Μπορείτε να Επωμισθήτε Ευθύνη;
Η ΑΡΝΗΣΙΣ τού να επωμίζεται ένας ευθύνη είναι μια αδυναμία τόσο παλαιά όσο και το ανθρώπινο γένος. Αλλά καίτοι έχουν οι άνθρωποι την τάσι να υπεκφεύγουν από ευθύνη, εν τούτοις, η προσπάθεια απαλλαγής από δικαία ευθύνη δεν είναι καθόλου κάτι το αξιοσύστατο. Δεν είναι ούτε έντιμο ούτε στοργικό· και ούτε φρόνιμο, επειδή, όπως συμβαίνει με κάθε πορεία που βασίζεται σε μυωπική ιδιοτέλεια, τα πλεονεκτήματά της είναι βραχύβια και τα μειονεκτήματά της υπερτερούν.
Πάρτε ως παράδειγμα τον πρώτο άνθρωπο, τον Αδάμ. Όταν εκλήθη σε απολογία από τον Δημιουργό και Ευεργέτη του, τον Υπέρτατο Κριτή του σύμπαντος, χωρίς περιστροφές επέρριψε την ευθύνη στην Εύα: «Αυτή μοι έδωκεν από του δένδρου, και έφαγον.» (Γέν. 3:12) Πόσο αφιλάγαθο ήταν το να επιρρίψη την ευθύνη στη σύζυγό του αντί απλώς να παραδεχθή ότι είχε φάγει!
Προσπάθησε ακόμη να επιρρίψη την ευθύνη στον Θεό, λέγοντας: «Η γυνή την οποίαν έδωκας να είναι μετ’ εμού, αυτή μοι έδωκεν από του δένδρου.» Με άλλα λόγια, ‘Τι μπορείς ν’ αναμένης; Εσύ μου έδωσες αυτή τη γυναίκα· εσύ είσαι υπεύθυνος, όχι εγώ’. Είχε λησμονήσει τώρα πόσο καιρό αναζητούσε μάταια σύντροφο μεταξύ των κατωτέρων ζώων είχε, επίσης, λησμονήσει τώρα τη μεγάλη χαρά που αισθάνθηκε, όταν για πρώτη φορά εφέρθη ενώπιόν του η Εύα και ανεφώνησε: «Τούτο είναι τώρα οστούν εκ των οστέων μου, και σαρξ εκ της σαρκός μου»!—Γέν. 2:18-3:12.
Εφόσον ο Αδάμ έθεσε ένα κακό παράδειγμα, δεν είναι εκπληκτικό το ότι η Εύα αρνήθηκε να επωμισθή την ευθύνη της, αλλά προσπάθησε να την μεταβιβάση στον όφι που της ωμίλησε. Αλλά μήπως η δική της προσπάθεια καθώς και του Αδάμ να μην επωμισθούν την ευθύνη τους απήλλαξε από τις συνέπειες της ανυπακοής των; Τους εξησφάλισε έλεος; Πώς θα έδειχνε σ’ αυτούς ο Θεός έλεος, όταν αυτοί δεν έδειξαν κανένα ίχνος μετανοίας, κανένα ίχνος στενοχωρίας ή θλίψεως διότι παρέβησαν τον νόμο του Θεού;—Γέν. 3:13-19.
