Ο Χριστιανικός Κόσμος—Μάχεται Εναντίον του Θεού
ΜΑΧΕΤΑΙ πραγματικά κατά του Θεού ο Χριστιανικός κόσμος, δηλαδή, η επικράτεια των εθνών που ονομάζονται Χριστιανικά; Αυτό ηχεί παράδοξα—αυτές ακριβώς οι οργανώσεις που φέρουν το όνομα του Χριστού και ισχυρίζονται ότι βρίσκονται σε διαθήκη με τον Θεό διδάσκουν και οδηγούν τους ακολούθους των σε ανυπακοή στον Θεό!
Δεν είναι τόσο παράδοξο, ωστόσο, όταν έχετε υπ’ όψιν ότι ο Χριστιανός απόστολος Παύλος μίλησε για μερικούς άνδρες στη Χριστιανική εκκλησία της εποχής του οι οποίοι, είπε, ήσαν «ψευδαπόστολοι, εργάται δόλιοι, μετασχηματιζόμενοι εις αποστόλους Χριστού. Και ουδέν θαυμαστόν,» συνεχίζει ο Παύλος, «διότι αυτός ο Σατανάς μετασχηματίζεται εις άγγελον φωτός.»—2 Κορ. 11:13, 14.
Επί πλέον, και ο Παύλος και ο απόστολος Πέτρος προειδοποίησαν για μια μεγάλη αποστασία που θα ελάμβανε χώρα ύστερ’ από τον θάνατο των αποστόλων. Ως αποτέλεσμα, πολλοί καθ’ ομολογίαν Χριστιανοί, είπαν, θ’ ακολουθούσαν «διδασκαλίες δαιμονίων» και θα εδίδασκαν υποκριτικά ψευδολογίες. Θα είχαν «μορφήν ευσεβείας» αλλά θα ’ηρνούντο την δύναμιν αυτής’ θα ’λαλούσαν διεστραμμένα, διά ν’ αποσπώσι τους μαθητάς οπίσω αυτών.’ Θα ‘εμπορεύονταν [Χριστιανούς μαθητάς] με πλαστούς λόγους,’ αρνούμενοι «και τον αγοράσαντα αυτούς δεσπότην.»—1 Τιμ. 4:1, 2· 2 Τιμ. 3:5· Πράξ. 20:30· 2 Πέτρ. 2:1-3· 2 Θεσσ. 2:3-12.
Επίσης, βλέποντας τι συνέβη στον Ισραήλ, ένα έθνος που ήταν σε διαθήκη με τον Θεό, μπορούμε να βρούμε ένα χτυπητό παράλληλο, ναι, ένα υπόδειγμα της καταστάσεως του Χριστιανικού κόσμου σήμερα. Ανάμεσα στα πράγματα που αποτελούν «νουθεσίαν ημών, εις τους οποίους τα τέλη των αιώνων έφθασαν» είναι και εκείνα που έκαμε ο Θεός να δη ο προφήτης Ιεζεκιήλ.—1 Κορ. 10:11.
Ο Ιεζεκιήλ, μολονότι σωματικώς ήταν στη Βαβυλώνα 500 μίλια μακρύτερα, μετεφέρθη σε δρασι, για να κάμη μια περιοδεία επιθεωρήσεως στο ναό του Ιεχωβά στην Ιερουσαλήμ. Πρώτα, είδε ένα ειδωλολατρικό ’είδωλον της ζηλοτυπίας σε μια εσωτερική πύλη. Κατόπιν ήλθε η εικών των εβδομήντα ηγετών του Ισραήλ, σε μυστικά δωμάτια, που προσέφεραν θυμίαμα σε γλυπτά αποκρουστικών θηρίων και ερπετών, Αυτό ήταν αρκετά βδελυκτό, αλλά ο Ιεχωβά μίλησε ακόμη στον Ιεζεκιήλ λέγοντας: «Θέλεις ιδεί μεγαλήτερα βδελύγματα, τα οποία ούτοι κάμνουσι.»—Ιεζ. 8:13.
ΛΑΤΡΕΙΑ ΕΝΟΣ ΣΤΑΣΙΑΣΤΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟΥ ΘΕΟΥ
Κατόπιν, σε μια εσωτερική αυλή, ο Ιεζεκιήλ αναφέρει, «Ιδού, εκεί εκάθηντο γυναίκες θρηνούσαι τον Θαμμούζ.»—Ιεζ. 8:14.
