Μπορείτε να Διακρίνετε το Καλό από το Κακό;
Γνωρίζετε τη διαφορά ανάμεσα στο καλό και στο κακό; ‘Βεβαίως τη γνωρίζω’, θα μπορούσατε να πείτε. Κι’ όμως οι ηθικοί κανόνες που επιδεινώνονται γοργά σήμερα δείχνουν ότι αυτό δεν είναι πάντοτε εύκολο να γίνει.
Ακόμη και οι εκκλησίες δεν αναλαμβάνουν πια μια καθαρή ηγεσία. Τονίζοντας τα προβλήματα που έχουν πολλοί σ’ αυτή το σημείο, ο Ρωμαιο-Καθολικός ιερέας Κέβιν Μάντιγκαν είπε: «Οι αμαρτίες δεν είναι πια τόσο ξεκάθαρες. Τα πράγματα αλλάζουν πολύ γρήγορα. Αυτό που ήταν σήμερα στον κατάλογο των αμαρτιών ίσως αύριο να μην είναι.» Υπάρχει κάτι στο οποίο να στραφούμε για βοήθεια ώστε να καθορίζουμε τι είναι καλό και τι κακό;
Ένα έγκυρο σύγγραμμα που έχει ικανοποιήσει την πείνα εκατομμυρίων ανθρώπων για αξιόπιστη ηθική καθοδήγηση είναι η Βίβλος. Το βιβλίο αυτό δεν έχει αλλάξει τις βασικές αρχές του ηθικής για 2.000 χρόνια. Είναι σταθερό, πρακτικό και, το πιο σπουδαίο για τη δεκαετία του 1980, επιτυγχάνει.
Εν τούτοις, παρά το γεγονός ότι η Βίβλος είναι βιβλίο με τις περισσότερες πωλήσεις σ’ όλο τον κόσμο και σ’ όλες τις εποχές, και σε μερικές χώρες σχεδόν κάθε σπίτι έχει ένα αντίτυπο, υπάρχει ακόμη πολύ διαδεδομένη ηθική σύγχυση. Αυτό δείχνει ότι η απλή κατοχή της Βίβλου—ακόμη και η ανάγνωσή της—δεν εγγυώνται ότι έχουμε μάθει να διακρίνουμε το καλό από το κακό. Χρειάζεται κάτι περισσότερο.
ΟΙ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΜΑΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΩΣ
Ο συγγραφέας της Βιβλικής επιστολής προς Εβραίους μίλησε γι’ αυτό το πρόβλημα. Είπε «Των τελείων όμως είναι η στερεά τροφή, οίτινες δια την έξιν [μέσω της χρήσεως, ΜΝΚ] έχουσι τα αισθητήρια [τις δυνάμεις αντιλήψεως, ΜΝΚ] γεγυμνασμένα εις το να διακρίνωσι το καλόν και το κακόν.» ( Εβρ. 5:14 ) Εδώ δείχνει ότι εκείνοι που μπορούν με επιτυχία να διακρίνουν το καλό και το κακό είναι ώριμοι άνθρωποι, όχι άπειρα ή παιδαριώδη άτομα. Έχουν δυνάμεις αντιλήψεως, ώστε μπορούν να δουν μέσα από τις απατηλές εμφανίσεις ή γοητείες και να πάρουν ορθές αποφάσεις. Αυτές οι δυνάμεις διακρίσεως οξύνθηκαν με την πείρα ή την «έξιν» (χρήσιν). Και ενισχύονται σταθερά με τη «στερεάν τροφήν», ή τη στερεή πνευματική πληροφορία από τη Βίβλο.
Αλλά υπάρχουν παράγοντες που μπορούν να κάνουν δύσκολο για ένα Χριστιανό να φθάσει σ’ αυτό το είδος της ώριμης διακρίσεως.
