Τι Έχει Συμβεί στην Εντιμότητα;

ΜΙΑ επιχείρηση στις Ηνωμένες Πολιτείες έκλεισε. Για περισσότερο από 60 χρόνια πουλούσε σπόρους για τους κήπους. Πωλητές της ήταν νεαρά αγόρια και κορίτσια που έγραφαν για να τους στέλνουν σπόρους, τους οποίους κατόπιν πουλούσαν στους γείτονες τους κι έστελναν ένα μέρος των χρημάτων πίσω στην επιχείρηση. Γιατί έκλεισε η επιχείρηση; Επειδή τα παιδιά-πωλητές ήταν ανέντιμα. Πάρα πολλά από τα παιδιά δεν επέστρεφαν τους σπόρους ή κρατούσαν τα χρήματα που εισέπρατταν από την πώληση τους.

Τι θα συμπεραίνατε από το γεγονός ότι μια επιχείρηση, η οποία στηριζόταν στην εντιμότητα των παιδιών, λειτουργούσε επί 60 χρόνια, αλλά τώρα αναγκάστηκε να κλείσει; Φαίνεται ότι τα παιδιά δεν είναι πια τόσο έντιμα όσο ήταν στο παρελθόν, έτσι δεν είναι; Ωστόσο, τα παιδιά δεν είναι οι μόνοι που έγιναν πιο ανέντιμοι. Οι μεσήλικες θυμούνται ακόμη την εποχή που μπορούσαν με εμπιστοσύνη να αφήσουν το σπίτι τους με την κεντρική πόρτα ακλείδωτη, ή να αφήσουν το ποδήλατο στο πεζοδρόμιο και να μην το κλέψει κανείς. Αυτό δε συμβαίνει πια στα περισσότερα μέρη.

Σε μια έρευνα που έκανε το περιοδικό Ψυχολογία Σήμερα, οι περισσότεροι από τις χιλιάδες που ρωτήθηκαν παραδέχτηκαν ότι σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό ήταν ανέντιμοι. Το ενενήντα τρία τα εκατό παραδέχτηκε ότι κατά περιόδους οδηγούσε ταχύτερα από το επιτρεπόμενο όριο ταχύτητας. Το εξήντα οχτώ τα εκατό είχε αφαιρέσει εφόδια ή άλλα υλικά από το μέρος όπου δούλευε. Το εξήντα εφτά τα εκατό είχε χρησιμοποιήσει απάτη όταν αυτό ήταν δυνατό σε εξετάσεις ή σε σχολικές εργασίες. Το σαράντα πέντε τα εκατό είχε απατήσει τον γαμήλιο σύντροφο του. Και πολλοί είχαν υποβάλει ψεύτικη φορολογική δήλωση, δεν είχαν δηλώσει είδη που έπρεπε να φορολογηθούν στο τελωνείο, είχαν χρησιμοποιήσει ακατάλληλα το τηλέφωνο της εταιρίας που δούλευαν για να κάνουν υπεραστικά τηλεφωνήματα ή είχαν παραφουσκώσει το λογαριασμό εξόδων που τους χορηγούσε η εταιρία τους.

Γιατί Υπάρχει Όλη Αυτή η Ανεντιμότητα;

Πολλούς λόγους θα μπορούσε να προβάλει κανείς για την ανεντιμότητα αυτή. Να μερικοί απ’ αυτούς.

Το παράδειγμα των γονέων: Όταν η επιχείρηση με τους σπόρους έγραφε στους γονείς των παιδιών που χρώσταγαν τα χρήματα, συχνά λάβαινε ένα γράμμα του εξής είδους: Εσείς είστε μεγάλη εταιρία, δεν έχετε ανάγκη τα χρήματα και το μόνο που προσπαθείτε είναι να εκμεταλλευτείτε το παιδί μου. Ώστε δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί τα παιδιά αυτά έμαθαν να είναι ανέντιμα.

Επειδή είναι εύκολο: Απαντώντας στη μελέτη που αναφέραμε παραπάνω, ένας σπουδαστής έγραψε: «Πάντα υπάρχει η πίεση να πάρεις όσο μεγαλύτερο βαθμό μπορείς στις εξετάσεις, και ακόμη κι όταν είμαι προετοιμασμένος σε κάποιο μάθημα, μπορεί να χρησιμοποιώ ανέντιμους τρόπους . . . Οι σπουδαστές αντιγράφουν στις εξετάσεις φανερά και προφανώς και πολλοί δάσκαλοι κάνουν λίγα ή τίποτα σχετικά μ’ αυτό. Κοντολογίς: Κλέβω γιατί μένω ατιμώρητος».