Ποιος ήταν αυτός ο Θαμμούζ ή Ταμμούζ; Σύμφωνα με τους Βαβυλώνιους και τους Συρίους, ήταν ο θεός της βλαστήσεως. Στη νοτιοδυτική Ασία, η βλάστησις αναπτύσσεται στη διάρκεια της περιόδου των βροχών με τους ήπιους χείμαρρους της και πεθαίνει στη διάρκεια της περιόδου της ξηρασίας. Ο θάνατος της βλαστήσεως εθεωρείτο ότι εξεικόνιζε τον θάνατο του Ταμμούζ, και οι ειδωλολάτραι λάτρεις του Ταμμούζ θρηνούσαν κάθε χρόνο τον θάνατο του τον καιρό της μεγάλης ζέστης. Στην επιστροφή της εποχής των βροχών υπετίθετο ότι ο Ταμμούζ επέστρεφε από τον κάτω κόσμο, καθώς εσυμβόλιζε η αύξησις και πάλι της βλαστήσεως.
Πώς μπορούσαν οι Ισραηλίται να παρασυρθούν ποτέ στη λατρεία ενός ειδώλου; Γιατί ν’ ακολουθήσουν τέτοιες πράξεις λατρείας; Όταν εξετάζομε την ιστορία και την προέλευσι της λατρείας του Ταμμούζ αυτό γίνεται σαφέστερο. Στο βιβλίο του Οι Δύο Βαβυλώνες ο Δρ Αλεξάντερ Χίσλοπ ταυτίζει τον Ταμμούζ με τον Νεβρώδ, τον ιδρυτή της πόλεως της Βαβυλώνος, 180 περίπου χρόνια ύστερ’ από τον κατακλυσμό της εποχής του Νώε.
Ο Νεβρώδ ήταν δισέγγονος του Νώε. Σύμφωνα με τα εδάφια Γένεσις 10:1, 6, 8-12, ο Νεβρώδ έγινε γνωστός ως «ισχυρός κυνηγός εναντίον του Ιεχωβά.»a Ήταν ο αρχηγός στην οικοδόμησι του θρησκευτικού Πύργου της Βαβέλ που είχε σκοπό ν’ αντιδράση στην εντολή του Θεού να διασπαρή ο λαός και να γεμίση τη γη. Η υπακοή στην εντολή του θα είχε εγκαθιδρύσει προπύργια της αληθινής λατρείας σ’ όλη τη γη. (Γεν. 9:1) Αλλ’ ο Νεβρώδ εμφανίσθηκε ως ένας ήρως στους ακολούθους του. Σύμφωνα με τον ιστορικό Ιώσηπο: «[Ο Νεβρώδ] βαθμιαίως άλλαξε την κυβέρνησι σε τυρρανία,—διότι δεν έβλεπε άλλον τρόπο για ν’ απομακρύνη τους ανθρώπους από τον φόβο του Θεού, παρά μόνο με το να τους φέρη σε μια συνεχή εξάρτησι από τη δύναμί του. Είπε επίσης ότι θα εξεδικείτο τον Θεό, αν είχε υπ’ όψιν του να καταπνίξη τον κόσμο και πάλι· γι’ αυτό θα οικοδομούσε ένα πύργο τόσο υψηλό ώστε τα νερά να μη μπορούν να τον φθάσουν!. . . Τώρα τα πλήθη ήσαν έτοιμα ν’ ακολουθήσουν την απόφασι του Νεβρώδ, και να θεωρούν ως δειλία κάπως το να υποταχθούν στον Θεό· και οικοδόμησαν ένα πύργο.»—Ιουδαϊκές Αρχαιότητες, Βιβλίον Ι, κεφ. IV, παρ. 2, 3.