ΚΛΗΡΟΝΟΜΗΜΕΝΗ ΑΤΕΛΕΙΑ
Ο συγγραφέας της επιστολής προς Εβραίους λέει ότι τα «αισθητήριά» μας, δηλαδή οι δυνάμεις διακρίσεως, χρησιμοποιούνται για να ξεχωρίζουν το καλό από το κακό. Η Ελληνική λέξη «αισθητήρια» κατά γράμμα σημαίνει «όργανα αντιλήψεως», ή «ικανότητες αντιλήψεως της διάνοιας» ( σύμφωνα με το σύγγραμμα Μελέτες των Λέξεων στην Καινή Διαθήκη, υπό Μάρβιν Ρ. Βίνσεντ ) . Αλλά η αντίληψή μας πολύ συχνά έχει ένα μοιραίο ψεγάδι. Ποιο είναι αυτό;
Είμαστε ατελείς, με την τάση να αμαρτάνουμε. (Γέν. 8:21· Ρωμ. 5:12) Έτσι η λογική μας μπορεί να εξαπατηθεί ώστε να πιστεύουμε ότι κάτι είναι καλό αποκλειστικά και μόνο επειδή είναι κάτι που θέλουμε, ή που μας εξάπτει, ενώ, στην πραγματικότητα, μπορεί να είναι θανάσιμο.
Έτσι, χρειαζόμαστε να γυμνάσουμε τις δυνάμεις μας ώστε να μην εξαπατώνται εύκολα, όπως συμβαίνει μ’ ένα παιδί. Πρέπει να μάθουμε να ασκούμε ηθική διάκριση όπως θα έκανε ένας διορατικός ενήλικας.
Επί παραδείγματι, αν προσφερθούν σ’ ένα πολύ μικρό παιδί, δύο νομίσματα, θα διάλεγε φυσικά το μεγαλύτερο, το πιο γυαλιστερό και όχι το μικρότερο, το πιο θαμπό νόμισμα, έστω κι’ αν το μικρότερο νόμισμα ήταν πιο πολύτιμο. Γιατί; Επειδή δεν έχει γυμνασθεί να διακρίνει την αξία του χρήματος. Στις αγύμναστες αισθήσεις του, το μεγαλύτερο και το λαμπερότερο νόμισμα είναι καλύτερο.
Όταν μεγαλώσει, μπορεί να καταλαβαίνει καλύτερα την αξία του χρήματος. Αλλά τότε μπορεί να έχει δυσκολία με την τροφή. Μπορεί να προτιμά να τρώει παγωτά, ζαχαρωτά, μπισκότα και κέικ αντί για πράγματα όπως είναι τα λαχανικά και άλλες θρεπτικές τροφές. Γιατί; Επειδή τα γλυκά πράγματα έχουν γι’ αυτόν καλύτερη γεύση.
Παρόμοια και στο ζήτημα του καθορισμού του καλού και του κακού, πρέπει να μάθουμε ότι αυτά που είναι ευχάριστα στις αισθήσεις μας δεν είναι πάντοτε καλά. Το ορθό πράγμα μπορεί να μην είναι πάντοτε το πιο συναρπαστικό ή το ευκολότερο πράγμα, αλλά θα είναι πάντοτε το ηθικά σωστό και το πιο ωφέλιμο για μας. Όπως έγραψε ο συγγραφέας της επιστολής προς Εβραίους, συχνά χρειάζεται ωριμότητα για να διακρίνουμε ποιο είναι αυτό.
ΔΗΜΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΓΟΗΤΕΙΑ ΤΗΣ ΑΔΙΚΟΠΡΑΓΙΑΣ
Ένας δεύτερος παράγοντας που κάνει δύσκολο να διακρίνουμε το καλό από το κακό είναι το γεγονός ότι σ’ αυτό τον κόσμο η κακή διαγωγή έχει γίνει δημοφιλής και ακόμη παρουσιάζεται ελκυστική. Σκηνές που εμφανίζονται σήμερα στην τηλεόραση και στους κινηματογράφους θα σκανδάλιζαν τους περισσότερους αξιοπρεπείς ανθρώπους πριν από λίγες δεκαετίες. Κι’ όμως τώρα περνούν χωρίς καμιά κατάκριση. Γιατί; Επειδή βαθμιαία έχουν εισαχθεί χαμηλότεροι ηθικοί κανόνες, και οι άνθρωποι έχουν εκπαιδευτεί επιδέξια να τους αποδέχονται. Συχνά, πράγματα που είναι ηθικά διεφθαρμένα παρουσιάζονται μ’ ένα τέτοιο τρόπο ώστε να φαίνονται αθώα ή αστεία, συγχέοντας έτσι την ηθική κρίση του θεατή.