Φτώχεια: Αναμφίβολα, η φτώχεια—ή ο φόβος της φτώχειας—οδηγεί σε αρκετές κλοπές και απάτες, αν και οι άνθρωποι γενικά φαίνεται ότι ήταν πιο έντιμοι στη διάρκεια της Ύφεσης πριν από τον πόλεμο παρά την εκτεταμένη φτώχεια. Και πολλοί ανέντιμοι άνθρωποι κάθε άλλο παρά φτωχοί είναι. Ας εξετάσουμε μια περίπτωση που έγινε στην Ιαπωνία. Μια ομάδα ανθρώπων ανακαλύφθηκαν ότι έκλεβαν μια σιδηροδρομική εταιρία. Είχαν βρει κάποιο τρόπο για να πληρώνουν λιγότερα απ’ όσα θα έπρεπε στο ταξίδι τους από το γήπεδο του γκολφ προς το σπίτι. Μήπως έκλεβαν επειδή ήταν φτωχοί; Κάθε άλλο. Ένας απ’ αυτούς ήταν πρόεδρος εταιρίας!

Απληστία: Ένας αρθρογράφος εφημερίδας έγραψε: «Αυτή η ξεδιάντροπη επιθυμία για χρήματα είναι η αιτία που βρίσκεται πίσω από τα περισσότερα ηθικά προβλήματα των εθνών».

Κακό παράδειγμα: Ο ίδιος αυτός αρθρογράφος έγραψε: «Ρίξτε μια ματιά, αν θέλετε, στους ηγέτες μας. Οι γερουσιαστές μας, με τις δωροδοκίες και με τα ‘τυχερά’ τους φεύγουν από αυτό που τους αρέσει να ονομάζουν ‘υπηρεσίες για το κοινό καλό’ ανέντιμα πλούσιοι, με παχιές συντάξεις. Και τι θα πούμε γι’ αυτούς που έχουν τον πρώτο λόγο στη βιομηχανία; Ο ληστής μεγιστάνας του πλούτου δεν είναι κάτι που έχει εξαλειφθεί. Με δυσκολία θα βρεις κάποιον πρίγκιπα των οικονομικών συνδικάτων που δεν έχει κάνει τα χρήματα του βγάζοντας την Αμερική στο σφυρί».

Ένα κλίμα ανεντιμότητας: Μια είδηση στο περιοδικό Νιούζγουήκ έλεγε: «Πολλοί από τους ίδιους αυτούς Αμερικανούς που ξεφωνίζουν σχετικά με τους εγκληματίες υπαλλήλους που δουλεύουν στα γραφεία στην πραγματικότητα είναι και αυτοί ερασιτέχνες ανέντιμοι. Οι φτωχοί Αμερικανοί κλέβουν το σύστημα κοινωνικής ευημερίας και οι Αμερικανοί με μεσαίο ή ανώτερο εισόδημα χρησιμοποιούν τους λογαριασμούς εξόδων τους σαν ‘μέσο εξαπάτησης’ και κάνουν ψεύτικες φορολογικές δηλώσεις. ‘Σ’ αυτήν την κοινωνία, όλοι συμμετέχουν στην ανεντιμότητα’».

Όποιες κι αν είναι οι αιτίες, ωστόσο, πώς αισθάνεστε εσείς σχετικά με την ανεντιμότητα; Σας αρέσει να σας λένε ψέματα ή να σας εξαπατούν; Σας αρέσει να πληρώνετε υψηλότερα ασφάλιστρα εξαιτίας της εκτεταμένης απάτης προς τις ασφαλιστικές εταιρίες, ή υψηλότερες τιμές για να καλύψετε το κόστος των κλοπών από τους πελάτες και από τους εργαζόμενους; Θα δεχόσαστε να σας απατήσει η σύζυγος ή ο σύζυγος σας; Πιθανόν όχι. Όμως αυτό συμβαίνει σήμερα, και όλοι επηρεαζόμαστε με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο. Σ’ έναν τέτοιο κόσμο, ποιον μπορείτε να εμπιστευτείτε; Πρέπει τα πράγματα να είναι έτσι;