Η θρησκευτική παράδοσις αναφέρει ότι ο Νεβρώδ είχε εκτελεσθη για την στασιαστικότητά του εναντίον του Ιεχωβά, του Θεού του Νώε. Οι ακόλουθοί του Νεβρώδ εθεώρησαν τον βίαιο θάνατο του ως τραγωδία ή συμφορά, και τον θεοποίησαν. Κάθε χρόνο εώρταζαν τον θάνατό του την πρώτη ή δεύτερη ημέρα του σεληνιακού μηνός που ονομαζόταν Ταμμούζ, όταν οι ειδωλολάτριδες γυναίκες έκλαιαν επάνω στο είδωλό του. Έτσι κατανοείται ο λόγος γι’ αυτή την θρηνωδία που γινόταν γι’ αυτόν από τους Βαβυλώνιους λάτρεις. Επίσης το γεγονός ότι ο Νεβρώδ αναγνωρίζεται από τους λογίους ως ταυτισμένος με τον Μαρδώκ, τον κυριώτερο θεό των Βαβυλωνίων, μας κάνει ικανούς να ιδούμε γιατί οι Ιουδαίοι, που ήσαν τότε φόρου υποτελείς στη Βαβυλώνα, και σε κίνδυνο να καταποθούν απ’ αυτή την παγκόσμια δύναμι της εποχής εκείνης, μπορούσαν να είχαν παρασυρθή να λατρεύουν τον Ταμμούζ.
Ο Ταμμούζ αντιπροσωπευόταν από το πρώτο γράμμα του ονόματός του, που είναι ένα αρχαίο ταυ, ένας σταυρός. Το «σημείον του σταυρού» ήταν το θρησκευτικό σύμβολο του Ταμμούζ. Έτσι είχε γίνει η απόπειρα της εισαγωγής της λατρείας του ειδωλολατρικού σταυρού στο ναό του Ιεχωβά στην Ιερουσαλήμ.
Αλλά ποια σχέσι έχει αυτό με τον Χριστιανικό κόσμο; Μήπως διεξάγεται εκεί λατρεία του Ταμμούζ, σε εναντίωσι στον Θεό; Εν πρώτοις, τι μπορεί να λεχθή για το «σημείον του σταυρού» στον Χριστιανικό κόσμο; Ο σταυρός, επάνω στον οποίο οι θρησκείες του Χριστιανικού κόσμου ισχυρίζονται ότι θανατώθηκε ο Χριστός (μολονότι στην πραγματικότητα αυτός ήταν ένας πάσσαλος), θεωρείται το κυριώτερο σύμβολο της Χριστιανοσύνης. Ακόμη τον προσκυνούν και τον φιλούν μερικοί θρησκευόμενοι. Μεταξύ των Ιουδαίων ύστερ’ από την αποκατάστασί τους από την Βαβυλώνα, το ξύλο επάνω στο οποίο ένας άνθρωπος θανατωνόταν εθεωρείτο ως κάτι αποκρουστικό, κάτι που έπρεπε να εξαφανισθή για να μη το βλέπουν. Μια Ιουδαϊκή αυθεντία, ο Μωυσής Μαϊμονίδης, του δωδεκάτου αιώνος λέγει: «Ένα ξύλο επάνω στο οποίο οποιοσδήποτε έχει κρεμασθή θάπτεται· για να μη παραμείνη το κακό όνομά του μαζί μ’ αυτό και ο λαός να λέγη, ‘Αυτό είναι το ξύλο επάνω στο οποίο ο τάδε έχει θανατωθή.’» Αλλά ο Χριστιανικός κόσμος προσφέρει τιμές σ’ αυτό ακριβώς το πράγμα, το οποίο, σύμφωνα μ’ αυτούς, ήταν το όργανο επάνω στο οποίο βασανίσθηκε μέχρι θανάτου ο Ιησούς.
ΑΝΑΜΙΞΙΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΚΗ
Αλλά, όπως είπε ο Ιεχωβά ότι θα ήταν ή πείρα του Ιεζεκιήλ, κι’ εμείς επίσης θα δούμε ακόμη πιο βδελυκτά πράγματα απ’ αυτά σχετικά με τη λατρεία του Ταμμούζ ή Νεβρώδ στον Χριστιανικό κόσμο. Η Γραφή λέγει για τον Νεβρώδ ότι «η αρχή της βασιλείας αυτού εστάθη Βαβυλών, και Ερέχ, και Αχάδ, και Χαλνέ, εν τη γη Σεναάρ. Εκ της γης εκείνης εξήλθεν Ο Ασσούρ και ωκοδόμησε την Νινευή, και την πόλιν Ρεχωβώθ, και την Χαλάχ και την Ρεσέν μεταξύ της Νινευή και της Χαλάχ· αυτή είναι η πόλις η μεγάλη.» (Γέν. 10:10-12) Έτσι ο Νεβρώδ ήταν ο ιδρυτής πόλεων και πολιτικών συστημάτων διακυβερνήσεως αντίθετα με το θέλημα του Ιεχωβά Θεού. Κάθε ψευδής θρησκεία προήλθε από τη Βαβυλώνα ύστερ’ από τον Κατακλυσμό της εποχής του Νώε. Τα εδάφια Γένεσις 10:8, 9 (ΜΝΚ) λέγουν ότι «αυτός [ο Νεβρώδ] ήτο ισχυρός κυνηγός σε αντίθεσι προς τον Ιεχωβά.»