Για παράδειγμα αυτού, σημειώστε τα σχόλια μιας κριτικού τηλεοράσεως για τα προσεχή προγράμματα στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αναμφιβόλως το ίδιο θα μπορούσε να λεχθεί για πολλές άλλες χώρες. Δήλωσε:
«Προχωρούμε για ένα σεξουαλικό φθινόπωρο, γι’ αυτό θα πρέπει να είστε ο ίδιος λογοκριτής του εαυτού σας. Ανάμεσα στα θέματα για τα οποία θα πρέπει να γίνει σκέψη είναι:
«Θα πρέπει μια νεαρή ανήλικη να κοιμάται με τον ερωμένο της στο ίδιο μοτέλ, στο οποίο βρίσκεται και η μητέρα της για ερωτικές υποθέσεις;—CBS ‘Μίντλαντ Χάιτς’.
«Μπορούν δύο αρρενωποί άνδρες μεταμφιεσμένοι σε γυναίκες να έχουν επιτυχία στις σεξουαλικές σχέσεις σ’ ένα σπίτι που είναι όλο για γυναίκες;—ABC ‘Μπόζομ Μπάντιζ’.
«Αυτά είναι μόνο δείγματα γι’ αυτά που μας περιμένουν τον Σεπτέμβριο.
«Η τηλεόραση θα λειτουργεί με βάση τη θεωρία ότι ολόκληρη η Αμερική δεν ζει, δεν αναπνέει και δεν σκέπτεται τίποτα άλλο από το σεξ. Και όχι σεξ με τον φυσιολογικό τρόπο . . . αλλά σεξ με τον ανησυχητικό, ανόητο, παιδαριώδη τρόπο που είναι σχεδιασμένο για να διεγείρει τους θεατές.»
Και η διαφήμιση επίσης προσπαθεί να κάνει το κακό να φαίνεται αβλαβές. Είναι σχεδόν αδύνατο να πιάσεις ένα περιοδικό, να κοιτάξεις μια αγγελία ή να παρακολουθήσεις μια εμπορική διαφήμιση στην τηλεόραση χωρίς να δεις μια διαφήμιση που να διεγείρει τα πιο αχρεία ένστικτα. Ειδικά οι νεαροί αποτελούν τον πρώτιστο στόχο. «Υπάρχει μια έκρηξη σε διαφημίσεις με σεξουαλικά υπονοούμενα που χρησιμοποιούν παιδιά για μοντέλα και που σκοπό έχουν την προεφηβική ηλικία», αναφέρουν οι Τάιμς της Νέας Υόρκης.
Επιπρόσθετα, διάσημες προσωπικότητες στον αθλητικό, κοινωνικό και πολιτικό τομέα αποκαλύπτουν μυστικά της αισχρής διαγωγής τους που θα συγκλόνιζαν τους οπαδούς τους πριν από χρόνια. Αλλά τώρα τα πράγματα αυτά απλώς διεγείρουν τους φανατικούς οπαδούς τους για να μιμηθούν τον τρόπο της ζωής τους.
Όλη αυτή η προπαγάνδα μπορεί να καταλήξει σε άμβλυνση της ικανότητάς μας διακρίσεως για το τι είναι καλό και κακό. Για να αντιδράσουμε σ’ αυτό, χρειαζόμαστε να οξύνουμε τις δυνάμεις αντιλήψεως μέσω τακτικού στοχασμού για τα οφέλη που προέρχονται από την εφαρμογή ανώτερων, θείων ηθικών κανόνων. Ψαλμοί 119:104.
ΠΙΕΣΗ ΑΠΟ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥΣ
Ένας άλλος παράγοντας είναι η πίεση από τους συντρόφους μας. Είναι φυσικό να θέλουμε να αρέσουμε στους άλλους. Αλλά εκεί υπάρχει κάποιος κίνδυνος. Οι συνάδελφοι στην εργασία, οι συμμαθητές, οι γείτονες, τα οικογενειακά μέλη ή οποιοσδήποτε με τον οποίο συναναστρεφόμαστε μπορούν ν’ ασκήσουν δυνατή, πειστική επίδραση πάνω μας για να διαστρέψουν τη διάκρισή μας του καλού και του κακού. Μια έρευνα αποκάλυψε ότι μόνο το 10 τοις εκατό του ενήλικου πληθυσμού βασίζει τις αποφάσεις του περί ηθικής πάνω στη συνείδησή τους που κατευθύνεται από ηθικές αρχές που οι ίδιοι διάλεξαν άσχετα με το τι πιστεύουν οι άλλοι.
