Απομνημόνευσις του Βιβλικού Κανόνος
ΚΑΘΕ φίλος της Βίβλου και, ιδιαίτερα, κάθε Χριστιανός διάκονος θα εξοικονομήση πολύν χρόνο απομνημονεύοντας τη σειρά, με την οποία έχουν καταταχθή τα βιβλία της Αγίας Γραφής. Η σημείωσις των φυσικών διαιρέσεων του κανόνος, καθώς και τα περιεχόμενα και ο χρόνος συγγραφής των διαφόρων βιβλίων, θα βοηθήση αναμφιβόλως στην απομνημόνευσι του καταλόγου τούτου.
Από τα εξήντα έξη βιβλία, τριάντα εννέα αποτελούν τις Εβραϊκές Γραφές και είκοσι επτά τις Χριστιανικές Γραφές.
Στον κανόνα των Εβραϊκών Γραφών τα πέντε βιβλία του Μωυσέως έρχονται πρώτα: Η ΓΕΝΕΣΙΣ αρχίζει από τη δημιουργία και περιλαμβάνει την ιστορία του ανθρωπίνου γένους από τον Αδάμ ως τον θάνατο του Ιωσήφ. Ακολουθούν η ΕΞΟΔΟΣ, το ΛΕΥΙΤΙΚΟΝ, οι ΑΡΙΘΜΟΙ και το ΔΕΥΤΕΡΟΝΟΜΙΟΝ, που εκθέτουν την ιστορία του Ισραήλ, από τον καιρό της δουλείας των στην Αίγυπτο ως τον θάνατο του Μωυσέως. Τα πέντε αυτά βιβλία είναι, επίσης, γνωστά ως Πεντάτευχος, που σημαίνει «πέντε βιβλία». Σε μερικές μεταφράσεις, όπως η του Λουθήρου, αυτά τα βιβλία είναι απλώς γνωστά ως 1, 2, 3, 4, 5 του Μωυσέως. Κατόπιν, μόλις ο Ιησούς του Ναυή διεδέχθη τον Μωυσή, επηκολούθησε το βιβλίον του ΙΗΣΟΥ ΤΟΥ ΝΑΥΗ. Όπως δε μετά τον Ιησού του Ναυή ήλθαν άλλοι κριταί που έκριναν τον Ισραήλ, έτσι και το βιβλίο του ακολουθείται από το βιβλίον των ΚΡΙΤΩΝ που λέγει για τη διακυβέρνησί τους. Το βιβλίον της ΡΟΥΘ αφηγείται ωρισμένα γεγονότα της εποχής των κριτών και γι’ αυτό λογικά επακολουθεί.
Κατόπιν έρχονται τρεις σειρές από δύο βιβλία: 1 και 2 ΣΑΜΟΥΗΛ, που συμπληρώνουν την περίοδο των κριτών και εισάγουν την περίοδο των βασιλέων 1 και 2 ΒΑΣΙΛΕΩΝ, που καλύπτουν πλήρως την ιστορία των βασιλέων και 1 και 2 ΧΡΟΝΙΚΩΝ, που περιλαμβάνουν μια παράλληλη ιστορία των βασιλέων, αρχίζοντας από τη βασιλεία του Δαβίδ, καθώς και μια περίληψι της Βιβλικής γενεαλογίας από τον Αδάμ ως τον καιρό της συγγραφής των. Κατόπιν έρχονται τα βιβλία ΕΣΔΡΑΣ, ΝΕΕΜΙΑ και ΕΣΘΗΡ, που πραγματεύονται για γεγονότα, τα οποία συνέβησαν στην Ιερουσαλήμ και Μηδο-Περσία σ’ έναν αιώνα μετά την επάνοδο των Ιουδαίων από τη Βαβυλώνα στο 537 π.Χ. Με αυτά συμπληρώνονται τα δεκαεπτά «ιστορικά» λεγόμενα βιβλία.
Επακολουθούν πέντε βιβλία που περιέχουν σοφά αποφθέγματα και υπέροχο ποίησι: ΙΩΒ, ΨΑΛΜΟΙ (από τους οποίους οι μισοί περίπου αποδίδονται στον Δαβίδ), ΠΑΡΟΙΜΙΑΙ, ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΗΣ και το ΑΣΜΑ ΑΣΜΑΤΩΝ. Τα τρία τελευταία εγράφησαν από τον Σολομώντα, εκτός από τα δύο τελευταία κεφάλαια των Παροιμιών.