Η λέξις «κυνηγώ,» σύμφωνα με την αρχαία Βαβυλωνιακή και Ασσυριακή συνήθεια, εφαρμοζόταν όχι μόνο στο κυνήγι των αγρίων θηρίων αλλά επίσης και σε στρατιωτικές εκστρατείες εναντίον ανθρωπίνων πλασμάτων ως λείας. Έτσι ο Νεβρώδ έχυνε ανθρώπινο αίμα σε πολέμους.
Πόσο καλά προσαρμόζονται αυτές οι λεπτομέρειες του Νεβρώδ στον Χριστιανικό κόσμο επίσης! Όπως ο Νεβρώδ, και αυτός έχει εγκαθιδρύσει τα δικά του θρησκευτικά συστήματα. Αυτά θεωρούνται γενικά ότι, είναι σε αρμονία με την Αγία Γραφή, αλλά, στην πραγματικότητα, βρίσκονται σε αρμονία με τις θρησκευτικές διδασκαλίες της αρχαίας Βαβυλώνος. Ο Αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος ήταν ο άρχων ο οποίος έκαμε τη Χριστιανοσύνη κρατική θρησκεία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Σύμφωνα με τον εκκλησιαστικό επίσκοπο της Καισαρείας Ευσέβιο, ο Κωνσταντίνος είπε ότι «στο μέσον της ημέρας όταν ο ήλιος είχε αρχίσει να γέρνη, είδε με τα μάτια του ένα λάβαρο με φωτεινό σταυρό στους ουρανούς, επάνω από τον Ήλιο, που έφερε την επιγραφή [στην Ελληνική] ΕΝ ΤΟΥΤΩ ΝΙΚΑ.» Αυτό, φυσικά, έτεινε να δώση «αγία» επικύρωσι στους πολιτικούς σκοπούς του. Αυτό το σημείο, ο σταυρός, χρησιμοποιήθηκε τότε στις ασπίδες των στρατιωτών του, ενός στρατού λάτρεων του Θεού ηλίου, οι οποίοι προχωρούσαν για να φονεύουν και να κατακτούν.
Όπως ο Νεβρώδ, ο Χριστιανικός κόσμος δεν έχει περιορισθή μόνο στη θρησκεία· έχει αναμιχθή στην κοσμική πολιτική, ιδρύοντας, όπου αυτό είναι δυνατόν, μια ένωσι εκκλησίας και κράτους, στην οποία η εκκλησία προσπαθεί να λέγη στο κράτος τι να κάμη. Ισχυρίσθηκε ότι οι πολιτικοί αυτοκράτορες και βασιλείς της κυβερνούσαν «ελέω Θεού.» Ο ιστορικός Χ. Γ. Γουέλς γράφει για τη στέψι του Καρλομάγνου ως αυτοκράτορος της «Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας» από τον Πάπα Λέοντα: «Ο Λέων III (795-816), ο οποίος εκάλεσε τον Καρλομάγνο να γίνη Καίσαρ και τον έστεψε παρά τη θέλησί του.»—Παγκόσμιος Ιστορία της Τσέπης, έκδοσις Μαρτίου 1944, σελ. 233 (στην Αγγλική).
Ο Χριστιανικός κόσμος όχι μόνο ενεθρόνισε και εξεθρόνισε άρχοντες, αλλ’ ακόμη και οι επίσκοποι, οι αρχιεπίσκοποι και οι πάπαι του έχουν τιμηθή με υλικούς «θρόνους» και εξακολουθεί να λέγεται ότι «βασιλεύουν» επάνω στις επισκοπικές και παπικές έδρες των. Παραβάλετε αυτή την πορεία με τα λόγια του Χριστιανού αποστόλου στο εδάφιο 1 Κορινθίους 4:8.