Η Βίβλος δείχνει ότι θα πρέπει να αντιστεκόμαστε στις πιέσεις από τους συντρόφους μας να κάνουμε το κακό, λέγοντας: «Εις τας οποίας [αμαρτίας] περιεπατήσατε ποτέ κατά το πολίτευμα του κόσμου τούτου.» (Εφεσ. 2:2 ) Εν τούτοις, αυτή η επιθυμία να αρέσουμε στους άλλους μπορεί να οδηγηθεί προς το καλό, αν συναναστρεφόμαστε μ’ εκείνους των οποίων μπορούμε να σεβαστούμε τους ηθικούς κανόνες γιατί είναι ευγενικοί και θεοσεβείς. Έτσι, «ας φροντίζωμεν περί αλλήλων, παρακινούντες εις αγάπη και καλά έργα, μη αφήνοντες το να συνερχώμεθα ομού, καθώς είναι συνήθεια εις τινας, αλλά προτρέποντες αλλήλους, και τοσούτω μάλλον, όσον βλέπετε πλησιάζουσα την ημέρα.» Εβρ. 10:24, 25.
Ναι, οι Χριστιανοί μπορούν να οξύνουν την ηθική ικανότητα αντιλήψεώς τους με τακτική συναναστροφή στις Χριστιανικές συναθροίσεις όπου γίνονται σεβαστές οι υψηλές ηθικές αρχές του Θεού. Αυτή μπορεί να είναι μια υγιής μορφή «πιέσεως των συντρόφων».
ΠΟΛΥΠΛΟΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΣΗΜΕΡΙΝΗΣ ΖΩΗΣ
Ένας τέταρτος παράγοντας είναι η πολυπλοκότητα της σύγχρονης ζωής. Ο Ιησούς μάς είπε ποιο είδος διαγωγής είναι κακό, λέγοντας: «Εκ της καρδίας εξέρχονται διαλογισμοί πονηροί, φόνοι, μοιχείαι, πορνείαι, κλοπαί, ψευδομαρτυρίαι, βλασφημίαι.» (Ματθ. 15:19 ) δεν είναι δύσκολο να κατανοήσουμε αυτά τα λόγια.
Αλλά τι θα πούμε για τη δήθεν ουδέτερη περιοχή όπου οι αποφάσεις για το καλό και το κακό μπορεί να μην είναι τόσο ξεκάθαρες; Σε ζητήματα αναψυχής, εμπορικών συναλλαγών, μουσικής και χορού, μόδας ενδυμασίας, και ούτω καθεξής, είναι συχνά δύσκολο να πούμε πότε ακριβώς μια συνήθεια γίνεται αμάρτημα.
Υποθέστε ότι ένας νυμφευμένος άνδρας τυχαίνει να δει μια γυναίκα (όχι τη σύζυγό του) και παρατηρεί το γεγονός ότι είναι ευπαρουσίαστη και καλοντυμένη. Παραβαίνει το νόμο του Θεού; Πιθανόν όχι. Αλλά υποθέστε ότι αυτός ο ίδιος άνδρας κοιτάζει τη γυναίκα με ενδιαφέρον, κάνει σκέψεις αν είναι «διαθέσιμη», αν θα ξαναπεράσει από τον ίδιο δρόμο την άλλη μέρα, και ούτω καθεξής. Σε ποιο σημείο ξεπερνά την αόρατη γραμμή και διαπράττει ανηθικότητα μαζί της «εν τη καρδία αυτού»; Ματθ. 5:28.