Λόγω της κακής αρχής, που έκαμαν οι πρώτοι γονείς μας με το να μην είναι πρόθυμοι να επωμισθούν ευθύνη, δεν είναι καθόλου εκπληκτικό το ότι οι απόγονοί των έχουν τάσι ν’ ακολουθήσουν μια παρόμοια πορεία. Πράγματι, αυτό είναι ένα από τα χαρακτηριστικά σημεία της εποχής μας. Ανάμεσα στα πιο χτυπητά παραδείγματα της αρνήσεως για ανάληψι ευθύνης στις ημέρες μας είναι το σχετικό με τη νεανική εγκληματικότητα. Οι γονείς έχουν τάσι να επιρρίψουν την ευθύνη στα σχολεία, στην αστυνομία, στους καιρούς, στους οποίους ζούμε· και πραγματικά, όλοι έχουν ένα μέτρον ευθύνης. Αλλά η μερίδα του λέοντος παραμένει επάνω στους γονείς της εγκληματικής νεολαίας, διότι δεν μας λέγει ο Λόγος του Θεού: «Δίδαξον το παιδίον εν αρχή της οδού αυτού· και δεν θέλει απομακρυνθή απ’ αυτής ουδέ όταν γηράση»;—Παροιμ. 22:6.
Τρείς αξιωματούχοι των Σκανδιναυικών αστυνομικών αρχών ενώνουν τη φωνή τους για να υποστηρίξουν αυτή τη Γραφική θέσι: οι Ι. Βέστλιν, υποδιευθυντής της αστυνομίας στη Σουηδία, Αλσνάες Άντερσον, υποδιευθυντής της αστυνομίας στη Δανία, και Τζων Γκζέρντε, αρχηγός της αστυνομίας στη Νορβηγία. Όταν αυτοί ερωτήθηκαν ποιους θεωρούν υπευθύνους για την εγκληματική διαγωγή της νεολαίας, όλοι τους απήντησαν χωρίς δισταγμό: «Τους γονείς!» Σύμφωνα με τη γνώμη αυτών: Εφόσον τα σχολεία δεν έχουν πια νόμιμο δικαίωμα να διατηρήσουν την τάξι [να επιβάλουν σωματική ποινή], η ευθύνη παραμένει στους γονείς.»
Προφανώς, εφόσον έτσι έχουν τα πράγματα, πώς μπορούν οι γονείς ν’ αναμένουν βελτίωσι, όταν αρνούνται να επωμισθούν την ευθύνη και να κάνουν κάτι σχετικά με αυτή; Αν τα παιδιά τους έχουν τάσι προς την εγκληματικότητα, θα έπρεπε αυτοί να κάμουν μια ειλικρινή αυτοεξέτασι, και να ιδούν σε τι απέτυχαν να δώσουν στα παιδιά τους από το χρόνο τους, από την αγάπη τους καθώς και από την απαιτουμένη διαπαιδαγώγησι.
Όχι ότι η εγκληματική νεολαία δεν φέρει η ιδία ευθύνη. Κάθε άλλο! Πολλοί από αυτούς γνωρίζουν τι είναι ορθό και τι είναι εσφαλμένο. Τουλάχιστον γνωρίζουν πώς θα ήθελαν να φέρωνται σ’ αυτούς οι άλλοι, και η απλή λογική λέγει ότι θα έπρεπε να φέρωνται προς τους άλλους με τον ίδιο τρόπο. Όχι, η εγκληματική νεολαία δεν πρέπει να επιρρίπτη όλη την ευθύνη επάνω στους γονείς των. Μπορούν να θέσουν μπροστά τους αντικειμενικούς σκοπούς που ν’ αξίζουν, μπορούν ν’ αρνηθούν ν’ ακολουθήσουν μια σπείρα που έχει κακοποιούς σκοπούς, μπορούν ν’ αποφύγουν να κάνουν κατάχρησι της αγάπης των γονέων των με το να παιδαγωγούνται δείχνοντας έτσι ότι εκτιμούν το χρέος ευγνωμοσύνης που οφείλουν στους γονείς των για το ότι τους έφεραν στον κόσμο και τους προμηθεύουν τα αναγκαία.
