υπάρχει πια, εν τούτοις, κάποτε εκάλυπτε μια περιοχή μεγαλύτερη από τρεις εκατοντάδες τετραγωνικά πόδια. Άλλοι νομίζουν ότι ο πύργος της Βόρσιππα (μέρος του οποίου υπάρχει ακόμη), ο οποίος εκτίσθη δέκα περίπου μίλια μακριά από το κέντρον της Βαβυλώνος, είναι τα λείψανα του πύργου της Βαβέλ.

Πύργοι δεν κτίζονται σήμερα με τον ίδιο σκοπό, όπως αυτός του Νεβρώδ και της συζύγου-μητρός του Σεμιράμιδος· ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν σε τροποποιημένα σχήματα. Ο διακεκριμένος ιστορικός και συγγραφεύς Τζαίημς Μπρέστεντ στο βιβλίο του Αρχαίοι Καιροί, μια Ιστορία του Αρχικού Κόσμου, παραβάλλει τον Μουσουλμανικό μιναρέ και το κωδωνοστάσιο της «Χριστιανικής» εκκλησίας με τους πύργους της Μεσοποταμίας.

Οι αληθινοί Χριστιανοί δεν εμπιστεύονται σε ανθρωποποίητους θρησκευτικούς πύργους και δεν αποβλέπουν σ’ αυτούς ως τόπους ειδικής αγιότητος. Εμπιστεύονται, μάλλον, στον Ιεχωβά Θεό. «Το όνομα του Ιεχωβά είναι πύργος οχυρός· ο δίκαιος, καταφεύγων εις αυτόν, είναι εν ασφαλεία.»​—Παροιμ. 18:10, ΜΝΚ.