Στους πολιτικούς αυτού του κόσμου δίδονται εξέχουσες θέσεις και διακρίσεις στα εκκλησιαστικά συστήματα. Τι αντίθεσις μεταξύ αυτού και του παραδείγματος του Ιησού Χριστού, ο οποίος αρνήθηκε να τον κάμουν οι άνθρωποι βασιλέα στη γη! Στον Ρωμαίο κυβερνήτη Πόντιο Πιλάτο είπε: «Η βασιλεία η εμή δεν είναι εκ του κόσμου τούτου· εάν η βασιλεία η εμή ήτο εκ του κόσμου τούτου, οι υπηρέται μου ήθελον αγωνίζεσθαι, διά να μη παραδοθώ εις τους Ιουδαίους· τώρα δε η βασιλεία η εμή δεν είναι εντεύθεν.» (Ιωάν. 18:36) Αντίθετα μ’ αυτό, ο Χριστιανικός κόσμος επιμένει ότι αποτελεί καθήκον των μελών της εκκλησίας του να ενασχολούνται στην πολιτική. Μερικές φορές, και σε μερικά μέρη, προσπαθεί να υπαγόρευση σ’ αυτούς ποιους πολιτικούς υποψηφίους πρέπει να ψηφίσουν στις εκλογές των. Μέλη των κληρικών του μάλιστα έγιναν πολιτικοί άρχοντες, πρόεδροι, πρωθυπουργοί, κλπ.
ΕΝΟΧΟΙ ΑΙΜΑΤΟΣ
Και τι μπορεί να λεχθή για την εκούσια αιματοχυσία που διέπραττε ο ’Νεβρώδ ο ισχυρός κυνηγός σε αντίθεσι προς τον Ιεχωβά’; Εκείνο που είχε κάμει ο Νεβρώδ ήταν απλώς ένα πρωτότυπο σε μικρή κλίμακα για τον Χριστιανικό κόσμο! Σε μια απέραντα εκτεταμένη κλίμακα, και αυτός επίσης έχει επιδοθή ως «κυνηγός» σε στρατιωτικές εκστρατείες με σαρκικά όπλα. Οι πιο αιματηροί πόλεμοι σ’ ολόκληρη την ανθρώπινη ιστορία έχουν διεξαχθή από μέλη του Χριστιανικού κόσμου, μεταξύ τους και με τους λεγόμενους απίστους ειδωλολάτρας. Όλο αυτό, δεν είναι Χριστιανικό. Είναι Βαβυλωνιακό και μυρίζει Νεβρώδ.
Η απώλεια ανθρώπινης ζωής σ’ αυτούς τους πολέμους έχει προκαλέσει ανείπωτα δάκρυα στις γυναίκες του Χριστιανικού κόσμου. Αναμνηστικές μέρες τηρούνται κάθε χρόνο όταν εκείνοι που έχουν χάσει τους δικούς των στον πόλεμο πηγαίνουν στα νεκροταφεία για να στολίσουν τους τάφους των φονευθέντων πολεμιστών τους. Ο θάνατος των ισχυρών στρατηγών του πολέμου και άλλων ανωτάτων πολεμικών αξιωματούχων θρηνείται από τα πατριωτικά και εθνικιστικά μέλη του Χριστιανικού κόσμου, και αυτοί ευλογούνται στις εκκλησίες μέσα στις οποίες τελείται η επικήδεια λειτουργία. Όλ’ αυτά σε πλήρη αρμονία με το αξιοσημείωτο γεγονός ότι εκκλησίες στον δυτικό κόσμο έχουν χρησιμοποιηθή ως στρατολογικά γραφεία και κέντρα προπαγάνδας σε καιρούς πολέμου. Αυτός ο σύνδεσμος όλων αυτών των πολιτικών και στρατιωτικών πράξεων με τον «οίκον του Θεού» (την εκκλησία) μέσα στον Χριστιανικό κόσμο μας υπενθυμίζει καλά εκείνες τις γυναίκες του Ισραήλ οι οποίες κάθονταν και θρηνούσαν τον Ταμμούζ μέσα στην εσωτερική αυλή του ναού του Κυριάρχου Θεού την εποχή του Ιεζεκιήλ.