Μια άλλη σοβαρή περίπτωσις είναι το φυλετικό ζήτημα. Μεγάλη αναταραχή και βία υπάρχει σήμερα σε πολλές χώρες για τις αδικίες της φυλετικής διακρίσεως. Μήπως, όμως, είναι εξ ολοκλήρου ο άλλος υπεύθυνος; Όχι σύμφωνα με τον κ. Φ—, ο οποίος, μολονότι ανετράφη σε πτωχεία, λέγεται ότι «έφθασε σ’ ένα επίπεδο επαγγελματικής επιτυχίας που πολύ λίγοι επέτυχαν—λευκοί ή Νέγροι.» Τονίζει ότι αυτοί, εναντίον των οποίων γίνεται φυλετική διάκρισις, έχουν και αυτοί, επίσης, ευθύνες να κάμουν ό,τι μπορούν για να βελτιώσουν την τύχη τους και μπορούν να μην ακολουθούν την οδό της ελαχίστης αντιστάσεως.
Η ιδία αρχή εφαρμόζεται και στις καθημερινές μας υποθέσεις. Έχομε μήπως ενεργήσει άσοφα, απρόσεκτα, ιδιοτελώς, και τώρα καλούμεθα να πληρώσωμε; Τότε, ας επωμισθούμε την ευθύνη. Είναι πολύ πιθανώτερο ότι θα έχωμε δικαία και ελεήμονα μεταχείρισι, όταν ελεύθερα παραδεχθούμε το σφάλμα μας και επωμισθούμε την ευθύνη παρά αν προσπαθούμε ν’ απαλλαγούμε από αυτήν. Πραγματικά, η ειλικρίνειά μας να παραδεχθούμε ένα σφάλμα δημιουργεί σεβασμό για μας. Βεβαιώνει την εντιμότητα μας και το ότι αγαπούμε τον πλησίον μας όπως τον εαυτό μας.
Με το να είμεθα πρόθυμοι να επωμισθούμε την ευθύνη, δείχνομε μια ακόμη καλή ιδιότητα, ταπεινοφροσύνη. Ποιος δεν κάνει λάθη; Ποιος δεν αμαρτάνει; Η Γραφή απαντά «Ουδείς.» (1 Βασ. 8:46) Η αλήθεια είναι ότι όταν επωμίζεται ένας ευθύνη είναι πιθανώτερο ν’ αποκαλύπτη την ταπεινοφροσύνη του παρά όταν δέχεται επαίνους. Είναι εύκολο να φαινώμεθα ταπεινόφρονες όταν μας επαινούν, αλλά, όταν μας ελέγχουν τότε είναι πιθανώτερο να διαψεύσωμε το ότι είμεθα πραγματικά ταπεινοί. Αν είμεθα ταπεινόφρονες δεν θα προσπαθούμε να δικαιολογηθούμε αλλά θα είμεθα πρόθυμοι να παραδεχθούμε σε ποιο σημείο υστερούμε. Και ακόμη περισσότερο, χάριν της ειρήνης, μπορεί μερικές φορές να είναι σκόπιμο να επωμισθούμε ευθύνη για κάτι που δεν εκάμαμε, αν δεν περιλαμβάνεται κάποια σοβαρά υπόθεσις ή αρχή.
Όταν επωμιζώμεθα την ευθύνη για τα σφάλματά μας, έχει μια ωφέλιμη επίδρασι επάνω μας. Μας ενισχύει για το ορθό και μας εμπνέει αυτοσεβασμό. Αλλά και κάτι περισσότερο, μπορούμε να προστατεύσωμε ένα αθώο άτομο από το να του επιρριφθή ευθύνη· παίρνομε ένα μάθημα που μπορεί να μας βοηθήση στο ν’ αποφύγωμε να διαπράξωμε το ίδιο σφάλμα και πάλι, και, επάνω απ’ όλα, δείχνομε ότι ενδιαφερόμεθα περισσότερο για το πώς ο Θεός σκέπτεται για μας παρά για το πώς οι άνθρωποι σκέπτονται. Πράγματι, η προθυμία να επωμισθούμε ευθύνη έχει κάθε λόγο να είναι αξιοσύστατη!