Τα υπόλοιπα δεκαεπτά βιβλία των Εβραϊκών Γραφών είναι πρωτίστως προφητικά. ΗΣΑΪΑΣ, του οποίου ο συγγραφεύς επροφήτευσε στον δέκατον όγδοον αιώνα π.Χ.· ΙΕΡΕΜΙΑΣ, του οποίου ο συγγραφεύς άρχισε να προφητεύη στον επόμενον αιώνα, σαράντα χρόνια πριν από την πτώσι της Ιερουσαλήμ στο έτος 607 π.Χ.· ΘΡΗΝΟΙ, όπου ο Ιερεμίας πενθεί την ερήμωσι της Ιερουσαλήμ· ΙΕΖΕΚΙΗΛ, του οποίου ο συγγραφεύς επροφήτευσε στη Βαβυλώνα στη διάρκεια της ερημώσεως της Ιερουσαλήμ, και ΔΑΝΙΗΛ, του οποίου ο συγγραφεύς υπηρέτησε ως προφήτης του Ιεχωβά, πριν από την εβδομηκονταετή ερήμωσι, στη διάρκεια αυτής, ακόμη δε και μετά απ’ αυτήν.
Τα υπόλοιπα προφητικά βιβλία καλούνται «μικροί» προφήται, λόγω της βραχύτητός των, μολονότι αυτές οι δώδεκα προφητείες ούτε σε σημασία είναι μικρότερες ούτε σε χρόνο, μερικές δε και προέχουν των «μεγαλυτέρων» προφητών. Οι δώδεκα αυτές προφητείες δεν ακολουθούν μια αυστηρή σειρά από χρονολογικής απόψεως. Αρχίζουν από τον ΩΣΗΕ, ΙΩΗΛ (πραγματικά αυτός είναι ο πρώτος που έπρεπε να γραφή από τους δεκαεπτά), ΑΜΩΣ και ΑΒΔΙΟΥ· ΙΩΝΑΣ, ΜΙΧΑΙΑΣ, ΝΑΟΥΜ και ΑΒΒΑΚΟΥΜ· ΣΟΦΟΝΙΑΣ, ΑΓΓΑΙΟΣ, ΖΑΧΑΡΙΑΣ και ΜΑΛΑΧΙΑΣ. Έτσι έχομε τρεις σειρές από τέσσερα βιβλία· ο Ιωνάς αρχίζει τη δεύτερη σειρά των τεσσάρων, ο δε Σοφονίας, που δεν πρέπει να συγχέεται με τον Ζαχαρία, ο οποίος έρχεται μετά τον Αγγαίον, αρχίζει την τρίτη σειρά.
Τώρα έρχόμεθα στις Χριστιανικές Ελληνικές Γραφές. Πρώτα έχομε πέντε βιβλία κυρίως ιστορικά, τα τέσσερα Ευαγγέλια, ΜΑΤΘΑΙΟΣ, ΜΑΡΚΟΣ, ΛΟΥΚΑΣ και ΙΩΑΝΝΗΣ, και ΠΡΑΞΕΙΣ ΤΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ. Ακολουθούν είκοσι μία επιστολές, δεκατέσσερις του Παύλου, που για υποβοήθησι της μνήμης μπορούν να διαιρεθούν ως εξής: τρείς από τις μακρές επιστολές του: προς ΡΩΜΑΙΟΥΣ, 1 και 2 προς ΚΟΡΙΝΘΙΟΥΣ· κατόπιν τέσσερες εντελώς όμοιες σε μέγεθος, ύφος και περιεχόμενον: προς ΓΑΛΑΤΑΣ, προς ΕΦΕΣΙΟΥΣ, προς ΦΙΛΙΠΠΗΣΙΟΥΣ και προς ΚΟΛΟΣΣΑΕΙΣ. Ακολουθούν κατόπιν επτά επιστολές: 1 και 2 προς ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΕΙΣ, 1 και 2 προς ΤΙΜΟΘΕΟΝ και προς ΤΙΤΟΝ, προς ΦΙΛΗΜΟΝΑ και προς ΕΒΡΑΙΟΥΣ, που συμπληρώνουν τις επιστολές του Παύλου. Έτσι έχομε από τις επιστολές του Παύλου, εννέα που απευθύνονται σε εκκλησίες, τέσσερες σε άτομα, και μια σ’ έναν όμιλο Χριστιανών, Εβραϊκής καταγωγής. Υπολείπονται ακόμη επτά επιστολές: ΙΑΚΩΒΟΥ, 1 και 2 ΠΕΤΡΟΥ, 1, 2 και 3 ΙΩΑΝΝΟΥ και ΙΟΥΔΑ. Τελικά δε είναι η με σύμβολα προφητεία, η ΑΠΟΚΑΛΥΨΗΣ, το τελευταίο βιβλίο της Αγίας Γραφής, αλλ’ όχι και το τελευταίο που εγράφη, διότι εγράφη στο έτος 96 μ.Χ., ενώ τα υπόλοιπα συγγράμματα του Ιωάννου φαίνεται να εγράφησαν στο έτος 98 μ.Χ.
Με λίγη προσπάθεια, αυτός ο κατάλογος βιβλίων μπορεί ν’ απομνημονευθή. Το να κάμετε τούτο όχι μόνο θ’ αποβή χρήσιμο στις Γραφικές μελέτες σας, αλλά και θ’ αποτελέση ένα συστατικό για το ότι είσθε ένας Χριστιανός διάκονος.