Παρόμοια, μια γυναίκα μπορεί να αναπαύεται βλέποντας τηλεόραση ή διαβάζοντας περιοδικά. Αίφνης, διαπιστώνει ότι με τη φαντασία της ερωτεύεται κάποιον στην οθόνη της τηλεοράσεως ή σε κάποια σελίδα του περιοδικού. Πότε αυτή πέρασε την αόρατη γραμμή;
Ποιο είναι το ηθικό όριο ανάμεσα σε μια καλή εμπορική συναλλαγή και σε μια «έξυπνη», πονηρή συναλλαγή; Ή πότε ένας χορός ή ένα ντύσιμο, παύουν να είναι σεμνά και γίνονται δελεαστικά ή προκλητικά; Πότε ένας που πίνει οινοπνευματώδη ποτά γίνεται ‘βαρύς πότης’; (Παρ. 23:20) Πότε ένας Χριστιανός παύει να ρωτά πνευματικά υγιή ερωτήματα στην πίστη και γίνεται δύσπιστος ή σκεπτικιστής;
Σε τέτοια ζητήματα, χρειαζόμαστε οξείες «δυνάμεις αντιλήψεως» ώστε να μπορούμε να διακρίνουμε το καλό από το κακό. Ιδιαίτερα μπορούν να απατηθούν σ’ αυτούς τους τομείς οι νεαροί και οι νεοβαπτισμένοι Χριστιανοί. Τα άπειρα νεαρά άτομα δεν είναι εξοικειωμένα με τις ύπουλες μεθόδους αυτού του φθοροποιού κόσμου, και οι νεοβαπτισμένοι δεν είναι πάντοτε ενήμεροι για το πώς ακριβώς θα πρέπει να εφαρμόζονται οι Γραφικές αρχές. Και οι δύο χρειάζονται να γυμνάσουν περισσότερο τα «αισθητήριά» τους, δηλαδή τις δυνάμεις διακρίσεως, και αυτό μπορεί να γίνει μόνο με το να λαμβάνουν περισσότερη «στερεά τροφή»—στερεές, αξιόπιστες αλήθειες από το λόγο του Θεού, τη Βίβλο. Εβρ. 5:13, 14.
Όλοι οι Χριστιανοί είναι ανάγκη να ‘στερεούνται στην πίστη’. (Κολ. 2:6, 7 ) Τότε οι μεταβλητοί άνεμοι των ηθικών φιλοσοφιών αυτού του κόσμου δεν θα μας εξαπατήσουν ούτε θα μας παρασύρουν. Οι γονείς και οι δάσκαλοι της Γραφής θα κάνουν καλά να θυμούνται ότι η υπηρεσία στον Ιεχωβά σημαίνει περισσότερα από το να γνωρίζουμε τις διδασκαλίες της Βασιλείας. Σημαίνει επίσης να καταλαβαίνουμε και ν’ ακολουθούμε τη δικαιοσύνη του Θεού. Ματθ. 6:33.
Καθώς ο ηθικός κώδικας ‘όλα επιτρέπονται’ εδραιώνεται όλο και περισσότερο σ’ αυτό τον κόσμο, ας γίνουμε τώρα πιο αποφασισμένοι να ευθυγραμμίσουμε τον τρόπο της ζωής μας με τους βέβαιους κανόνες του ουράνιου Πατέρα μας. Και καθώς ο κόσμος παραβαίνει όλους τους κανόνες της θεοσεβούς διαγωγής—αποκαλύπτοντας έτσι μια «ασύνετον καρδίαν» και μια ματαιοδοξία στους διαλογισμούς του—ας γυμνάσουμε τα «αισθητήριά» μας, δηλαδή τις δυνάμεις αντιλήψεως, μέσω τακτικότητας στην ανάγνωση της Γραφής και στοχασμό πάνω σ’ αυτή. Ας συναναστρεφόμαστε με άλλους που έχουν την «ισότιμον πίστιν» και οι οποίοι μπορούν να ασκήσουν υγιή «συντροφική πίεση» πάνω μας και μπορούν να μας ενισχύσουν ενάντια στη διαφθορά. Με τον ίδιο τρόπο, ας βοηθήσουμε άλλους να ‘πολιτεύονται αξίως του ευαγγελίου’. Ρωμ. 1:21, 28· Φιλιπ. 1:27· 2 Πέτρ. 1:1.
Μολονότι η σύγχυση κυβερνά τους ηθικούς κανόνες αυτού του κόσμου, οι Χριστιανοί είναι γυμνασμένοι για να διακρίνουν το καλό από το κακό. Ακολουθούν την ωραία συμβουλή: «Όσα είναι αληθή, όσα σεμνά, όσα δίκαια, όσα καθαρά, όσα προσφιλή, όσα εύφημα, αν υπάρχη τις αρετή και εάν τις έπαινος, ταύτα συλλογίζεσθε· εκείνα τα οποία και εμάθετε και παρελάβετε και ηκούσατε και είδετε εν εμοί, ταύτα πράττετε· και ο Θεός της ειρήνης θέλει είσθαι μεθ’ υμών.»—Φιλιπ. 4:8, 9.
[Εικόνες στη σελίδα 10]
Γνωρίζετε πώς να κρίνετε τις αξίες; Ό,τι είναι λαμπερό ή γλυκό ίσως να ελκύει περισσότερο τους νεαρούς