Οι ενέργειες του Χριστιανικού κόσμου έχουν εξυψώσει το όνομα του Ιεχωβά, του Θεού της Βίβλου; Όχι, αντιθέτως έφεραν μομφή, και προκάλεσαν μίσος και εχθρότητα εναντίον της Χριστιανοσύνης από μέρους των λαών των μη Χριστιανικών χωρών. Η κακοπαράστασις του θεού της Βίβλου από τον Χριστιανικό κόσμο, μαζί με τις αντιχριστιανικές ενέργειες του, έχει προετοιμάσει ένα γόνιμο έδαφος που εξέθρεψε τον Κομμουνισμό.
Επί πλέον, ακριβώς ανάμεσα στον Χριστιανικό κόσμο είχε η εξέλιξις τους πιο ισχυρούς υποστηρικτάς της. Γιατί; Διότι έκαμε τη Βίβλο να φαίνεται ότι αντιφάσκει, ότι είναι γελοία και ανακριβής εξαιτίας των ιδικών του γελοίων, ψευδών και παραλόγων διδασκαλιών, όπως είναι της Τριάδος, του πύρινου άδου, του προκαθορισμού της μοίρας των ανθρώπων, και οι διδασκαλίες του για τον πόλεμο, την ανάμιξι στην πολιτική και, πράγμα που δεν είναι το ελάχιστο, η στροφή του στην ανωτέρα κριτική. Πολλοί από τους εξέχοντας κληρικούς έχουν προχωρήσει ως το σημείο να υποστηρίζουν στην πραγματικότητα τη θεωρία της εξελίξεως.
Οι θρησκευτικές οργανώσεις του Χριστιανικού κόσμου, σ’ όλα τα έθνη του, έχουν εναντιωθή στη διακήρυξι του ευαγγελίου της Μεσσιανικής βασιλείας του Θεού. Οι θρησκευτικοί κληρικοί έχουν συνωμοτήσει για να κάμουν τους πολιτικούς άρχοντας ν’ απαγορεύσουν το έργο και έχουν υποκινήσει συλλήψεις και οχλαγωγίες εναντίον των μαρτύρων του Ιεχωβά, οι οποίοι καλούν όλους να μελετήσουν τη Γραφή και να εξακριβώσουν τι πράγματι διδάσκει. Ο Χριστιανικός κόσμος, που ενασχολείται στη λατρεία Νεβρώδ, αποτελεί στην πραγματικότητα μέρος της Βαβυλώνος της Μεγάλης, της παγκοσμίου αυτοκρατορίας της ψευδούς θρησκείας, και σ’ όλους εκείνους οι οποίοι είναι συνδεδεμένοι μαζί του, η εντολή του Θεού είναι: «Εξέλθετε εξ αυτής, . . . διά να μη συγκοινωνήσητε εις τας αμαρτίας αυτής, και να μη λάβητε εκ των πληγών αυτής.»—Αποκάλ. 18:4.
Η μακρά ιστορία του μαχόμενου εναντίον του Θεού Χριστιανικού κόσμου πλησιάζει στο τέλος της. Έχει εμπαίξει τον Θεό με το ν’ αναλάβη το όνομά του και το όνομα του Υιού του και κατόπιν να επιφέρη σ’ αυτά τη μεγαλύτερα δυσφήμησι. Αλλ’ «ο Θεός δεν εμπαίζεται· επειδή ό,τι αν σπείρη ο άνθρωπος, τούτο και θέλει θερίσει.» (Γαλ. 6:7) Ο Χριστιανικός κόσμος θα πληρώση με απώλεια τής υπάρξεως του διότι μάχεται εναντίον του Θεού.
Είσθε σεις μέλος μιας Χριστιανικής εκκλησίας; Τότε ερευνήστε τις Γραφές μόνος σας με τη βοήθεια αληθινών Χριστιανών, και εγκαταλείψτε τον ένοχο αίματος Χριστιανικό κόσμο. Στραφήτε στον αληθινό Θεό και στη Μεσσιανική βασιλεία του για ζωή.
[Υποσημειώσεις]
a Βλέπε «Μετάφρασις Νέου Κόσμου των Αγίων Γράφων,» έκδοσις 1953, υποσημείωσις στο εδάφιο Γένεσις 10:9 (στην Αγγλική).